plik

„

Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

Spis tre

Wprowadzenie

Zało

enia programowo-organizacyjne kształcenia

w zawodzie

1. Opis pracy w zawodzie

2. Zalecenia dotycz

ce organizacji procesu dydaktyczno-

wychowawczego

Plany nauczania

III

Moduły kształcenia w zawodzie

1. Podstawy zawodu

Stosowanie przepisów bezpiecze

stwa i higieny pracy,

ochrony przeciwpo

arowej oraz ochrony

rodowiska

Charakteryzowanie budowy i składu atmosfery

Analizowanie zjawisk atmosferycznych i hydrologicznych
zachodz

cych w przyrodzie

Posługiwanie si

dokumentacj

hydrologiczno-

meteorologiczn

2. Obserwacje i pomiary meteorologiczne

Wykonywanie pomiarów promieniowania słonecznego
oraz usłonecznienia

Wykonywanie pomiarów temperatury, parowania oraz
wilgotno

ci powietrza

Wykonywanie pomiarów ruchu mas powietrza

Wykonywanie pomiarów opadów atmosferycznych

3. Podstawy klimatologii

Analizowanie czynników wpływaj

cych na zró

nicowanie

klimatu

Prowadzenie obserwacji i pomiarów do celów
klimatologicznych

4. Podstawy hydrologii

Charakteryzowanie wód powierzchniowych
i podziemnych

Wykonywanie pomiarów hydrologicznych

Opracowywanie prognoz hydrologicznych

5. Podstawy oceanologii

Charakteryzowanie zjawisk oceanicznych

Wykonywanie bada

geofizycznych

Przeciwdziałanie zagro

eniom mórz i oceanów

6. Prognozy meteorologiczne

Sporz

dzanie prognoz meteorologicznych

Korzystanie z prognostycznych modeli pogody

„

Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

Wprowadzenie

Celem kształcenia zawodowego jest przygotowanie absolwenta do

skutecznego wykonywania zada

zawodowych w warunkach gospodarki

rynkowej. Wymaga to dobrego przygotowania ogólnego, opanowania
podstawowej wiedzy i umiej

tno

ci oraz prezentowania wła

ciwych

postaw zawodowych.

Absolwent szkoły powinien charakteryzowa

otwarto

komunikatywno

, wyobra

, zdolno

do ci

głego uczenia si

i podnoszenia kwalifikacji, a tak

e umiej

tno

oceny swoich

liwo

ci. Realizacja programu nauczania o modułowym układzie

tre

ci kształcenia ułatwia osi

gni

cie tych zamierze

Kształcenie modułowe, poprzez powi

zanie celów i materiału

nauczania z procesem pracy i zadaniami zawodowymi umo

liwia:

−

przygotowanie ucznia do wykonywania typowych zada

zawodowych

na stanowiskach pracy, którym odpowiadaj

okre

lone zakresy

umiej

tno

ci, wiedzy i postaw zawodowych,

−

integracj

tre

ci nauczania z ró

nych dyscyplin wiedzy,

−

stymulowanie aktywno

ci intelektualnej i motorycznej ucznia,

−

pozwalaj

cej na indywidualizacj

procesu nauczania.

Kształcenie według modułowego programu nauczania charakteryzuje

tym,

−

cele i materiał nauczania wynikaj

z przyszłych zada

zawodowych,

−

przygotowanie ucznia do wykonywania zawodu odbywa si

głównie

poprzez realizacj

zada

zbli

onych do tych, które wykonywane s

stanowisku pracy,

−

nie ma w nim podziału na zaj

cia teoretyczne i praktyczne,

−

wyst

puje w nim prymat umiej

tno

ci praktycznych nad wiedz

teoretyczn

−

jednostki modułowe integruj

tre

ci kształcenia ró

nych dyscyplin

wiedzy,

−

w szerokim zakresie wykorzystuje si

zasad

transferu wiedzy

i umiej

tno

ci,

−

proces uczenia si

dominuje nad procesem nauczania,

−

programy nauczania psa elastyczne, poszczególne jednostki

modułowe mo

na wymienia

, modyfikowa

, uzupełnia

oraz

dostosowywa

do poziomu wymaganych umiej

tno

ci, potrzeb

gospodarki oraz lokalnego rynku pracy.
Modułowy program nauczania dla zawodu składa si

z modułów

kształcenia w zawodzie i odpowiadaj

cych im jednostek modułowych,

wyodr

bnionych na podstawie okre

lonych kryteriów, umo

liwiaj

cych

nabywanie wiedzy oraz kształtowanie umiej

tno

ci i postaw wła

ciwych

dla zawodu.

„

Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

W strukturze programu wyró

nia si

–

zało

enia programowo-organizacyjne kształcenia w zawodzie,

–

plany nauczania,

–

programy modułów i jednostek modułowych.
Moduł kształcenia w zawodzie zawiera: cele kształcenia, wykaz

jednostek modułowych, schemat układu jednostek modułowych i wykaz
literatury.

Jednostka modułowa zawiera: szczegółowe cele kształcenia, materiał

nauczania,

wiczenia,

rodki dydaktyczne, wskazania metodyczne do

realizacji programu jednostki oraz propozycje metod sprawdzania
i oceny osi

gni

ęć

edukacyjnych ucznia.

