prenumerata

UBEZPIECZENIA

i ŚWIADCZENIA

gazetaprawna.pl

Podstawa prawna

nie jest sankcjonowane żadną karą.

Podstawa prawna

W dokumentach rozliczenio-

wych nie koryguje się błędów w obliczeniu

podstawy wymiaru składek, jeżeli różnica

nie przekroczyła 2,20 zł

Wykroczeniem nie jest sam

brak weryfi kacji złożonych przez płatnika

dokumentów, ale niestwierdzenie w nich

błędów

30

kwiecień

Nie chcesz grzywny, sprawdź

dokumenty za ubiegły rok

prenumerata

gazetaprawna.pl

Czwartek

24 kwietnia 2014,

nr 79 (3720)

Prowadzona przez nas spółka jawna z powodu
problemów ekonomicznych nie opłaciła w ze-
szłym roku wszystkich składek do ZUS. W tym
roku organ rentowy wydał decyzję o przenie-
sieniu odpowiedzialności na wspólników. Czy
wspólnik, który w ubiegłym roku w ogóle nie
angażował się w działalność spółki, będzie od-
powiadał solidarnie, na równi z innymi wspól-
nikami, czy też powinien być zwolniony od tej
odpowiedzialności?

Ryszard Sadlik
sędzia Sądu Okręgowego w Kielcach

Wspólnicy spółki jawnej pono-

szą surową odpowiedzialność za

nieuiszczone składki na ubezpie-

czenia społeczne. Odpowiadają

oni bowiem za nie całym swoim majątkiem

osobistym, solidarnie z innymi wspólnikami.

Nie ma przy tym znaczenia, w jakim stopniu

angażowali się oni w działalność spółki.

Zasady odpowiedzialności wspólników

spółki jawnej za nieuiszczone składki okre-

ślają odpowiednio stosowane przepisy ustawy

– Ordynacja podatkowa (dalej: o.p.). Wynika

to z odesłania zawartego w art. 31 ustawy

o systemie ubezpieczeń społecznych (dalej:

ustawa systemowa), według którego do należ-

ności z tytułu składek stosuje się odpowied-

nio przepisy o.p. Zgodnie zaś z art. 115 par. 1

tej ustawy wspólnik spółki cywilnej, jawnej,

partnerskiej oraz komplementariusz spółki

komandytowej albo komandytowo-akcyjnej

odpowiada całym swoim majątkiem solidar-

nie ze spółką i z pozostałymi wspólnikami za

zaległości podatkowe spółki.

Zasadę tę stosuje się również do odpo-

wiedzialności byłego wspólnika za zaległo-

ści z tytułu składek, których termin płatności

upływał w czasie, gdy był on wspólnikiem.

Istotne jest przy tym, że ustawodawca nie

przewidział tu żadnych okoliczności pozwa-

lających wspólnikom na zwolnienie się od tej

odpowiedzialności w całości lub w pewnym

zakresie, z wyjątkiem czasowego ograniczenia

związanego z posiadaniem statusu wspólnika.

Wspólnicy spółki jawnej odpowiadają soli-

darnie za składki na ubezpieczenia społecz-

ne niezapłacone przez spółkę oraz innych

wspólników w związku z działalnością ich

spółki. Ponadto odpowiadają oni także za nie-

zapłacone składki na ubezpieczenie zdro-

wotne oraz składki na FP i FGŚP. Wynika to

z art. 32 ustawy systemowej. Wniosek taki

można wyprowadzić z uzasadnienia uchwały

Sądu Najwyższego z 4 czerwca 2008 r. (sygn.

akt II UZP 3/08, OSNP 2009/11-12/148). Zatem

zakres odpowiedzialności wspólników jest

bardzo szeroki.

Odpowiedzialność wspólników spółki jaw-

nej jest niezależna od wysokości ich wkładów.

Oznacza to, że ZUS może orzec o odpowie-

dzialności wspólnika za pełną kwotę zaległo-

ści spółki niezależnie od wartości wniesio-

nego przez niego wkładu do spółki. Podobnie

wskazywał Naczelny Sąd Administracyjny

w wyroku z 1 września 2000 r. (sygn. akt III

SA 1456/99). Zatem nawet minimalny wkład

w spółkę cywilną pozwala na zastosowanie

wobec wspólnika art. 115 o.p. (wyrok WSA

w Łodzi z 23 stycznia 2004 r., sygn. akt I SA/

Łd 1274/02). Podobnie bez znaczenia dla od-

powiedzialności jest stopień zaangażowania

poszczególnych wspólników w działalność

spółki i przyczynienia się do powstania za-

ległości z tytułu składek. Odpowiedzialność

ta ma bowiem charakter obiektywny, nie-

zależny od zawinienia. ZUS zatem nie musi

wykazać winy wspólnika w powstaniu zale-

głości z tytułu składek, podobnie okoliczność

ta nie ma znaczenia w razie postępowania

przed sądem.

Warto też zaznaczyć, że wspólnicy nie

mogą umową ograniczyć ani ukształtować

w odmienny sposób zasad odpowiedzialności

wynikających z art. 115 o.p. Obowiązek taki

kształtowany jest bowiem przepisami ustawy

i ma charakter publicznoprawny. Wspólnik

nie mógłby więc skutecznie powoływać się na

treść umowy wspólników celem zwolnienia

się lub ograniczenia odpowiedzialności za

zaległości z tytułu składek. Natomiast umo-

wa między wspólnikami mogłaby mieć zna-

czenie w stosunkach między nimi i stanowić

podstawę do określenia ich ewentualnych

wzajemnych rozliczeń.

Odpowiedzialność wspólników według

o.p. ma także charakter osobisty i solidarny.

Obejmuje więc ona cały ich majątek osobisty,

zarówno teraźniejszy, jak i przyszły. Nato-

miast zgodnie z art. 366 kodeksu cywilnego

regulującym solidarność dłużników, który

znajduje zastosowanie do odpowiedzialno-

ści wspólników z mocy art. 91 o.p., każdy

z dłużników zobowiązany jest do spełnie-

nia całego świadczenia, tak jakby był jedy-

nym dłużnikiem. Wierzyciel zaś może żądać

spełnienia całości lub części świadczenia,

według własnego wyboru, od wszystkich

dłużników łącznie, od kilku z nich lub od

każdego z osobna. Zatem to ZUS jako wie-

rzycielowi przysługuje uprawnienie wybo-

ru tego ze wspólników, od którego będzie

egzekwował spłatę długu z tytułu składek.

Od decyzji ZUS istnieje możliwość złożenia

odwołania do sądu.

Podstawa prawna

Art. 31 ustawy o systemie ubezpieczeń społecznych

(t.j. Dz.U. z 2013 r. poz. 1442 ze zm.).

Art. 115 par. 1 ustawy z 29 sierpnia 1997 r. – Ordynacja

podatkowa (t.j. Dz.U. z 2012 r. poz. 749 ze zm.).

Art. 366 ustawy z 23 kwietnia 1964 r. – Kodeks cywilny

(t.j. Dz.U. z 2014 r. poz. 12).

Odpowiedzialność wspólników spółki jawnej za zaległości

składkowe jest bardzo szeroka

Złożenie raportów zawierających błąd

nie jest sankcjonowane żadną karą.

Mogą one zostać przez płatnika

skorygowane bez konsekwencji, ale tylko jeżeli zdąży je poprawić do końca kwietnia następnego roku

Joanna Śliwińska
radca prawny

Ustawa o systemie ubezpieczeń

społecznych nakłada na płatni-

ków m.in. obowiązek przekazy-

wania do ZUS imiennych rapor-

tów miesięcznych w terminie takim samym,

jak dla rozliczania składek. Taki raport po-

winien zawierać podstawowe informacje

o płatniku i ubezpieczonym. Jego głównym

elementem jest jednak zestawienie należ-

nych składek na ubezpieczenia społeczne

i zdrowotne oraz informacja o wypłaconych

zasiłkach lub wynagrodzeniu z tytułu nie-

zdolności do pracy. Co istotne, dokument ten

zawiera także opatrzone podpisem płatnika

lub osoby przez niego upoważnionej oświad-

czenie, że dane w nim zawarte są zgodne ze

stanem faktycznym.

7 lub 30 dni

Jeśli jednak w raporcie zostanie stwierdzony

błąd – czy to przez samego płatnika, czy też

przez ZUS, płatnik zobowiązany jest złożyć ra-

port korygujący w formie nowego dokumentu

zawierającego prawidłowe dane. Termin na

złożenie korekty wynosi 7 dni od wykrycia

błędu przez płatnika lub doręczenia decyzji

ZUS stwierdzającej błąd, a gdy nieprawidło-

wości wykryto w trakcie kontroli – w ciągu

30 dni od otrzymania protokołu kontroli.

Nie koryguje się błędów w obliczeniu pod-

stawy wymiaru składek, jeżeli różnica nie

przekroczyła 2,20 zł. Jednak nawet różnica

wynosząca 1 gr musi zostać skorygowana

w przypadku, gdy podstawę wymiaru składek

stanowi zadeklarowana kwota. Taka sytuacja

zachodzi w stosunku do przedsiębiorców pro-

wadzących pozarolniczą działalność gospo-

darczą. Podobne obowiązki ciążą na płatniku

w odniesieniu do deklaracji rozliczeniowej.

Jakie następstwa

Złożenie błędnego raportu lub deklaracji

nie jest sankcjonowane żadną karą, doku-

menty mogą zostać skorygowane bez kon-

sekwencji dla płatnika. Nie jest to jednak

uprawnienie bezterminowe. Do 30 kwiet-

nia każdego roku płatnicy muszą dokonać

ostatecznego sprawdzenia prawidłowości

danych przekazanych do ZUS za cały po-

przedni rok kalendarzowy.

Termin sprawdzenia poprawności danych

za okres od 1 stycznia 2013 r. do 31 grudnia

2013 r. upływa więc 30 kwietnia 2014 r. Prze-

pisy wyznaczają końcową datę dla stwierdze-

nia błędu, nie zaś złożenia korekty. Zgodnie

z zasadami ogólnymi można ją więc złożyć

w terminie 7 dni od wykrycia błędu, a więc

maksymalnie 7 maja. Nie oznacza to jednak,

że jeśli płatnik dostrzeże niezgodności w da-

nych później lub nie zdąży ich skorygować

w ustawowym terminie, to dokumenty ko-

rygujące nie mogą zostać złożone po 7 maja.

Jest to termin instrukcyjny, a ZUS ma obo-

wiązek przyjąć prawidłowe dokumenty po

jego upływie.

Wykroczenie

Należy jednak pamiętać, że jeśli płatnik do

30 kwietnia w ogóle nie przeprowadzi weryfi -

kacji lub przeprowadzi ją źle, a błędy zostaną

wykryte później, może zostać wszczęte po-

stępowanie o popełnienie wykroczenia prze-

ciwko przepisom ustawy o systemie ubezpie-

czeń społecznych, które jest zagrożone karą

grzywny w wysokości do 5000 zł.

Warte podkreślenia jest, że wykroczeniem

nie jest sam brak weryfi kacji, ale niestwier-

dzenie błędów. ZUS posiada uprawnienia

oskarżyciela publicznego w tych sprawach.

Może więc samodzielnie przeprowadzić po-

stępowanie, a następnie sporządzić i skie-

rować do sądu wniosek o ukaranie płatnika.

Wniosek może dotyczyć płatnika lub osoby,

którą ten upoważnił do wykonywania czyn-

ności w jego imieniu. Taką osobą może być

nie tylko pracownik płatnika, ale też podmiot

zewnętrzny, np. pracownik biura rachunko-

wego, któremu płatnik zlecił dokonywanie

rozliczeń z ZUS.

Do wykroczeń stosuje się w pozostałym

zakresie przepisy kodeksu wykroczeń. Od-

powiedzialność za czyny tego rodzaju, tak

jak za inne wykroczenia, nie jest wobec tego

automatyczna, ale zależna od winy płatnika

(osoby upoważnionej). Może mieć ona zarów-

no charakter umyślny, jak i nieumyślny. Płat-

nikowi zostanie przypisana wina umyślna,

jeżeli celowo nie sprostował błędów w prze-

kazanych raportach lub deklaracjach. Wina

nieumyślna będzie miała miejsce w przy-

padku, gdy błędy nie zostały skorygowane

w wyniku lekkomyślności lub niedbalstwa

odpowiedzialnych osób (np. zbyt pobieżna

weryfi kacja danych).

Złożenie raportu zawierającego skorygowa-

ne błędy po 30 kwietnia w każdym przypadku

może skutkować wszczęciem postępowania

przez ZUS. Warto w takim razie od razu do-

łączyć wyjaśnienia, dlaczego opóźnienie było

usprawiedliwione. Nie zawsze one wystarczą,

a wniosek o ukaranie może zostać sporządzo-

ny pomimo ich otrzymania przez ZUS. W ta-

kim wypadku swoje racje trzeba będzie udo-

wadniać przed sądem. Tak jak w przypadku

innych czynów tego rodzaju karalność tego

wykroczenia ustaje po roku od popełnienia,

a więc 30 kwietnia następnego roku. Jeżeli

ZUS w tym czasie postępowanie wszczął, ale

nie zdążył go ukończyć, to karalność ustanie

z chwilą upływu kolejnego roku, a więc do-

piero po 2 latach od popełnienia czynu.

Podstawa prawna

Art. 41, 47 i art. 98 ust. 1 pkt 6a ustawy z 13 października

1998 r. o systemie ubezpieczeń społecznych (t.j. Dz.U.

z 2013 r. poz. 1442 ze zm.).

Art. 1 par. 2, art. 5–6 oraz art. 45 ustawy z 20 maja 1971 r.

– Kodeks wykroczeń (Dz.U. nr 12, poz. 114 ze zm.).

Art. 17 par. 3 ustawy z 24 sierpnia 2001 r. – Kodeks postę-

powania w sprawach o wykroczenia (Dz.U. nr 106,

poz. 1148 ze zm.).

WAŻNE

W dokumentach rozliczenio-

wych nie koryguje się błędów w obliczeniu

podstawy wymiaru składek, jeżeli różnica

nie przekroczyła 2,20 zł

WAŻNE

Wykroczeniem nie jest sam

brak weryfi kacji złożonych przez płatnika

dokumentów, ale niestwierdzenie w nich

błędów

środa

30

kwiecień

Wygenerowano dnia 2015-02-20 dla loginu: [e-mail]

1 / 4

świadczenia

Dziennik Gazeta Prawna, 24 kwietnia 2014 nr 79 (3720)

gazetaprawna.pl

ii

Nowa wysokość

dobrowolnej

składki

Katarzyna Ukos
ekspert od ubezpieczeń społecznych

Od kwietnia do czerwca br. składka na do-

browolne ubezpieczenie zdrowotne wy-

nosi nie mniej niż 350,73 zł miesięcznie.

Tym samym jest niższa niż w poprzed-

nim kwartale, kiedy wynosiła nie mniej

niż 360,54 zł miesięcznie.

Jest to konsekwencją tego, że przecięt-

ne miesięczne wynagrodzenie w sekto-

rze przedsiębiorstw włącznie z wypłata-

mi z zysku w I kwartale 2014 r. wyniosło

3896,97 zł. Tak wynika z obwieszczenia

prezesa Głównego Urzędu Statystycznego

z 16 kwietnia 2014 r.

