VI lek 

REHABILITCJA 

Seminarium 14.06.2012 

 

ODRĘBNOŚCI REHABILITACJI 
OSÓB W WIEKU GERIATRYCZNYM 

 
ODRĘBNOŚCI REHABILITACJI OSÓB W WIEKU GERIATRYCZNYM 
Jaka jest skala problemu? 

  Obecnie 12% to ludzie starsi 

Szacuje się, że  

  W 2010 r. będzie ich 14,5% 
  W 2020 r. będzie ich 22,4% 

 
ODRĘBNOŚCI REHABILITACJI OSÓB W WIEKU GERIATRYCZNYM 
Co jest odpowiedzialne za starzenie się? 

  Uszkodzenie DNA mitochondrium 
  Uszkodzenie białka, lipidów komórki 
  Inicjacja procesu karcynogenezy 
  Procesy utleniania (reaktywne formy tlenu – anionorodnik, nadtlenek wodoru, rodnik 

hydroksylowy czyli wolne rodniki)   

  Programowana śmierć komórki (apoptoza) 
  Zmniejszenie produkcji melatoniny (zaburzenie wielu rytmów biologicznych) 
  Podwyższony poziom homocysteiny (cholesterol XXI wieku, powstaje z białek 

zwierzęcych) zwiększający ryzyko chorób naczyń 

 
ODRĘBNOŚCI REHABILITACJI OSÓB W WIEKU GERIATRYCZNYM 
Charakterystyczne dla starzenia się jest: 

  Niedobory żywieniowe (jakościowe) kwas foliowy, wit . B6 , B12  
  Niedomoga wielonarządowa (skutki wcześniejszych chorób, urazów, niedoborów 

pokarmowych) 

   

Charakterystyczne dla starzenia się zmiany w narządzie ruchu: 

  Choroba zwyrodnieniowa dużych stawów kończyn i kręgosłupa  
  Obrona mięśniowa – podstawa bólu u ludzi starszych 
  Osteoporoza starcza, zmiany reumatyczne 

 
Inne charakterystyczne dla starzenia się zmiany: 

  Zaburzenia termoregulacji  
  Pogorszenie smaku, węchu 
  Spadek progu słyszalności, trudności w rozróżnianiu lokalizacji dźwięków, szum w 

uszach 

  Obniżenie ostrości wzroku, zaćma, zwyrodnienie siatkówki 
  Inwersja snu  
  Przerost gruczołu krokowego 
  Skutki hipokinezji 
  Zawroty głowy 
  Obniżenie wydolności 

 

 

2 

 
Cele rehabilitacji geriatrycznej: 

  Utrzymanie jak najlepszego zdrowia  
  Poprawa kondycji psychicznej i fizycznej 
  Poprawa wydolności krążeniowo-oddechowej 
  Zabezpieczenie przed urazami i ich skutkami 
  Modyfikacja stylu życia, obniżenie masy ciała, ograniczenie przeciążania kręgosłupa i 

stawów 

 
Zasady rehabilitacji geriatrycznej: 

  Dostępność do wszystkich form rehabilitacji 
  Zapewnienie kontaktu z rówieśnikami 
  Podtrzymanie aktywności zawodowej i społecznej 
  Udzielenie pomocy psychologicznej 

 
Indywidualny program rehabilitacji geriatrycznej uwzględnia: 

  Zdobycie zaufania (stała troska o stan zdrowia i przebieg leczenie, zainteresowanie 

obecnymi i przyszłymi możliwościami) 

  Przekonanie chorego o celowości rehabilitacji (przykład otoczenia) 
  Mobilizacja chorego do czynnego udziału w pracy nad sobą 
  Systematyczność, utrwalanie nawyków wykonywania ćwiczeń, doskonalenie ruchu 

poprzez stałe powtarzanie 

  Stosowanie zasady stopniowania obciążeń (dawkowanie wysiłku, odpoczynek) 
  Stosowanie zasady poglądowości (w prowadzeniu ćwiczeń) 
  Stosowanie zasady atrakcyjności, urozmaicanie programu 
  Współpracę ze środowiskiem domowym 
  Realizowanie programu spokojnie, bez pośpiechu w spokojnej życzliwej atmosferze, 

przy podtrzymywaniu wiary w skuteczność zabiegów fizjoterapeutycznych  

  Zapewnienie stałego nadzoru lekarskiego  

 
Odmienności w programie rehabilitacji geriatrycznej: 

  Kinezyterapia (unikanie obciążeń statycznych na korzyść obciążeń dynamicznych)  
  Fizykoterapia (najlepiej tolerują terapię ciepłem – ale nadmiar grozi pogłębieniem 

osteoporozy, możliwość obniżenia progu bólu, selektywne stosowanie hydroterapii) 

  Masaż (jest dobrze tolerowany) 
  Terapia zajęciowa (samoobsługa, wyrobienie funkcji zastępczych, konkretny cel –praca 

w pracowni, w klubie zainteresowań, ogrodzie. Koncentracja uwagi obniża próg bólu, 
istotna przy reedukacji i automatyzacji ruchu) 