Dydaktyczna

mapa

programu

nauczania,

zamieszczona

w zało

eniach programowo-organizacyjnych kształcenia w zawodzie,

przedstawia

schemat

powi

dzy

modułami

i odpowiadaj

cymi im jednostkami modułowymi oraz okre

la kolejno

ść

ich realizacji. Ma ona ułatwi

dyrekcji szkół i nauczycielom planowanie

i organizowanie procesu dydaktycznego.

W programie przyj

to system kodowania modułów i jednostek

modułowych, który zawiera nast

puj

ce elementy:

–

symbol cyfrowy zawodu zgodnie z obowi

zuj

klasyfikacj

zawodów szkolnictwa zawodowego,

–

symbol literowy, oznaczaj

cy grup

modułów:

O – dla modułów ogólnozawodowych,
Z – dla modułów zawodowych,
S – dla modułu specjalizacyjnego.

–

cyfra arabska dla kolejnego modułu w grupie i dla kolejnej

wyodr

bnionej w module jednostki modułowej.

Przykładowy zapis kodowania modułu:
311[23].O1
311[23] – symbol cyfrowy dla zawodu: technik meteorolog,
O1 – pierwszy moduł ogólnozawodowy: Podstawy zawodu.
Przykładowy zapis kodowania jednostki modułowej:
311[23]. O1.01
311[23] – symbol cyfrowy dla zawodu: technik meteorolog,
O1 – pierwszy moduł ogólnozawodowy: Podstawy zawodu.
01 – pierwsza jednostka modułowa wyodr

bniona w module O1:

Stosowanie przepisów bezpiecze

stwa i higieny pracy, ochrony

przeciwpo

arowej i ochrony

rodowiska.

„

Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

I. Zało

enia programowo-organizacyjne kształcenia

w zawodzie

1. Opis pracy w zawodzie

Absolwent szkoły kształc

cej w zawodzie technik meteorolog mo

zatrudniony w:

−

Instytucie Meteorologii i Gospodarki Wodnej, w słu

bie hydrologiczno-

meteorologicznej i komórkach naukowo-badawczych,

−

rodkach bada

i kontroli

rodowiska,

−

terenowych organach administracji pa

stwowej,

−

regionalnych zarz

dach gospodarki wodnej,

−

działach ochrony

rodowiska przedsi

biorstw przemysłowych,

−

placówkach Polskiej Akademii Nauk,

−

rodkach badawczo-rozwojowych i przedsi

biorstwach zwi

zanych

rodowiskiem przyrodniczym.

Zadania zawodowe

Absolwent szkoły kształc

cej w zawodzie technik meteorolog

powinien by

przygotowany do wykonywania zada

zawodowych

w zakresie:

−

prowadzenia obserwacji zjawisk meteorologicznych,

−

prowadzenia pomiarów meteorologicznych,

−

opracowywania, analizy i interpretacji wyników bada

oraz obserwacji

meteorologicznych,

−

przygotowywania i opracowywania danych meteorologicznych,

−

udziału w opracowywaniu prognoz i map synoptycznych,

−

prowadzenia bada

hydrologicznych, opracowywania wyników bada

−

prowadzenia pomiarów i obserwacji meteorologicznych dla potrzeb

lotnictwa oraz rolnictwa.

Umiej

tno

ci zawodowe

W wyniku kształcenia w zawodzie absolwent szkoły powinien umie

–

rozpoznawa

charakteryzowa

elementy

oraz

zjawiska

meteorologiczne typowe dla klimatu Polski,

–

rozpoznawa

i klasyfikowa

chmury, okre

wielko

ci zachmurzenia

i wysoko

ść

podstawy chmur,

–

dokonywa

wyboru

terenu

rozmieszczenia

przyrz

dów

meteorologicznych oraz prowadzenia pomiarów i obserwacji,

–

obsługiwa

przyrz

dy i instrumenty meteorologiczne,

–

przeprowadza

analizy sytuacji pogodowych i synoptycznych,

„

Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

–

opracowywa

wyniki obserwacji zgodnie z instrukcj

dla stacji

i posterunków meteorologicznych,

–

korzysta

danych

meteorologicznych

opracowa

klimatologicznych, interpretowa

wyniki obserwacji,

–

wykorzystywa

dane do meteorologicznej osłony lotnictwa,

–

obsługiwa

urz

dzenia ł

czno

ci meteorologicznej oraz urz

dzenia

do przekazywania danych hydro- i meteorologicznych,

–

posługiwa

dokumentacj

hydrologiczn

i meteorologiczn

–

wykorzystywa

metody statystyczne w meteorologii,

–

posługiwa

aktami

prawnymi

dotycz

cymi

meteorologii,

klimatologii i ochrony

rodowiska,

–

korzysta

z literatury zawodowej i ekonomiczno-prawnej,

–

stosowa

zasady post

powania w przypadku wyst

pienia zagro

rodowiska,

–

posługiwa

sprz

tem komputerowym,

–

posługiwa

zykiem obcym w zakresie wspomagaj

cym

wykonywanie zada

zawodowych,

–

przestrzega

przepisów bezpiecze

stwa i higieny pracy, ochrony

przeciwpo

arowej oraz ochrony

rodowiska,

–

organizowa

stanowisko pracy zgodnie z wymaganiami ergonomii,

–

stosowa

przepisy prawa dotycz

ce działalno

ci gospodarczej,

–

stosowa

przepisy

prawa

dotycz

wykonywanych

zada

zawodowych,

–

udziela

pierwszej pomocy osobom poszkodowanym w wypadkach

przy pracy,

–

kierowa

zespołem pracowników,

–

korzysta

ró

nych

ródeł

informacji

oraz

doradztwa

specjalistycznego.

