DOUSTNE LEKI PRZECIWCUKRZYCOWE

Cukrzyca typu 2:

• pobudzenie wydzielania insuliny,

• zależne od insuliny hamowanie endogennego, głównie wątrobowego wytwarzania glukozy w warunkach hiperinsulinemii.

Upośledzona tolerancja glukozy: (UTG):

• glikemia na czczo < lub = 126 mg %,

• lub glikemia 2 h po podaniu glukozy >140 mg %, a < 200 mg %.

Nieprawidłowa glikemia;

• na czczo > 126 mg%,

• 2h po posiłku >160 mg%.

Hb glikowana > 7,8%

Ważne: BMI > lub = 25 - wtedy stosujemy METFORMINĘ, która nie daje przyrostu masy ciała, lub TIAZOLIDYNODIONY, w tych przypadkach po pochodnych SULFONYLOMOCZNIKA, AKARBOZIE, TZ, REPAGLINID- słaby efekt.

Gdy BMI< 25 - to wtedy stosujemy RP lub SM - one wywołują wzrost masy ciała.

IRS mięśni zmniejszają:

TROGLITAZON

METFORMINA

HUMALOG

(wzrost utylizacji glukozy po posiłku).

IRS wątroby zmniejszają:

METFORMINA

TROGLITAZON

( zwiększenie wrażliwości hepatocytów na insulinę)

Wzrost wydzielania insuliny:

POCHODNE SULFONYLOMOCZNIKA

REPAGLINID.

AKARBOZA

Hamuje absorpcję jelitową glukozy.

Hamuje rozpad disacharydów.

POCHODNE SULFONYLOMOCZNIKA I REPAGLINID ( mają taki sam mechanizm działania):

Mechanizm działania:

Lek łączy się z receptorem ( dla SM: SUR-1 dla REPAGLINIDU - inny) → zamykają się kanały potasowe ATP-zależne → wzrasta ilość Na w komórce → wzrost napływu Ca do komórki → uwalnianie insuliny z ziarnistości komórek wysp trzustkowych.

Powodują spadek glikemii na czczo i po posiłku.

Działają dobrze, gdy cukrzyca jest niezbyt zaawansowana ( maksymalna glikemia na czczo do 240 mg %).

Efekt działania: taki sam, jak po METFORMINIE - spadek glikemii o 60 - 70 %.

Przewlekła terapia powoduje:

• spadek Hb glikowanej o 1,5 - 2%,

-1-

• stopniowo, po latach SM tracą skuteczność z powodu progresji choroby, wzrostu masy ciała, powikłań, wtedy łączymy SM z METFORMINĄ.

Dawki: od mniejszych - zwiększamy do optymalnej działającej.

I generacja POCHODNYCH SULFONYLOMOCZNIKA: obecnie rzadko stosowane:

CHLORPROPAMID - działa około 30 h

TOLBUTAMID (DIABETOL) - duże ryzyko hipoglikemii.

II generacja POCHODNYCH SULFONYLOMOCZNIKA:

GLIKLIAZYD (DIAPREL) działa przez 24 h

GLIPIZYD

GLIMAPIRYD (AMARYL)

GLIBENKLAMID ( EUCLAMIN)

Pochodnych sulfonylomocznika nie można stosować w niewydolności nerek.

Działania niepożądane:

• wzrost masy ciała,

• hipoglikemia ( częściej niż po I generacji ?),

• nie wpływają na lipidogram.

REPAGLINID

• Mechanizm działania - jak pochodne sulfonylomocznika,

• Nie daje wzrostu masy ciała,

• Nie wpływa na lipidy,

• Dawka: 3 x 1 mg ( 0,5 mg),

• Nasilenie glikolizy beztlenowej,

• Rzadziej: hipoglikemia,

• Może być stosowany u pacjentów z niewydolnością nerek,

• Działa słabiej niż SM

METFORMINA

• wzrost aktywności kinazy tyrozynowej,

• wzrost ilości i aktywności glukotransportera GLUT - 4,

• nasilenie glikolizy beztlenowej,

• hamuje glukoneogenezę,

• hamuje rozpad glikogenu,

• wzrost wrażliwości hepatocytów i mięśni na glukozę

• działa przy glikemii na czczo większej lub równej 300 mg% (gdy SM są nieskuteczne),

• powoduje spadek glikemii o 60 - 70 % i spadek Hb glikowanej,

• spadek masy ciała,

• spadek TG i LDL,

• nie ma określonego receptora,

• stosowana w monoterapii lub z SM

Działania niepożądane:

• kwasica mleczanowa w 3 na 100 000 przypadków.

Nie należy stosować w:

• przewlekłych chorobach układu oddechowego,

• zastoinowej niewydolności krążenia,

• niewydolności nerek,

• wstrząsie,

• niewydolności wątroby,

• ostrych zakażeniach ( bakteryjnych, wirusowych),

-2-

• w wieku powyżej 65 lat (zwiększa się ryzyko wystąpienia kwasicy mleczanowej),

• zaburzeniach żołądkowo- jelitowych.

Po METFORMINIE zaobserwowano spadek powikłań makroangiopatycznych.

Dawka: 2 x dziennie od 500 mg w czasie posiłku. Dobieramy dawkę indywidualną ( co 2 tygodnie o 500 mg zwiększamy do dawki 2,0/24 h).

TROGLITAZON, ROZOGLITAZON

• wiąże się z PPAR-γ - powodując wzrost ekspresji GLUT,

• zwiększa wrażliwość wątroby, tkanki tłuszczowej i mięśni,

• ↑ TG,

• ↑ LDL,

• niższa skuteczność niż MET i SM,

• hepatotoksyczny :↑ transaminaz, tendencji do obrzęków.

AKARBOZA (GLUKOBAY)

• inhibitor α - glukozydazy,

• hamuje rozkład disacharydów,

• opóźnia wchłanianie węglowodanów,

• obniża poposiłkową glikemią ( podana na początku posiłku).

Działania niepożądane:

• 
  wzdęcia,

• bóle, fermentacja w jelicie nie wchłoniętych węglowodanów)

• biegunka,

• ↑ transaminaz.

Nie należy stosować:

• chorobach zapalnych jelit,

• marskości wątroby,

• niewydolności nerek.

-3-