WYKŁAD 5

INFLUENZA PTAKÓW

(Influenza avium, Avian Influenza)

Opisana już w 1878r. - pierwsze przypadki ostrej choroby przebiegającej z bardzo dużymi upadkami w zaatakowanych stadach, Perroncito, Włochy

Ze względu na jej „mocny”, ciężki i stry przebieg oraz bardzo duża zaraźliwość nadano jej nazwę pomór kur - Fowl Plaque (Dżuma kur), choroba ta przynosiła duże straty.

W 1901r. poznano etiologię wirusowa ale bliżej nie określoną; pod koniec XIX w. i na początku XX w. Choroba bardzo powszechna w Europie (lata 20-te)

W 1993r. Smitch i wsp. Wyizolowali wirus (od fretek)

W 1959r. - sporadycznie

W latach 80-tych - duża epizootia wywołana przez bardzo zjadliwe szczepy wirusa influenzy kur, Pensylwania

W latach 90-tych - Meksyk, Pakistan, Włochy

1999 - Włochy

2003 - Holandia, Belgia, Niemcy

GRYPA - to określenie praktyczne chorób z przeziębienia, są to wszystkie kataralne schorzenia górnych dróg oddechowych o różnej etiologii.

Schorzenia u ptaków są wywołane przez Influenza wirus i nazywa się je Influenzą ptaków.

W odniesieniu do wszystkich szczepów wirusa klasycznego pomoru drobiu, wywołujących kliniczne objawy choroby, prowadzących do dużych upadków - używa się określenia HPAI

Etiologia:

Rodzina: Orthomyxoviridae

Rodzaj: Influenzavirus

Wirus RNA, cząsteczki wirusa są kuliste, wielkości 80-120nm, genom otacza nukleokapsyd, który ma budowę spiralną, średnica spirali - 6-9nm.

Wirus wygląda jak niedojrzały kasztan w łupinie.

Osłonka wirusa zawiera wypustki, w których skład wchodzi hemaglutynina i neuraminidaza:

Hemaglutynina - to wypustki maczugowate, jest białkiem, które pozwala wiązać wirus z komórką co umożliwia jej zakażenie- penetruje do komórki, nie zabija jej tylko z niej wypączkowuje

Neuraminidaza - jest enzymem rozkładającym receptory komórkowe, co odgrywa zasadniczą rolę w 1 etapie zakażenia komórki

= te dwa białka mają bardzo istotne znaczenie w biologii i klasyfikacji wirusa

Komitet Ekspertów Światowej Organizacji Zdrowia

-zajmuje się ustaleniem nazw izolowanych wirusów grypy

wszystkie myksowirusy izolowane od ptaków należą do typu A

obowiązująca obecnie klasyfikacja wprowadza kod 2 częściowy:

• 1 część nazwy określa gatunek i miejsce izolacji szczepu

- 2 część nazwy uwzględnia posiadany Ag hemaglutyniny H (H1-H17) i neuraminidazy N (N1-N19)

np. 1985 izolat, Alexander i Gough, Anglia

A/Chicken/England/378/85 (H10N4)

Definicja HPAI, wg OIE, 2 def.:

1. za wysoce zaraźliwe izolaty wirusa influenzy uznaje się te szczepy, które po dożylnym podaniu 8 kurczętom spowoduje w 10 dni padnięcie 6 z nich (IVPI)

2. dla szczepów wysoce zaraźliwych indeks wrażliwości na zakażenie dożylne >= 1,2

(generalnie przyjmuje się, że szczepy takie należą do podtypu H5 lub H7 - są to izolaty kurze patogenne)

niektóre wysoce patogenne wirusy:

A/chicken/Pensylwania/1370/83 H5N2

A/chicken/HongKong/97 H5N1

A/turkey/Italy//99 H7N1

Definicja wg Dyrektywy 92/40/EEC

- Zakażenie drobiu spowodowane wirusem influenzy A o IVPI > 1,2 u 6 tyg. Kurcząt lub jakiekolwiek zakażenie wirusami influenzy A podtypu H5, N7, dla których analiza sekwencji nukleotydowej wykazała obecność licznych aminokwasów zasadowych w miejscu cięcia hemaglutyniny.