Dla osób ubezpieczających się dobro-

wolnie podstawą wymiaru składki jest

wysokość deklarowanego miesięcznego

dochodu, nie niższa jednak od kwoty od-

powiadającej przeciętnemu miesięczne-

mu wynagrodzeniu w sektorze przedsię-

biorstw z poprzedniego kwartału, włącznie

z wypłatami z zysku.

Ogłoszona wysokość przeciętnego wy-

nagrodzenia jest także podstawą do obli-

czania wysokości opłaty dodatkowej, któ-

ra wymierzana jest w razie przystąpienia

po przerwie do dobrowolnego ubezpie-

czenia zdrowotnego. Oblicza się ją w za-

leżności od długości tej przerwy. Obec-

nie wynosi ona dla osób, które nie były

ubezpieczone:

■

w okresie od 3 miesięcy do roku – 779,39 zł,

■

w okresie powyżej roku do 2 lat

– 1948,49 zł,

■

w okresie powyżej 2 lat do 5 lat – 3896,97 zł,

■

w okresie powyżej 5 lat do 10 lat

– 5845,46 zł,

■

w okresie powyżej 10 lat – 7793,94 zł.

Zgodnie z art. 68 ustawy z 27 sierpnia

2004 r. o świadczeniach opieki zdrowotnej

finansowanych ze środków publicznych

(t.j. Dz.U. z 2008 r. nr 164, poz. 1027 ze zm.)

osoba ubiegająca się o objęcie dobrowol-

nym ubezpieczeniem zdrowotnym powinna

złożyć wniosek o objęcie tym ubezpiecze-

niem. Powinna też przedstawić dokument

tożsamości oraz dokument potwierdzający

ostatni okres ubezpieczenia.

Egzekucja z ZFŚS musi być odrębna

Jeden tytuł egzekucyjny nie wystarczy, by potrącenie dotyczyło wszystkich wypłacanych pracownikom

świadczeń. Na pieniądze z funduszu socjalnego

komornik musi wystawić oddzielny dokument

Anna Kobacka
ekspert podatkowy w zespole ds. PIT
w KPMG w Polsce

Potrącenia dokonywane ze środków zgroma-

dzonych na rachunku ZFŚS, jak i przyznanych

pracownikowi z tego źródła niejednokrotnie

były przedmiotem sporu doktrynalnego. Do

tej pory nie ukształtowało się jednolite po-

dejście w tym zakresie. Najbardziej niejasne

jest to, czy świadczenia przyznane z ZFŚS

podlegają egzekucji z wynagrodzenia za pra-

cę przewidzianej w kodeksie postępowania

cywilnego.

Co mówią przepisy

Kwestia prawidłowego wydatkowania

świadczeń z ZFŚS została uregulowana

w ustawie o zakładowym funduszu świad-

czeń socjalnych (dalej: ustawa o ZFŚS). Brak

jednak jest w niej przepisów szczególnych

odnoszących się do zagadnienia potrą-

ceń, w szczególności gwarantujących ich

ochronę przed egzekucją. W art. 12 ust. 2

odnajdziemy jedynie zapis, że środki fun-

duszu nie podlegają egzekucji z wyjątkiem

przypadków, gdy egzekucja prowadzona

jest w związku z zobowiązaniami fundu-

szu. Zasady dokonywania egzekucji z wy-

nagrodzenia odnajdziemy w art. 881 par. 2

kodeksu postępowania cywilnego (dalej:

k.p.c.). Z kolei ochrona wynagrodzenia za

pracę zapewniona jest przez kodeks pracy

(dalej: k.p.). Jednak zarówno przepisy k.p.c.,

jak i k.p. nie określają szczegółowo pojęcia

wynagrodzenia za pracę, przez co nieja-

sne jest, czy świadczenia wypłacane z ZFŚS

mieszczą się w jego ramach.

Orzecznictwo Sądu Najwyższego

W większości przypadków orzecznictwo

Sądu Najwyższego w tej materii formułu-

je wykładnię, że świadczenia z ZFŚS nie są

składnikami wynagrodzenia, a co za tym

idzie – ochrona wynagrodzenia za pracę

określona w k.p. ich nie obejmuje (m.in.

wyrok SN z 12 maja 2005 r., sygn. akt I PK

248/04, OSNP 2006/1-2/12). SN podkreślił,

że wynagrodzenie za pracę jest zbiorczą

nazwą dla wypłat różnego typu. W jego ra-

mach mieszczą się zarówno wynagrodzenie

zasadnicze, jak i nagrody z zakładowego

funduszu nagród, należności przysługują-

ce z tytułu udziału w zysku lub nadwyżce

bilansowej, ekwiwalent pieniężny za niewy-

korzystany urlop czy odprawa emerytalna.

W jego skład nie wchodzą jednak świadcze-

nia z ZFŚS. Co za tym idzie – ochrona wyna-

grodzenia za pracę, w szczególności ograni-

czenia i limity potrąceń, ich nie obejmuje.

Świadczenia tego typu są jedynie związane

ze stosunkiem pracy, nie stanowią jednak

składnika wynagrodzenia za pracę. Ozna-

czałoby to, że świadczenia z zakładowego

funduszu świadczeń socjalnych podlegają

egzekucji w całości.

Stanowisko Ministerstwa Pracy

Z orzecznictwem SN nie pokrywa się jed-

nak stanowisko Departamentu Prawa Pracy

Ministerstwa Pracy i Polityki Społecznej

z 21 czerwca 2011 r. w sprawie możliwo-

ści prowadzenia egzekucji komorniczej

lub administracyjnej ze świadczeń ZFŚS.

Zgodnie z tym stanowiskiem świadczenia

socjalne nie mają charakteru wynagrodze-

nia, a zatem należności ze stosunku pracy.

Świadczenia te bowiem charakteryzują się

uznaniowością wynikającą z obowiązku sto-

sowania socjalnych, pozawynagrodzenio-

wych kryteriów uwzględnianych przy ich

wypłacaniu. W tym stanowisku odniesiono

się także do opinii Ministerstwa Sprawie-

dliwości dotyczącej art. 881 k.p.c., określa-

jącego zasady egzekucji z wynagrodzenia

za pracę. Zgodnie z tym stanowiskiem

należności wymienione w przytoczonym

przepisie nie mają charakteru socjalnego.

Stąd świadczenia z ZFŚS nie powinny być

traktowane jako świadczenia związane ze

stosunkiem pracy. Przemawia za tym fakt,

że ich wypłata nie jest uzależniona od wy-

konanej pracy, ale od kryteriów o wyłącz-

nie socjalnym, pozapłacowym charakterze.

Na podstawie przedstawionego stanowiska

należałoby uznać, że egzekucja z wynagro-

dzenia za pracę nie powinna obejmować

świadczeń wypłaconych z ZFŚS.

Przedstawione stanowiska prowadzą do

wniosku, że pracodawca nie powinien doko-

nać potrącenia ze świadczeń wypłaconych

z ZFŚS, jeżeli otrzyma tytuł wykonawczy doty-

czący ogółem wynagrodzenia za pracę. W tym

przypadku pracodawca powinien go dokonać

ze wszystkich składników wynagrodzenia lub

ich części, ale nie z pożyczek, zapomóg, dopłat

czy innych świadczeń z ZFŚS. W razie dokona-

nia takiego potrącenia istnieje ryzyko złoże-

nia powództwa przez pracownika przeciwko

pracodawcy o wypłatę nienależnie pomniej-

szonego lub potrąconego świadczenia wraz

z odsetkami. Zgodnie jednak z odpowiedzią

podsekretarza stanu w Ministerstwie Sprawie-

dliwości na interpelację poselską w sprawie

interpretacji art. 12 ust. 2 ustawy o ZFŚS do-

konanie potrącenia z tego rodzaju świadczeń

jest możliwe. Konieczne jest zajęcie przez ko-

mornika wierzytelności pracownika w trybie

art. 895 i kolejnych k.p.c. Wówczas organ eg-

zekucyjny powinien wystawić odrębne zajęcie

obejmujące świadczenia z ZFŚS.

Podstawa prawna

Art. 12 ust. 2 ustawy z 4 marca 1994 r. o zakładowym

funduszu świadczeń socjalnych (t.j. Dz.U. z 2012 r. poz. 592

ze zm.).

Art. 881 par. 2 ustawy z 17 listopada 1964 r. – Kodeks

postępowania cywilnego (t.j. Dz.U. z 2014 r. poz. 101

ze zm.).

Zasiłki nie takie straszne

Marta Nowakowicz-Jankowiak
ekspert ds. wynagrodzeń

Zasady naliczania zasiłków są

takie same jak zasady oblicza-

nia wynagrodzenia za chorobę

pracownika lub innego ubezpie-

czonego uprawnionego do świadczeń z tytułu

choroby i macierzyństwa. Zatem żadna osoba

zajmująca się płacami nie będzie miała pro-

blemu z prawidłowym obliczeniem wysoko-

ści świadczenia. Odpowiednie narzędzie in-

formatyczne, czyli dobry program płacowy,

praktycznie zrobi to samo. Pracodawca musi

tylko uzyskać od pracownika kompletną do-

kumentację do zasiłku.

Niezbędne dokumenty

W przypadku choroby pracownika do wypła-

ty świadczenia z tego tytułu niezbędne jest

zaświadczenie lekarskie wystawione na dru-

ku ZUS ZLA. Druk ten zawiera wiele danych

mających wpływ na wysokość świadczenia,

jakie ma być wypłacone. Przy zwykłej choro-

bie jest to 80 proc. podstawy wymiaru. Jeśli

pracownik przebywał w szpitalu, wypłaca

się mu za ten okres 75 proc. zasiłku choro-

bowego. Pobyt w szpitalu jest zaznaczony na

zwolnieniu lekarskim. Jeśli choroba przypada

w czasie ciąży lub jej przyczyną jest wypadek

przy pracy, w drodze do pracy lub z pracy albo

choroba zawodowa zasiłek wypłaca się w wy-

sokości 100 proc. podstawy wymiaru, nawet

jeśli częściowo obejmuje on pobyt w szpitalu.

Dokumentem stwierdzającym stan ciąży

dla potrzeb ustalenia wysokości zasiłku jest

kod B na zaświadczeniu lekarskim. Jeśli go

nie ma pomimo ciąży, to należy odesłać zwol-

nienie do poprawy lub poprosić pracownicę

o zaświadczenie o ciąży wystawione przez

lekarza. Natomiast jeśli choroba jest zwią-

zana z wypadkiem – pracodawca powinien

otrzymać od swoich służb BHP kartę wypadku

lub protokół powypadkowy, z których będzie

wynikało, czy zdarzenie zostało uznane za

wypadek i tym samym czy należy wypłacić

zasiłek w wysokości 100 proc.

Jeśli jest to zwolnienie na chore dziecko lub

członka rodziny (co również jest oznaczone

na zwolnieniu lekarskim przez wskazanie

daty urodzenia osoby pozostającej pod opie-

ką), pracownik musi wypełnić dodatkowo za-

świadczenie ZUS Z-15 dla ustalenia, czy ma

prawo do zasiłku opiekuńczego.

Z kolei przy świadczeniu rehabilitacyjnym

– pracodawca powinien czekać na informa-

cję z ZUS, czy pracownikowi przyznano takie

świadczenie po jego dłuższej chorobie.

Zatem dokumentacja, jaką ma zebrać pra-

codawca, nie różni się wcale od dokumenta-

cji, jaką należy przekazać do ZUS w sprawie

wypłaty zasiłków. Analogicznie jest przy za-

siłkach macierzyńskich, to pracodawca prze-

chowuje akt urodzenia, jeśli jest płatnikiem

zasiłku macierzyńskiego.

Kontrola formalna

Pracodawca będący płatnikiem zasiłków ma

obowiązek skontrolować, czy dostarczony

przez pracownika druk zwolnienia lekar-

skiego nie zawiera błędów. Jeśli zostanie

stwierdzony błąd, to należy druk zwrócić

pracownikowi, aby ten udał się do lekarza

w celu jego poprawienia. Ani pracownik,

ani pracodawca nie mają prawa na własną

rękę korygować błędów. Korekty dokonuje

lekarz wystawiający zaświadczenie, a każdą

poprawkę musi opatrzyć pieczęcią i podpi-

sem. Tylko kompletna dokumentacja jest

podstawą do wypłaty zasiłku. Przedsiębior-

ca powinien stosować zasadę ograniczo-

nego zaufania i wstrzymać się z wypłatą

zasiłków do czasu otrzymania kompletnej

dokumentacji potwierdzającej prawo do

świadczenia.

Pomniejszenie składek ZUS

Wypłaty zasiłków dokonuje się w termi-

nach ustalonych do wypłaty wynagrodzeń.

Nie trzeba więc sporządzać dodatkowych

list płac. Należy jednak pamiętać, że wy-

płaty zasiłków dokonuje się do 30 dni od

otrzymania kompletnej dokumentacji w tej

sprawie. Wypłacone zasiłki w kwocie brut-

to odejmuje się od składek ZUS należnych

na ubezpieczenia społeczne. Zatem pra-

codawca z tytułu wypłacania zasiłków nie

ponosi żadnych dodatkowych kosztów. Do-

datkowo wypłacone zasiłki należy wykazać

w raporcie ZUS RCA z odpowiednim kodem

świadczenia – tu również wsparciem bę-

dzie program płacowy, który zależnie od

rodzaju zasiłku wyeksportuje odpowiedni

kod do raportu ZUS.

Tylko w okresie ubezpieczenia

Wszystkie wymienione zasiłki pracodaw-

ca wypłaca w czasie trwania ubezpiecze-

nia, czyli w czasie obowiązywania umo-

wy o pracę, o przygotowanie zawodowe

czy umowy-zlecenia, o ile zleceniobiorca

przystąpił w niej do dobrowolnego ubezpie-

czenia chorobowego. Po ustaniu ubezpie-

czenia wypłatę zasiłków przejmuje oddział

Zakładu Ubezpieczeń Społecznych właści-

wy ze względu na miejsce zamieszkania

pracownika i właśnie tam należy przesłać

dokumenty dotyczące zasiłku. Pracodawca

zostawia sobie jedynie kopie potwierdzone

za zgodność.

Pracodawca zgłaszający 30 listopada

powyżej 20 ubezpieczonych przejmuje od

nowego roku kalendarzowego wypłatę za-

siłków. Nie musi jak dawniej wypełniać za-

stępczych asygnat zasiłkowych, kart zasił-

kowych ani list płatniczych zasiłków. Musi

jedynie zadbać o to, aby ubezpieczony do-

starczył mu kompletną dokumentację, na

podstawie której ustali prawo do zasiłku

i dokona wypłaty. A w razie wątpliwości

pracodawca może wystąpić do ZUS o wy-

danie decyzji dotyczących ustalenia prawa

do zasiłku lub jego wypłaty.

Podstawa prawna

Rozporządzenie ministra pracy i polityki społecznej

z 2 kwietnia 2012 r. w sprawie określenia dowodów

stanowiących podstawę przyznania i wypłaty zasiłków

z ubezpieczenia społecznego w razie choroby i macie-

rzyństwa.

Ustawa z 25 czerwca 1999 r. o świadczeniach pieniężnych

z ubezpieczenia społecznego w razie choroby i macierzyń-

stwa (t.j. Dz.U. z 2014 r. poz. 159).

