LEKI PRZECIWGRZYBICZE

A) ANTYBIOTYKI PRZECIWGRZYBICZE:

Grizeofulwina:

• stosowany zewnętrznie nie działa przeciwgrzybiczo, nie działa także na Candida albicans i bakterie,

• stosowany wyłącznie w zakażeniach grzybiczych skóry, włosów i paznokci (ma wąski zakres działania),

• mechanizm działania jest złożony (hamuje biosyntezę chityny oraz hamuje biosyntezę RNA), wykazuje dodatkowo działanie przeciwzapalne,

• liczne działania niepożądane: bóle głowy (15%), zaburzenia żołądkowo-jelitowe,

• nie powinien być stosowany w ciąży (działanie mutagenne) oraz u osób starających się o dziecko (też mężczyzn).

Nystatyna:

• antybiotyk polienowy otrzymywany biosyntetycznie ze szczepu promieniowca Streptomyces nursei,

• działa grzybostatycznie lub grzybobójczo (zależnie od stężenia),

• skuteczna w leczeniu miejscowych grzybic i zakażeń drożdżakowych (m.in. Candida albicans),

nie działa na bakterie i pierwotniaki,

• mechanizm działania polega na uszkodzeniu błony komórkowej grzybów,

• lek nie wchłania się z p.pok., dlatego stosowany jest doustnie tylko w leczeniu grzybic p.pok.

(w formie tabletek lub zawiesiny, zawiesina może być stosowania także do pędzlowania),

• stosowana także dopochwowo (tabl.dopochwowe),

• działania niepożądane: nudności, wymioty, w większych dawkach biegunka.

Amfoterycyna B:

• antybiotyk polienowy, działa grzybobójczo lub grzybostatycznie zależnie od stężenia, jest podstawowym antybiotykiem w leczeniu grzybic narządowych,

• mechanizm działania polega na uszkadzaniu błony komórkowej grzybów,

• źle wchłania się z p.pok., stosowana doustnie działa tylko miejscowo (jak nystatyna), w zakażeniach układowych stosowana jest dożylnie (wlew),

• działania niepożądane: jest bardzo toksyczna, może powodować reakcje uczuleniowe (rzadko wstrząs), hipertermię, bóle głowy, spadki ciśnienia, zaburzenia żołądkowo-jelitowe, czasami uszkodzenie wątroby,

najistotniejsze jest jednak jej działanie nefrotoksyczne (80%),

• tzw. amfoterycyna liposomalna (preparat AmBisome) - lek w tej postaci jest włączana do fosfolipidów, przez co osiąga większe stężenia w osoczu i jest mniej toksyczna (szczególnie na nerki).

Natamycyna:

• antybiotyk przeciwgrzybiczy i przeciwdrożdżakowy stosowany w leczeniu grzybic pochwy, przewodu pokarmowego, jamy ustnej oraz skóry,

• przy podawaniu doustnym mogą wystąpić wymioty, nudności lub biegunka (brak doustnych preparatów na rynku).

1

B) SYNTETYCZNE LEKI PRZECIWGRZYBICZE:

Liczna grupa leków o różnej budowie i mechanizmie działania, największe znaczenie mają pochodne imidazolu

(klotrimazol, ekonazol, ketokonazol, mikonazol) oraz pochodne triazolowe (flukonazol i itrakonazol).

Mechanizm działania:

• polega na uszkodzeniu błony cytoplazmatycznej grzybów przez zahamowanie biosyntezy ergosterolu (związek należący do grupy witamin D - prekursor witaminy D2),

• szeroki zakres działania przeciwgrzybiczego i przeciwdrożdżakowego leków tej grupy,

• niektóre z nich są stosowane miejscowo (klotrimazol, ekonazol), inne także w leczeniu grzybic układowych

i narządowych (ketokonazol, itrakonazol, flukonazol).

Ketokonazol:

• stosowany w leczeniu układowych i powierzchniowych grzybic, ma szeroki zakres działania (stosowany w przypadkach opornych na inne środki),

• hamuje syntezę steroidów w komórkach grzybów (ale też u ludzi),

• łatwo wchłania się z p.pok., może powodować uszkodzenia wątroby.

Klotrimazol:

• stosowany w leczeniu drożdżycy i rzęsistkowicy pochwy (tabl.dopochwowe) oraz w zakażeniach skóry

(krem, płyn),

• podobne zastosowanie ma ekonazol.

Mikonazol:

• obecnie rzadko stosowany w leczeniu zakażeń układowych, głównie stosowany miejscowo.

Flukonazol:

• dobrze wchłania się z p.pok. i dobrze przenika do tkanek,

• stosowany w drożdżycach pochwy (w pojedynczej dawce - 150mg), błon śluzowych jamy ustnej, gardła i innych (w dawce 50mg przez 14-30 dni, w cięższych zakażeniach w dawce 100mg), w grzybicach układowych

(początkowo nawet w dawce 400mg, później 200mg), a także w zakażeniach skórnych oraz zapobiegawczo

(u chorych leczonych chemio- lub radioterapią, obecnie także w profilaktyce zakażeń wywołanych

antybiotykoterapią),

• stosunkowo mało toksyczny (rzadko nudności, bóle głowy, brzucha, skórne odczyny uczuleniowe, bardzo rzadko działanie nefro- i hepatotoksyczne), przeciwwskazany w ciąży i w wieku reprodukcyjnym (gdy nie jest stosowana skuteczna antykoncepcja).

Itrakonazol:

• bardzo szeroki zakres działania, bardzo skuteczny w grzybicach powierzchniowych jak i układowych,

• w grzybicy paznokci stosowany pulsacyjnie (ponieważ silnie gromadzi się w keratynie paznokci),

• działania niepożądane głównie ze strony p.pok., lek jest przeciwwskazany w ciązy, okresie laktacji i u dzieci,

• wpływa na cytochrom P450 (interakcje z wieloma lekami).

Terbinafina:

• należy do grupy tzw. alliloamin, mechanizm działania polega na hamowaniu epoksydazy skwalenowej, co wywołuje niedobór ergosterolu w błonach komórkowych,

• działa grzybobójczo, stosowany w grzybicach skóry i paznokci (też doustnie), działa na drożdżaki,

• dobrze tolerowany (rzadko zab.p.pok.), przeciwwskazany w ciąży.

2