2. Zalecenia dotycz

ce organizacji procesu dydaktyczno-

wychowawczego

Proces kształcenia według modułowego programu nauczania dla

zawodu technik meteorolog mo

e by

realizowany w technikum oraz

w szkole policealnej, dla młodzie

y i dla dorosłych, w formie stacjonarnej

i zaocznej.

Program

nauczania

obejmuje

kształcenie

ogólnozawodowe,

zawodowe i specjalizacyjne. Kształcenie ogólnozawodowe umo

liwia

zdobycie umiej

tno

ci podstawowych w zawodzie technik meteorolog

oraz  w  zawodach  pokrewnych,  z  tego  samego  obszaru  zawodowego.
Kształcenie  zawodowe  ma  na  celu  przygotowanie  absolwenta  do
realizacji  zada

na typowych dla zawodu stanowiskach pracy. Ogólne

i szczegółowe cele kształcenia wynikaj

z podstawy programowej

kształcenia w zawodzie.

„

Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

Tre

ci programowe zawarte s

w o

miu modułach: jednym

ogólnozawodowym, sze

ciu modułach zawodowych oraz w jednym

module  specjalizacyjnym.  Wybór  kierunku  specjalizacji  uwarunkowany
jest  zapotrzebowaniem  rynku  pracy  w  regionie  oraz  zapleczem
techniczno-dydaktycznym  placówki,  w  której  odbywa  si

kształcenie

zawodowe.

Kształcenie specjalizacyjne mo

e odbywa

z wykorzystaniem

zamieszczonego w programie modułu specjalizacyjnego lub programów
autorskich uwzgl

dniaj

cych potrzeby lokalnego rynku pracy. Podczas

opracowywania autorskiego programu specjalizacji, na realizacj

jego

tre

ci nale

y przeznaczy

tak

sam

liczb

godzin jak w module

311[23].S1.

Moduły uwzgl

dniaj

ce zadania zawodowe podzielone s

jednostki modułowe. Ka

da jednostka modułowa zawiera tre

stanowi

ce wyodr

bnion

logicznie cało

ść

. Realizacja celów kształcenia

poszczególnych

modułów

jednostek

modułowych

umo

liwia

opanowanie umiej

tno

ci pozwalaj

cych na wykonanie okre

lonego

zakresu pracy.

Czynnikiem sprzyjaj

cym nabywaniu umiej

tno

zawodowych

jest

wykonywanie

wicze

zaproponowanych

w poszczególnych jednostkach modułowych.

Moduł ogólnozawodowy 311[23].O1 – Podstawy zawodu – składa si

z czterech jednostek modułowych i obejmuje tre

ci dotycz

stosowania przepisów bezpiecze

stwa i higieny pracy, ochrony

przeciwpo

arowej oraz ochrony

rodowiska, budowy i składu atmosfery

ziemskiej, zjawisk w niej zachodz

cych oraz posługiwania si

dokumentacj

hydrologiczno-meteorologiczn

. Program poszczególnych

jednostek obejmuje ogólnozawodowe tre

ci kształcenia, które maj

podstawowe znaczenie dla kształcenia w zawodzie.

Moduł 311[23].Z1 – Obserwacje i pomiary meteorologiczne – jest

pierwszym modułem zawodowym, który składa si

z czterech jednostek.

Podczas realizacji programu poszczególnych jednostek uczniowie
poznaj

zasady prowadzenia obserwacji i wykonywania pomiarów

promieniowania słonecznego i usłonecznienia, temperatury, parowania,
oraz wilgotno

ci powietrza, a tak

e ci

nienia atmosferycznego, kierunku,

dko

ci i siły wiatru oraz opadów atmosferycznych.

Moduł

311[23].Z2

–

Podstawy

klimatologii

–

składa

z dwóch jednostek modułowych, których tre

ci dotycz

okre

lania

wpływu ró

nych czynników na kształtowanie si

klimatu oraz

prowadzenia obserwacji i pomiarów do celów klimatologicznych.

Moduł

311[23].Z3

–

Podstawy

hydrologii

–

składa

z trzech jednostek modułowych, których tre

ci dotycz

obiegu wody

w przyrodzie, charakterystyki wód powierzchniowych i podziemnych,

„

Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

wykonywania

pomiarów

hydrologicznych,

opracowywania

prognoz

hydrologicznych oraz oceny sytuacji hydrologicznej.

Moduł 311[23].Z4 – Podstawy oceanologii – składa si

z trzech

jednostek, których tre

ci dotycz

okre

lania czynników wpływaj

cych na

kształtowanie dna, brzegów oceanicznych oraz wybrze

y morskich,

prowadzenia bada

geofizycznych, a tak

e ochrony zasobów mórz

i oceanów.

Moduł 311[23].Z5 – Prognozy meteorologiczne – składa si

z dwóch

jednostek modułowych, których realizacja pozwali na kształtowanie
umiej

tno

ci sporz

dzania prognoz meteorologicznych oraz korzystania

z prognostycznych modeli pogody.