Pracodawcy celowo zaniżają stan zatrudnienia do 20 osób. Bojąc się dodatkowych

kosztów,

wolą, by świadczenia chorobowe wypłacał bezpośrednio ZUS

WAżNe

Dokumentacja, jaką ma zebrać

pracodawca do wypłaty zasiłków, nie różni

się wcale od tej, jaką należy przekazać

do ZUS

świadczenia

Dziennik Gazeta Prawna, 24 kwietnia 2014 nr 79 (3720)

gazetaprawna.pl

ii

Nowa wysokość

dobrowolnej

składki

Katarzyna Ukos
ekspert od ubezpieczeń społecznych

Od kwietnia do czerwca br. składka na do-

browolne ubezpieczenie zdrowotne wy-

nosi nie mniej niż 350,73 zł miesięcznie.

Tym samym jest niższa niż w poprzed-

nim kwartale, kiedy wynosiła nie mniej

niż 360,54 zł miesięcznie.

Jest to konsekwencją tego, że przecięt-

ne miesięczne wynagrodzenie w sekto-

rze przedsiębiorstw włącznie z wypłata-

mi z zysku w I kwartale 2014 r. wyniosło

3896,97 zł. Tak wynika z obwieszczenia

prezesa Głównego Urzędu Statystycznego

z 16 kwietnia 2014 r.

Dla osób ubezpieczających się dobro-

wolnie podstawą wymiaru składki jest

wysokość deklarowanego miesięcznego

dochodu, nie niższa jednak od kwoty od-

powiadającej przeciętnemu miesięczne-

mu wynagrodzeniu w sektorze przedsię-

biorstw z poprzedniego kwartału, włącznie

z wypłatami z zysku.

Ogłoszona wysokość przeciętnego wy-

nagrodzenia jest także podstawą do obli-

czania wysokości opłaty dodatkowej, któ-

ra wymierzana jest w razie przystąpienia

po przerwie do dobrowolnego ubezpie-

czenia zdrowotnego. Oblicza się ją w za-

leżności od długości tej przerwy. Obec-

nie wynosi ona dla osób, które nie były

ubezpieczone:

■

w okresie od 3 miesięcy do roku – 779,39 zł,

■

w okresie powyżej roku do 2 lat

– 1948,49 zł,

■

w okresie powyżej 2 lat do 5 lat – 3896,97 zł,

■

w okresie powyżej 5 lat do 10 lat

– 5845,46 zł,

■

w okresie powyżej 10 lat – 7793,94 zł.

Zgodnie z art. 68 ustawy z 27 sierpnia

2004 r. o świadczeniach opieki zdrowotnej

finansowanych ze środków publicznych

(t.j. Dz.U. z 2008 r. nr 164, poz. 1027 ze zm.)

osoba ubiegająca się o objęcie dobrowol-

nym ubezpieczeniem zdrowotnym powinna

złożyć wniosek o objęcie tym ubezpiecze-

niem. Powinna też przedstawić dokument

tożsamości oraz dokument potwierdzający

ostatni okres ubezpieczenia.

Egzekucja z ZFŚS musi być odrębna

Jeden tytuł egzekucyjny nie wystarczy, by potrącenie dotyczyło wszystkich wypłacanych pracownikom

świadczeń. Na pieniądze z funduszu socjalnego

komornik musi wystawić oddzielny dokument

Anna Kobacka
ekspert podatkowy w zespole ds. PIT
w KPMG w Polsce

Potrącenia dokonywane ze środków zgroma-

dzonych na rachunku ZFŚS, jak i przyznanych

pracownikowi z tego źródła niejednokrotnie

były przedmiotem sporu doktrynalnego. Do

tej pory nie ukształtowało się jednolite po-

dejście w tym zakresie. Najbardziej niejasne

jest to, czy świadczenia przyznane z ZFŚS

podlegają egzekucji z wynagrodzenia za pra-

cę przewidzianej w kodeksie postępowania

cywilnego.

Co mówią przepisy

Kwestia prawidłowego wydatkowania

świadczeń z ZFŚS została uregulowana

w ustawie o zakładowym funduszu świad-

czeń socjalnych (dalej: ustawa o ZFŚS). Brak

jednak jest w niej przepisów szczególnych

odnoszących się do zagadnienia potrą-

ceń, w szczególności gwarantujących ich

ochronę przed egzekucją. W art. 12 ust. 2

odnajdziemy jedynie zapis, że środki fun-

duszu nie podlegają egzekucji z wyjątkiem

przypadków, gdy egzekucja prowadzona

jest w związku z zobowiązaniami fundu-

szu. Zasady dokonywania egzekucji z wy-

nagrodzenia odnajdziemy w art. 881 par. 2

kodeksu postępowania cywilnego (dalej:

k.p.c.). Z kolei ochrona wynagrodzenia za

pracę zapewniona jest przez kodeks pracy

(dalej: k.p.). Jednak zarówno przepisy k.p.c.,

jak i k.p. nie określają szczegółowo pojęcia

wynagrodzenia za pracę, przez co nieja-

sne jest, czy świadczenia wypłacane z ZFŚS

mieszczą się w jego ramach.

Orzecznictwo Sądu Najwyższego

W większości przypadków orzecznictwo

Sądu Najwyższego w tej materii formułu-

je wykładnię, że świadczenia z ZFŚS nie są

składnikami wynagrodzenia, a co za tym

idzie – ochrona wynagrodzenia za pracę

określona w k.p. ich nie obejmuje (m.in.

wyrok SN z 12 maja 2005 r., sygn. akt I PK

248/04, OSNP 2006/1-2/12). SN podkreślił,

że wynagrodzenie za pracę jest zbiorczą

nazwą dla wypłat różnego typu. W jego ra-

mach mieszczą się zarówno wynagrodzenie

zasadnicze, jak i nagrody z zakładowego

funduszu nagród, należności przysługują-

ce z tytułu udziału w zysku lub nadwyżce

bilansowej, ekwiwalent pieniężny za niewy-

korzystany urlop czy odprawa emerytalna.

W jego skład nie wchodzą jednak świadcze-

nia z ZFŚS. Co za tym idzie – ochrona wyna-

grodzenia za pracę, w szczególności ograni-

czenia i limity potrąceń, ich nie obejmuje.

Świadczenia tego typu są jedynie związane

ze stosunkiem pracy, nie stanowią jednak

składnika wynagrodzenia za pracę. Ozna-

czałoby to, że świadczenia z zakładowego

funduszu świadczeń socjalnych podlegają

egzekucji w całości.

Stanowisko Ministerstwa Pracy

Z orzecznictwem SN nie pokrywa się jed-

nak stanowisko Departamentu Prawa Pracy

Ministerstwa Pracy i Polityki Społecznej

z 21 czerwca 2011 r. w sprawie możliwo-

ści prowadzenia egzekucji komorniczej

lub administracyjnej ze świadczeń ZFŚS.

Zgodnie z tym stanowiskiem świadczenia

socjalne nie mają charakteru wynagrodze-

nia, a zatem należności ze stosunku pracy.

Świadczenia te bowiem charakteryzują się

uznaniowością wynikającą z obowiązku sto-

sowania socjalnych, pozawynagrodzenio-

wych kryteriów uwzględnianych przy ich

wypłacaniu. W tym stanowisku odniesiono

się także do opinii Ministerstwa Sprawie-

dliwości dotyczącej art. 881 k.p.c., określa-

jącego zasady egzekucji z wynagrodzenia

za pracę. Zgodnie z tym stanowiskiem

należności wymienione w przytoczonym

przepisie nie mają charakteru socjalnego.

Stąd świadczenia z ZFŚS nie powinny być

traktowane jako świadczenia związane ze

stosunkiem pracy. Przemawia za tym fakt,

że ich wypłata nie jest uzależniona od wy-

konanej pracy, ale od kryteriów o wyłącz-

nie socjalnym, pozapłacowym charakterze.

Na podstawie przedstawionego stanowiska

należałoby uznać, że egzekucja z wynagro-

dzenia za pracę nie powinna obejmować

świadczeń wypłaconych z ZFŚS.

Przedstawione stanowiska prowadzą do

wniosku, że pracodawca nie powinien doko-

nać potrącenia ze świadczeń wypłaconych

z ZFŚS, jeżeli otrzyma tytuł wykonawczy doty-

czący ogółem wynagrodzenia za pracę. W tym

przypadku pracodawca powinien go dokonać

ze wszystkich składników wynagrodzenia lub

ich części, ale nie z pożyczek, zapomóg, dopłat

czy innych świadczeń z ZFŚS. W razie dokona-

nia takiego potrącenia istnieje ryzyko złoże-

nia powództwa przez pracownika przeciwko

pracodawcy o wypłatę nienależnie pomniej-

szonego lub potrąconego świadczenia wraz

z odsetkami. Zgodnie jednak z odpowiedzią

podsekretarza stanu w Ministerstwie Sprawie-

dliwości na interpelację poselską w sprawie

interpretacji art. 12 ust. 2 ustawy o ZFŚS do-

konanie potrącenia z tego rodzaju świadczeń

jest możliwe. Konieczne jest zajęcie przez ko-

mornika wierzytelności pracownika w trybie

art. 895 i kolejnych k.p.c. Wówczas organ eg-

zekucyjny powinien wystawić odrębne zajęcie

obejmujące świadczenia z ZFŚS.

Podstawa prawna

Art. 12 ust. 2 ustawy z 4 marca 1994 r. o zakładowym

funduszu świadczeń socjalnych (t.j. Dz.U. z 2012 r. poz. 592

ze zm.).

Art. 881 par. 2 ustawy z 17 listopada 1964 r. – Kodeks

postępowania cywilnego (t.j. Dz.U. z 2014 r. poz. 101

ze zm.).

Zasiłki nie takie straszne

Marta Nowakowicz-Jankowiak
ekspert ds. wynagrodzeń

Zasady naliczania zasiłków są

takie same jak zasady oblicza-

nia wynagrodzenia za chorobę

pracownika lub innego ubezpie-

czonego uprawnionego do świadczeń z tytułu

choroby i macierzyństwa. Zatem żadna osoba

zajmująca się płacami nie będzie miała pro-

blemu z prawidłowym obliczeniem wysoko-

ści świadczenia. Odpowiednie narzędzie in-

formatyczne, czyli dobry program płacowy,

praktycznie zrobi to samo. Pracodawca musi

tylko uzyskać od pracownika kompletną do-

kumentację do zasiłku.

Niezbędne dokumenty

W przypadku choroby pracownika do wypła-

ty świadczenia z tego tytułu niezbędne jest

zaświadczenie lekarskie wystawione na dru-

ku ZUS ZLA. Druk ten zawiera wiele danych

mających wpływ na wysokość świadczenia,

jakie ma być wypłacone. Przy zwykłej choro-

bie jest to 80 proc. podstawy wymiaru. Jeśli

pracownik przebywał w szpitalu, wypłaca

się mu za ten okres 75 proc. zasiłku choro-

bowego. Pobyt w szpitalu jest zaznaczony na

zwolnieniu lekarskim. Jeśli choroba przypada

w czasie ciąży lub jej przyczyną jest wypadek

przy pracy, w drodze do pracy lub z pracy albo

choroba zawodowa zasiłek wypłaca się w wy-

sokości 100 proc. podstawy wymiaru, nawet

jeśli częściowo obejmuje on pobyt w szpitalu.

Dokumentem stwierdzającym stan ciąży

dla potrzeb ustalenia wysokości zasiłku jest

kod B na zaświadczeniu lekarskim. Jeśli go

nie ma pomimo ciąży, to należy odesłać zwol-

nienie do poprawy lub poprosić pracownicę

o zaświadczenie o ciąży wystawione przez

lekarza. Natomiast jeśli choroba jest zwią-

zana z wypadkiem – pracodawca powinien

otrzymać od swoich służb BHP kartę wypadku

lub protokół powypadkowy, z których będzie

wynikało, czy zdarzenie zostało uznane za

wypadek i tym samym czy należy wypłacić

zasiłek w wysokości 100 proc.

Jeśli jest to zwolnienie na chore dziecko lub

członka rodziny (co również jest oznaczone

na zwolnieniu lekarskim przez wskazanie

daty urodzenia osoby pozostającej pod opie-

ką), pracownik musi wypełnić dodatkowo za-

świadczenie ZUS Z-15 dla ustalenia, czy ma

prawo do zasiłku opiekuńczego.

Z kolei przy świadczeniu rehabilitacyjnym

– pracodawca powinien czekać na informa-

cję z ZUS, czy pracownikowi przyznano takie

świadczenie po jego dłuższej chorobie.

Zatem dokumentacja, jaką ma zebrać pra-

codawca, nie różni się wcale od dokumenta-

cji, jaką należy przekazać do ZUS w sprawie

wypłaty zasiłków. Analogicznie jest przy za-

siłkach macierzyńskich, to pracodawca prze-

chowuje akt urodzenia, jeśli jest płatnikiem

zasiłku macierzyńskiego.

Kontrola formalna

Pracodawca będący płatnikiem zasiłków ma

obowiązek skontrolować, czy dostarczony

przez pracownika druk zwolnienia lekar-

skiego nie zawiera błędów. Jeśli zostanie

stwierdzony błąd, to należy druk zwrócić

pracownikowi, aby ten udał się do lekarza

w celu jego poprawienia. Ani pracownik,

ani pracodawca nie mają prawa na własną

rękę korygować błędów. Korekty dokonuje

lekarz wystawiający zaświadczenie, a każdą

poprawkę musi opatrzyć pieczęcią i podpi-

sem. Tylko kompletna dokumentacja jest

podstawą do wypłaty zasiłku. Przedsiębior-

ca powinien stosować zasadę ograniczo-

nego zaufania i wstrzymać się z wypłatą

zasiłków do czasu otrzymania kompletnej

dokumentacji potwierdzającej prawo do

świadczenia.

Pomniejszenie składek ZUS

Wypłaty zasiłków dokonuje się w termi-

nach ustalonych do wypłaty wynagrodzeń.

Nie trzeba więc sporządzać dodatkowych

list płac. Należy jednak pamiętać, że wy-

płaty zasiłków dokonuje się do 30 dni od

otrzymania kompletnej dokumentacji w tej

sprawie. Wypłacone zasiłki w kwocie brut-

to odejmuje się od składek ZUS należnych

na ubezpieczenia społeczne. Zatem pra-

codawca z tytułu wypłacania zasiłków nie

ponosi żadnych dodatkowych kosztów. Do-

datkowo wypłacone zasiłki należy wykazać

w raporcie ZUS RCA z odpowiednim kodem

świadczenia – tu również wsparciem bę-

dzie program płacowy, który zależnie od

rodzaju zasiłku wyeksportuje odpowiedni

kod do raportu ZUS.

Tylko w okresie ubezpieczenia

Wszystkie wymienione zasiłki pracodaw-

ca wypłaca w czasie trwania ubezpiecze-

nia, czyli w czasie obowiązywania umo-

wy o pracę, o przygotowanie zawodowe

czy umowy-zlecenia, o ile zleceniobiorca

przystąpił w niej do dobrowolnego ubezpie-

czenia chorobowego. Po ustaniu ubezpie-

czenia wypłatę zasiłków przejmuje oddział

Zakładu Ubezpieczeń Społecznych właści-

wy ze względu na miejsce zamieszkania

pracownika i właśnie tam należy przesłać

dokumenty dotyczące zasiłku. Pracodawca

zostawia sobie jedynie kopie potwierdzone

za zgodność.

