WYKŁAD – 14.

„ POSIADANIE ”.

Definicję posiadania zawiera art. 336 KC, w myśl definicji na posiadanie składają 
się dwa elementy: element fizyczny i element psychiczny(corpus i animus)
Corpus oznacza, że osoba znajduje się w sytuacji, która pozwala mu na 
korzystanie z rzeczy, tak jak osoby którym przysługuje określone prawo do 

rzeczy. 

Animus oznacza wolę wykonywania względem rzeczy określonego prawa, dla 
siebie albo w imieniu innej osoby. 
Najczęściej posiadaczem jest jedna osoba, może jednak być ono wykonywane 
przez kilka osób i mamy tu do czynienie ze współposiadaniem; takie posiadanie 
może być dokonywane w dwojaki sposób:
współposiadacie wykorzystują rzecz przy zgodnym współdziałaniu(np. 
gospodarstwa rolnego)
każdy ze współposiadaczy korzysta z całej rzeczy, ale czyniąc to nie współdziała z 
innymi.(korzystanie ze wspólnego pastwiska, ze wspólnej studni lub drogi)

 

 

KC wyróżnia dwa rodzaje posiadania: 
samoistne – czyli takie w którym posiadacz korzysta z rzeczy tak jak 
Właściciel
zależne – czyli takie korzystanie z rzeczy jak wynikałoby to z innego 
prawa rzeczowego
posiadanie służebności – można być posiadaczem tylko służebności 
czynnych, bo tylko z nimi łączy się władztwo nad rzeczą
W polskim prawie posiadacz, który posiada rzecz na podstawie 
określonego tytułu może je przekształcić w inne posiadanie wtedy kiedy 

zacznie je 

traktować jak to prawo tego wymaga.
Posiadanie można dalej podzielić na:
bezprawne i prawne

bezprawne – to posiadanie nie odpowiadające prawu
prawne – to posiadanie zgodne ze stanem prawnym 

 

 

Wadliwe i niewadliwe
Wadliwe – posiadanie nabyte przy użyciu środków niedozwolonych
Niewadliwe – gdy posiadacz uzyskuje posiadanie od dotychczasowego     
posiadacza, albo gdy nabywa je w sposób pierwotny
W złej i dobrej wierze 
W dobrej wierze – jeśli posiadacz jest przekonany co do rzeczywistych
lub rzekomych jego uprawnień
W złej – a contario dobra wiara + niedbalstwo 
Od posiadania należy odróżnić
dzierżenie art. 338 kto rzeczą faktycznie włada za kogo innego(są nimi: 
pełnomocnicy, przedstawiciele ustawowi, przechowawcy, przewoźnicy, 

zarządcy), 

dzierżenie nie korzysta z ochrony sadowej. 
Władztwo prekaryjne – obecnie wynika ono z grzeczności jednej strony(np. 

osoba 

zajmująca lokal mieszkalny udziela gościny).

 

 

Posiadanie jest stanem faktycznym i rodzi określone skutki 

prawne:

może prowadzić do zasiedzenia
korzysta z ochrony posesoryjnej 
posiadacz w dobrej wierze nabywa własność pożytków z rzeczy
posiadacz samoistny w dobrej wierze może żądać wykupu działki 

gruntu zajętej pod budowę

uzyskanie posiadania jest czasem konieczną przesłanką nabycia 

prawa w drodze czynności prawnej

z posiadaniem łączy się wiele domniemanych praw 
posiadacz korzysta z ochrony na podstawie, której może żądać 

odszkodowania od osoby, która wyrządziła mu szkodę 

dla ułatwienia ustalania posiadania ustawy wprowadzają system 

domniemań, które w braku przeciwnych danych pozwalają na 

zaklasyfikowanie posiadania.

 

 

Art. 339 domniemanie posiadania samoistnego –kiedy osoba 
faktycznie włada rzeczą. 
Art. 341 Z kolei z faktu posiadania wynika domniemanie, że jest 
ono zgodne z prawem(dotyczy też poprzedniego posiadacza)
[domniemanie ze wpisu do księgi wieczystej jest silniejsze niż 
domniemania posiadania]
art. 340 domniemanie ciągłości posiadania, nie powoduje 
przerwania posiadania:
niemożność posiadania wynikająca z przeszkody przemijającej
posiadanie przywrócone domniemuje się za 

nieprzerwane(art345)

 

 

Za ochroną posiadania przemawia;
ochrona ta stanowi skuteczne narzędzie walki z samowolą
w sytuacjach gdy stan własności jest trudny do udowodnienia
w szczególnych okolicznościach
zakaz naruszania posiadania art. 342. ustawa przewiduje ponadto dwie formy ochrony 
posiadania: 
ochrona własna - przez samego posiadacza 
obrona konieczna – gdy chodzi o odparcie naruszenia posiadania, zastosowane 
środki muszą pozostawać w relacji do celu 
dozwolona samopomoc – gdy chodzi o przywrócenie stanu sprzed naruszenia 
nieruchomości tylko jeśli dojdzie do tego zaraz po naruszeniu, nie wolno 
używać przemocy 
ruchomości powinny być spełnione dwa warunki:
zachodzi niebezpieczeństwo niepowetowanej straty 
samopomoc musi nastąpić natychmiast 
ochrona sądowa - ochrona w drodze sądowej – przysługuje w każdym przypadku 
samowolnego naruszenia posiadania(art. 344.1) naruszenie to może przybrać dwojaki 
charakter: pozbawienia posiadania bądź zakłócenie posiadania. W obydwu przypadkach 
posiadaczowi przysługują tzw. roszczenia posesoryjne.  
Legitymowanym czynnie do wniesienia powództwa jest tylko posiadacz.

 

 

Posiadanie powstaje z chwilą powstania corpu i animus. Można je 
Nabyć przez działanie zastępcy. Do nabycia posiadania może dojść w 
sposób:
pierwotny – gdy nie istnieje więź między dotychczasowym i nowym 
posiadaniem dochodzi do niego poprzez jednostronny akt posiadacza 
polegający na objęciu rzeczy, połączony z wolą wykonania określonego 
prawa względem tej rzeczy 
objecie rzeczy nie będącej w niczyim posiadaniu  
jednostronne nabycie rzeczy, będącej w posiadaniu innej osoby w drodze 
przemocy, podstępu, kradzieży itp.
pochodny – gdy posiadanie jest kontynuacją posiadania innej osoby(nowy 
posiadacz może doliczyć czas posiadania poprzednika), do przeniesienia 
posiadania potrzebna jest zdolność do czynności prawnych zbywcy i 

nabywcy. 

 

 

Zasadniczą formą przeniesienia posiadania jest 
przekazanie rzeczy gdy rzecz jest już we władaniu 
osoby trzeciej:
właściciel nieruchomości sprzedaje nieruchomość ale 
na podstawie umowy zajmuje/zarządza ją nadal
jeżeli rzecz znajduje się w rękach posiadacza zależnego, 
dzierżyciela następuje to w drodze umowy między stronami i 

przez 

ich zawiadomienie przeniesienie posiadania samodzielnego na 
posiadacza zależnego lub dzierżyciela następuje z mocy umowy 
miedzy stronami. Posiadanie przechodzi na spadkobierców.