Żywienie 

Żywienie 

pozajelitowe

pozajelitowe

 

 

Opieka Żywieniowa

Opieka Żywieniowa

(

(

Definicja Rady Europy)

Definicja Rady Europy)

Zapewnienie choremu 

Zapewnienie choremu 

wystarczającego   i odpowiedniego 

wystarczającego   i odpowiedniego 

odżywienia i picia 

odżywienia i picia 

a w przypadku wskazań 

a w przypadku wskazań 

także /lub  sztucznego odżywiania

także /lub  sztucznego odżywiania

WYNISZCZENIE

WYNISZCZENIE

Niedobór:

Niedobór:

białka

białka

źródeł energii

źródeł energii

elektrolitów

elektrolitów

(Na, K, Ca, Mg, P)

(Na, K, Ca, Mg, P)

pierwiastków śladowych

pierwiastków śladowych

witamin

witamin

KONSEKWENCJE WYNISZCZENIA

KONSEKWENCJE WYNISZCZENIA

100% N - zdrowie

100% N - zdrowie

obniżenie masy mięśni - szkieletowych, gładkich, serca

obniżenie masy mięśni - szkieletowych, gładkich, serca

obniżenie białek trzewnych - albumin, TFN, prealbumin

obniżenie białek trzewnych - albumin, TFN, prealbumin

zaburzenia odporności

zaburzenia odporności

pogorszenie gojenia ran

pogorszenie gojenia ran

pogorszenie funkcji narządów

pogorszenie funkcji narządów

           

           

zaburzenia adaptacji

zaburzenia adaptacji

      

      

70% N - śmierć

70% N - śmierć

Niedożywienie

Niedożywienie



Około 25-30% chorych przyjmowanych 

Około 25-30% chorych przyjmowanych 

do szpitala jest niedożywionych.

do szpitala jest niedożywionych.



Niedożywienie szpitalne rozwija się

Niedożywienie szpitalne rozwija się

    

    

- u 70% niedożywionych

- u 70% niedożywionych

    

    

- u 50% prawidłowo odżywionych!

- u 50% prawidłowo odżywionych!

     

     



Zaniedbania związane z niedożywieniem 

Zaniedbania związane z niedożywieniem 

nabierają znaczenia 

nabierają znaczenia 

medyczno - 

medyczno - 

prawnego

prawnego

Podstawowe przyczyny 

Podstawowe przyczyny 

niedożywienia przed 

niedożywienia przed 

przyjęciem do szpitala

przyjęciem do szpitala



Wiek chorego

Wiek chorego



Status ekonomiczny

Status ekonomiczny



Status rodzinny

Status rodzinny



Wywiad chorobowy

Wywiad chorobowy



Tryb życia 

Tryb życia 



Nałogi

Nałogi

Przyczyny niedożywienia 

Przyczyny niedożywienia 

szpitalnego

szpitalnego



Choroba

Choroba



Głodzenie podczas badań 

Głodzenie podczas badań 

diagnostycznych 

diagnostycznych 



Leczenie: zabiegi chirurgiczne, 

Leczenie: zabiegi chirurgiczne, 

chemio- i radioterapia

chemio- i radioterapia



Dieta szpitalna (brak kontroli nad 

Dieta szpitalna (brak kontroli nad 

zwrotami porcji żywieniowych)

zwrotami porcji żywieniowych)



Złe usytuowanie dietetyków w 

Złe usytuowanie dietetyków w 

strukturze szpitala  

strukturze szpitala  

Postacie niedożywienia 

Postacie niedożywienia 

białkowo-kalorycznego

białkowo-kalorycznego



Marasmus

Marasmus

 - spadek masy tkanki 

 - spadek masy tkanki 

tłuszczowej i tkanki mięśniowej  przy 

tłuszczowej i tkanki mięśniowej  przy 

prawidłowych parametrach 

prawidłowych parametrach 

biochemicznych i prawidłowej odporności.

biochemicznych i prawidłowej odporności.



Kwashiorkor

Kwashiorkor

 - spadek stężenia białek w 

 - spadek stężenia białek w 

surowicy (hipoalbuminemia) oraz 

surowicy (hipoalbuminemia) oraz 

odporności komórkowej (limfocytopenia), 

odporności komórkowej (limfocytopenia), 

najczęściej nie dochodzi do obniżenia 

najczęściej nie dochodzi do obniżenia 

masy ciała (obrzęki).

masy ciała (obrzęki).