Pracodawca zgłaszający 30 listopada

powyżej 20 ubezpieczonych przejmuje od

nowego roku kalendarzowego wypłatę za-

siłków. Nie musi jak dawniej wypełniać za-

stępczych asygnat zasiłkowych, kart zasił-

kowych ani list płatniczych zasiłków. Musi

jedynie zadbać o to, aby ubezpieczony do-

starczył mu kompletną dokumentację, na

podstawie której ustali prawo do zasiłku

i dokona wypłaty. A w razie wątpliwości

pracodawca może wystąpić do ZUS o wy-

danie decyzji dotyczących ustalenia prawa

do zasiłku lub jego wypłaty.

Podstawa prawna

Rozporządzenie ministra pracy i polityki społecznej

z 2 kwietnia 2012 r. w sprawie określenia dowodów

stanowiących podstawę przyznania i wypłaty zasiłków

z ubezpieczenia społecznego w razie choroby i macie-

rzyństwa.

Ustawa z 25 czerwca 1999 r. o świadczeniach pieniężnych

z ubezpieczenia społecznego w razie choroby i macierzyń-

stwa (t.j. Dz.U. z 2014 r. poz. 159).

Pracodawcy celowo zaniżają stan zatrudnienia do 20 osób. Bojąc się dodatkowych

kosztów,

wolą, by świadczenia chorobowe wypłacał bezpośrednio ZUS

WAżNe

Dokumentacja, jaką ma zebrać

pracodawca do wypłaty zasiłków, nie różni

się wcale od tej, jaką należy przekazać

do ZUS

Wygenerowano dnia 2015-02-20 dla loginu: [e-mail]

2 / 4

Dziennik Gazeta Prawna, 24 kwietnia 2014 nr 79 (3720)

gazetaprawna.pl

ubezpieczenia

iii

W ubiegłym roku ukończyłem studia

wyższe. Po kilku miesiącach znalazłem

swoją pierwszą pracę. Zatrudnienie pod-

jąłem od 1 marca 2014 r. i jeszcze w tym

samym miesiącu zawarłem umowę

członkowską z otwartym funduszem

emerytalnym. W związku z tym część

mojej składki emerytalnej, którą pra-

codawca odprowadza od wypłacanego

mi wynagrodzenia, przekazywana jest

przez ZUS do OFE. Czy mimo że zawiera-

jąc umowę z funduszem, wyraziłem już

wolę oszczędzania w II filarze, do końca

lipca muszę złożyć odrębne oświadczenie

o dalszym przekazywaniu składki do OFE?

Marek Opolski
ekspert od emerytur i rent

Tak. Przepisy obowiązujące od 1 stycznia

1999 r. do końca stycznia 2014 r. przewidywa-

ły, że wszystkie osoby urodzone po 31 grudnia

1968 r. podejmujące pracę objętą ubezpiecze-

niami społecznymi miały obowiązek przystą-

pienia do otwartego funduszu emerytalne-

go. Na zawarcie umowy z wybranym przez

siebie funduszem miały 7 dni, licząc od daty

powstania obowiązku ubezpieczeń społecz-

nych. Osobom, które nie dopełniły obowiązku

zawarcia takiej umowy, ZUS wyznaczał otwar-

ty fundusz emerytalny w drodze losowania.

Ustawa z 6 grudnia 2013 r. nowelizująca

system emerytalny zniosła obowiązek przy-

stąpienia do otwartego funduszu emerytal-

nego przez osoby rozpoczynające aktywność

zawodową. Umowę z funduszem mogą one

dobrowolnie zawrzeć w okresie 4 miesięcy od

podjęcia działalności rodzącej obowiązek ubez-

pieczeń społecznych. Nowe przepisy przewidu-

ją, że decyzję o przynależności do OFE można

zmienić najwcześniej w 2016 r. (w okresie od

1 kwietnia do 31 lipca), a następnie zmieniać co

cztery lata (w tych samych miesiącach).

W przypadku osób, które zdecydowały się

przystąpić do otwartego funduszu emerytal-

nego, składka na ubezpieczenie emerytalne

podlega, tak jak dotychczas, podziałowi. Więk-

sza jej część (12,22 proc. podstawy wymiaru)

ewidencjonowana jest na koncie ubezpieczo-

nego. Druga część składki emerytalnej (od

1 lutego 2014 r. – 4,38 proc. podstawy wymiaru)

ewidencjonowana jest na subkoncie, a po-

zostałą część (od 1 lutego 2014 r. – 2,92 proc.

podstawy jej wymiaru) ZUS odprowadza do

otwartego funduszu emerytalnego. W przy-

padku nieprzystąpienia do OFE część składki,

która byłaby tam odprowadzana, podlega ze-

widencjonowaniu na subkoncie w ZUS.

Niezależnie od wprowadzenia dobrowol-

ności w zakresie podpisania umowy z otwar-

tym funduszem emerytalnym dla osób roz-

poczynających aktywność zawodową ustawa

z 6 grudnia 2013 r. przewidziała również ko-

nieczność podjęcia decyzji co do dalszej przy-

należności do OFE przez osoby, które już za-

warły umowę z funduszem.

W okresie od 1 kwietnia do 31 lipca 2014 r.

każdy członek otwartego funduszu emerytal-

nego może złożyć w ZUS oświadczenie o dal-

szym przekazywaniu składki do OFE. Jeśli nie

skorzysta z tej możliwości, część składki, która

podlega obecnie przekazaniu do funduszu, po-

cząwszy od tej opłaconej za lipiec 2014 r., będzie

ewidencjonowana na subkoncie w ZUS. Ubez-

pieczony będzie mógł w przyszłości zmienić

swoją decyzję dotyczącą przekazywania skład-

ki emerytalnej. Najbliższe ,okienko wyboru

przypadnie w 2016 r., a później co cztery lata

– zawsze w okresie od 1 kwietnia do 31 lipca.

Zgodnie z wyjaśnieniami zawartymi na

stronie internetowej ZUS obowiązek złożenia

oświadczenia o dalszym przekazywaniu skład-

ki do OFE obejmuje również te osoby, które

dobrowolnie zawarły umowę z otwartym fun-

duszem emerytalnym po wejściu w życie usta-

wy z 6 grudnia 2013 r., a przed 31 lipca 2014 r.

Oznacza to, że pomimo przystąpienia w tym

okresie do OFE ZUS nie będzie po 30 czerwca

2014 r. automatycznie odprowadzał do wy-

branego funduszu części składki emerytalnej.

Zrobi to tylko wtedy, gdy do końca lipca br.

złożone zostanie odpowiednie oświadczenie

o dalszym przekazywaniu składki emerytalnej.

Podstawa prawna

Art. 5 i 11 ustawy z 6 grudnia 2013 r. o zmianie niektórych

ustaw w związku z określeniem zasad wypłaty emery-

tur ze środków zgromadzonych w otwartych funduszach

emerytalnych (Dz. U. z 2013r., poz. 1717).

Prezes zarządu spółki z ograniczoną od-

powiedzialnością pełni obowiązki tylko

na podstawie aktu powołania w skład

zarządu. Nie łączy go ze spółką umowa

o pracę lub umowa-zlecenie. Czy od wy-

płaconej prezesowi spółki z o.o. nagrody

rocznej należy opłacić składki do ZUS?

Adam Jagiełło
ekspert od ubezpieczeń społecznych i zdrowotnego

Nie. Przychody z tytułu pełnienia obowiąz-

ków prezesa zarządu spółki z o.o. wyłącznie

na podstawie aktu powołania nie stanowią

podstawy wymiaru składek na ubezpieczenia

społeczne i ubezpieczenie zdrowotne.

Osiągany przez daną osobę fizyczną przy-

chód może stanowić podstawę wymiaru skła-

dek na ubezpieczenia społeczne i zdrowotne,

tylko gdy osoba ta podlega przedmiotowym

ubezpieczeniom. Osoby fizyczne podlegające

obowiązkowo ubezpieczeniom społecznym zo-

stały wymienione w art. 6 ust. 1 ustawy o sys-

temie ubezpieczeń społecznych. Z kolei oso-

by podlegające obowiązkowo ubezpieczeniu

zdrowotnemu zostały wymienione w art. 66

ust. 1 ustawy o świadczeniach opieki zdrowot-

nej finansowanych ze środków publicznych.

Osoby fizyczne pełniące obowiązki prezesa

zarządu spółki z o.o. nie zostały wymienione

w żadnym ze wskazanych przepisów. Oznacza

to, że prezes zarządu spółki z o.o., który pełni

swoje obowiązki wyłącznie na podstawie aktu

powołania, tj. nie łączy go ze spółką z o.o. pra-

cowniczy bądź niepracowniczy stosunek za-

trudnienia, nie jest objęty obowiązkowo ubez-

pieczeniami społecznymi i ubezpieczeniem

zdrowotnym. Z tego też względu przychody

osiągane przez takiego prezesa zarządu spół-

ki z o.o. nie są podstawą wymiaru składek na

ubezpieczenia społeczne i zdrowotne.

Podstawa prawna

Art. 6 ust. 1 ustawy z 13 października 1998 r. o systemie

ubezpieczeń społecznych (t.j. Dz. U. z 2013 r. poz. 1442

ze zm.).

Art. 66 ust. 1 ustawy z 27 sierpnia 2004 r. o świadcze-

niach opieki zdrowotnej finansowanych ze środków

publicznych (t.j. Dz.U. z 2008 r. nr 164, poz. 1027 ze zm.).

Urodziłam się 15 marca 1949 r. W 1999 r.

przystąpiłam do otwartego fundu-

szu emerytalnego. W marcu 2009 r., po

ukończeniu powszechnego wieku eme-

rytalnego (60 lat), przeszłam na emery-

turę. W związku z tym, że suma środków

zgromadzonych na moim rachunku

w OFE była wyższa od 20-krotności

dodatku pielęgnacyjnego, ZUS ustalił

mi również prawo do okresowej eme-

rytury kapitałowej. Czy prawdą jest, że

w najbliższym czasie utracę prawo do

tego świadczenia, a ZUS uwzględni moje

środki zgromadzone w II filarze przeli-

czając emeryturę I-filarową?

Marek Opolski
ekspert od emerytur i rent

Tak. Ustawa z 6 grudnia 2013 r. reformująca

system emerytalny utrzymała dotychczasowe

zasady utraty prawa do okresowej emerytury

kapitałowej. Świadczenie to przysługuje więc

nadal do dnia poprzedzającego ukończenie

przez kobietę powszechnego wieku emerytal-

nego właściwego dla wieku mężczyzny uro-

dzonego w tym samym roku i kwartale co

kobieta (określonego w art. 24 ust.1 b ustawy

o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpie-

czeń Społecznych; dalej: ustawa emerytalna).

Ustawa z 6 grudnia 2013r. uchyliła prze-

pisy dotyczące dożywotnich emerytur kapi-

tałowych, które miały być wypłacane przez

zakłady emerytalne z tytułu ukończenia

powszechnego wieku emerytalnego prze-

widzianego dla mężczyzn. Środki zewiden-

cjonowane na subkoncie w ZUS oraz zgro-

madzone w OFE (a następnie przeniesione

na subkonto), z których świadczenia te by-

łyby ustalane, zostaną jednak uwzględnione

przy ustalaniu wysokości emerytury z I fila-

ru. Zasada ta dotyczy również kobiet, które

pobierały okresową emeryturę kapitałową

i utraciły do niej prawo w związku z ukoń-

czeniem powszechnego wieku emerytalnego

przewidzianego dla mężczyzn.

Kobiety pobierające okresową emeryturę

kapitałową do dnia poprzedzającego osią-

gnięcie powszechnego wieku emerytalne-

go przewidzianego w art. 24 ust. 1b ustawy

emerytalnej (lub mające do tego dnia zawie-

szone prawo do tej emerytury na podstawie

art. 103a tej ustawy) w związku z utratą pra-

wa do tego świadczenia z powodu osiągnięcia

tego wieku mogą liczyć na to, że ZUS z urzę-

du ponownie obliczy im emeryturę z FUS.

Dokonując przeliczenia emerytury, ZUS

uwzględni:

■

składki emerytalne zewidencjonowane

na koncie ubezpieczonego do końca mie-

siąca poprzedzającego miesiąc, od którego

emerytura przysługuje w nowej wysokości,

i odpowiednio zwaloryzowane,

■

zwaloryzowany kapitał początkowy,

■

środki zewidencjonowane na subkoncie,

z uwzględnieniem ich waloryzacji (w tym

również te przeniesione z OFE do ZUS),

■

średnie dalsze trwanie życia ustalone dla

powszechnego wieku emerytalnego prze-

widzianego dla mężczyzn, obowiązującego

w dacie osiągnięcia tego wieku.

Przeliczona emerytura nie będzie mogła

być niższa niż suma dotychczas pobieranej

emerytury I-filarowej oraz okresowej eme-

rytury kapitałowej.

Z pytania wynika, że urodziła się pani 15 mar-

ca 1949 r. Wiek emerytalny przewidziany dla

mężczyzny urodzonego w I kwartale 1949 r.

wynosi 65 lat i 5 miesięcy. W związku z ukoń-

czeniem tego wieku w sierpniu 2014 r. utraci

Pani prawo do okresowej emerytury kapitało-

wej. Jeszcze w tym samym miesiącu ZUS prze-

liczy pani emeryturę z I filaru, uwzględniając:

■

kwotę składek emerytalnych zewidencjo-

nowanych na koncie w ZUS do końca lipca

2014r., z uwzględnieniem ich waloryzacji,

■

zwaloryzowany kapitał początkowy,

■

środki zewidencjonowane na subkoncie,

z uwzględnieniem ich waloryzacji (w tym

również te przekazane przez otwarty fun-

dusz emerytalny do ZUS),

■

średnie dalsze trwanie życia dla wieku

65 lat i 5 miesięcy wynoszące 209,8 mie-

siąca (zgodnie z tablicą obowiązującą od

1 kwietnia 2014 r. do 31 marca 2015 r.).

Podstawa prawna

Art. 24 ust. 1b, art. 26 i 26c ustawy z 17 grudnia 1998 r.

o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń

Społecznych (t.j. Dz.U. z 2013 r. poz. 1440 ze zm.).

Art. 7 ustawy z 21 listopada 2008 r. o emeryturach kapi-

tałowych (Dz. U. nr 228, poz. 1507 ze zm.).

Od stycznia 2009 r. pobieram emery-

turę. Do końca 2008 r. miałam ponad

30-letni staż pracy wykonywanej na pod-

stawie umowy o pracę, a 55 lat ukończy-

łam 8 maja 2008 r. Od 3 lat pracuję na

podstawie umowy-zlecenia i osiągam wy-

nagrodzenie poniżej 70 proc. przeciętne-

go wynagrodzenia. Emeryturę pobieram

w pełnej wysokości. Chciałabym złożyć

wniosek o kolejną emeryturę. Którą eme-

ryturę ZUS będzie wypłacać?

Katarzyna Tomczyk
ekspert od emerytur i rent

Może pani złożyć wniosek o emeryturę

w związku z osiągnięciem powszechnego wie-

ku emerytalnego. ZUS będzie wypłacał emery-

turę wcześniejszą albo emeryturę w związku

z osiągnięciem powszechnego wieku emerytal-

nego. Będzie to emerytura wyższa lub wybrana.