 
Zaopatrzenie ortopedyczne w geriatrii: 

  Sprzęt musi lekki, łatwy w obsłudze, estetyczny, funkcjonalny  
  Obuwie lekkie, ciepłe, łatwe do zdjęcia i założenia, stabilizujące staw skokowy, z 

przeciwpoślizgowmi podeszwami  

  Wózek rehabilitacyjny (elektryczny, nauka przesiadania się z wózka na łóżko i 

odwrotnie) 

  Gorsety, aparaty ortopedyczne (gorsza tolerancja przez osoby starsze, powinny 

wykonane starannie i dokładnie) 

 
Profilaktyka upadków w geriatrii: 

  Ćwiczenia poprawiające równowagą statyczna i dynamiczną -ćwiczenia koordynacji, 

nauka chodu, stymulacja prioprioreceptorów 

  Odpowiednia asekuracja pacjentów czasie chodu, zapobieganie upadkom  

 

 

3 

  Sprzęt pomocniczy w toaletach, łazienkach, na korytarzach,   

 
Zasady w doborze ćwiczeń: 
1.Do udziału w ćwiczeniach należy kwalifikować osoby zdiagnozowane przez lekarza 
2.Przed przystąpieniem do ćwiczeń pacjent powinien mieć określoną sprawność i wydolność 
fizyczną – indywidualizacja obciążeń treningowych 
3.Obciążenia wysiłkowe nie mogą przekraczać 30-50% indywidualnych obciążeń max. 
4.Ćwiczenia intensywniejsze powinny być przeplatane ćwiczeniami oddechowymi 
5.Nie można kumulować w czasie ćwiczeń ogólnokondycyjnych i zajęć w wodzie – powolne 
procesy powrotu do normy zmian wysiłkowych 
 
Czego należy unikać w rehabilitacji geriatrycznej: 

  Wykonywanie ćwiczeń ze zbyt częstymi zmianami pozycji w trakcie i w szybkim 

tempie 

  Wykonywanie ćwiczeń z długotrwałym utrzymywaniem kończyn górnych uniesionych 

do góry ponad głową   

  Wykonywanie obszernych skrętów oraz zginania tułowia w przód i prostowania   
  Wykonywanie ćwiczeń ze wstrzymywaniem oddechu (skłonność do pękania pęcherzy 

rozedmowych) 

  Wykonywanie ćwiczeń z nadmiernie obciążających organizm (max tętno do 120 -130 

u/min.) 

  Stawianie zbyt wielu nowych zadań w jednej jednostce ćwiczeniowej (zagubienie, 

zniechęcenie, nawet zaprzestanie ćwiczeń)   

  Ćwiczeń z działaniem tłoczni brzusznej. Prowadzą do podwyższenia ciśnienia wewnątrz 

klatki piersiowej z wstrzymaniem arteriolizacji i utrudnieniem dopływu krwi do serca 

  Ćwiczeń wykonywanych w szybkim tempie ( szybki wzrost ciśnienia krwi i 

częstotliwości tętna ) 

  Skłonów wykonywanych w szybkim tempie (wymuszone ustawienie głowy w dół ma 

możliwość wywołania zaburzeń równowagi, zawrotów głowy, udaru) 

  Ćwiczeń wymagających złożonej koordynacji i dużej liczby nowych nieznanych zadań 

ruchowych (zmiany czynnościowe ośrodkowego układu nerwowego, trudności w 
przyswajaniu nowych nawyków ruchowych)  

  Elementów współzawodnictwa zajęć o charakterze rywalizacji sportowej 

 
Czynniki zaburzające proces rehabilitacji geriatrycznej: 

  Brak motywacji 
  Otępienie 
  Zespół depresyjny 
  Zaburzenia nastroju 
  Nieumiejętne stosowanie leków psychotropowych 
  Zaburzenia zwieraczy (pęcherz neurogenny, trening pęcherza moczowego), infekcje 

układu moczowego 

  Odleżyny  
  Powikłania zakrzepowo-zatorowe 
  Hipotonia ortostatyczna 

 
Kształtowanie prawidłowych postaw zespołu rehabilitacyjnego   

  Unikanie portekcjonalnego traktowania osób starszych (zwroty typu „babciu”, 

dziadku”) 

  Traktowanie osobowo pacjenta  
  Empatia 
  Wzbudzenie zaufania i wiary w sens rehabilitacji 

 

 

4 

 
 
Rehabilitacja psychologiczna w geriatrii  

  Prowadzona przez psychologa klinicznego 
  Wypracowanie pozytywnych postaw wobec ustalonego programu rehabilitacji 

 
Rehabilitacja społeczna   

  Akceptacja nowych, związanych z wiekiem, sytuacją społeczną, zadań, obowiązków, 

praw, odstąpienie od poprzednich 

  Zmniejszenie liczby kontaktów społecznych (emerytura, pobyt w DPS) 
  Poszukiwanie nowych środowisk, wzbudzanie nowych zainteresowań  
  Zapobieganie izolacji społecznej 
  Uniwersytety trzeciego wieku 
  Uświadamianie społeczeństwu specyficznych dla wieku starszego wartości