Moduł 311[23].Z6 – Praktyka zawodowa – zawiera dwie jednostki

modułowe, których realizacja umo

liwi uczniom nabycie praktycznych

umiej

tno

ci wykonywania pomiarów meteorologicznych oraz prac

zwi

zanych z budow

i obsług

stacji hydrologiczno-meteorologicznej.

Moduł 311[23].S1 – Zarz

dzanie

rodowiskiem – jest modułem

specjalizacyjnym, zawieraj

cym dwie jednostki modułowe, których tre

dotycz

zarz

dzania

rodowiskiem w jednostce gospodarczej oraz

monitoringu

rodowiska.

Szkoła mo

e opracowa

i realizowa

własny program modułu

specjalizacyjnego zgodnie z potrzebami lokalnego rynku pracy, którego
tematyka mo

e dotyczy

–

ochrony powietrza,

–

hydrologii i oceanologii,

–

gospodarki wodnej.
Wykaz modułów i jednostek modułowych zamieszczono w tabeli.

„

Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

Wykaz modułów i jednostek modułowych

Symbol jednostki

modułowej

Wykaz modułów

i jednostek modułowych

Orientacyjna

liczba godzin na

realizacj

Moduł 311[23].O1
Podstawy zawodu

288

311[23].O1.01

Stosowanie przepisów bezpiecze

stwa i higieny

pracy, ochrony przeciwpo

arowej oraz ochrony

rodowiska

311[23].O1.02

Charakteryzowanie budowy i składu atmosfery

311[23].O1.03

Analizowanie

zjawisk atmosferycznych

i hydrologicznych zachodz

cych w przyrodzie

112

311[23].O1.04

Posługiwanie si

dokumentacj

hydrologiczno-

meteorologiczn

Moduł 311[23].Z1
Obserwacje i pomiary meteorologiczne

360

311[23].Z1.01

Wykonywanie pomiarów promieniowania
słonecznego oraz usłonecznienia

106

311[23].Z1.02

Wykonywanie pomiarów temperatury, parowania
oraz wilgotno

ci powietrza

126

311[23].Z1.03

Wykonywanie pomiarów ruchu mas powietrza

311[23].Z1.04

Wykonywanie pomiarów opadów
atmosferycznych

Moduł 311[23].Z2
Podstawy klimatologii

216

311[23].Z2.01

Analizowanie czynników wpływaj

cych na

zró

nicowanie klimatu

108

311[23].Z2.02

Prowadzenie obserwacji i pomiarów do celów
klimatologicznych

108

Moduł 311[23].Z3
Podstawy hydrologii

206

311[23].Z3.01

Charakteryzowanie wód powierzchniowych
i podziemnych

311[23].Z3.02

Wykonywanie pomiarów hydrologicznych

102

311[23].Z3.03

Opracowywanie prognoz hydrologicznych

Moduł 311[23].Z4
Podstawy oceanologii

204

311[23].Z4.01

Charakteryzowanie zjawisk oceanicznych

311[23].Z4.02

Wykonywanie bada

geofizycznych

311[23].Z4.03

Przeciwdziałanie zagro

eniom mórz i oceanów

Moduł 311[23].Z5
Prognozy meteorologiczne

184

311[23].Z5.01

Sporz

dzanie prognoz meteorologicznych

124

311[23].Z5.02

Korzystanie z prognostycznych modeli pogody

Moduł 311[23].Z6
Praktyka zawodowa

140

311[23].Z6.01

Wykonywanie pomiarów meteorologicznych

„

Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

311[23].Z6.02

Wykonywanie prac zwi

zanych z budow

i obsług

stacji hydrologiczno- meteorologicznej

Moduł 311[23].S1
Zarz

dzanie

rodowiskiem

192

311[23].S1.01

Zarz

dzanie

rodowiskiem w jednostce

gospodarczej

311[23].S1.02

Monitorowanie

rodowiska

Razem

1790

Na podstawie wykazu oraz układu jednostek modułowych sporz

dzono

dydaktyczn

map

programu.

Dydaktyczna mapa programu nauczania

311[23].O1.01

311[23].O1

311[23].O1.02

311[23].O1.03

311[23].O1.04

311[23].Z1

311[23].Z1.01

311[23].Z1.02

311[23].Z1.04

311[23].Z2

311[23].Z2.01

311[23].Z2.02

311[23].Z1.03

311[23].Z3

„

Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

Dydaktyczna mapa programu nauczania stanowi schemat powi

dzy modułami i jednostkami modułowymi oraz okre

la kolejno

ść

ich

realizacji. Moduł 311[23].O1 powinien by

realizowany w pierwszej

kolejno

ci, gdy

wyst

puj

w nim jednostki modułowe, których tre

stanowi

baz

dla pozostałych modułów.

Nauczyciele realizuj

cy modułowy program nauczania powinni

posiada

przygotowanie

metodologiczne

dotycz

kształcenia

modułowego, aktywizuj

cych metod nauczania, pomiaru dydaktycznego

oraz projektowania i opracowywania pakietów edukacyjnych.

311[23].Z3.01

311[23].Z3.02

311[23].Z3.03

311[23].Z4

311[23].Z4.01

311[23].Z4.02

311[23].Z4.03

311[23].Z5

311[23].Z5.01

311[23].Z5.02

311[23].Z6

311[23].Z6.02

311[23].Z6.01

311[23].S1

311[23].S1.02

311[23].S1.01

„

Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

Nauczyciel kieruj

cy procesem nabywania umiej

tno

ci przez

uczniów powinien udziela

pomocy w rozwi

zywaniu problemów,

kształtowa

umiej

tno

ci zawodowe, uwzgl

dniaj

c ich indywidualne

predyspozycje, mo

liwo

ci i do

wiadczenia.

