LEKI ZNIECZULENIA OGÓLNEGO
Leki w znieczuleniu ogólnym:
(współczesne znieczulenie ogólne = stosowanie znieczulenia złożonego à dożylnie, pacjent natychmiast usypia)
- anastetyki wziewne
- anastetyki dożylne (głównie przy wprowadzaniu znieczulenia)
- leki zwiotczające
- opioidy - działanie p/bólowe
Stopnie głębokiego znieczulenia:
- stopień 1- analgezja (efekt przeciwbólowy), amnezja
- stopień 2- podniecenie (ekscytacja)
- stopień 3- tolerancja chirurgiczna
- stopień 4- zatrucie
Anastetyki wziewne:
Mechanizm działania: dostają się przez płuca i są rozprowadzane przez krew do różnych tkanek; wchodzą w reakcje z błonami komórek nerwowych: wzmaganie czynności hamującej neurony, hamowanie przewodzenia impulsów w synapsach lub zakończeniach aksonów o małej średnicy
Wchłanianie i dystrybucja: zgodnie z prawem Henrego ciśnienie cząstkowe anastetyku wziewnego w mózgu i innych tkankach dąży do równowagi z ciśnieniem cząstkowym we krwi i powietrzu pęcherzyków płucnych; im bardziej rozpuszczalny anastetyk we krwi tym wolniej przebiega wprowadzenie i wyprowadzenie znieczulenia; stężenie anastetyku wziewnego w powietrzu pęcherzykowym można zmieniać przez zmianę wentylacji i/lub stężenia we wdychanym powietrzu
Rozmieszczenie anastetyku w tkankach; wpływa na to: rozpuszczalność anastetyku w tkankach; ukrwienie tkanki (np. bogato unaczyniony mózg); różnice pomiędzy ciśnieniem cząstkowym we krwi i innych tkankach (im większa tym szybsza dyfuzja anastetyku do tkanki)
Eliminacja: przez płuca: duża wentylacja i szybka eliminacja
Wziewne środki anestetyczne:
1) Lotne ciecze anestetyczne:
o etery: eter dwuetylowy (historia!), desfluran, enfluran, izofluran, sewofluran
o węglowodory halogenowe: halotan
2) Gazy anestetyczne: podtlenek azotu (gaz rozweselający), O2, CO2 (w mieszankach)
HALOTAN
1) układ oddechowy: nie drażni dróg oddechowych, utrata odruchów z krtani i gardła, obniża wydzielanie
ślinianek i gruczołów w drogach oskrzelowych
2) układ krążenia: inotropowo (-), hipotensja, wzrost ciśnienia w prawy przedsionku, częste arytmie
3) układ pokarmowy: zahamowanie motoryki
4) macica: zwiotczenie
5) mięśnie szkieletowe: zwiotczenie
Wady:
o słaba analgezja
o toksyczność:
Znieczulenie dożylne:
- we wprowadzeniu (premedykacji) do znieczulenia ogólnego; nie nadaje się do podtrzymywania znieczulenia (nie działa p/bólowo); wymaga dodatku opioidów, neuroleptyków, środków uspokajających; podanie dożylne, bez konieczności znieczulenia wziewnego; powoduje sen, zniesienie bólu, zniesienie odruchów
Zalety: szybko pozyskiwany stan anestezji, bez okresu pobudzenia; zasypianie przyjemne dla pacjenta
Wady: słaba sterowalność znieczuleniem, zaczyna się od małych dawek, potem się je zwiększa; nie jest możliwe przeprowadzenie operacji, trzeba dodać leki przeciwbólowe, nasenne, uspokajające
Leki: ETOMIDAT, PROPOFOL, KETAMINA
Leki wspomagające:
Barbiturany: TIOPENTAL, METOHEKSYTAL
Opioidy: FENTANYL, ALFENTANYL, SUFENTANYL
Benzodiazepiny: MIDAZOLAM, DIAZEPAM, FLUNITRAZEPAM
ETOMIDAT
hamuje twór siatkowaty pnia mózgu dzięki działaniu GABA-ergicznemu; działanie może być zniesione poprzez podanie antagonistów GABA; powoduje sen w ciągu 1 min.; nie działa p/bólowo; czas działania zależy od wprowadzonej dawki; najsłabsze działanie na układ krążenia ze wszystkich anastetyków
PROPOFOL
OUN: nie działa p/bólowo; w ciągu 25-40s następuje utrata przytomności; po 4-8 min. wybudzenie ze snu
układ krążenia: zmniejszenie czynności skurczów serca; ujemne działanie inotropowe, rozszerza naczynia
układ oddechowy: przejściowy bezdech ok. 1 min.