Molekularne mechanizmy patogenności:

Hemaglutynina wirusa A jest produkowana w formie prekursorowej HAV, której to struktura jest nieaktywna biologiczna.

Aby cząstka wirusa nabrała zakaźności konieczne jest cięcie przez proteazę gospodoarza.

Wirus influenzy o małej zjadliwości posaiad w miejscu cięcia argininą oraz inne aminokwasy: zasady w pozycji -3 oraz -4.

W takiej konfiguracji cięcie może być dokonane przez proteazy trypsynopodobne.

Wirus influenzy o dużej zjadliwości posiada w miejscu cięcia liczne aminokwasy zasadowe (argininę, lizynę). W takiej konfiguracji cięcie może być dokonane przez wszystkie proteazy komórkowe.

Mechanizmy mutacji wirusa ( 2 typy mutacji):

1. punktowa - dryf genetyczny, to wolna zmiana właściwości wirusa - mutacja punktowa genu kodującego H

2. skok genetyczny (genetic shift) - dochodzi do poważnych zmian mutacyjno-selekcyjnych; powoduje to, że nagle skokowo pojawiają się szczepy o dużej zjadliwości

LPAI

Niska patogenność (ptaki wodne)

MPAI

Średnia patogenność (stada drobiu)

HPAI

Wysoka patogenność (stada drobiu)

Rola ptaków jako czynników zoonotycznych, (zoonozy -egz!):

Znanych jest ponad 50 chorób, które mogą wystąpić u ludzi i ptaków, ale realne zagrożenie to:

• Salmonelozy

S.enteritidis i S.typhimurium; główne źródło to drób i produkty pochodzące od drobiu

• Kampylobakterioza

Campylobacter jejuni; śmiertelny dla niemowląt i osób starszych

• zakażeia gronkowcowe

zwłaszcza gronkowce z toksyną - jaja, lody

• gruźlica

• gruźlica rzekoma

• ornitoza

• chlamydioza

• grypa ptaków

• ND

• Arbowirusy - ptaki wektorem

Choroba Wesselbrońska, Bornaska, krwotoczna gorączka krymsko-kongijska

• zakażenia grzybicze

Kryptokokoza, grzybicze zapalenie mózgu - źródłem kał gołębi

• gorączka Q

• toksoplazmoza

Ptaki są także groźnym źródłem alergii. Czynnikiem alergizujący są głównie immunoglobuliny w kale.

Influenza - Historia:

• w Polsce nigdy nie opisano bardzo ostrego przebiegu u żadnego gatunku

• w 1967r. izolowano od ptaków szczep

• w 1995r. liczne przypadki influenzy indyków rzeźnych i reprodukcyjnych, od tego czasu wirus stale utrzymuje się w populacji indyków

• od początku lat 90-tych duża epizootia influenzy indyków w Europie północnej i zachodniej

Gatunki - najbardziej wrażliwe- kury, indyki; drób wodny dużo bardziej oporny

Pierwotnym źródłem zakażenia wirusem influenzy na danym terenie są wędrowne ptaki wodne.

W większości zbadanych przypadków stwierdzono kontakt ptaków zakażonych z ptakami dzikimi.

Ogromną rolę w rozprzestrzenianiu się wirusa pełni również człowiek, wykonując prace na wielu fermach, co potwierdzono na całym świecie.