Ponadto, powinien rozwija

zainteresowania zawodem, wskazywa

na mo

liwo

ci dalszego kształcenia, zdobywania nowych umiej

tno

zawodowych. Powinien równie

kształtowa

takie cechy, jak: dokładno

ść

i systematyczno

ść

, rzetelno

ść

i odpowiedzialno

ść

za prac

, sprawne

komunikowanie si

, twórcze rozwi

zywanie problemów oraz umiej

tno

ść

współdziałania w zespole.

Wskazane

jest,

aby

zaj

cia

edukacyjne

realizowane

były

z wykorzystaniem aktywizuj

cych metod nauczania, takich jak: dyskusja

dydaktyczna, metoda tekstu przewodniego, metoda samokształcenia
kierowanego, metoda sytuacyjna, metoda projektów i

wicze

Prowadzenie zaj

ęć

aktywizuj

cymi metodami nauczania wymaga

przygotowania materiałów dydaktycznych, takich jak: teksty przewodnie,
instrukcje do metody projektów, instrukcje do wykonywania

wicze

instrukcje stanowiskowe.

Wskazane jest stosowanie filmów dydaktycznych oraz organizowanie

wycieczek do Instytutu Meteorologii i Gospodarki Wodnej, o

rodków

bada

i kontroli

rodowiska, terenowych organów administracji

stwowej oraz na targi i wystawy specjalistyczne. W procesie realizacji

programu nauczania nale

y wdra

uczniów do samokształcenia oraz

zach

do korzystania z ró

nych

ródeł informacji: literatury

i czasopism zawodowych, norm, przepisów prawa, instrukcji,
poradników, zasobów Internetu.

Istotnym elementem organizacji procesu dydaktycznego jest

sprawdzenie i ocenianie osi

gni

ęć

edukacyjnych ucznia, prowadzenie

bada

diagnostycznych, kształtuj

cych i sumuj

cych.

Badania diagnostyczne maj

na celu dokonanie oceny poziomu

wiedzy i umiej

tno

ci uczniów w pocz

tkowej fazie kształcenia.

Badania kształtuj

ce prowadzone w trakcie realizacji programu maj

na celu dostarczanie bie

Ŝą

cych informacji o efektywno

ci procesu

nauczania - uczenia si

Badania sumuj

ce powinny by

prowadzone po zako

czeniu realizacji

programu jednostek modułowych.

Informacje uzyskiwane w wyniku bada

pozwalaj

na dokonywanie

ewaluacji procesu nauczania.

Ocenianie powinno u

wiadamia

uczniowi poziom jego osi

gni

ęć

w stosunku do wymaga

edukacyjnych, wdra

go do systematycznej

pracy, samokontroli i samooceny. Sprawdzanie i ocenianie osi

gni

ęć

uczniów powinno by

realizowane za pomoc

sprawdzianów ustnych,

„

Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

pisemnych

praktycznych,

obserwacji

pracy

ucznia

podczas

wykonywania

wicze

oraz testów osi

gni

ęć

szkolnych.

Zawarta w tabelach wykazu jednostek modułowych orientacyjna

liczba godzin przewidziana na realizacj

programu mo

e ulega

zmianie

w zale

ci od stosowanych przez nauczyciela metod i

rodków

dydaktycznych.

W zintegrowanym procesie kształcenia modułowego nie ma podziału

na zaj

cia teoretyczne i praktyczne. Formy organizacyjne pracy uczniów

powinny by

dostosowane do tre

ci i metod kształcenia.

Zaleca si

, aby zaj

cia prowadzone były w grupach do 15 osób.

Proponowane formy organizacyjne prowadzenia zaj

ęć

, to: praca

w zespołach 2–5 osobowych oraz praca indywidualna.

Szkoła realizuj

ca kształcenie zawodowe w zawodzie technik

meteorolog powinna posiada

–

pracowni

bada

meteorologicznych,

–

pracowni

komputerow

W pracowniach, w których b

dzie realizowany proces dydaktyczny

nale

y zorganizowa

stanowiska:

–

badawcze, wyposa

one w aparatur

do wykonywania bada

laboratoryjnych, przyrz

dy pomiarowe, zestawy norm, plansze

pogl

dowe, czasopisma i literatur

zawodow

–

komputerowe z oprogramowaniem oraz dost

pem do Internetu,

wyposa

one w drukark

, skaner, programy komputerowe,

–

wicze

praktycznych, wyposa

one w niezb

dne materiały, narz

dzia

i sprz

t, urz

dzenia oraz przyrz

dy pomiarowe,

–

pracy

nauczyciela,

wyposa

one

sprz

audiowizualny

i multimedialny.
Kształtowanie umiej

tno

ci praktycznych powinno odbywa

odpowiednio wyposa

onych stanowiskach symulacyjnych, w pracowniach

wicze

praktycznych, warsztatach szkolnych oraz pracowni komputerowej.

wiczeniowe stanowisko pracy ucznia powinna stanowi

wydzielona

ęść

pracowni. Korzystaj

c ze zgromadzonego sprz

tu, narz

dzi oraz

przyrz

dów pomiarowych, ucze

dzie mógł wykonywa

okre

lone

zadania zawodowe.