Typ mieszany

Typ mieszany

 

 

NIEDOŻYWIENIE

NIEDOŻYWIENIE



jest zjawiskiem powszechnym

jest zjawiskiem powszechnym



sprzyja powikłaniom

sprzyja powikłaniom



wydłuża czas hospitalizacji

wydłuża czas hospitalizacji



zwiększa koszty leczenia

zwiększa koszty leczenia

LECZENIE ŻYWIENIOWE JEST 

LECZENIE ŻYWIENIOWE JEST 

INTEGRALNĄ CZĘŚCIĄ LECZENIA

INTEGRALNĄ CZĘŚCIĄ LECZENIA

Żywienie pozajelitowe 

Żywienie pozajelitowe 

Żywienie pozajelitowe ( 

Żywienie pozajelitowe ( 

PN - 

PN - 

Parenteral Nutrition

Parenteral Nutrition

) 

) 

to dostarczenie substancji odżywczych 

to dostarczenie substancji odżywczych 

białka energii, elektrolitów, witamin, pierwiastków 

białka energii, elektrolitów, witamin, pierwiastków 

śladowych i wody 

śladowych i wody 

DROGĄ DOŻYLNĄ.

DROGĄ DOŻYLNĄ.

 

 

Omijanie mechanizmów trawiennych i regulacyjnych 

Omijanie mechanizmów trawiennych i regulacyjnych 

Podawanie dopasowujemy  do indywidualnych 

Podawanie dopasowujemy  do indywidualnych 

potrzeb metabolicznych pacjenta  

potrzeb metabolicznych pacjenta  

Wskazania do żywienia 

Wskazania do żywienia 

pozajelitowego:

pozajelitowego:

Zawsze, gdy żywienie doustne lub 

Zawsze, gdy żywienie doustne lub 

dojelitowe jest:

dojelitowe jest:

niemożliwe, 

niemożliwe, 

nieskuteczne, 

nieskuteczne, 

lub 

lub 

niewystarczające

niewystarczające

Ocena stanu odżywienia

Ocena stanu odżywienia

Każdy chory

Każdy chory

 przy przyjęciu do szpitala 

 przy przyjęciu do szpitala 

powinien mieć dokonaną ocenę  stanu 

powinien mieć dokonaną ocenę  stanu 

odżywienia 

odżywienia 

1.

1.

Spadek masy ciała 

Spadek masy ciała 

2.

2.

Zaburzenia w przyjmowaniu pokarmów

Zaburzenia w przyjmowaniu pokarmów

3.

3.

Aktualny BMI (masa/wzrost

Aktualny BMI (masa/wzrost

2

2

)

)

4.

4.

Ciężkość choroby

Ciężkość choroby

 

 

Masa ciała, BMI

Masa ciała, BMI

BMI (body mass index):

BMI (body mass index):

Masa ciała [kg]  /  wzrost

Masa ciała [kg]  /  wzrost

²

²

 [m]

 [m]



     

     

≥

≥

25

25

 kg/m

 kg/m

²

²

  

  

- nadwaga i otyłość

- nadwaga i otyłość



19 – 25

19 – 25

 kg/m

 kg/m

²

²

  

  

- norma

- norma



17 – 19

17 – 19

 kg/m

 kg/m

²

²

  

  

- niedożywienie 

- niedożywienie 

umiarkowane

umiarkowane



     

     

<17

<17

 kg/m

 kg/m

²

²

   

   

- niedożywienie ciężkie

- niedożywienie ciężkie



     

     

<12

<12

 kg/m

 kg/m

²

²

   

   

- niedożywienie śmiertelne

- niedożywienie śmiertelne

Gregory J et al., Dietary and nutritional survey of British adults. London H.M. Stationery 

Gregory J et al., Dietary and nutritional survey of British adults. London H.M. Stationery 

Office 1990

Office 1990

Aktualny wydatek energetyczny

Aktualny wydatek energetyczny

(actual energy expenditure –

(actual energy expenditure –

AEE)

AEE)

       

       

AEE

AEE

 = 

 = 

BMR

BMR

  

  

x   AF   x   IF   x   TF

x   AF   x   IF   x   TF

 

 

     

     

BMR 

BMR 

- basal metabolic rate

- basal metabolic rate

      

      

AF   

AF   

- activity factor

- activity factor

      

      

IF    

IF    

- injury factor

- injury factor

      

      

TF   

TF   

- thermal factor

- thermal factor

          

          

AF – activity factor

AF – activity factor

 TF – thermal factor

 TF – thermal factor

IF – injury factor

IF – injury factor



AF

AF





 

 

IF

IF

Leżący nieruchomo

Leżący nieruchomo

  1,1

  1,1

Stan ogólny dobry

Stan ogólny dobry

   1,0

   1,0

W łóżku, ale aktywny

W łóżku, ale aktywny

  1,2

  1,2

 Po operacji

 Po operacji

   1,1

   1,1

Chodzący

Chodzący

  1,3

  1,3

 Sepsa

 Sepsa

   1,3

   1,3



TF

TF

 Zapalenie otrzewnej

 Zapalenie otrzewnej

   1,4

   1,4

38

38

º

º

C

C

1,1

1,1

 Uraz wielonarząd.