INFLUENZA KUR

W warunkach terenowych na przebieg influenzy ma wpływ wiele czynników wspomagających:

• młody wiek

• sprawność układu odpornościowego

• obecność licznych czynników zakaźnych (E. Coli, NDV, Pneumowirusy)

• niedobory żywieniowe (wit.A)

• warunki środowiskowe (NH3, zapylenie, przeciągi, nadmierne zagęszczenie, przegrzanie)

objawy kliniczne

• mało specyficzne: obraz kliniczny bardziej przypomina ND lub ostra postać Pasterelozy

• w przebiegu nadostrym - cisza!, upadki bez wyraźnych objawów klinicznych, co przypomina bardzo ostre zatrucie

w przebiegu choroby stwierdza się:

• występowanie nagłych i wysokich upadków ( do 100%, przeciętnie 60-70%)

• po 48h gwałtowny spadek nieśności z 80% do kilku

• objawy z układu oddechowego

• silny wyciek z worków spojówkowych

objawy patognomiczne!

• zapalenie zatok, obrzęk głowy, szyi, dzwonków i grzebienia

• zasienienie grzebienia, wybroczyny i ogniska martwicze na dzwonkach i grzebieniu

• biegunka

INFLUENZA KACZEK

Ptaki wodne są bardziej odporne na zakażenie

Wiek - 3-10 tydzień

Objawy kliniczne:

• wypływ z otworów nosowych, łzawienia

• światłowstręt, obrzęk zatok podoczodołowych

• kichanie, duszność, rzężenia

• utrata apetytu

• zmniejszenie ruchliwości

• u dorosłych - przerwa w nieśności, biegunka, porażenia

INFLUENZA INDYKÓW

Brojlery indycze - 3-12 tydzień

Stada reprodukcyjne - zarówno w okresie odchowu jak i nieśności

Zachorowalność bardzo duża - 100% w krótkim czasie; w stadach reprodukcyjnych znaczny i długotrwały spadek nieśności.

Śmiertelność

• u brojlerów - kilkanaście%, 5-7%

• u dorosłych - kilka%

Zakażenie często na skutek błędów takich jak:

• oziębienie

• przegrzanie

= zima, jesień

na wielkość upadków maja wpływ współistniejące zakażenia:

Mycoplasmy, E.coli, HE

Nie potwierdzono zakażenia drogą transowarialną zarodków.

INFLUENZA U LUDZI

1997 HPAI H5N1 - 1 mln sztuk drobiu

18 osób zakażonych, 6 zmarło

krążenie wirusa grypy w przyrodzie

drób ptaki wodne

wolnożyjące

!REZERWUAR!

ZAKAŹNY SYDROM DUŻEJ GŁOWY - SHS

(Swollen Head Syndrom)

ZAKAŹNE ZAPALENIE NOSA I TCHAWICY - TRT

Pneumowirusy ptasie

Rodzina: Paramyxoviridae

Rodzaj: Pneumovirus,

Paramyxovirus,

Morbilivirus

Współudział innych czynników zakaźnych: E.coli, Haemophilus spp, Pasteurella spp.

Gatunki: indyki, bażanty, kury, perlice

Wiek: kury - 4-6 tygodni, indyki 20-30 tydzień

Śmiertelność: 0,5 - 10%

Drogi zakażenia:

• układ oddechowy

• układ pokarmowy

• transowarialnie

Historia:

1976r - RPA „sinusitis” indyków

1985r. - SHS (Moorly i wsp.)

1985r.- Anglia, szerokie rozprzestrzenianie; w Anglii padło 4 mln sztuk indyków w 72 stadach

1989r. - SHS w Polsce

czynniki usposabiające:

• złe warunki zoohigieniczne (nadmierne zagęszczenie)

• wcześniejsze zakażenia mykoplazmami

Wirus - 3 podgrupy w Polsce A, B, C - w USA

Wirus:

- Pleomorfizm - formy nitkowate 600 nm ( wirion 80-200nm)

- Genom RNA, otoczka nie posiada hemaglutininy i neuraminidazy

- Namnażana Vero, BGM, MA 104 transplanty tchawica zarodków indyków i kur

Objawy kliniczne:

• senność, utrata apetytu

• obrzęk tkanek wokół oczu, powiek, zatok podoczodołowych „miagdałowe oczy”

• powiększenie głowy, „głowa krokoldyla”