W trosce o jako

ść

kształcenia konieczne s

systematyczne działania

szkoły polegaj

ce na:

–

pozyskiwaniu nowych

rodków kształcenia,

–

opracowaniu obudowy dydaktycznej programu nauczania,

–

współpracy z instytucjami zwi

zanymi z kierunkiem kształcenia, celem

aktualizacji

tre

kształcenia

zawodowego,

odpowiadaj

cych

wymaganiom technologii, techniki oraz rynku pracy,

„

Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

II. Plany nauczania

PLAN NAUCZANIA

Czteroletnie technikum
Zawód: technik meteorolog 311[23]
Podbudowa programowa: gimnazjum

Dla młodzie

Dla dorosłych

Liczba
godzin

tygodniowo

w czteroletnim

okresie

nauczania

Liczba

godzin

tygodniowo

w czteroletnim

okresie

nauczania

Liczba

godzin

w czteroletnim

okresie

nauczania

Semestry I–VIII

Lp.

Moduły kształcenia

w zawodzie

Klasy I–IV

Forma

stacjonarna

Forma

zaoczna

1. Podstawy zawodu

100

Obserwacje i pomiary
meteorologiczne

126

3. Podstawy klimatologii

4. Podstawy hydrologii

5. Podstawy oceanologii

6. Prognozy meteorologiczne

7. Zarz

dzanie

rodowiskiem

100

Razem

630

Praktyka zawodowa: 4 tygodnie

„

Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

PLAN NAUCZANIA

Szkoła policealna
Zawód: technik meteorolog 311[23]
Podbudowa programowa: szkoła daj

ca wykształcenie

rednie

Dla młodzie

Dla dorosłych

Liczba
godzin

tygodniowo

w dwuletnim

okresie

nauczania

Liczba

godzin

tygodniowo

w dwuletnim

okresie

nauczania

Liczba
godzin

w dwuletnim

okresie

nauczania

Semestry I–IV

Lp.

Moduły kształcenia

w zawodzie

Semestry I–IV

Forma

stacjonarna

Forma

zaoczna

Podstawy zawodu

110

Obserwacje i pomiary
meteorologiczne

136

Podstawy klimatologii

Podstawy hydrologii

Podstawy oceanologii

Prognozowanie
meteorologiczne

Zarz

dzanie

rodowiskiem

110

Razem

682

Praktyka zawodowa: 4 tygodnie

„

Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

III. Moduły kształcenia w zawodzie

Moduł 311[23].O1

Podstawy zawodu

1. Cele kształcenia

W wyniku procesu kształcenia ucze

(słuchacz) powinien umie

–

charakteryzowa

budow

i skład atmosfery ziemskiej,

–

opisywa

zjawiska i procesy zachodz

ce w atmosferze ziemskiej,

–

wyja

nia

powstawanie i przebieg zjawisk w atmosferze ziemskiej,

–

przedstawia

przestrzenny

czasowy

rozkład

procesów

w atmosferze i ich wzajemne powi

zania,

–

wyja

nia

poj

cia meteorologiczne oraz charakteryzowa

główne

elementy meteorologiczne,

–

wyja

nia

antropogeniczne przyczyny i skutki efektu cieplarnianego,

kwa

nych deszczów, niszczenia warstwy ozonowej,

–

okre

wpływ elementów meteorologicznych na organizmy ro

linne

i człowieka,

–

opisywa

zjawiska meteorologiczne niekorzystne dla rolnictwa

i le

nictwa oraz metody walki z nimi,

–

posługiwa

kodami do rejestracji elementów i zjawisk

meteorologicznych,

–

posługiwa

przepisami

prawa

dotycz

cymi

meteorologii,

klimatologii i ochrony

rodowiska,

–

stosowa

zasady post

powania w przypadku wyst

pienia zagro

rodowiska,

–

organizowa

stanowisko pracy zgodnie z wymaganiami ergonomii,

–

interpretowa

podstawowe prawa gospodarki wodnej w zakresie

gospodarowania

zasobami

wodnymi,

ochrony

wód

przed

zanieczyszczeniem, ochrony przed powodzi

i skutkami innych kl

ywiołowych oraz awarii technicznych,

–

posługiwa

sprz

tem komputerowym,

–

przestrzega

przepisów bezpiecze

stwa i higieny pracy, ochrony

przeciwpo

arowej, ochrony

rodowiska oraz wymaga

ergonomii,

–

udziela

pierwszej pomocy w stanach zagro

enia zdrowia i

ycia,

–

korzysta

z literatury zawodowej i innych

ródeł informacji.

