Wodociągi i kanalizacje

Wymagania i badania przy

odbiorze

Eksploatacja sieci

Przy odbiorze kanału do eksploatacji należy zwrócić
uwagę, czy są spełnione następujące warunki:

• zgodność przekroju poprzecznego kanału z
projektem; należy skontrolować zasadnicze wymiary
przekroju poprzecznego, średnice rur
prefabrykowanych, szerokość i wysokość
kanałów o konstrukcji wykonanej w wykopie; rury
prefabrykowane powinny być ułożone bez
nierówności, szczególnie niekorzystne są nierówności
dna kanału, gdyż tworzą się tam osady trudne do
usunięcia.

• prawidłowość wykonania niwelety spodu dna
kanału, tolerancje pionowe spodu nie powinny
przekraczać ±3 mm, szczególnie w kanałach o małym
spadku podłużnym.

Odbiór kanału do eksploatacji

• kanał powinien być szczelny, w kanałach z
elementów prefabrykowanych należy kontrolować, czy
woda wpływa do kanału przez źle wykonane złącza, w
kanałach murowanych i betonowych wykonanych na
miejscu — woda nie powinna przesączać się przez
spody lub przez porowaty beto; poniżej poziomu wody
gruntowej bardzo trudno wykonać taki kanał, którego
obudowa byłaby zupełnie szczelna. W każdym
razie nawet w bardzo trudnych warunkach
gruntowych, ilość wody przesączającej się przez
nieszczelność w obudowie kanału nie powinna
przekraczać 2 l/d na
l m

2

powierzchni obudowy kanału.

Badanie szczelności

W celu zbadania szczelności odcinek kanału położony
między dwiema studzienkami zamyka się płytami
żeliwnymi uszczelnionymi pakunkiem gumowym, po
czym kanał napełnia się wodą pod ciśnieniem 0,01-
0,02 MPa.
Stan wody obserwuje się w rurkach piezometrycznych
umocowanych w płytkach żeliwnych.
Początkowo ciśnienie będzie spadać wskutek
namoczenia sznura uszczelniającego; następnie, po 2
h po wypełnieniu kanału, zwierciadło wody w ciągu 5 -
10 min nie powinno obniżać się.

W

gruntach

nawodnionych

należy

również

przeprowadzić badanie kanału na infiltrację wód
gruntowych.

Badanie polega na pomiarze ilości wody gruntowej
przesączającej się przez ścianki kanału, studni
rewizyjnych i innego uzbrojenia do wewnątrz kanału.

Ilość tę można zmierzyć:

• przelewem wstawionym w kinetę studni rewizyjnej,
• naczyniem pomiarowym,
• gromadzeniem infiltrującej wody w badanym kanale.

Pomiar infiltrującej wody przelewem polega na
wstawieniu w kinetę studni rewizyjnej przelewu
prostokątnego o ostrej krawędzi. Przy badaniu
infiltracji wody do kanałów o dużych wymiarach
zamiast przelewów prostokątnych można używać
przelewów trójkątnych.

Pomiar infiltrującej wody naczyniem pomiarowym
polega na zamknięciu kanału tarczą lub innym
specjalnym korkiem zaopatrzonym w rurkę, przez
którą będzie wypływać infiltrująca woda.

Pod rurkę należy podstawić naczynie pomiarowe o
wycechowanej

objętości.

Natężenie

przepływu

infiltrującej wody można określić mierząc czas
napełniania naczynia.

Pomiar należy przeprowadzić wielokrotnie. Do tego
celu można używać także wycechowanych naczyń
opróżnianych automatycznie.

Pomiary

infiltrującej

wody

metodą

naczyń

pomiarowych są mało dokładne ze względu na małą
objętość

naczyń

w

stosunku

do

mierzonych

przepływów.

Pomiar infiltrującej wody za pomocą gromadzenia wody
w badanym kanale polega na zakorkowaniu odpływu z
kanału i badaniu przyrostu poziomu wody w czasie.

Natężenie przepływu infiltrującej wody określa się
obliczając na podstawie rysunków wykonawczych
kanału przyrost objętości wody w czasie.

Pomiar ten jest najmniej dokładny, gdyż jego błędy są
proporcjonalne do kwadratu odchyleń wymiarów
kanału.

W kanałach z rur kamionkowych błąd spowodowany
tylko samą niedokładnością wykonania rur przekracza
zwykle 4-5%.