 Uraz wielonarząd.

   1,5

   1,5

39

39

º

º

C

C

1,2

1,2

 Oparzenie 30 – 50%

 Oparzenie 30 – 50%

   1,7

   1,7

40

40

º

º

C

C

1,3

1,3

 Oparzenie 50 – 70%

 Oparzenie 50 – 70%

   1,8

   1,8

41

41

º

º

C

C

1,4

1,4

 Oparzenie 70 – 90%

 Oparzenie 70 – 90%

   2,0

   2,0

Energia  

Energia  

Organizm ludzki wytwarza energię 

Organizm ludzki wytwarza energię 

utleniając substancje pokarmowe.

utleniając substancje pokarmowe.

 

 

1kcal 

1kcal 

ilość energii potrzebna do ogrzania 1 litra wody 

ilość energii potrzebna do ogrzania 1 litra wody 

od temperatury 14.5 

od temperatury 14.5 





 C  do 15.5 

 C  do 15.5 





 C

 C

 

 

Utrata azotu

Utrata azotu



Człowiek zdrowy                11   

Człowiek zdrowy                11   

g/dobę

g/dobę



Niewielki zabieg                 14       „

Niewielki zabieg                 14       „



Uraz wielonarządowy        25       „

Uraz wielonarządowy        25       „



Posocznica                          30       „

Posocznica                          30       „



Rozległe oparzenie             40       „ 

Rozległe oparzenie             40       „ 

Utrata azotu

Utrata azotu

 

 

1 g N = 6,25 g --białka 

1 g N = 6,25 g --białka 

≅

≅

 25 

 25 

g mięśni

g mięśni

    

    

 

 

dobowa utrata azotu rzędu 

dobowa utrata azotu rzędu 

11

11

 g 

 g 

N  katabolizm 

N  katabolizm 

~70

~70

 g białka

 g białka

 

 

zanik ~2

zanik ~2

75

75

 g masy mięśniowej. 

 g masy mięśniowej. 

SKŁADNIKI ŻYWIENIA 

SKŁADNIKI ŻYWIENIA 

POZAJELITOWEGO 

POZAJELITOWEGO 

TPN

TPN

Aminokwasy

Aminokwasy

   

   

Cukry proste

Cukry proste

     

     

Tłuszcze (emulsja=chylomikrony?)

Tłuszcze (emulsja=chylomikrony?)

       

       

Ele

Ele

k

k

trol

trol

i

i

t

t

y

y

 (Na, K, Ca, Cl, Mg, P

 (Na, K, Ca, Cl, Mg, P

i

i

)

)

           

           

Pierwiastki śladowe

Pierwiastki śladowe

              

              

Witaminy

Witaminy

                 

                 

Woda

Woda

Pokrycie zapotrzebowania 

Pokrycie zapotrzebowania 

na energię

na energię



Białko                 15%  = 4 kcal

Białko                 15%  = 4 kcal



Tłuszcze              30% = 9 kcal

Tłuszcze              30% = 9 kcal



Węglowodany     55% = 4 kcal

Węglowodany     55% = 4 kcal

Synteza białka jest 

Synteza białka jest 

energochłonna 

energochłonna 

1

1

 

 

Zalecana podaż aminokwasów:

Zalecana podaż aminokwasów:

1-2g/kg/BW/d

1-2g/kg/BW/d

(0,16-0,32 gN)

(0,16-0,32 gN)

Podaży białek musi towarzyszyć 

Podaży białek musi towarzyszyć 

podaż energii niebiałkowej :

podaż energii niebiałkowej :

150-175kcal/gN 

150-175kcal/gN 

W przeciwnym razie proces syntezy ulega 

W przeciwnym razie proces syntezy ulega 

upośledzeniu !!!

upośledzeniu !!!

Białka Węglowodany

Standard programu CŻP

Standard programu CŻP

ZASADA 

ZASADA 

PROPORCJONALNOŚCI 

PROPORCJONALNOŚCI 

PODAWANIA 

PODAWANIA 

SKŁADNIKÓW

SKŁADNIKÓW



Energia pozabiałkowa: 

Energia pozabiałkowa: 

 

 

130-200 kcal / 1gN

130-200 kcal / 1gN



Węglowodany : tłuszcze (60:40)

Węglowodany : tłuszcze (60:40)

75-50 : 25-50  

75-50 : 25-50  

(mieszanina zbilansowana)

(mieszanina zbilansowana)

Podwójne źródło energii

Podwójne źródło energii

glukoza + tłuszcze

glukoza + tłuszcze



Bardziej fizjologiczne niż oparte 

Bardziej fizjologiczne niż oparte 

tylko na glukozie

tylko na glukozie



Mniejsze ryzyko hiperglikemii

Mniejsze ryzyko hiperglikemii



Zmniejszenie RQ, spadek wysiłku 

Zmniejszenie RQ, spadek wysiłku 

oddechowego

oddechowego



Zmniejszenie częstości i zasięgu 

Zmniejszenie częstości i zasięgu 

stłuszczenia wątroby

stłuszczenia wątroby

Żywienie parenteralne

Żywienie parenteralne



Krótkoterminowe

Krótkoterminowe

   

   

- częściowe odżywianie pozajelitowe

- częściowe odżywianie pozajelitowe

    

    

(dostęp żylny obwodowy - do ok. 