„

Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

2. Wykaz jednostek modułowych

Symbol jednostki

modułowej

Wykaz modułów

i jednostek modułowych

Orientacyjna

liczba godzin na

realizacj

311[23].O1.01

Stosowanie przepisów bezpiecze

stwa

i higieny pracy, ochrony przeciwpo

arowej

oraz ochrony

rodowiska

311[23].O1.02

Charakteryzowanie budowy i składu atmosfery

311[23].O1.03

Analizowanie zjawisk atmosferycznych
i hydrologicznych zachodz

cych w przyrodzie

112

311[23].O1.04

Posługiwanie si

dokumentacj

hydrologiczno-

meteorologiczn

Razem

288

3. Schemat układu jednostek modułowych

311[23].O1.01

Stosowanie przepisów bezpiecze

stwa

i higieny pracy, ochrony przeciwpo

arowej

oraz ochrony

rodowiska

311[23].O1

Podstawy zawodu

311[23].O1.02

Charakteryzowanie budowy i składu atmosfery

311[23].O1.03

Analizowanie zjawisk atmosferycznych

i hydrologicznych wyst

puj

cych w przyrodzie

311[23].O1.04

Posługiwanie si

dokumentacj

hydrologiczno-

meteorologiczn

„

Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

4. Literatura

Baranowicz W.: Wytyczne w zakresie ochrony przeciwpo

arowej oraz

wzór instrukcji bezpiecze

stwa dla obiektów szkół. MEN, Warszawa

1997
Hansen A.: Bezpiecze

stwo i higiena pracy. WSiP, Warszawa 1998

Janiszewski F.: Wskazówki dla posterunków meteorologicznych. IMGW,
Warszawa 1998
Jendro

ka J., Jerzma

ski J.: Prawo ochrony

rodowiska dla praktyków.

Verlag Banshofer, Warszawa 2000
Karaczan Zb., Indeka.: Ochrona

rodowiska. Aries, Warszawa 1999

Kossowska - Cezak U., Martyn D., Olszewski K., Kopacz-Lembowicz M.:
Meteorologia i klimatologia. PWN, Warszawa 2000
Kossowska- Cezak U. Martyn D., Olszewski K., Kopacz-Lembowicz M.:
Wst

p do meteorologii i klimatologii. PWN, Warszawa 1998

Kozak D., Chmiel B., Nieko J.: Ochrona

rodowiska. Wydawnictwo

UMCS, Lublin 2001
Ko

ski C., Michalska B.: Agrometeorologia. PWN, Warszawa 1999

uchowski K.: Meteorologia i klimatologia. PWN, Warszawa 2005

Łykowski B.: Zró

nicowanie regionalne pionowego gradientu opadowego

w nizinnej cz

ęś

ci Polski. ZP Post

pów Nauk Rolniczych 1998

Miłaszewski R.: Interdyscyplinarne podstawy ochrony

rodowiska

przyrodniczego. Ossolineum, Wrocław 1993
Myers N. (red.): Ziemia - Atlas zarz

dzania planet

. Wyd. BIS,

Warszawa 1997
Retallack B.J.: Podstawy meteorologii. IMGW, Warszawa 1991
Słownik meteorologiczny pod red. T. Nied

wiedzia. PTG i IMGW,

Warszawa 2003
Sorbjan Z.: Meteorologia dla ka

dego. Prószy

ski i Spółka, Warszawa

2001

urek J.: Ochrona

rodowiska w Polsce. Informator o przepisach

prawnych, procedurach administracyjnych i instytucjach. IO

, Warszawa

2000
Mi

dzynarodowy Słownik Hydrologiczny. PWN, Warszawa 2001

Czasopisma specjalistyczne: Czasopisma: Gazeta Obserwatora IMGW,
Wiadomo

ci IMGW, Przyroda Polska, Aura, Gospodarka wodna

Wykaz literatury nale

y aktualizowa

w miar

ukazywania si

nowych

pozycji wydawniczych.

„

Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

Jednostka modułowa 311[23].O1.01

Stosowanie przepisów bezpiecze

stwa i higieny

pracy, ochrony przeciwpo

arowej oraz ochrony

rodowiska

1. Szczegółowe cele kształcenia

W wyniku procesu kształcenia ucze

(słuchacz) powinien umie

–

zinterpretowa

podstawowe

przepisy

prawa

dotycz

bezpiecze

stwa i higieny pracy,

–

okre

podstawowe obowi

zki pracodawcy w zakresie zapewnienia

bezpiecznych i higienicznych warunków pracy,

–

okre

prawa i obowi

zki pracownika w zakresie bezpiecze

stwa

i higieny pracy,

–

zadba

o stan wyposa

enia oraz ład i porz

dek w miejscu pracy,

–

rozpozna

zagro

enia zwi

zane z wykonywan

prac

–

scharakteryzowa

czynniki szkodliwe, uci

ąŜ

liwe i niebezpieczne

wyst

puj

ce na stanowiskach pracy,

–

zastosowa

zasady bezpiecznej pracy podczas obsługi urz

dze

elektrycznych,

–

dobra

i zastosowa

odzie

ochronn

oraz

rodki ochrony

indywidualnej do okre

lonych prac,

–

dostrzec zagro

enia zwi

zane z wykonywan

prac

–

zastosowa

podr

czny sprz

t oraz

rodki ga

nicze, zgodnie

z zasadami ochrony przeciwpo

arowej,

–

podj

ąć

działania w przypadku zagro

enia po

arowego, zgodnie

z instrukcj

przeciwpo

arow

–

zastosowa

procedury udzielania pierwszej pomocy w stanach

zagro

enia zdrowia i

ycia,

–

przewidzie

i zapobiec zagro

eniom

ycia i zdrowia pracowników,

–

zastosowa

zasady eksploatacji maszyn, urz

dze

oraz przyrz

dów

pomiarowych,

–

zastosowa

zasady ochrony

rodowiska.

2. Materiał nauczania

Prawna ochrona pracy.
Wymagania higieniczno-sanitarne i bezpiecze

stwa pracy oraz

bezpiecze

stwa przeciwpo

arowego.