Odczyty warstwy przelewającej się wody, poziomów wody
i innych wielkości zmiennych określających ilości wody
infiltrującej do kanału w jednostce czasu powinny być
wykonywane przez 8 godzin w odstępach co 30 minut.

Eksploatacja sieci

kanalizacyjnych

Konserwacja kanałów polega na zapewnianiu ich
sprawnego działania, usuwaniu nagromadzonych
osadów i naprawianiu uszkodzeń.

W dobrze zaprojektowanej sieci utrzymanie kanałów
nie nastręcza trudności.

Najczęściej zatykają się kanały o średnicy 200—250
mm prowadzące nieznaczne ilości ścieków.

Poza tym powodem zatrzymania przepływu ścieków
są często nieodpowiednio wykonane połączenia
domowe, dlatego projekt i wykonanie połączeń
kanalizacji domowej są objęte szczegółowymi
przepisami.

Już w czasie układania przewodów może nastąpić ich
zamulenie wskutek przedostania się wody
deszczowej. W związku z tym należy na czas przerwy
robót w nocy, w okresie niepogody, nawet na czas
przerwy obiadowej —zakorkować ułożony przewód.

Do tego celu okazała się praktyczna przenośna
zaślepka z dwóch krążków drewnianych połączonych
ruchomą śrubą. W miarę pokręcania śruby pierścień
gumowy jest dociskany i uzyskuje się szczelne
zamknięcie kanału.

Do zamykania przewodów mogą służyć również worki
gumowe wypełniane powietrzem pod ciśnieniem.

Kanały często zatykają się wskutek niewłaściwego
użytkowania urządzeń kanalizacyjnych, spławiania
odpadków, które powinny być wyrzucane do skrzyń na
śmieci (skorupy naczyń, gruz, popiół, żużel itp.).

Możliwość zatkania się kanałów zwiększa również
wlewanie do nich smoły, smarów, tłuszczów itp.

Przed przystąpieniem do oczyszczenia danego odcinka
kanału należy stwierdzić stopień jego zamulenia za
pomocą prześwietlenia.

W tym celu do jednej studzienki opuszcza się
elektryczną lampę kanalizacyjną przymocowana do
drążka, w drugą zaś studzienkę wstawia się lustro
nachylone pod kątem 45 do poziomu.

Stojący nad tą studzienką robotnik zobaczy w lustrze
prześwietlone wnętrze kanału bez potrzeby wchodzenia
do studzienki.

Najmniej kosztownym i najczęściej stosowanym
sposobem utrzymania kanałów w czystości jest
okresowe płukanie.

Płuczki

kanałowe,

szczególnie

w

przypadku

znaczniejszych spadków dna kanału, umożliwiają dobre
oczyszczanie wskutek dużych prędkości przepływu w
kanale.

Dość dobrze płucze kanały silny strumień wody z
hydrantu pożarowego. Jest to czyszczenie
wysokociśnieniowym strumieniem wody (0,30 i więcej
MPa).

Dobre wyniki osiąga się również przy użyciu piłki
gumowej zaczepionej na cienkiej lince. Piłka jest
unoszona ku górze, a prąd wody spłukuje dolną część
kanału.

Oczyszczanie kanału za pomocą piłki gumowej

Strumień wody jest niewystarczający, jeśli
nagromadzi się większa ilość osadu i wówczas należy
stosować stalowe skrobaczki, szczotki i podobne
przyrządy przeciągane przez kanał za pomocą linki
stalowej lub składanych drążków drewnianych.

W celu przeciągnięcia linki stalowej najpierw
przeciąga się przez dany odcinek kanału za pomocą
pływaka — między dwiema studzienka — cienką linkę.

Jeżeli wskutek zbyt znacznego nagromadzenia osadu
jest to niemożliwe, to przepycha się linkę przez kanał
za pomocą drewnianych drążków o długości ok. l m
łączonych wzajemnie tak, aby można było linkę
przeciągnąć do następnej studzienki.

Jeżeli kanał jest zamulony osadem mineralnym,
należy przeciągnąć specjalne wiaderka początkowo
o małej średnicy, następnie o większej, niewiele
mniejszej od średnicy kanału.

W razie potrzeby stosuje się szufle zębate lub
gładkie, skrobaczki, szczotki druciane lub z piasawy
(włókno pewnych gatunków palm).