(dostęp żylny obwodowy - do ok. 

800mOsm)

800mOsm)



Długoterminowe

Długoterminowe

   

   

- dostęp żylny centralny

- dostęp żylny centralny

Metody przygotowania 

Metody przygotowania 

żywienia  pozajelitowego

żywienia  pozajelitowego



System Wielu Butelek 

System Wielu Butelek 



AIO ( All in One )

AIO ( All in One )



Worki dwukomorowe

Worki dwukomorowe



RTU ( Ready to  Use )

RTU ( Ready to  Use )

System „All In One”

System „All In One”

Worki żywieniowe przygotowywane w 

Worki żywieniowe przygotowywane w 

aptece szpitalnej

aptece szpitalnej

Dostosowane do indywidualnych potrzeb 

Dostosowane do indywidualnych potrzeb 

chorego

chorego

    

    

Aminomel

Aminomel

     

     

Aminomel Nephro

Aminomel Nephro

     

     

Salviamin Hepar

Salviamin Hepar

            

            

Ivelip,

Ivelip,

 

 

ClinOleic

ClinOleic

              

              

Salvical

Salvical

                

                

Cernevit

Cernevit

Worek wieloprzedziałowy

Worek wieloprzedziałowy



Proste podawanie

Proste podawanie



Stała prędkość podawania

Stała prędkość podawania



Stabilność po wymieszaniu

Stabilność po wymieszaniu



Mniejsze ryzyko błędów i 

Mniejsze ryzyko błędów i 

zanieczyszczeń

zanieczyszczeń

Ivelip, ClinOleic

Ivelip, ClinOleic



Sporządzane są w postaci emulsji na 

Sporządzane są w postaci emulsji na 

bazie oleju sojowego lub oliwy z 

bazie oleju sojowego lub oliwy z 

oliwek z dodatkiem fosfolipidów białka 

oliwek z dodatkiem fosfolipidów białka 

jaja kurzego oraz glicerolu jako 

jaja kurzego oraz glicerolu jako 

czynnika regulującego osmolarność

czynnika regulującego osmolarność



1g tłuszczu = 9 kcal czyli 

1g tłuszczu = 9 kcal czyli 

500

500

 ml 20% 

 ml 20% 

 

 

Ivelip

Ivelip

 to 900 kcal, w połączeniu z 

 to 900 kcal, w połączeniu z 

glicerolem to 

glicerolem to 

1000 

1000 

kcal.

kcal.

Podanie Clinimixu N17G35 1500 

Podanie Clinimixu N17G35 1500 

ml (lub zamiennika)

ml (lub zamiennika)

Azot w 1500 ml = 12,4 gN 

(~300 kcal)

Glukoza

    = 300 g

Potrzeba:
12,4gN x 150 kcal

= 1860 kcal

Mamy:
300 g x 4 kcal/g = 1200 kcal

Brakuje:

     660 kcal

100 ml 10% Ivelip = 10g x 10 kcal/g = 100 kcal 
(~500 ml)
100 ml 20% ClinOleic= 20g x 10 kcal/g = 200 kcal 
(~250 ml)

CERNEVIT:

CERNEVIT:

2 w 1 !

2 w 1 !

 

 

Liofilizat wielowitaminowy 

Liofilizat wielowitaminowy 

składający się z witamin:

składający się z witamin:



 

 

rozpuszczalnych w wodzie, lecz 

rozpuszczalnych w wodzie, lecz 

również...

również...



 

 

rozpuszczalnych w tłuszczach 

rozpuszczalnych w tłuszczach 

(bez vit. 

(bez vit. 

K).

K).

Cernevit stosuje się w żywieniu 

Cernevit stosuje się w żywieniu 

chorych powyżej 11 r. ż.

chorych powyżej 11 r. ż.

Witaminy

 

NFZ

NFZ

Za każdy dzień żywienia do sumowania

Za każdy dzień żywienia do sumowania

Refundacja  25 punktów=250 PLN

Refundacja  25 punktów=250 PLN

W przypadku kiedy pacjent tego 

W przypadku kiedy pacjent tego 

wymaga

wymaga

Katalog świadczeń szpitalnych

Katalog świadczeń szpitalnych

NR 18 i 1086

NR 18 i 1086