Środki (bariery)
parataryfowe i pozataryfowe

• Rodzaje

• Działanie

Środki (bariery) parataryfowe - działanie

Bariery parataryfowe -

• instrumenty nie będące cłami

• ich stosowanie powoduje uruchomienie mechanizmu podobnego do mechanizmu cła

• prowadzą one do wzrostu ceny importowanego towaru

• Zmniejszają jego konkurencyjność na rynku wewnętrznym kraju który je stosuje

• Są skuteczniejsze niż cła bo mają charakter selektywny

• Ich działanie ma charakter dyskryminacyjny

Środki (bariery) parataryfowe - rodzaje

Rodzaje:

• opłaty wyrównawcze - różnica między niższą ceną towaru importowanego a wyższą ceną wewnętrzną towaru produkowanego w kraju

• podatki nakładane na niektóre dobra importowane (wyższe niż na dobra produkowane w danym kraju)

• dodatkowe opłaty pobierane w związku z realizacją transakcji importowej (np. za czynności celne, konsularne, administracyjne, depozyty importowe)

Środki (bariery) pozataryfowe

Środki pozataryfowe - inne niż cła i narzędzia parataryfowe bariery w handlu międzynarodowym, których celem jest bezpośrednie wpływanie na obroty towarowe z zagranicą:

• ograniczenia ilościowe,

• dobrowolne ograniczenia eksportu,

• zamówienia rządowe

• wymóg składnika krajowego

• subsydia eksportowe oraz

• standardy i normy techniczne i sanitarne.

Ograniczenia ilościowe

• Kwoty importowe (ograniczenie ilościowe, kwoty ilościowe, kontyngenty) to administracyjne, bezpośrednie ustalanie przez państwo ilości lub wartości określonych dóbr, które mogą być wwiezione do kraju w określonym czasie. Ograniczenie to ma najczęściej charakter wyznaczenia kontyngentu ilościowego.

• Technicznym środkiem umożliwiającym egzekwowanie przestrzegania ilościowego kontyngentu przywozu jest wprowadzenie licencji importowych, czyli dokumentów zezwalających importerom na przywóz z zagranicy określonej ilości towarów.

• Skutkiem stosowania kwot importowych jest wzrost ceny danego dobra na rynku krajowym oraz zwiększenie jego produkcji przez krajowych wytwórców.

Dobrowolne ograniczenie eksportu

• Dobrowolne ograniczenie eksportu stanowi odmianę kwoty importowej.

• Jest to kwota nałożona na wielkość eksportu przez kraj eksportujący a nie importujący.

• Dobrowolne ograniczenie eksportu (voluntary export restraints) VERy) jest efektem porozumienia między krajem importującym a eksportującym, w którym ten ostatni zobowiązuje się ograniczyć eksport danego dobra do określonego limitu, na ogół pod groźbą narażenia się na restrykcje handlowe.

Zakres stosowanie VER-ów

• VER-y były szczególnie stosowane w latach siedemdziesiątych i osiemdziesiątych.

• Ocenia się np., że w połowie lat osiemdziesiątych 38% japońskiego eksportu do krajów EWG i 32% eksportu do Stanów Zjednoczonych odbywało się w ramach porozumień o dobrowolnym ograniczeniu eksportu.

• Ograniczeniom tym podlegało około 11 % eksportu wyrobów przemysłowych krajów rozwijających się.

• W skali świata aż 12% całego handlu ( z wyłączeniem paliw) było przedmiotem tego typu ograniczeń.

Motywy stosowania VER-ów
z punktu widzenia kraju-eksportera

• Polityczny (dobre relacje między krajami, wymiana świadczeń)

• Długofalowy interes ekonomiczny, uniknięcie restrykcji ze strony kraju importera

• Usankcjonowanie obecności na rynku zbytu

• Wprowadzanie nowych „dobrowolnych” ograniczeń eksportowych jest zakazane przez WTO od 1995, do 2005 miały być wycofane VER-y w zakresie tekstyliów.

Wymóg składnika krajowego

Formy:

• zobowiązanie krajowego podmiotu kupującego importowane wyroby finalne do pokrycia określonej części popytu zakupami na rynku wewnętrznym (zabronione przez GATT)

• wymóg, aby wszyscy działający na danym rynku producenci określonych wyrobów finalnych pokrywali określoną część popytu na podzespoły i części potrzebne do ich wytworzenia dostawami z rynku krajowego

• Ze względu na rozwój korporacji ponadnarodowych i handlu wewnątrzgałęziowego coraz trudniejszy do egzekwowania.

• GATT/WTO dążą do stopniowego eliminowania wymogu składnika krajowego.

Normy techniczne i sanitarne

• Jako narzędzia polityki handlowej stosowane są dość często także normy techniczne i sanitarne, czyli przepisy dotyczące wymagań, jakim powinny odpowiadać towary sprzedawane na danym rynku (np. atestacja leków, przepisy fitosanitarne itp.)

• Ograniczenie zakresu stosowania takich kłopotliwych obostrzeń wiąże się z dążeniem do standaryzacji różnych parametrów, zawieranie porozumień o wzajemnym uznawaniu norm czy stosowanie sieci standardów powszechnie obowiązujących (np. norm ISO)

Subsydia

• Subsydia (subwencje, dotacje) to wszelkiego rodzaju świadczenia udzielane z budżetu państwa na rzecz krajowych podmiotów gospodarczych.

