Międzynarodowe przepływy
czynników produkcji

Inwestycje bezpośrednie

Inwestycje bezpośrednie - pojęcie

Międzynarodowe przepływy kapitału, związane z:

• podejmowaniem od podstaw samodzielnej działalności gospodarczej,

• przeprowadzaniem fuzji,

• tworzeniem lub rozszerzaniem swoich filii za granicą lub też

• przejmowaniem kierownictwa już istniejącego przedsiębiorstwa (np. poprzez udział w prywatyzacji, przejmowanie firm, w formie joint ventures)

• których celem jest wpływ na zarządzanie lub kontrola firmy.

Podstawowe tendencje ZIB

• Zagraniczne inwestycje bezpośrednie obejmują ponad 60 tys. ponadnarodowych korporacji i ich ponad 900 tys. ich filii zagranicznych.

• W początku lat dziewięćdziesiątych wielkość sprzedaży zagranicznych filii osiągnęła poziom porównywany ze światowym eksportem dóbr i usług.

• Maksymalną wielkość osiągnęły ZIB w 2000 r. - około 1390 mld. USD;

• W 2003 r. - trzeci rok z rzędu - nastąpił spadek, do poziomu 560mld USD, a więc aż o 60%, w 2005 r. ZIB osiągnęły ok. 900mld USD;

• Największy spadek nastąpił w napływie ZIB do krajów rozwiniętych (o 25% w stosunku do 2002 r.) i krajów transformacji (o 1/3)

Napływ ZIB w l. 1980-2003 w mld. USD

Napływ kapitału do krajów rozwijających się w l. 1990-2003 w mld. USD

ZIB a inwstycje

Struktura ZIB

• Skumulowana wartość ZIB w gospodarce światowej wyniosła w 2003 r. 8245 mld. USD;

• Stanowiło to 23% światowego PKB

• Zdecydowaną większość ZIB w skali gospodarki światowej stanowią fuzje i przejęcia; w 2000 r. stanowiły one 55%, w 2003 - prawie 53%;

• Dominującą rolę w zakresie fuzji odgrywają TNC z UE - w l. 2001-2002 przypadło na nie ponad 60% transakcji;

Struktura sektorowa ZIB

• Dominującą tendencją w zakresie ZIB jest systematyczny wzrost udziału inwestycji zagranicznych w sektorze usług - z ok. ¼ na początku lat 70-tych, do niespełna ½ w latach 90-tych i 60% w 2002 roku;

• Jednocześnie maleje udział inwestycji w sektorze wydobywczym i rolniczym -z 9% do 6% w r. 2002;

• Jeszcze szybciej spada udział ZIB w sektorze przetwórczym - z 43% do 34% w tym samym okresie;

• ZIB w sektorze usług w l. 2001-2002 odpowiadają za 2/3 przyrostu łącznego napływu inwestycji bezpośrednich na świecie

Struktura sektorowa ZIB w gospodarce światowej 1990-2002

Korporacje ponadnarodowe (TNC)

• Produkcja międzynarodowa charakteryzuje się silną koncentracją:

• 100 największych korporacji ponadnarodowych, stanowiących 0.2% wszystkich TNC, w 2002 roku:

• Dawały 14% sprzedaży wszystkich TNC

• Stanowiły 12% wartości aktywów wszystkich TNC

• Zatrudniały 13% pracowników TNC.

• Powoli ale systematyczni rośnie udział krajów rozwijających się zarówno po stronie odbiorców ZIB, jak i po stronie dostawców, osiągając ok. 10%

Główni odbiorcy ZIB - kraje rozwinięte

Główni dostawcy ZIB - kraje rozwinięte

Główni odbiorcy ZIB wśród krajów transformacji

Struktura ZIB (c.d.)

• Wśród krajów rozwiniętych triada - Unia Europejska, USA i Japonia - osiągnęła w 2000 r. 71% światowego przypływu i 82% eksportu inwestycji.

• Głównym odbiorcą ZIB były USA z inwestycjami w wysokości 281 mld USD (w 2000 r.). W 2003 napływ ZIB do USA spadł do 30 mld. USD!

• Kraje rozwijające się osiągnęły wówczas 240 mld USD, co stanowiło 19% łącznych ZIB. (W porównaniu do 41% z 1994 r.)

• Kraje Środkowej i Wschodniej Europy, z napływem 27 mld USD, utrzymały swój 2% udział.

Wskaźniki konkurencyjności lokalizacyjnej

Dynamika ZIB

• W okresie 1985-1998 skumulowana wielkość zagranicznych inwestycji bezpośrednich wzrosła ponad 6-krotnie, powiększając się z 685 do 4177 mld USD.

• W latach 1985 - 1990 przepływy te zwiększały się o 34% rocznie.

• W latach 1990 - 1995 tempo to obniżyło się, osiągając rocznie 19,6%.

• Rekordowy, bo wynoszący 38,7%, przyrost przepływów kapitałowych w postaci inwestycji bezpośrednich nastąpił w 1998 r.

Korzyści umiędzynarodowienia procesu produkcyjnego

Wybrane wskaźniki ZIB 1990-2000
(mld USD i procenty)

Indeks transnarodowości UNCTAD

Przy jego konstrukcji bierze się pod uwagę cztery elementy:

• Udział obcego kapitału,

• Udział ZIB w inwestycjach ogółem

• Udział sprzedaży za granicą w całości sprzedaży oraz

• Udział zatrudnienia za granicą w całości zatrudnienia.

Indeks transnarodowości kraje rozwinięte

Indeks transnarodowości kraje transformacji

3