Ubezpieczona, która ukończyła po-

wszechny wiek emerytalny, może złożyć

wniosek o emeryturę. Bez znaczenia dla

przyznania świadczenia pozostaje okolicz-

ność, że ma ona ustalone prawo do wcze-

śniejszej emerytury. Podkreślenia wymaga,

że okoliczność ta będzie miała znaczenie,

w przypadku gdy emerytka pobierała eme-

ryturę wcześniejszą. Podstawa obliczenia

emerytury w powszechnym wieku emery-

talnym zostanie pomniejszona o pobrane

emerytury wcześniejsze.

Emerytura w powszechnym wieku emery-

talnym dla ubezpieczonych urodzonych po 31

grudnia 1948 r. zostanie ustalona na nowych

zasadach. Oznacza to, że świadczenie oblicza

się jako iloraz podstawy obliczenia emery-

tury i średniego dalszego trwania życia dla

osób w wieku równym wiekowi przejścia na

emeryturę danego ubezpieczonego.

Podstawę obliczenia nowej emerytury sta-

nowi kwota składek na ubezpieczenie eme-

rytalne (z uwzględnieniem ich waloryzacji),

zewidencjonowanych na koncie ubezpie-

czonego do końca miesiąca poprzedzające-

go miesiąc, od którego przysługuje wypłata

emerytury oraz zwaloryzowanego kapita-

łu początkowego. Pomniejsza się ją o kwotę

stanowiącą sumę kwot pobranych emerytur

– w wysokości przed odliczeniem zaliczki

na podatek dochodowy od osób fizycznych

i składki na ubezpieczenie zdrowotne.

W przypadku gdy emerytura podlega-

ła zmniejszeniu w związku z osiąganiem

przychodu, podstawa obliczenia emerytu-

ry powszechnej podlega obniżeniu o kwoty

pobranych emerytur wcześniejszych, po po-

mniejszeniu ich wysokości w związku z osią-

gniętym przychodem.

W każdym przypadku, jeżeli sytuacja tego

wymaga, przed dokonaniem pomniejszenia

podstawy obliczenia emerytury w pierwszej

kolejności dokonywane jest rozliczenie świad-

czenia. W sytuacji gdy w roku, w którym zo-

stanie zgłoszony wniosek o emeryturę, osoba

zainteresowana osiągała przychody, a emery-

tura była wypłacana w zmniejszonej wysoko-

ści lub też było zawieszone prawo do świad-

czenia, ZUS obliczy jej wysokość zaliczkowo,

uwzględniając faktycznie wypłacone kwoty.

Natomiast ostateczne rozliczenie nastąpi

po zakończeniu roku. Jeżeli okazałoby się, że

w wyniku rozliczenia emeryt ma zwrócić do

ZUS nadpłaconą emeryturę, ta w zaliczkowej

wysokości będzie wypłacana do czasu dokona-

nia zwrotu kwot wynikających z rozliczenia.

Jeżeli w wyniku rozliczenia okazałoby się,

że przysługuje wyrównanie, to podstawa ob-

liczenia emerytury podlega pomniejszeniu

o kwoty wypłaconego wyrównania.

Powszechny wiek emerytalny dla osób uro-

dzonych w okresie od 1 kwietnia do 31 maja

1953 r. wynosi 60 lat i 2 miesiące. Wiek ten

ukończyła pani 8 lipca 2013 r. Od lipca 2013 r.,

tj. od miesiąca, w którym osiągnięty został

powszechny wiek emerytalny, niezależnie od

wysokości osiągniętego przychodu, przysłu-

guje emerytura w pełnej wysokości.

ZUS dokonuje co rok rozliczenia świad-

czeń na podstawie zaświadczeń płatników

składek i oświadczeń osób zainteresowa-

nych. Jeżeli złoży pani wniosek o emeryturę,

to ZUS ustali do niej prawo. Przy ustalaniu

jej wysokości pomniejszy podstawę obli-

czenia o wypłacone emerytury za okres od

stycznia 2009 r. do miesiąca poprzedzające-

go zgłoszenie wniosku. Średnie dalsze trwa-

nie życia zostanie przyjęte dla wieku, w za-

leżności od daty zgłoszenia wniosku. Jeżeli

emerytura ustalona na nowych zasadach

okazałaby się niższa, ZUS będzie wypłacał

w dalszym ciągu emeryturę wcześniejszą.

Podstawa prawna

Art. 24 ust. 1, art. 25 ustawy z 17 grudnia 1998 r. o emery-

turach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych

(t.j. Dz.U. z 2013 r. poz. 1440 ze zm.).

Kiedy złożyć oświadczenie

o dalszym przekazywaniu składki do otwartego funduszu emerytalnego

W jakiej sytuacji

prezes zarządu spółki z o.o.

nie będzie ubezpieczony

Czy ZUS przeliczy

emeryturę z I filaru,

uwzględniając środki z OFE oraz subkonta

Jaką emeryturę wypłaci organ rentowy na

kolejny wniosek ubezpieczonej

PORADNIA UBEZPIECZENIOWA

Dziennik Gazeta Prawna, 24 kwietnia 2014 nr 79 (3720)

gazetaprawna.pl

ubezpieczenia

iii

W ubiegłym roku ukończyłem studia

wyższe. Po kilku miesiącach znalazłem

swoją pierwszą pracę. Zatrudnienie pod-

jąłem od 1 marca 2014 r. i jeszcze w tym

samym miesiącu zawarłem umowę

członkowską z otwartym funduszem

emerytalnym. W związku z tym część

mojej składki emerytalnej, którą pra-

codawca odprowadza od wypłacanego

mi wynagrodzenia, przekazywana jest

przez ZUS do OFE. Czy mimo że zawiera-

jąc umowę z funduszem, wyraziłem już

wolę oszczędzania w II filarze, do końca

lipca muszę złożyć odrębne oświadczenie

o dalszym przekazywaniu składki do OFE?

Marek Opolski
ekspert od emerytur i rent

Tak. Przepisy obowiązujące od 1 stycznia

1999 r. do końca stycznia 2014 r. przewidywa-

ły, że wszystkie osoby urodzone po 31 grudnia

1968 r. podejmujące pracę objętą ubezpiecze-

niami społecznymi miały obowiązek przystą-

pienia do otwartego funduszu emerytalne-

go. Na zawarcie umowy z wybranym przez

siebie funduszem miały 7 dni, licząc od daty

powstania obowiązku ubezpieczeń społecz-

nych. Osobom, które nie dopełniły obowiązku

zawarcia takiej umowy, ZUS wyznaczał otwar-

ty fundusz emerytalny w drodze losowania.

Ustawa z 6 grudnia 2013 r. nowelizująca

system emerytalny zniosła obowiązek przy-

stąpienia do otwartego funduszu emerytal-

nego przez osoby rozpoczynające aktywność

zawodową. Umowę z funduszem mogą one

dobrowolnie zawrzeć w okresie 4 miesięcy od

podjęcia działalności rodzącej obowiązek ubez-

pieczeń społecznych. Nowe przepisy przewidu-

ją, że decyzję o przynależności do OFE można

zmienić najwcześniej w 2016 r. (w okresie od

1 kwietnia do 31 lipca), a następnie zmieniać co

cztery lata (w tych samych miesiącach).

W przypadku osób, które zdecydowały się

przystąpić do otwartego funduszu emerytal-

nego, składka na ubezpieczenie emerytalne

podlega, tak jak dotychczas, podziałowi. Więk-

sza jej część (12,22 proc. podstawy wymiaru)

ewidencjonowana jest na koncie ubezpieczo-

nego. Druga część składki emerytalnej (od

1 lutego 2014 r. – 4,38 proc. podstawy wymiaru)

ewidencjonowana jest na subkoncie, a po-

zostałą część (od 1 lutego 2014 r. – 2,92 proc.

podstawy jej wymiaru) ZUS odprowadza do

otwartego funduszu emerytalnego. W przy-

padku nieprzystąpienia do OFE część składki,

która byłaby tam odprowadzana, podlega ze-

widencjonowaniu na subkoncie w ZUS.

Niezależnie od wprowadzenia dobrowol-

ności w zakresie podpisania umowy z otwar-

tym funduszem emerytalnym dla osób roz-

poczynających aktywność zawodową ustawa

z 6 grudnia 2013 r. przewidziała również ko-

nieczność podjęcia decyzji co do dalszej przy-

należności do OFE przez osoby, które już za-

warły umowę z funduszem.

W okresie od 1 kwietnia do 31 lipca 2014 r.

każdy członek otwartego funduszu emerytal-

nego może złożyć w ZUS oświadczenie o dal-

szym przekazywaniu składki do OFE. Jeśli nie

skorzysta z tej możliwości, część składki, która

podlega obecnie przekazaniu do funduszu, po-

cząwszy od tej opłaconej za lipiec 2014 r., będzie

ewidencjonowana na subkoncie w ZUS. Ubez-

pieczony będzie mógł w przyszłości zmienić

swoją decyzję dotyczącą przekazywania skład-

ki emerytalnej. Najbliższe ,okienko wyboru

przypadnie w 2016 r., a później co cztery lata

– zawsze w okresie od 1 kwietnia do 31 lipca.

Zgodnie z wyjaśnieniami zawartymi na

stronie internetowej ZUS obowiązek złożenia

oświadczenia o dalszym przekazywaniu skład-

ki do OFE obejmuje również te osoby, które

dobrowolnie zawarły umowę z otwartym fun-

duszem emerytalnym po wejściu w życie usta-

wy z 6 grudnia 2013 r., a przed 31 lipca 2014 r.

Oznacza to, że pomimo przystąpienia w tym

okresie do OFE ZUS nie będzie po 30 czerwca

2014 r. automatycznie odprowadzał do wy-

branego funduszu części składki emerytalnej.

Zrobi to tylko wtedy, gdy do końca lipca br.

złożone zostanie odpowiednie oświadczenie

o dalszym przekazywaniu składki emerytalnej.

Podstawa prawna

Art. 5 i 11 ustawy z 6 grudnia 2013 r. o zmianie niektórych

ustaw w związku z określeniem zasad wypłaty emery-

tur ze środków zgromadzonych w otwartych funduszach

emerytalnych (Dz. U. z 2013r., poz. 1717).

Prezes zarządu spółki z ograniczoną od-

powiedzialnością pełni obowiązki tylko

na podstawie aktu powołania w skład

zarządu. Nie łączy go ze spółką umowa

o pracę lub umowa-zlecenie. Czy od wy-

płaconej prezesowi spółki z o.o. nagrody

rocznej należy opłacić składki do ZUS?

Adam Jagiełło
ekspert od ubezpieczeń społecznych i zdrowotnego

Nie. Przychody z tytułu pełnienia obowiąz-

ków prezesa zarządu spółki z o.o. wyłącznie

na podstawie aktu powołania nie stanowią

podstawy wymiaru składek na ubezpieczenia

społeczne i ubezpieczenie zdrowotne.

Osiągany przez daną osobę fizyczną przy-

chód może stanowić podstawę wymiaru skła-

dek na ubezpieczenia społeczne i zdrowotne,

tylko gdy osoba ta podlega przedmiotowym

ubezpieczeniom. Osoby fizyczne podlegające

obowiązkowo ubezpieczeniom społecznym zo-

stały wymienione w art. 6 ust. 1 ustawy o sys-

temie ubezpieczeń społecznych. Z kolei oso-

by podlegające obowiązkowo ubezpieczeniu

zdrowotnemu zostały wymienione w art. 66

ust. 1 ustawy o świadczeniach opieki zdrowot-

nej finansowanych ze środków publicznych.

Osoby fizyczne pełniące obowiązki prezesa

zarządu spółki z o.o. nie zostały wymienione

w żadnym ze wskazanych przepisów. Oznacza

to, że prezes zarządu spółki z o.o., który pełni

swoje obowiązki wyłącznie na podstawie aktu

powołania, tj. nie łączy go ze spółką z o.o. pra-

cowniczy bądź niepracowniczy stosunek za-

trudnienia, nie jest objęty obowiązkowo ubez-

pieczeniami społecznymi i ubezpieczeniem

zdrowotnym. Z tego też względu przychody

osiągane przez takiego prezesa zarządu spół-

ki z o.o. nie są podstawą wymiaru składek na

ubezpieczenia społeczne i zdrowotne.

Podstawa prawna

Art. 6 ust. 1 ustawy z 13 października 1998 r. o systemie

ubezpieczeń społecznych (t.j. Dz. U. z 2013 r. poz. 1442

ze zm.).

Art. 66 ust. 1 ustawy z 27 sierpnia 2004 r. o świadcze-

niach opieki zdrowotnej finansowanych ze środków

publicznych (t.j. Dz.U. z 2008 r. nr 164, poz. 1027 ze zm.).

Urodziłam się 15 marca 1949 r. W 1999 r.

przystąpiłam do otwartego fundu-

szu emerytalnego. W marcu 2009 r., po

ukończeniu powszechnego wieku eme-

rytalnego (60 lat), przeszłam na emery-

turę. W związku z tym, że suma środków

zgromadzonych na moim rachunku

w OFE była wyższa od 20-krotności

dodatku pielęgnacyjnego, ZUS ustalił

mi również prawo do okresowej eme-

rytury kapitałowej. Czy prawdą jest, że

w najbliższym czasie utracę prawo do

tego świadczenia, a ZUS uwzględni moje

środki zgromadzone w II filarze przeli-

czając emeryturę I-filarową?

Marek Opolski
ekspert od emerytur i rent

Tak. Ustawa z 6 grudnia 2013 r. reformująca

system emerytalny utrzymała dotychczasowe

zasady utraty prawa do okresowej emerytury

kapitałowej. Świadczenie to przysługuje więc

nadal do dnia poprzedzającego ukończenie

przez kobietę powszechnego wieku emerytal-

nego właściwego dla wieku mężczyzny uro-

dzonego w tym samym roku i kwartale co

kobieta (określonego w art. 24 ust.1 b ustawy

o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpie-

czeń Społecznych; dalej: ustawa emerytalna).

Ustawa z 6 grudnia 2013r. uchyliła prze-

pisy dotyczące dożywotnich emerytur kapi-

tałowych, które miały być wypłacane przez

zakłady emerytalne z tytułu ukończenia

powszechnego wieku emerytalnego prze-

widzianego dla mężczyzn. Środki zewiden-

cjonowane na subkoncie w ZUS oraz zgro-

madzone w OFE (a następnie przeniesione

na subkonto), z których świadczenia te by-

łyby ustalane, zostaną jednak uwzględnione

przy ustalaniu wysokości emerytury z I fila-

ru. Zasada ta dotyczy również kobiet, które

pobierały okresową emeryturę kapitałową

i utraciły do niej prawo w związku z ukoń-

czeniem powszechnego wieku emerytalnego

przewidzianego dla mężczyzn.

Kobiety pobierające okresową emeryturę

kapitałową do dnia poprzedzającego osią-

gnięcie powszechnego wieku emerytalne-

go przewidzianego w art. 24 ust. 1b ustawy

emerytalnej (lub mające do tego dnia zawie-

szone prawo do tej emerytury na podstawie

art. 103a tej ustawy) w związku z utratą pra-

wa do tego świadczenia z powodu osiągnięcia

tego wieku mogą liczyć na to, że ZUS z urzę-

du ponownie obliczy im emeryturę z FUS.

