LEKI P/KASZLOWE

Kaszel: złożony odruch obronny, mający na celu usunięcie ciała obcego lub wydzieliny z dróg oddechowych. Wyróżniamy 2 fazy:

• faza I: głęboki wdech, na szczycie którego dochodzi do zamknięcia głośni i ↑ ciśn. do 1,3-21,3kPa na 0,2-0,4s

• faza II: gwałtowne otwarcie głośni i ↓ ciśn., co wywołuje prąd powietrza w kierunku krtani i gardła

leki p/kaszlowe są to leki hamujące odruch kaszlu, a nie likwidujące jego przyczyny, np. stanu zapalnego

LEKI P/KASZLOWE O DZIAŁANIU OŚRODKOWYM

• Leki p/kaszlowe poch. alkaloidów opium

• Leki wykazujące działanie euforyzujące i wywołujące szybkie uzależnienie

Morfina:

• dawki p/kaszlowe mniejsze niż p/bólowe

• źle się wchłania z p. pok.

• korzystne również działanie p/kaszlowe w sytuacjach zagrożenia krwotokiem z płuc (zranienie klatki piersiowej, nowotwory płuc)

Oksykodon:

• działanie p/bólowe i p/kaszlowe podobne do morfiny

• łatwo wywołuje euforię i zależność

• dostępny w postaci pozajelitowej i jako prep. złoż. Scophedal (hioscyna, oksykodon, efedryna) stosowany w premedykacji chirurgicznej

Bezytramid:

• działanie p/bólowe i p/kaszlowe podobne do morfiny

• działanie p/kaszlowe widoczne po 1-2h po podaniu i utrzymuje się 8h

• wydalany z kałem

• rzadko stosowany w leczeniu szpitalnym

Etylomorfina:

• działanie p/bólowe i euforyzujące podobne do morfiny

• nie ma uzasadnienia do podawania leku jako p/kaszlowego

Hydrokodon:

• w działaniu podobny do morfiny

• w Polsce wycofany z lecznictwa

• Leki nie wykazujące wyraźnego działania euforyzującego o słabych właściwościach uzależniających

Kodeina:

• słabsze niż morfina działanie p/bólowe, hamujące ośrodek oddechowy i uzależniające

• łatwo wchłania się z p. pok.

• metabolizowana w wątrobie (częściowo do morfiny)

• wydalana z moczem w postaci sprzężonej z kw. glukuronowym

• działanie p/kaszlowe w dawkach mniejszych niż p/bólowe, utrzymuje się 2h

• działania niepożądane: zaparcia, nudności, wymioty, zmniejszenie częstości oddechu, senność, zawroty głowy

• po podaniu doustnym niebezpieczeństwo wywołania zależności niewielkie

• hamowanie ośrodka oddechowego występ. częściej u ludzi w podeszłym wieku i małych dzieci (u których mogą wystąpić również drgawki)

• jest skł. prep. złoż., w skład których wchodzi też lek p/bólowy (p/gorączkowy) lub kw. acetylosalicylowy

Normetadon:

• działanie identyczne do kodeiny

• Leki nie wywołujące uzależnienia

Dekstrometorfan:

• budową zbliżony do leworfanolu

• nie ma działania p/bólowego

• nie wywołuje zależności, nie hamuje ośrodka oddechowego

• siła działania p/kaszlowego odpowiada kodeinie

• łatwo wchłania się z p. pok.

• wydalany z moczem, częściowo w postaci nie zmienionej

• może uwalniać histaminę

• stosowany doustnie

Falkodyna:

• synt. poch. kodeiny

• silne działanie p/kaszlowe

• mniej działań niepożądanych: nie powoduje zaparć, w mniejszym stopniu hamuje ośrodek oddechowy

• działania niepożądane: nudności, senność, niepokój psychoruchowy, ataksja przy stosowaniu większych dawek

Noskapina (narkotyna):

• naturalny alkaloid otrzymywany z opium

• działanie p/kaszlowe podobne do falkodyny

• jako poch. izochinolinowa ma słabe działanie spazmolityczne

• szybko wchłania się z p. pok.