KETAMINA
- 60s po wstrzyknięciu tracenie świadomości, efekt po 22 min, utrzymuje się 2-3 h
- diazepam hamuje rozkład ketaminy
- halotan podwyższa jej moc; sama obniża moc halotanu
- wywołuje anestezję(rozkojarzenie) dysocjacyjne (tracenie kontaktu z otoczeniem, ale nie jest to sen; analgezja, amnezja)
- zmiany odczuwania własnej osoby, omamy senne
- przed zaśnięciem oczopląs poziomy i pionowy; zahamowany odruch rogówkowy i krtaniowy
- pobudza krążenie, częstości akcji serca, wydzielania śluzu i śliny
Przeciwwskazania bezwzględne: choroby układu krążenia, choroba wieńcowa; guz chromochłonny rdzenia nadnerczy; pęknięcie macicy, wypadnięcie pępowiny; perforacyjne uszkodzenie oka
Przeciwwskazania względne: zabiegi w gardle, krtani, oskrzelach; choroby psychiczne, padaczka
BARBITURANY
krótkie działanie; przy wprowadzeniu do znieczulenia ogólnego; nie nadają się do podtrzymywania znieczuleń; szybko przechodzą barierę krew-mózg; wydalane przez nerki; czas połowicznej eliminacji - 5-11 h
Działanie:
układ krwionośny: tachykardia, obwodowy opór naczyniowy, rozszerzenie żył, zużycie tlenu przez serce, dodatkowe skurcze serca, inotropowo ujemnie, zmniejszenie objętości wyrzutowej
układ oddechowy: zmniejszenie objętości oddechowej; częstość oddechów; pCO2; depresja oddechowa; kaszel, kurcz krtani
nerki: zmniejszenie ukrwienia nerek; odwracalne upośledzenie funkcji
przewód pokarmowy: zmniejszenie napięcia mięśni gładkich; zmniejszenie kurczliwości jelit
wątroba: indukcja enzymów lizosomalnych
układ moczowo-płciowy: zmniejszenie kurczliwości macicy przy porodzie; osłabienie skurczy pęcherza
Działania niepożądane: w wyższych stężeniach = zakrzepy = zatorowość; omyłkowe podanie dotętnicze = skurcz tętnic, gwałtowny ból, zgorzel
BENZODIAZEPINY
Działanie: p/lękowe, miorelaksacyjnie, p/drgawkowo, nasennie
Leki: DIAZEPAM, LORAZEPAM, MIDAZOLAM, FLUNITRAZEPAM
Wskazania: podawane per os w premedytacji przed zabiegiem; w zabiegach nie wymagających znieczulenia ogólnego (endoskopia, kardiowersja elektryczna)
Mechanizm działania: spadek aktywności neuronów noradrenergicznych, hamują uwalnianie noradrenaliny; hamują obrót acetylocholiny i 5HT (działanie p/lękowe, p/drgawkowe), nasilają działanie GABA, działają hamująco na struktury limbiczne
Farmakokinetyka: długo działające (pow. 24h) np. DIAZEPAM; średnio - długo działające np. FLUNITRAZEPAM; krótko działające np. MIDAZOLAM
Wziewne: Dożylne:
halotan (Halan, Narcotan) 1. barbiturany 2. inne
metoksyfluran (Penthrane) heksobarbital (Narcosan) ketamina (Ketalar)
enfluran (Enthrane) tiopental (Penthonal) propaminid (Epontol)
foran tiobutabarbital (Brevinarcon) altezyna
cyklopropan metoheksytal (Brietal)