Dokonując przeliczenia emerytury, ZUS

uwzględni:

■

składki emerytalne zewidencjonowane

na koncie ubezpieczonego do końca mie-

siąca poprzedzającego miesiąc, od którego

emerytura przysługuje w nowej wysokości,

i odpowiednio zwaloryzowane,

■

zwaloryzowany kapitał początkowy,

■

środki zewidencjonowane na subkoncie,

z uwzględnieniem ich waloryzacji (w tym

również te przeniesione z OFE do ZUS),

■

średnie dalsze trwanie życia ustalone dla

powszechnego wieku emerytalnego prze-

widzianego dla mężczyzn, obowiązującego

w dacie osiągnięcia tego wieku.

Przeliczona emerytura nie będzie mogła

być niższa niż suma dotychczas pobieranej

emerytury I-filarowej oraz okresowej eme-

rytury kapitałowej.

Z pytania wynika, że urodziła się pani 15 mar-

ca 1949 r. Wiek emerytalny przewidziany dla

mężczyzny urodzonego w I kwartale 1949 r.

wynosi 65 lat i 5 miesięcy. W związku z ukoń-

czeniem tego wieku w sierpniu 2014 r. utraci

Pani prawo do okresowej emerytury kapitało-

wej. Jeszcze w tym samym miesiącu ZUS prze-

liczy pani emeryturę z I filaru, uwzględniając:

■

kwotę składek emerytalnych zewidencjo-

nowanych na koncie w ZUS do końca lipca

2014r., z uwzględnieniem ich waloryzacji,

■

zwaloryzowany kapitał początkowy,

■

środki zewidencjonowane na subkoncie,

z uwzględnieniem ich waloryzacji (w tym

również te przekazane przez otwarty fun-

dusz emerytalny do ZUS),

■

średnie dalsze trwanie życia dla wieku

65 lat i 5 miesięcy wynoszące 209,8 mie-

siąca (zgodnie z tablicą obowiązującą od

1 kwietnia 2014 r. do 31 marca 2015 r.).

Podstawa prawna

Art. 24 ust. 1b, art. 26 i 26c ustawy z 17 grudnia 1998 r.

o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń

Społecznych (t.j. Dz.U. z 2013 r. poz. 1440 ze zm.).

Art. 7 ustawy z 21 listopada 2008 r. o emeryturach kapi-

tałowych (Dz. U. nr 228, poz. 1507 ze zm.).

Od stycznia 2009 r. pobieram emery-

turę. Do końca 2008 r. miałam ponad

30-letni staż pracy wykonywanej na pod-

stawie umowy o pracę, a 55 lat ukończy-

łam 8 maja 2008 r. Od 3 lat pracuję na

podstawie umowy-zlecenia i osiągam wy-

nagrodzenie poniżej 70 proc. przeciętne-

go wynagrodzenia. Emeryturę pobieram

w pełnej wysokości. Chciałabym złożyć

wniosek o kolejną emeryturę. Którą eme-

ryturę ZUS będzie wypłacać?

Katarzyna Tomczyk
ekspert od emerytur i rent

Może pani złożyć wniosek o emeryturę

w związku z osiągnięciem powszechnego wie-

ku emerytalnego. ZUS będzie wypłacał emery-

turę wcześniejszą albo emeryturę w związku

z osiągnięciem powszechnego wieku emerytal-

nego. Będzie to emerytura wyższa lub wybrana.

Ubezpieczona, która ukończyła po-

wszechny wiek emerytalny, może złożyć

wniosek o emeryturę. Bez znaczenia dla

przyznania świadczenia pozostaje okolicz-

ność, że ma ona ustalone prawo do wcze-

śniejszej emerytury. Podkreślenia wymaga,

że okoliczność ta będzie miała znaczenie,

w przypadku gdy emerytka pobierała eme-

ryturę wcześniejszą. Podstawa obliczenia

emerytury w powszechnym wieku emery-

talnym zostanie pomniejszona o pobrane

emerytury wcześniejsze.

Emerytura w powszechnym wieku emery-

talnym dla ubezpieczonych urodzonych po 31

grudnia 1948 r. zostanie ustalona na nowych

zasadach. Oznacza to, że świadczenie oblicza

się jako iloraz podstawy obliczenia emery-

tury i średniego dalszego trwania życia dla

osób w wieku równym wiekowi przejścia na

emeryturę danego ubezpieczonego.

Podstawę obliczenia nowej emerytury sta-

nowi kwota składek na ubezpieczenie eme-

rytalne (z uwzględnieniem ich waloryzacji),

zewidencjonowanych na koncie ubezpie-

czonego do końca miesiąca poprzedzające-

go miesiąc, od którego przysługuje wypłata

emerytury oraz zwaloryzowanego kapita-

łu początkowego. Pomniejsza się ją o kwotę

stanowiącą sumę kwot pobranych emerytur

– w wysokości przed odliczeniem zaliczki

na podatek dochodowy od osób fizycznych

i składki na ubezpieczenie zdrowotne.

W przypadku gdy emerytura podlega-

ła zmniejszeniu w związku z osiąganiem

przychodu, podstawa obliczenia emerytu-

ry powszechnej podlega obniżeniu o kwoty

pobranych emerytur wcześniejszych, po po-

mniejszeniu ich wysokości w związku z osią-

gniętym przychodem.

W każdym przypadku, jeżeli sytuacja tego

wymaga, przed dokonaniem pomniejszenia

podstawy obliczenia emerytury w pierwszej

kolejności dokonywane jest rozliczenie świad-

czenia. W sytuacji gdy w roku, w którym zo-

stanie zgłoszony wniosek o emeryturę, osoba

zainteresowana osiągała przychody, a emery-

tura była wypłacana w zmniejszonej wysoko-

ści lub też było zawieszone prawo do świad-

czenia, ZUS obliczy jej wysokość zaliczkowo,

uwzględniając faktycznie wypłacone kwoty.

Natomiast ostateczne rozliczenie nastąpi

po zakończeniu roku. Jeżeli okazałoby się, że

w wyniku rozliczenia emeryt ma zwrócić do

ZUS nadpłaconą emeryturę, ta w zaliczkowej

wysokości będzie wypłacana do czasu dokona-

nia zwrotu kwot wynikających z rozliczenia.

Jeżeli w wyniku rozliczenia okazałoby się,

że przysługuje wyrównanie, to podstawa ob-

liczenia emerytury podlega pomniejszeniu

o kwoty wypłaconego wyrównania.

Powszechny wiek emerytalny dla osób uro-

dzonych w okresie od 1 kwietnia do 31 maja

1953 r. wynosi 60 lat i 2 miesiące. Wiek ten

ukończyła pani 8 lipca 2013 r. Od lipca 2013 r.,

tj. od miesiąca, w którym osiągnięty został

powszechny wiek emerytalny, niezależnie od

wysokości osiągniętego przychodu, przysłu-

guje emerytura w pełnej wysokości.

ZUS dokonuje co rok rozliczenia świad-

czeń na podstawie zaświadczeń płatników

składek i oświadczeń osób zainteresowa-

nych. Jeżeli złoży pani wniosek o emeryturę,

to ZUS ustali do niej prawo. Przy ustalaniu

jej wysokości pomniejszy podstawę obli-

czenia o wypłacone emerytury za okres od

stycznia 2009 r. do miesiąca poprzedzające-

go zgłoszenie wniosku. Średnie dalsze trwa-

nie życia zostanie przyjęte dla wieku, w za-

leżności od daty zgłoszenia wniosku. Jeżeli

emerytura ustalona na nowych zasadach

okazałaby się niższa, ZUS będzie wypłacał

w dalszym ciągu emeryturę wcześniejszą.

Podstawa prawna

Art. 24 ust. 1, art. 25 ustawy z 17 grudnia 1998 r. o emery-

turach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych

(t.j. Dz.U. z 2013 r. poz. 1440 ze zm.).

Kiedy złożyć oświadczenie

o dalszym przekazywaniu składki do otwartego funduszu emerytalnego

W jakiej sytuacji

prezes zarządu spółki z o.o.

nie będzie ubezpieczony

Czy ZUS przeliczy

emeryturę z I filaru,

uwzględniając środki z OFE oraz subkonta

Jaką emeryturę wypłaci organ rentowy na

kolejny wniosek ubezpieczonej

PORADNIA UBEZPIECZENIOWA

Wygenerowano dnia 2015-02-20 dla loginu: [e-mail]

3 / 4

Dziennik Gazeta Prawna, 24 kwietnia 2014 nr 79 (3720)

gazetaprawna.pl

IV

orzecznIctwo

Sąd Najwyższy

o zaległościach

TEZA

Forma i charakter rezygnacji członka zarządu spółki

z funkcji jest istotna z punktu widzenia jego odpowiedzial-

ności za zobowiązania spółki.

STAn fAkTycZny

Decyzją z 14 grudnia 2009 r. ZUS ustalił od-

powiedzialność członka zarządu za składki, nieopłacone przez

przedsiębiorstwo budowlane – spółkę z ograniczoną odpowie-

dzialnością. Odpowiedzialność dotyczyła okresu od maja 2004 r.

do sierpnia 2005 r. Odwołujący się od tej decyzji podnosił, iż

w spornym okresie nie pełnił funkcji członka zarządu. Zatem

nie może ponosić odpowiedzialności za zaległości składkowe.

Organ rentowy domagał się oddalenia odwołania wskazując,

że rezygnacja odwołującego się z funkcji była pozorna. Do sta-

nowiska organu przychyliła się spółka.

Sąd okręgowy wyrokiem z 6 maja 2010 r. zmienił zaskar-

żoną decyzję i stwierdził, że wnioskodawca nie ponosi od-

powiedzialności za zaległości spółki z tytułu nieopłaconych

składek za okres od maja 2004 r. do lipca 2005 r. W pozo-

stałym zakresie oddalił odwołanie. Sąd okręgowy ustalił, że

29 listopada 2003 r. wnioskodawca złożył pismo prezesowi

przedsiębiorstwa budowlanego SA, który jednocześnie peł-

nił funkcję przewodniczącego rady nadzorczej spółki z o.o.

Wynikało z niego, że odwołujący składa 29 listopada 2003 r.

rezygnację ze stanowiska dyrektora spółki. W tym samym

dniu odbyło się nadzwyczajne walne zgromadzenie akcjo-

nariuszy przedsiębiorstwa budowlanego SA. Protokół z jego

przebiegu został sporządzony w formie aktu notarialnego.

W trakcie zgromadzenia wnioskodawca oświadczył, że złożył

rezygnację z udziału w radach nadzorczych spółek zależnych

i nie jest już dyrektorem spółki z o.o. Informacja ta dotarła

także do pozostałych członków rady nadzorczej spółki z o.o.,

którzy brali udział w zgromadzeniu akcjonariuszy.

W styczniu 2004 r. stan finansowy i majątkowy spółki uza-

sadniał wystąpienie z wnioskiem o ogłoszenie upadłości. Na-

stępnie 4 lutego 2004 r. odbyło się nadzwyczajne zgromadze-

nie wspólników spółki z o.o. W jego trakcie podjęto uchwałę,

mocą której powołano nowego dyrektora – członka zarządu

(jednoosobowego). Mimo to odwołujący się podejmował wie-

le czynności w imieniu spółki, posługując się także piecząt-

ką „Dyrektor”. Składał m.in. oświadczenia i zeznania podat-

kowe; zawarł na rzecz spółki umowę z bankiem. Następnie

30 września 2004 r. do sądu rejonowego wydział KRS wpłynął

wniosek podpisany przez nowego dyrektora o zmianę składu

rady nadzorczej i zarządu spółki. Zarządzeniem z 8 paździer-

nika 2004 r. sąd zwrócił ten wniosek. 11 kwietnia 2005 r. zwy-

czajne zgromadzenie wspólników sp. z o.o. podjęło uchwałę

o wszczęciu procedury upadłościowej. Wnioskodawca i nowy

dyrektor złożyli 25 kwietnia 2005 r. do sądu rejonowego wnio-

sek o ogłoszenie upadłości likwidacyjnej spółki. We wniosku

wpisali, że odwołujący się był członkiem zarządu w okresie od

8 marca 1994 r. do 3 lutego 2004 r., natomiast nowy dyrektor

od 4 lutego 2004 r. do 31 stycznia 2005 r. Postanowieniem

z 11 lipca 2005 r. sąd rejonowy oddalił wniosek o ogłoszenie

upadłości, stwierdzając, że majątek spółki nie wystarcza na

przeprowadzenie postępowania.

Naczelnik urzędu skarbowego wydał 31 lipca 2009 r. posta-

nowienie o umorzeniu postępowania egzekucyjnego prowa-

dzonego na wniosek ZUS wobec bezskuteczności egzekucji.

Mając na uwadze powyższe ustalenia, sąd okręgowy stwier-

dził, że wykonywanie obowiązków członka zarządu nie jest

tożsame z posiadaniem statusu członka zarządu i uznał,

że odwołujący się 29 listopada 2003 r. skutecznie zrzekł się

członkostwa w zarządzie spółki z o.o. Wprawdzie rezygnacja

ta została wyrażona w trakcie nadzwyczajnego zgromadze-

nia akcjonariuszy przedsiębiorstwa SA, jednak po pierw-

sze spółka ta była większościowym udziałowcem w spółce

z o.o., a po drugie pismo o rezygnacji zostało skierowane do

prezesa przedsiębiorstwa budowlanego SA, który jednocze-

śnie pełnił funkcję przewodniczącego rady nadzorczej spółki

z o.o. Sąd wskazał również, że prawidłowo podjęta uchwała

o odwołaniu dotychczasowego i powołaniu nowego człon-

ka zarządu czy też prawidłowo złożona rezygnacja z funkcji

członka zarządu była skuteczna niezależnie od ujawnienia

dokonanej zmiany w KRS.

W rezultacie sąd przyjął, że wnioskodawca 29 listopada

2003 r. przestał być członkiem zarządu spółki z o.o. W ocenie

sądu okręgowego materiał dowodowy zgromadzony w sprawie

nie pozostawiał wątpliwości, że po tej dacie dokonywał on

czynności w imieniu spółki, podając się za członka zarządu.

Mając na uwadze treść art. 116 par. 1 ustawy z 29 sierpnia

1997 r. – Ordynacja podatkowa (t.j. Dz.U. z 2012 r., poz. 749 ze

zm., dalej: ordynacja podatkowa), sąd okręgowy stwierdził,

że organ rentowy wykazał bezskuteczność prowadzonej eg-

zekucji, o czym świadczyło umorzenie 31 lipca 2009 r. przez

naczelnika urzędu skarbowego postępowania egzekucyjnego

prowadzonego na wniosek ZUS. Wnioskodawca twierdził, że

w okresie od 29 listopada 2003 roku do 10 kwietnia 2005 r.

nie był członkiem zarządu. Sąd okręgowy uznał, że skoro

wnioskodawca 29 listopada 2003 r. skutecznie zrezygno-

wał z mandatu członka zarządu, to ponownie mógł nabyć

ten status jedynie na mocy ponownej uchwały wspólników.

Faktyczne wykonywanie przez wnioskodawcę niektórych

czynności zarządczych nie pozwoliło na przyjęcie, że stał

się on ponownie członkiem zarządu.

Sąd apelacyjny zmienił zaskarżony wyrok i oddalił odwo-

łanie wskazując, iż kwestią sporną w niniejszej sprawie było

ustalenie, czy odwołujący w okresie wskazanym w decyzji or-

ganu był członkiem zarządu spółki. Ustalając tę kwestię, sąd

drugiej instancji uzupełnił postępowanie dowodowe przez

ustalenie, że także organ skarbowy obciążył wnioskodawcę

odpowiedzialnością za VAT od marca 2005 r. do lipca 2005 r.