• działanie p/kaszlowe utrzymuje się do 4h

• działania niepożądane: zależne od dawki, senność, nudność, zawroty głowy, odczyny uczuleniowe

• Preparaty złożone wykrztuśno-przeciwkaszlowe

• równoczesne podawanie leku wykrztuśnego i p/kaszlowego jest wątpliwe

• leki wykrztuśne: zwiększają ilość płynnej wydzieliny

• najczęściej znajduje się kodeina

• Preparaty: Thiocodin (kodeina + gwajakolosulfonian potasowy); Sirupus Pini compositum (wyciąg sosnowy + ziele glistnika + fosforan kodeiny)

• Leki p/kaszlowe nieopioidowe o działaniu ośrodkowym

• Estry kwasów organicznych

Okseladyna:

• słabsze działanie p/kaszlowe niż leki opioidowe

• słabe działanie wykrztuśne

• nie hamują ośrodka oddechowego

• nie wykazuje zależności

Oksolamina:

• podobny do okseladyny

Pentoksyweryna:

• działanie p/kaszlowe, miejscowo znieczulające i cholinolityczne

• po podaniu doustnym działanie p/kaszlowe występ. po 30min i utrzymuje się 1,5h

• działanie niepożądane: (związane z hamującym wpływem na ośrodkowy ukł. nerwowy) senność, zab. z p. pok., skórne odczyny alergiczne

• nie należy prowadzić pojazdów mech.

Glaucyna:

• alkaloid występujący w zielu siwca żółtego

• nie hamuje ośrodka oddechowego i nie uzależnia

• Poch. fenotiazyny

Dimetoksanat:

• słabsze działanie p/kaszlowe od kodeiny

• słabe działanie miejscowo znieczulające

• szybko wchłania się z p. pok.

• działanie p/kaszlowe występ. po 30min i utrzymuje się 3-4h

• działania niepożądane: nudności, zawroty głowy

• pobudzenia czynności ♥

Pipazetat:

• działanie p/kaszlowe podobne do falkodyny

• działanie miejscowo znieczulające

• szybko wchłania się z p. pok.

• działanie p/kaszlowe występ. po 30min i utrzymuje się 4-6h

• działania niepożądane: dość często, nudności zawroty głowy, pobudzenia czynności ♥

Oksomemazyna:

• działanie p/kaszlowe jak wyżej

• działanie p/histaminowe i uspokajające

• działanie niepożądane: senność, nudności, skórne odczyny alergiczne

Alimemazyna:

• poch. alifatyczna fenotiazyny

• słabe działanie neuroleptyczne

• działanie p/histaminowe i uspokajające

• stosowana: w anestezjologii, w premedykacji chirurgicznej

LEKI P/KASZLOWE O DZIAŁANIU OBWODOWYM

• Leki wpływające na zakończenia czuciowe w oskrzelach

Benzonatat:

• p-butyloaminobenzoesan `

• działanie miejscowo znieczulające

• po podaniu doustnym działanie p/kaszlowe po 30min i utrzymuje się do 8h

• działania niepożądane: zaparcia z powodu zahamowania perystaltyki jelit, skórne odczyny alergiczne

• stosowany wyłącznie w anestezjologii, w premedykacji np. przed bronchoskopią

• Śluzy roślinne

• działanie p/kaszlowe polega na działaniu osłaniającym błony śluzowe

• łagodzą odczucie drażnienia w obrębie gardła, działają osłabiająco w obrębie błony śluzowej żołądka

• działanie b. słabe (w granicach placebo)

• nie mają właściwie działań niepożądanych

• do surowców należą: korzeń prawoślazu, liście podbiału, kwiat dziewanny, liście i kwiat malwy

• wchodzą w skład ziołowych mieszanek wykrztuśnych

1