Współczesny handel międzynarodowy czynniki zmian strukturalnych

• Tendencje

• Problemy

• Próby rozwiązań

Podstawowe tendencje

• W ramach obecnej (trzeciej) fali globalizacji radykalnemu osłabieniu uległy bariery ograniczające handel międzynarodowy (i szerzej - współpracę międzynarodową), zarówno naturalne, jak i wynikające z polityki handlowej poszczególnych krajów i międzynarodowej polityki handlowej

• Jest to proces stały co do tendencji, różne jest jego natężenie

Coraz słabsze bariery naturalne

• Znaczne obniżenie kosztów transportu związane z postępem technicznym we wszystkich jego sferach, wprowadzenie transportu intermodalnego

• Rozwój wszelakiej infrastruktury (drogowej, morskiej, kolejowej, lotniczej, przejść granicznych)

• Rozwój systemów telekomunikacyjnych, w tym o zasięgu globalnym

• Rozwój coraz bardziej nowoczesnych technologii informatycznych

• Stała obniżka kosztów komunikacji

Postępująca liberalizacja

• Liberalizacja systemów gospodarczych poszczególnych państw (coraz więcej wolności gospodarczej)

• Liberalizacja zasad międzynarodowej współpracy gospodarczej (coraz mniej barier dla tej współpracy, znoszenie ograniczeń ilościowych, obniżanie taryf celnych)

• Procesy regionalnej integracji gospodarczej (nie tylko w odniesieniu do handlu międzynarodowego)

Wartość eksportu w gospodarce światowej 1949-2005

Handel światowy a wzrost gospodarczy

• Trwała tendencja od zakończenia II wojny światowej: dynamika handlu międzynarodowego zasadniczo jest znacząco większa niż wzrost gospodarki światowej

Wzrost wartości handlu światowego a wzrost PKB, 1994-2004

Zmiany w strukturze handlu międzynarodowego

• Dynamika handlu artykułami przetworzonymi jest średnio wyższa niż dynamika handlu artykułami rolnymi i surowcami

• Powoduje to spadek relatywnego znaczenia tych ostatnich w obrotach handlu światowego

• Dynamika handlu usługami jest średnio wyższa niż dynamika handlu towarami

• Prowadzi to do relatywnego wzrostu udziału usług w handlu międzynarodowym

Udział głównych kategorii towarów i usług w światowym eksporcie 1985-2002

• w ciągu ostatnich kilkunastu lat następuje bardzo dynamiczny wzrost udziału w handlu międzynarodowym najwyżej przetworzonych towarów z zakresu technologii informatycznej

• Stosunkowo dynamicznie rozwija się handel artykułami rolnymi

Światowy eksport produktów rolnych 1990-2002 (w mld USD)

Zmiany w strukturze geograficznej handlu światowego

• Przeważająca część handlu międzynarodowego przypada na kraje najwyżej rozwinięte, jednakże udział ten w ostatnich latach dość systematycznie maleje na rzecz rynków wschodzących

Udział krajów rozwiniętych i rozwijających się w handlu międzynarodowym

• Coraz większa część handlu międzynarodowego, zwłaszcza wśród krajów rozwiniętych to handel wewnątrz ugrupowań integracyjnych lub w układzie regionalnym

• Największa jest dynamika handlu wewnątrzgałęziowego, który jest także charakterystyczny dla ugrupowań integracyjnych

Zmiany w strukturze geograficznej handlu światowego

• W ostatnich latach pogłębia się nowy trend - znaczący wzrost udziału krajów rozwijających się , zwłaszcza rynków wschodzących w obrotach handlu międzynarodowego, takich jak Chiny, Indie, kraje latynoskie

• Dotyczy to nie tylko handlu artykułami rolnymi i surowcami (które stają się coraz bardziej przetworzone), ale także artykułami przemysłowymi, w tym wysoko przetworzonymi

• Znaczna część eksportu z krajów rozwijających się to rezultat zagranicznych inwestycji bezpośrednich (w Chinach - 87% eksportu)

Nowe tendencje

• Chiny stają się światowym liderem w eksporcie produktów wysokiej technologii

• W l. 2003-2004 chiński eksport produktów ICT - głównie komputerów osobistych, laptopów, telefonów komórkowych, cyfrowych aparatów i kamer - wzrósł o 46 proc. i osiągnął wartość 180 mld dol.

• To aż o 31 mld dol. więcej niż eksport dotychczasowego lidera - USA, które zanotowały w tym czasie 12-proc. wzrost eksportu ICT.

• Unia Europejska i Japonia pozostały w tyle już w 2003 r.

• Aż 65 proc. chińskiego importu ICT stanowią podzespoły elektroniczne sprowadzane głównie z Japonii, Tajwanu, Korei Płd. i Malezji

Dynamika handlu zagranicznego Chin

Katarska runda rokowań WTO (Doha)

• Od 2001 r. toczą się rokowania pod egidą WTO w ramach tzw. katarskiej rundy rozpoczętej w Doha (Dauha),

• Osiągnięto znaczący postęp w tych rokowaniach, jednakże nie udało się wypracować ostatecznego porozumienia końcowego

• Unia Europejska, Stany Zjednoczone, Japonia i Australia zasadniczo ograniczą subwencje dla rolników za obietnicę, że ich towary przemysłowe i usługi będą miały lepszy dostęp do rynków krajów rozwijających się

• Na szczycie w Hongkongu 150 krajom członkowskim Światowej Organizacji Handlu (WTO) udało się ustalić, że do 2013 r. znikną dopłaty eksportowe dla rolników w krajach zamożnych, jednakże nie doszło do zawarcia porozumienia.

Korzyści z liberalizacji handlu

• 97 proc. towarów z krajów najbiedniejszych ma szansę na bezcłowy, nieograniczony dostęp do bogatych rynków.

• Wg OECD obniżenie ceł o połowę spowodowałoby wpompowanie w światową gospodarkę 117 mld USD

• Gdyby cła zostały całkowicie zniesione, gospodarka światowa zyskałaby 173 mld USD rocznie

• Z wyliczeń Banku Światowego wynika, że gdyby kraje bogate obniżyły cła na artykuły rolne o 10 pkt proc., a na przemysłowe o 5 pkt, a kraje rozwijające się odpowiednio o 15 i 10 pkt proc., to:

• 144 mln ludzi przestałoby żyć w ubóstwie, a

• do roku 2010 gospodarka światowa zyskałaby dodatkowe 520 mld USD.

3