W postępowaniu tym uznano, że rezygnacja odwołującego

się z funkcji była pozorna. W toku postępowania przed izbą

skarbową ustalono ponadto, że właściwy czas do zgłoszenia

wniosku o upadłość to 14 stycznia 2004 r., tj. 14 dni od końca

roku obrotowego. Majątek spółki na 31 grudnia 2003 r. nie

wystarczał na pokrycie zobowiązań, a pasywa przekraczały

aktywa. Z danych zamieszczonych o dochodach wynikało,

że po rezygnacji z funkcji wnioskodawca nadal otrzymywał

wynagrodzenie ze stosunku pracy. Biorąc pod uwagę tak

ustalony w sprawie stan faktyczny, sąd apelacyjny uznał, że

od 29 listopada 2003 r. do 10 kwietnia 2005 r. wnioskodaw-

ca był członkiem zarządu spółki. Odnosząc się do problemu

ustalenia właściwej daty dla złożenia wniosku o upadłość

sąd apelacyjny przyjął, za izbą skarbową datę 14 stycznia

2004 r. Tymczasem wniosek o upadłość spółki został złożo-

ny 25 kwietnia 2005 r.

UZASAdniEniE

Sąd Najwyższy uwzględnił skargę kasacyjną.

W uzasadnieniu podkreślił, że oceniając stan faktyczny sprawy

sąd apelacyjny uznał, iż w ogóle nie doszło do zrzeczenia się

mandatu członka zarządu. Po pierwsze była to czynność pozor-

na, a po drugie zrzeczenie zostało dokonane nie spółce, tylko

niewłaściwej osobie. Poza tym nie było ujawnione w KRS. SN

powyższe argumenty uznał za niewłaściwe. Jak wskazał, nie

może dojść do pozornego zrzeczenia się funkcji bez działania

spółki i członka zarządu. Wada oświadczenia woli unormowana

w art. 83 kodeksu cywilnego polega na niezgodności między

aktem woli a jej przejawem na zewnątrz, a do jej powstania

wymagana jest zgoda drugiej strony. Takie zaś działanie stron

nie zostało udowodnione. Co więcej spółka popiera czynności

procesowe organu rentowego i tym samym przeczy pozorności

zrzeczenia się funkcji przez członka zarządu. Sam fakt póź-

niejszego działania wnioskodawcy jako członka zarządu lub

jako prokurenta może być ewentualnie oceniany jako dzia-

łanie rzekomego pełnomocnika (falsus procurator – art. 103

k.c.). Natomiast dla rozstrzygnięcia problemu powstałego na

tle stanu faktycznego sprawy i dla zakresu obciążenia odwo-

łującego się odpowiedzialnością za składki najważniejsza jest

ocena czy doszło do złożenia spółce oświadczenia woli o rezy-

gnacji z funkcji członka zarządu. Zgodnie z art. 116 ordynacji

podatkowej, który znajduje zastosowanie w sprawie z mocy

art. 31 ustawy z 13 października 1998 r. o systemie ubezpieczeń

społecznych (t.j. Dz.U. z 2013 r. poz. 1442 ze zm.; dalej: ustawa

systemowa) przedmiotowa odpowiedzialność obejmuje zale-

głości z tytułu zobowiązań, które powstały w czasie pełnienia

przez daną osobę obowiązków członka zarządu i dotyczy także

byłych członków zarządu spółki.

Decydujące w oznaczeniu kręgu osób odpowiedzialnych jest

zaś podjęcie przez właściwe organy uchwały o powołaniu da-

nej osoby na funkcję członka zarządu lub utrata tego statusu,

także przez zrzeczenie się, a nie sam wpis do rejestru, który

ma charakter deklaratywny (wyrok SN z 25 września 2003 r.,

sygn. akt V CK 198/02, Wokanda 2004/6/7). Innymi słowy po-

wołane przepisy – podając za wyrokiem SN z 28 czerwca 2012

r., sygn. akt II UK 296/11 – ustanawiają odpowiedzialność ma-

jątkową osób trzecich wobec dłużnika (spółki) za nieopłacone

składki na ubezpieczenie społeczne, zdrowotne oraz Fundusz

Pracy i Fundusz Gwarantowanych Świadczeń Pracowniczych

na wypadek całkowitej lub częściowej bezskuteczności ich

egzekucji z majątku spółki. Wynika z nich, że za zaległości

odpowiadają solidarnie całym swoim majątkiem członkowie

zarządu. Przy czym ich odpowiedzialność jest ograniczona

do zobowiązań, które powstały w czasie pełnienia przez nich

obowiązków członka zarządu. Zastosowanie tych przepisów

wymaga ustaleń, w ramach których plasuje się czas pozo-

stawania w zarządzie spółki oraz czas, w którym – działając

w interesie wierzycieli – członek zarządu powinien zgłosić

wniosek o wszczęcie postępowania umożliwiającego ich

zaspokojenie. W rozpoznawanej sprawie kontrowersyjna

okazała się okoliczność, czy zaległość ta powstała w czasie

pełnienia przez odwołującego się funkcji prezesa zarządu sp.

z o.o. Sama rezygnacja członka zarządu spółki kapitałowej

z członkostwa w organie nie została w kodeksie spółek han-

dlowych uregulowana kompleksowo. Ważne jest jednak to, że

rezygnacja jest jednostronną czynnością prawną traktowaną

przez ustawodawcę jako jedna z przyczyn utraty mandatu.

Jest to przyczyna samodzielna, niezależna od innych przy-

Członek zarządu odpowiada tylko za te zaległości składkowe

spółki, które powstały, gdy pełnił funkcję

komEnTArZ

EkSpErTA

Marcin Wilczyński

asystent sędziego w sądzie najwyższym

N

a tle przedstawionego wyroku przypomnieć trzeba,

że istnieją liczne powody, które przemawiają za pono-

szeniem odpowiedzialności tylko przez członków

zarządu umocowanych do działań mających na celu

ochronę wierzycieli przed skutkami zarządzania spółką

w sposób prowadzący do bezskuteczności egzekucji

przeciwko niej (wyrok SN z 6 czerwca 1997 r., sygn. akt

III CKN 65/97, OSNC 1997/11/181). Przesłanką odpowiedzial-

ności jest więc wina polegająca na nieprawidłowym

prowadzeniu spraw spółki i doprowadzeniu do utraty

„zdolności majątkowej” spółki, powodującej bezskuteczność

egzekucji przeciwko niej (wyrok SN z 28 listopada 2003 r.,

sygn. akt IV CK 219/02, niepublikowany oraz z 13 lipca

2005 r., sygn. akt I UK 292/04, OSNP 2006/5-6/100). Członek

zarządu niewypłacalnej spółki może więc uwolnić się od

odpowiedzialności, chociaż dług nie zostanie spłacony,

jeżeli – mimo niezgłoszenia wniosku o ogłoszenie upadłości

we właściwym czasie – wykaże należyte pełnienie swych

obowiązków. Konieczna jest do tego pełnia uprawnień do

reprezentowania spółki w sądzie i poza sądem (art. 204

par. 1 k.s.h.), która stanowi fundamentalną przesłankę

odpowiedzialności członków zarządu za jej zobowiązania

i w ramach której zarządzający mają wynagrodzić szkodę

w postaci utraty potencjału majątkowego spółki powstałą

w związku z nieprawidłowym prowadzeniem jej spraw.

czyn wymienionych w art. 202 kodeksu spółek handlowych.

Oświadczenie o rezygnacji nie musi być zatwierdzone przez

organy spółki. Odpowiedź na pytanie, komu powinna być

złożona rezygnacja, nie jest w obowiązującym stanie praw-

nym oczywista. Pewne jest, że ma być ona złożona spółce.

Nie jest jednak jednoznaczne, jakiemu organowi korporacji

oświadczenie to powinno być złożone. Ta niejednoznaczność

wynika z faktu, że ustawodawca przewiduje kilka sposobów

reprezentacji spółki z o.o. Spółkę co do zasady reprezentuje

zarząd. Istnieją też szczególne zasady reprezentacji spółki

przy zawieraniu umów członka zarządu ze spółką (art. 210

par. 1 k.s.h.). Można zatem wywodzić, iż rezygnacja powinna

być złożona tym organom, aczkolwiek i przy tej koncepcji

wysuwane są argumenty przeciwne. Wywodzi się, że prze-

pis jest szczególny i dotyczy tylko umów zawieranych ze

spółką i procesów. Wreszcie istnieje pogląd, iż rezygnacja

powinna być złożona organowi, który powołał członka za-

rządu. Istnieje także koncepcja, w myśl której rezygnacja

może być złożona wspólnikom; szczególnie w sytuacji gdy

zarząd jest jednoosobowy.

Jednak w ocenie SN, w stanie faktycznym w rozpatrywa-

nej sprawie nie istnieje konieczność definitywnego opowie-

dzenia się za jedną z przedstawianych w piśmiennictwie

koncepcji, bowiem 4 lutego 2004 r. odbyło się nadzwyczajne

walne zgromadzenie udziałowców spółki, na którym byli

obecni wszyscy członkowie rady nadzorczej spółki, którzy

także (poza udziałowcami) powzięli wiadomość o rezygna-

cji odwołującego się z funkcji i o powierzeniu członkostwa

w zarządzie nowej osobie. Niewątpliwie od tej daty należy

zatem uznawać, że wnioskodawca przestał być członkiem

zarządu. To przekłada się na jego odpowiedzialność za zo-

bowiązania spółki. Nie jest bowiem istotna forma oświad-

czenia woli w przedmiotowej sprawie. Ustawodawca nie

rozstrzyga wprost kwestii formy złożenia rezygnacji przez

członka zarządu. Należy więc zastosować tu art. 60 k.c. (w zw.

z art. 2 k.s.h.). Można by ewentualnie przywoływać art. 77

par. 2 k.c. i wzruszać fakt istnienia rezygnacji w ten spo-

sób, o ile powołanie było w formie pisemnej. Ta jednak for-

ma czynności prawnej ma jedynie skutek ad probationem,

a powołanie innego członka zarządu na stanowisko wyklu-

cza twierdzenie o konieczności dowodzenia spornej kwestii

(rezygnacji). Ponadto, a może przede wszystkim, w stanie

faktycznym sprawy istnieje pismo zawierające rezygnację

z funkcji i ważne jest tylko przyjęcie oświadczenia w nim

zawartego do wiadomości przez organ uprawniony. W świe-

tle tego SN wskazał, że członek zarządu może zrezygnować

z funkcji w każdym czasie, bez wskazania powodów rezy-

gnacji. Ponadto, jak podkreślił SN, wykreślenie z KRS nie ma

w tym wypadku materialnoprawnego znaczenia w zakresie

odpowiedzialności członka zarządu za zobowiązania spółki.

W przypadku gdy rezygnację składa jedyny członek zarzą-

du, wniosek o zmianę KRS może praktycznie złożyć dopiero

nowo powołany zarząd.

Wyrok Sn

z 3 grudnia 2013 r., sygn. akt i Uk 213/13

prEnUmErATA:

cena prenumeraty DziEnnika GazETy PraWnEJ: Wersja standard: miesięczna (kwiecień 2014 r.): 100,80 zł, kwiecień–grudzień 2014 r.: 821,25 zł. Wersja Premium: miesięczna
(kwiecień 2014 r.): 117,60 zł, kwiecień–grudzień 2014 r.: 972,00 zł. Wszystkie ceny brutto (zawierają 8% VaT). Więcej informacji na stronie www.gazetaprawna.pl/prenumerata

Dziennik Gazeta Prawna, 24 kwietnia 2014 nr 79 (3720)

gazetaprawna.pl

IV

orzecznIctwo

Sąd Najwyższy

o zaległościach

TEZA

Forma i charakter rezygnacji członka zarządu spółki

z funkcji jest istotna z punktu widzenia jego odpowiedzial-

ności za zobowiązania spółki.

STAn fAkT

k

k ycZny

Decyzją z 14 grudnia 2009 r. ZUS ustalił od-

powiedzialność członka zarządu za składki, nieopłacone przez

przedsiębiorstwo budowlane – spółkę z ograniczoną odpowie-

dzialnością. Odpowiedzialność dotyczyła okresu od maja 2004 r.

do sierpnia 2005 r. Odwołujący się od tej decyzji podnosił, iż

w spornym okresie nie pełnił funkcji członka zarządu. Zatem

nie może ponosić odpowiedzialności za zaległości składkowe.

Organ rentowy domagał się oddalenia odwołania wskazując,

że rezygnacja odwołującego się z funkcji była pozorna. Do sta-

nowiska organu przychyliła się spółka.

Sąd okręgowy wyrokiem z 6 maja 2010 r. zmienił zaskar-

żoną decyzję i stwierdził, że wnioskodawca nie ponosi od-

powiedzialności za zaległości spółki z tytułu nieopłaconych

składek za okres od maja 2004 r. do lipca 2005 r. W pozo-

stałym zakresie oddalił odwołanie. Sąd okręgowy ustalił, że

29 listopada 2003 r. wnioskodawca złożył pismo prezesowi

przedsiębiorstwa budowlanego SA, który jednocześnie peł-

nił funkcję przewodniczącego rady nadzorczej spółki z o.o.

Wynikało z niego, że odwołujący składa 29 listopada 2003 r.

rezygnację ze stanowiska dyrektora spółki. W tym samym

dniu odbyło się nadzwyczajne walne zgromadzenie akcjo-

nariuszy przedsiębiorstwa budowlanego SA. Protokół z jego

przebiegu został sporządzony w formie aktu notarialnego.

W trakcie zgromadzenia wnioskodawca oświadczył, że złożył

rezygnację z udziału w radach nadzorczych spółek zależnych

i nie jest już dyrektorem spółki z o.o. Informacja ta dotarła

także do pozostałych członków rady nadzorczej spółki z o.o.,

którzy brali udział w zgromadzeniu akcjonariuszy.

W styczniu 2004 r. stan finansowy i majątkowy spółki uza-

sadniał wystąpienie z wnioskiem o ogłoszenie upadłości. Na-

stępnie 4 lutego 2004 r. odbyło się nadzwyczajne zgromadze-

nie wspólników spółki z o.o. W jego trakcie podjęto uchwałę,

mocą której powołano nowego dyrektora – członka zarządu

(jednoosobowego). Mimo to odwołujący się podejmował wie-

le czynności w imieniu spółki, posługując się także piecząt-

ką „Dyrektor”. Składał m.in. oświadczenia i zeznania podat-

kowe; zawarł na rzecz spółki umowę z bankiem. Następnie

30 września 2004 r. do sądu rejonowego wydział KRS wpłynął

wniosek podpisany przez nowego dyrektora o zmianę składu

rady nadzorczej i zarządu spółki. Zarządzeniem z 8 paździer-

nika 2004 r. sąd zwrócił ten wniosek. 11 kwietnia 2005 r. zwy-

czajne zgromadzenie wspólników sp. z o.o. podjęło uchwałę

o wszczęciu procedury upadłościowej. Wnioskodawca i nowy

dyrektor złożyli 25 kwietnia 2005 r. do sądu rejonowego wnio-

sek o ogłoszenie upadłości likwidacyjnej spółki. We wniosku

wpisali, że odwołujący się był członkiem zarządu w okresie od

8 marca 1994 r. do 3 lutego 2004 r., natomiast nowy dyrektor

od 4 lutego 2004 r. do 31 stycznia 2005 r. Postanowieniem

z 11 lipca 2005 r. sąd rejonowy oddalił wniosek o ogłoszenie

upadłości, stwierdzając, że majątek spółki nie wystarcza na

przeprowadzenie postępowania.