• wypływ z nosa i worków spojówkowych

• ropne zapalenie ucha - niekiedy torticollis

• ocieranie oczu o pióra szyi

• spadek nieśności

przebieg kliniczny w stadzie:

BROJLERY

3-6 tyg. brojlery - senność, gwałtowny spadek apetytu

po 12-24h - obrzęk tkanki podskórnej głowy, począwszy od okolicy uszu i dalej na całą głowę

po 2-3 dniach łagodny nieżyt górnych oddechowych, surowiczo-śluzowy wyciek z nosa, kichanie, nieżytowe zapalenie spojówek, łzawienie, „migdałowe oko”

objawy te ustępują u 5 - 30% stada

KURY

30-52 tydzień życia

choroba trwa - 2 - 3 tygodnie, czasami pojedyncze sztuki, nowe zachorowania mogą pojawiać się przez cały okres użytkowości

• symptom - jaja z pierścieniami, spadek nieśności od 2-3% do 37%

Pierwsze objawy - słabo wyrażone, głównie z dróg oddechowych:

• rzężenia, nieżyt zapalny nosa i spojówek

• potrząsanie głową

• gorszy apetyt

• rzadziej biegunka koloru zielonkawego, cuchnący

objawy dominujące!

• obrzęk tkanek miękkich głowy - głowa kulista i powiększona, obrzękowi ulega skóra nad kością czołową, skroniową, ciemieniową, wokół grzbietu i powiek

• obrzęk zatok, żuchwy i grzbietowego odcinka szyi

• ucho środkowe - skręt głowy i szyi (torticollis)

AP:

• przekrwienie i obrzęk tkanki podskórnej i małżowin; ponadto gromadzą się krwisto-galaretowate nacieki oraz masy włóknika

• zapalenie zatok podoczodołowych, nieżytowe zapalenie krtani i tchawicy

• powikłania bakteryjne - E.coli, Haemophillul spp., Pasteurella haemolyitca,

ropne zapalenie ucha (czopy ropno-śluzowe), spojówek, włóknikowe zapalenie worka osierdziowego i worków powietrznych, zapalenie jajników

• w I etapie drobne wybroczyny w małżowinach nosowych, które nasilają się i doprowadzają do czerwono-purpurowego zabarwienia błony śluzowej nosa

• skóra głowy i powiek jest wielokrotnie zgrubiała

Choroba objęta programem profilaktycznym

ANEMIA ZAKAŹNA KURCZĄT

Bardzo groźna choroba immunosupresyjna:

• CAV

• IBDV

• MDV

• Reowirusy

• Mykoplazmy

• IBV

CIAV - Chicken Infectious Anemia Virus

Odpowiedzialny za wiele tzw. „ awarii zdrowotnych”

Pancytopenia- uszkodzenia wszystkich komórek krwi, elementów prekursorowych.

1979 - Yuasa i wsp., Japonia - pierwszy raz wyizolowany

1980 - prawie wszystkie kraje Europy - nowa choroba kurcząt z objawami anemii, zanikiem układu limfatycznego, martwicowym zapaleniem skóry; nazwana Blue wing disease - ale wtedy twierdzono ze to reowirusy ptasie

1984r, - w Polsce

Bulow i wsp., Vielitz i wsp. - wykazali, że za rozwój choroby odpowiada wirus CAV

Rodzina Circowirusów - grupa systematyczna wirusów świń i ptaków

Średnica cząstek waha się między 19-26 nm

Wiriony mają typową sześciokątną strukturę.

Wirus ten nie namnaża się w hodowli komórkowej, zakażone zarodki nie wykazują żadnych zmian i nie zamierają, ale zakażenie transowarialne - bardzo łatwe!

Stwierdzono, że CIAV replikuje tylko w określonych liniach komórek nowotworowych transformowanych przez MDV

MDCC-MSB1- linia komórek + wielokrotne pasażowanie

Duża odporność na działanie czynników fizycznych - 10-15 min. -100 C

Inaktywowany gdy 95 C - 30 min.