• Subsydia produkcji krajowej: ich celem jest wyeliminowanie lub zmniejszenie importu określonego dobra oraz osiągnięcie celów gospodarczych lub społecznych. Udzielane przy produkcji, mają na ogół charakter pośredni .

• Subsydia eksportowe: ich celem jest uzyskanie nadwyżki eksportowej określonego dobra lub zwiększenie już występującego eksportu. Udzielane przy wywozie, zwykle w formie bezpośredniej dotacji.

Nielegalne subsydiowanie eksportu

• W 2005 r. pozarządowa organizacja OXFAM zarzuciła UE i USA nieuczciwe wspieranie sprzedaży swojej drogiej żywności na światowym rynku; chodziło o 3,6 mld euro w przypadku UE i 7,9 mld euro w przypadku USA oraz zagroziła skargą do Światowej Organizacji Handlu (WTO)

• Według ekspertów kraje Ameryki Południowej, Afryki i Azji mogą zaskarżyć do WTO przypadki dopłat dotyczące europejskich produktów: pomidorów, masła, mleka odtłuszczonego, puszkowanych brzoskwiń i gruszek, soku z cytrusów, wina i spirytualiów oraz tytoniu, a także amerykańskich: ryżu, kukurydzy oraz sorga

Subsydia pośrednie

Formy:

• Ulgi podatkowe

• Kredyty preferencyjne udzielane przez agendy rządowe kraju eksportera zagranicznym importerom

• Zwrot ceł lub podatków importowych

• Finansowanie badań nad nowymi produktami

• Ubezpieczanie transakcji eksportowych

• Finansowanie marketingu i promocji eksportera przez państwo

• Finansowanie regionów zacofanych

Obrona przed importem subsydiowanych dóbr

Kontrakcja:

• wprowadzenie przez kraj importujący dobra subsydiowane podobnych subsydiów dla swoich producentów

• w przypadku braków środków na dotowanie - zastosowanie instrumentów polityki handlowej np. w postaci ceł wyrównawczych.

GATT/WTO zabrania stosowania subsydiów eksportowych w wyjątkiem wewnętrznego wsparcia produkcji rolnej oraz prac badawczych i inwestycji związanych z ochroną środowiska.

Dumping

• Dumping to sprzedaż dobra za granicą po cenie niższej od ceny uzyskiwanej za to dobro na rynku krajowym.

• Dumping jest stosowany przez producentów (nie przez rząd).

• Rodzaje dumpingu: sporadyczny, łupieżczy i stały.

• Dumping sporadyczny jest procesem przejściowym i krótkookresowym. Występuje on gdy przedsiębiorstwo ma do dyspozycji więcej danego dobra niż przeciętnie i w celu uniknięcia strat decyduje się sprzedać posiadaną nadwyżkę odbiorcom zagranicznym po cenie niższej od ceny krajowej, a czasem nawet poniżej kosztów.

Dumping łupieżczy

• Dumping łupieżczy to utrzymywana czasowo sprzedaż danego dobra na rynku zagranicznym poniżej ceny krajowej, lub nawet poniżej kosztów wytwarzania, mająca na celu wyeliminowanie konkurentów i uzyskanie pozycji monopolistycznej.

• Po ewentualnym zniszczeniu konkurencji w kraju importera i uzyskania pozycji monopolistycznej na jego rynku ceny eksportowanego dobra zwykle znacznie wzrastają, co pozwala eksporterowi na realizację zysku monopolistycznego

Dumping stały

• Dumping stały, zwany również międzynarodową dyskryminacją cenową, ma miejsce wówczas, gdy przedsiębiorstwo mające odpowiednią pozycję monopolistyczną sprzedaje za granicą dany produkt systematycznie poniżej kosztów lub po cenie niższej niż na rynku krajowym.

• Jest to traktowane jako praktyka nie fair, przenosi bowiem część kosztów związanych z produkcją i sprzedażą na odbiorców krajowych.

Cła antydumpingowe

• Opłaty nakładane przez państwo na towary importowane po cenach dumpingowych z zamiarem zniwelowania różnicy między ceną dumpingową a ceną, którą uznaje się za uzasadnioną.

• W przypadku poważnego zagrożenia interesów wytwórców oraz możliwości skutecznego lobbingu, mogą oni wymóc na rządzie wprowadzenie okresowych ceł antydumpingowych

• Cła te nakłada się w przypadku udowodnienia dumpingu i stwierdzenia wyrządzenia przez jego stosowanie szkody rodzimemu przemysłowi.

Case-y

• USA wprowadziły - począwszy od w 1999 r. - cła na stal walcowaną z Japonii, Brazylii i kilku innych krajów, twierdząc iż sprzedawana jest ona po cenach dumpingowych. Tzw.poprawka Byrda (od nazwiska senatora Roberta Byrda) została uchwalona w październiku 2000 r.

• WTO w styczniu 2003 r. uznała poprawkę za niezgodną z prawem próbę ochrony amerykańskiego rynku stalowego. Gdy poprawka nie została uchylona z końcem 2003 roku, jak chciała WTO, wówczas Japonia, UE i sześć innych państw uzyskały na mocy reguł WTO prawo zastosowania sankcji gospodarczych wobec Stanów Zjednoczonych.

• Japonia w ramach sankcji wprowadziła jesienią 2005 15% cła karne na amerykańskie wyroby stalowe.

2

---