Naczelnik urzędu skarbowego wydał 31 lipca 2009 r. posta-

nowienie o umorzeniu postępowania egzekucyjnego prowa-

dzonego na wniosek ZUS wobec bezskuteczności egzekucji.

Mając na uwadze powyższe ustalenia, sąd okręgowy stwier-

dził, że wykonywanie obowiązków członka zarządu nie jest

tożsame z posiadaniem statusu członka zarządu i uznał,

że odwołujący się 29 listopada 2003 r. skutecznie zrzekł się

członkostwa w zarządzie spółki z o.o. Wprawdzie rezygnacja

ta została wyrażona w trakcie nadzwyczajnego zgromadze-

nia akcjonariuszy przedsiębiorstwa SA, jednak po pierw-

sze spółka ta była większościowym udziałowcem w spółce

z o.o., a po drugie pismo o rezygnacji zostało skierowane do

prezesa przedsiębiorstwa budowlanego SA, który jednocze-

śnie pełnił funkcję przewodniczącego rady nadzorczej spółki

z o.o. Sąd wskazał również, że prawidłowo podjęta uchwała

o odwołaniu dotychczasowego i powołaniu nowego człon-

ka zarządu czy też prawidłowo złożona rezygnacja z funkcji

członka zarządu była skuteczna niezależnie od ujawnienia

dokonanej zmiany w KRS.

W rezultacie sąd przyjął, że wnioskodawca 29 listopada

2003 r. przestał być członkiem zarządu spółki z o.o. W ocenie

sądu okręgowego materiał dowodowy zgromadzony w sprawie

nie pozostawiał wątpliwości, że po tej dacie dokonywał on

czynności w imieniu spółki, podając się za członka zarządu.

Mając na uwadze treść art. 116 par. 1 ustawy z 29 sierpnia

1997 r. – Ordynacja podatkowa (t.j. Dz.U. z 2012 r., poz. 749 ze

zm., dalej: ordynacja podatkowa), sąd okręgowy stwierdził,

że organ rentowy wykazał bezskuteczność prowadzonej eg-

zekucji, o czym świadczyło umorzenie 31 lipca 2009 r. przez

naczelnika urzędu skarbowego postępowania egzekucyjnego

prowadzonego na wniosek ZUS. Wnioskodawca twierdził, że

w okresie od 29 listopada 2003 roku do 10 kwietnia 2005 r.

nie był członkiem zarządu. Sąd okręgowy uznał, że skoro

wnioskodawca 29 listopada 2003 r. skutecznie zrezygno-

wał z mandatu członka zarządu, to ponownie mógł nabyć

ten status jedynie na mocy ponownej uchwały wspólników.

Faktyczne wykonywanie przez wnioskodawcę niektórych

czynności zarządczych nie pozwoliło na przyjęcie, że stał

się on ponownie członkiem zarządu.

Sąd apelacyjny zmienił zaskarżony wyrok i oddalił odwo-

łanie wskazując, iż kwestią sporną w niniejszej sprawie było

ustalenie, czy odwołujący w okresie wskazanym w decyzji or-

ganu był członkiem zarządu spółki. Ustalając tę kwestię, sąd

drugiej instancji uzupełnił postępowanie dowodowe przez

ustalenie, że także organ skarbowy obciążył wnioskodawcę

odpowiedzialnością za VAT od marca 2005 r. do lipca 2005 r.

W postępowaniu tym uznano, że rezygnacja odwołującego

się z funkcji była pozorna. W toku postępowania przed izbą

skarbową ustalono ponadto, że właściwy czas do zgłoszenia

wniosku o upadłość to 14 stycznia 2004 r., tj. 14 dni od końca

roku obrotowego. Majątek spółki na 31 grudnia 2003 r. nie

wystarczał na pokrycie zobowiązań, a pasywa przekraczały

aktywa. Z danych zamieszczonych o dochodach wynikało,

że po rezygnacji z funkcji wnioskodawca nadal otrzymywał

wynagrodzenie ze stosunku pracy. Biorąc pod uwagę tak

ustalony w sprawie stan faktyczny, sąd apelacyjny uznał, że

od 29 listopada 2003 r. do 10 kwietnia 2005 r. wnioskodaw-

ca był członkiem zarządu spółki. Odnosząc się do problemu

ustalenia właściwej daty dla złożenia wniosku o upadłość

sąd apelacyjny przyjął, za izbą skarbową datę 14 stycznia

2004 r. Tymczasem wniosek o upadłość spółki został złożo-

ny 25 kwietnia 2005 r.

UZASAdniEniE

Sąd Najwyższy uwzględnił skargę kasacyjną.

W uzasadnieniu podkreślił, że oceniając stan faktyczny sprawy

sąd apelacyjny uznał, iż w ogóle nie doszło do zrzeczenia się

mandatu członka zarządu. Po pierwsze była to czynność pozor-

na, a po drugie zrzeczenie zostało dokonane nie spółce, tylko

niewłaściwej osobie. Poza tym nie było ujawnione w KRS. SN

powyższe argumenty uznał za niewłaściwe. Jak wskazał, nie

może dojść do pozornego zrzeczenia się funkcji bez działania

spółki i członka zarządu. Wada oświadczenia woli unormowana

w art. 83 kodeksu cywilnego polega na niezgodności między

aktem woli a jej przejawem na zewnątrz, a do jej powstania

wymagana jest zgoda drugiej strony. Takie zaś działanie stron

nie zostało udowodnione. Co więcej spółka popiera czynności

procesowe organu rentowego i tym samym przeczy pozorności

zrzeczenia się funkcji przez członka zarządu. Sam fakt póź-

niejszego działania wnioskodawcy jako członka zarządu lub

jako prokurenta może być ewentualnie oceniany jako dzia-

łanie rzekomego pełnomocnika (falsus procurator – art. 103

k.c.). Natomiast dla rozstrzygnięcia problemu powstałego na

tle stanu faktycznego sprawy i dla zakresu obciążenia odwo-

łującego się odpowiedzialnością za składki najważniejsza jest

ocena czy doszło do złożenia spółce oświadczenia woli o rezy-

gnacji z funkcji członka zarządu. Zgodnie z art. 116 ordynacji

podatkowej, który znajduje zastosowanie w sprawie z mocy

art. 31 ustawy z 13 października 1998 r. o systemie ubezpieczeń

społecznych (t.j. Dz.U. z 2013 r. poz. 1442 ze zm.; dalej: ustawa

systemowa) przedmiotowa odpowiedzialność obejmuje zale-

głości z tytułu zobowiązań, które powstały w czasie pełnienia

przez daną osobę obowiązków członka zarządu i dotyczy także

byłych członków zarządu spółki.

Decydujące w oznaczeniu kręgu osób odpowiedzialnych jest

zaś podjęcie przez właściwe organy uchwały o powołaniu da-

nej osoby na funkcję członka zarządu lub utrata tego statusu,

także przez zrzeczenie się, a nie sam wpis do rejestru, który

ma charakter deklaratywny (wyrok SN z 25 września 2003 r.,

sygn. akt V CK 198/02, Wokanda 2004/6/7). Innymi słowy po-

wołane przepisy – podając za wyrokiem SN z 28 czerwca 2012

r., sygn. akt II UK 296/11 – ustanawiają odpowiedzialność ma-

jątkową osób trzecich wobec dłużnika (spółki) za nieopłacone

składki na ubezpieczenie społeczne, zdrowotne oraz Fundusz

Pracy i Fundusz Gwarantowanych Świadczeń Pracowniczych

na wypadek całkowitej lub częściowej bezskuteczności ich

egzekucji z majątku spółki. Wynika z nich, że za zaległości

odpowiadają solidarnie całym swoim majątkiem członkowie

zarządu. Przy czym ich odpowiedzialność jest ograniczona

do zobowiązań, które powstały w czasie pełnienia przez nich

obowiązków członka zarządu. Zastosowanie tych przepisów

wymaga ustaleń, w ramach których plasuje się czas pozo-

stawania w zarządzie spółki oraz czas, w którym – działając

w interesie wierzycieli – członek zarządu powinien zgłosić

wniosek o wszczęcie postępowania umożliwiającego ich

zaspokojenie. W rozpoznawanej sprawie kontrowersyjna

okazała się okoliczność, czy zaległość ta powstała w czasie

pełnienia przez odwołującego się funkcji prezesa zarządu sp.

z o.o. Sama rezygnacja członka zarządu spółki kapitałowej

z członkostwa w organie nie została w kodeksie spółek han-

dlowych uregulowana kompleksowo. Ważne jest jednak to, że

rezygnacja jest jednostronną czynnością prawną traktowaną

przez ustawodawcę jako jedna z przyczyn utraty mandatu.

Jest to przyczyna samodzielna, niezależna od innych przy-

Członek zarządu odpowiada tylko za te zaległości składkowe

spółki, które powstały, gdy pełnił funkcję

komEnTArZ

EkSpErTA

Marcin Wilczyński

asystent sędziego w sądzie najwyższym

N

a tle przedstawionego wyroku przypomnieć trzeba,

że istnieją liczne powody, które przemawiają za pono-

szeniem odpowiedzialności tylko przez członków

zarządu umocowanych do działań mających na celu

ochronę wierzycieli przed skutkami zarządzania spółką

w sposób prowadzący do bezskuteczności egzekucji

przeciwko niej (wyrok SN z 6 czerwca 1997 r., sygn. akt

III CKN 65/97, OSNC 1997/11/181). Przesłanką odpowiedzial-

ności jest więc wina polegająca na nieprawidłowym

prowadzeniu spraw spółki i doprowadzeniu do utraty

„zdolności majątkowej” spółki, powodującej bezskuteczność

egzekucji przeciwko niej (wyrok SN z 28 listopada 2003 r.,

sygn. akt IV CK 219/02, niepublikowany oraz z 13 lipca

2005 r., sygn. akt I UK 292/04, OSNP 2006/5-6/100). Członek

zarządu niewypłacalnej spółki może więc uwolnić się od

odpowiedzialności, chociaż dług nie zostanie spłacony,

jeżeli – mimo niezgłoszenia wniosku o ogłoszenie upadłości

we właściwym czasie – wykaże należyte pełnienie swych

obowiązków. Konieczna jest do tego pełnia uprawnień do

reprezentowania spółki w sądzie i poza sądem (art. 204

par. 1 k.s.h.), która stanowi fundamentalną przesłankę

odpowiedzialności członków zarządu za jej zobowiązania

i w ramach której zarządzający mają wynagrodzić szkodę

w postaci utraty potencjału majątkowego spółki powstałą

w związku z nieprawidłowym prowadzeniem jej spraw.

czyn wymienionych w art. 202 kodeksu spółek handlowych.

Oświadczenie o rezygnacji nie musi być zatwierdzone przez

organy spółki. Odpowiedź na pytanie, komu powinna być

złożona rezygnacja, nie jest w obowiązującym stanie praw-

nym oczywista. Pewne jest, że ma być ona złożona spółce.

Nie jest jednak jednoznaczne, jakiemu organowi korporacji

oświadczenie to powinno być złożone. Ta niejednoznaczność

wynika z faktu, że ustawodawca przewiduje kilka sposobów

reprezentacji spółki z o.o. Spółkę co do zasady reprezentuje

zarząd. Istnieją też szczególne zasady reprezentacji spółki

przy zawieraniu umów członka zarządu ze spółką (art. 210

par. 1 k.s.h.). Można zatem wywodzić, iż rezygnacja powinna

być złożona tym organom, aczkolwiek i przy tej koncepcji

wysuwane są argumenty przeciwne. Wywodzi się, że prze-

pis jest szczególny i dotyczy tylko umów zawieranych ze

spółką i procesów. Wreszcie istnieje pogląd, iż rezygnacja

powinna być złożona organowi, który powołał członka za-

rządu. Istnieje także koncepcja, w myśl której rezygnacja

może być złożona wspólnikom; szczególnie w sytuacji gdy

zarząd jest jednoosobowy.

Jednak w ocenie SN, w stanie faktycznym w rozpatrywa-

nej sprawie nie istnieje konieczność definitywnego opowie-

dzenia się za jedną z przedstawianych w piśmiennictwie

koncepcji, bowiem 4 lutego 2004 r. odbyło się nadzwyczajne

walne zgromadzenie udziałowców spółki, na którym byli

obecni wszyscy członkowie rady nadzorczej spółki, którzy

także (poza udziałowcami) powzięli wiadomość o rezygna-

cji odwołującego się z funkcji i o powierzeniu członkostwa

w zarządzie nowej osobie. Niewątpliwie od tej daty należy

zatem uznawać, że wnioskodawca przestał być członkiem

zarządu. To przekłada się na jego odpowiedzialność za zo-

bowiązania spółki. Nie jest bowiem istotna forma oświad-

czenia woli w przedmiotowej sprawie. Ustawodawca nie

rozstrzyga wprost kwestii formy złożenia rezygnacji przez

członka zarządu. Należy więc zastosować tu art. 60 k.c. (w zw.

z art. 2 k.s.h.). Można by ewentualnie przywoływać art. 77

par. 2 k.c. i wzruszać fakt istnienia rezygnacji w ten spo-

sób, o ile powołanie było w formie pisemnej. Ta jednak for-

ma czynności prawnej ma jedynie skutek ad probationem,

a powołanie innego członka zarządu na stanowisko wyklu-

cza twierdzenie o konieczności dowodzenia spornej kwestii

(rezygnacji). Ponadto, a może przede wszystkim, w stanie

faktycznym sprawy istnieje pismo zawierające rezygnację

z funkcji i ważne jest tylko przyjęcie oświadczenia w nim

zawartego do wiadomości przez organ uprawniony. W świe-

tle tego SN wskazał, że członek zarządu może zrezygnować

z funkcji w każdym czasie, bez wskazania powodów rezy-

gnacji. Ponadto, jak podkreślił SN, wykreślenie z KRS nie ma

w tym wypadku materialnoprawnego znaczenia w zakresie

odpowiedzialności członka zarządu za zobowiązania spółki.

W przypadku gdy rezygnację składa jedyny członek zarzą-

du, wniosek o zmianę KRS może praktycznie złożyć dopiero

nowo powołany zarząd.

Wyrok Sn

z 3 grudnia 2013 r., sygn. akt i Uk 213/13

prEnUmErATA:

cena prenumeraty DziEnnika GazETy PraWnEJ: Wersja standard: miesięczna (kwiecień 2014 r.): 100,80 zł, kwiecień–grudzień 2014 r.: 821,25 zł. Wersja Premium: miesięczna
(kwiecień 2014 r.): 117,60 zł, kwiecień–grudzień 2014 r.: 972,00 zł. Wszystkie ceny brutto (zawierają 8% Va

(kwiecień 2014 r.): 117,60 zł, kwiecień–grudzień 2014 r.: 972,00 zł. Wszystkie ceny brutto (zawierają 8% V

(kwiecień 2014 r.): 117,60 zł, kwiecień–grudzień 2014 r.: 972,00 zł. Wszystkie ceny brutto (zawierają 8% V T). Więcej informacji na stronie www.gazetaprawna.pl/prenumerata

a

a

Wygenerowano dnia 2015-02-20 dla loginu: [e-mail]

4 / 4