Niszczy go wiele środków dezynfekcyjnych (choć wrażliwy na formalinę)

W środowisku kurnika - eliminacja prawie niemożliwa, bytuje w kurniku tak długo jak są ptaki

Lata 90-te - powstała szczepionka, od tego czasu choroba nie występuje, a jeśli wystąpi to oznacza to błąd w technice szczepień

Szczepionka żywa można mieszać i podawać ze szczepionką inaktywowaną (w oleju).

Diagnostyka:

IF pośrednia

ELISA

PCR

Test immunoperoksydazowy - w badaniach naukowych

Izolacja - bardzo skomplikowana i pracochłonna, kosztowna

Objawy kliniczne:

• uważa się, że zakażenie stanowi problem tylko dla brojlerów i ewentualnie dla rodów mięsnych i nieśnych

Największa wrażliwość w okresie powylęgowym

Po 2-3 tygodniach znacznie spada podatność na zakażenie AB MAT??????????

Zakażenie pionowe „naturalne” - w 5 dniu życia pisklęcia upadki, objawy mało specyficzne, brak apetytu, bladość skóry i błon śluzowych, nastroszone upierzenie

Ht 6-26%, krew blada i wodnista, słaba krzepliwość

Upadki 10-20%, choć niekiedy 60%

AP:

• odbarwienie i zażółcenie szpiku kostnego

• zanik narządów limfatycznych, grasica nitkowata!

• Atrofia Bursy Fabrycjusza

• Zmniejszenie śledziony

• Wybroczyny w skórze i mięśniach

• Zmiany zgorzelinowe w skórze - u pierwszego przypadku chorobowego w Polsce, towarzyszył cuchnący, krwisty wysięk, który zlepiał i brudził upierzenie

• Ciastowate nacieki zapalne w okolicy kończyn

HP:

• uszkodzenie naskórka, skóry właściwej i tkanki podskórnej

• zapalenie wątroby

• zanik narządów limfatycznych

= obraz taki tylko gdy wczesne zakażenie

Działanie immunosupresyjne

• wirus uszkadza zarówno mechanizmy odporności typu komórkowego jak i humoralnego

Kury bez objawów klinicznych tylko składają jaja zakażone, nioski młode zakażone uodparniają się i u starszych zahamowana jest pionowa transmisja wirusa.

Pisklęta - są źródłem zakażenia dla całego stada

Po wylęgu brak charakterystycznych objawów (odporność matczyna 10-15 dni), ale upośledzona jest odporność komórkowa

Po 3-5 tyg. - zakażenie

CAV + Reowirus choroba niebieskiego skrzydła

CAV + IBDV choroba Gumboro, postać ostra

CAV + MDV choroba Mareka

CAV + NDV przełamanie odporności poszczepiennej

CAV + Adenowirusy wtrętowe zapalenie wątroby, choroba Angara

Dodatni wynik serologiczny - bardzo duże straty produkcyjne, o 10% gorsze, a brak objawów chorobowych

Nasilenie zakażenia a straty ekonomiczne = korelacja

PRZYCZYNY IMMUNOSUPRESJI U DROBIU

1. chemiczne

• mykotoksyny (ochratoksyna A)

• NH₃

• Antybiotyki

• Metale toksyczne

biologiczne

• Reowirus

• AL.

• ISS

• TRT

• ?

• crytptosporidia

3. żywieniowe

• niedobór aminokwasów- metioniny, waliny, treoniny

• niedobór witamin - A, E, B2, C, kw.pantotenowego

• niedobory mineralne - Zn, Cu, Cl, Na, Se

4. stres środowiskowy i socjalny

• wilgotność, błędy w technice żywieniowej, przegrzania

Pewnych czynników nie możemy wyeliminować ale niektórym chorobom immunosupresyjnym możemy przeciwdziałać

8

człowiek

Trzoda chlewna

Reasortacja - przekazanie całej grupy genów

Teoretycznie - duże zagrożenie ludzi zawodowo związanych z ptakami

---