Czynniki szkodliwe, uci

ąŜ

liwe i niebezpieczne wyst

puj

ce w procesach

pracy.
Zasady kształtowania bezpiecznych i higienicznych warunków pracy.
Bezpiecze

stwo pracy podczas obsługi urz

dze

elektrycznych.

„

Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

rodki ochrony indywidualnej i zbiorowej.

Zasady ochrony przeciwpo

arowej.

Zasady eksploatacji maszyn i urz

dze

oraz sprz

tu pomiarowego.

Zasady bezpiecze

stwa podczas wykonywania pomiarów.

Zasady ochrony

rodowiska.

wiczenia

•

Dobieranie

rodków ochrony indywidualnej do rodzaju wykonywanej

pracy.

•

Udzielanie pierwszej pomocy osobie pora

onej pr

dem elektrycznym,

zgodnie z obowi

zuj

cymi procedurami.

•

Dobieranie sprz

tu i

rodków ga

niczych do rodzaju gaszonego

aru.

•

Stosowanie podr

cznego sprz

tu i

rodków ga

niczych do gaszenia

zarzewia po

aru.

•

Wykonywanie sztucznego oddychania na fantomie, zgodnie

z obowi

zuj

cymi procedurami.

rodki dydaktyczne

Kodeks pracy.
Przepisy dotycz

ce bezpiecze

stwa i higieny pracy w budownictwie.

Polskie Normy i przepisy prawa dotycz

ce wymaga

ergonomii.

Fotografie przedstawiaj

ce zagro

enia na stanowiskach pracy.

rodki medyczne do nauki udzielania pierwszej pomocy w stanach

zagro

enia zdrowia i

ycia.

Typowy sprz

t ga

niczy, ga

nice.

Odzie

ochronna i sprz

t ochrony indywidualnej.

Regulaminy i instrukcje dotycz

ce obsługi urz

dze

stwarzaj

cych

zagro

enia.

Foliogramy i przezrocza dotycz

ce zagro

na stanowiskach pracy.

Filmy dydaktyczne na temat procedury post

powania w razie wypadków

przy pracy, udzielania pierwszej pomocy w sytuacjach zagro

enia

zdrowia i

ycia, ochrony

rodowiska na stanowiskach pracy, zagro

enia

arowego, zachowania pracowników w przypadku powstania po

aru

i w sytuacjach awarii technologicznych.
Teksty przewodnie do

wicze

5. Wskazania metodyczne do realizacji programu jednostki

Program

jednostki

modułowej

obejmuje

tre

dotycz

bezpiecze

stwa

higieny

pracy,

kształtowania

bezpiecznych

i higienicznych warunków pracy oraz bezpiecze

stwa na stanowisku

pracy. Podczas realizacji programu nale

y zwróci

uwag

na obowi

zki

„

Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

pracownika i pracodawcy w zakresie bezpiecze

stwa i higieny pracy,

znaczenie

ochrony

zdrowia

pracy

zawodowej,

ochrony

przeciwpo

arowej i ochrony

rodowiska oraz nieprawidłowo

ci, które

mog

wyst

w procesie pracy.

Zaleca si

, aby podczas realizacji programu nauczania stosowa

aktywizuj

ce metody nauczania, w szczególno

ci metod

inscenizacji,

przypadków, dyskusji dydaktycznej, tekstu przewodniego oraz

wiczenia

praktyczne i gry symulacyjne z zastosowaniem

rodków ochrony

indywidualnej oraz sprz

tu ga

niczego. Zaj

cia powinny odbywa

w grupach do 15 osób, podzielonych na zespoły 2-3 osobowe.

Podczas

wykonywania

wicze

ucze

powinien

opanowa

umiej

tno

ść

rozpoznawania i stosowania sprz

tu oraz

rodków

niczych,

wykonywania

okre

lonych

czynno

zwi

zanych

z udzielaniem pierwszej pomocy w stanach zagro

enia zdrowia i

ycia.

Konieczne jest u

wiadomienie uczniom,

e ochrona człowieka

rodowisku pracy jest zagadnieniem nadrz

dnym.

6. Propozycje metod sprawdzania i oceny osi

gni

ęć

edukacyjnych ucznia

Sprawdzanie i ocenianie osi

gni

ęć

uczniów powinno odbywa

przez cały czas realizacji programu nauczania na podstawie okre

lonych

kryteriów.

Podczas sprawdzania osi

gni

ęć

edukacyjnych uczniów mo

zastosowa

sprawdziany ustne i pisemne, obserwacj

czynno

uczniów podczas wykonywania

wicze

oraz testy osi

gni

ęć

szkolnych.

Umiej

tno

ci praktyczne uczniów nale

y ocenia

podczas obserwacji

wykonywanych

wicze

oraz poprzez stosowanie testów z zadaniami

praktycznymi. Obserwuj

c czynno

ci ucznia podczas wykonywania

wicze

nale

y zwraca

uwag

na:

−−−−

wykonywanie zada

zgodnie z zasadami bezpiecze

stwa i higieny

pracy,

−−−−

udzielanie pierwszej pomocy w sytuacji zagro

enia zdrowia lub

ycia,

−−−−

stosowanie sprz

tu przeciwpo

arowego oraz

rodków ga

niczych.

W ocenie osi

gni

ęć

ucznia po zako

czeniu realizacji programu

jednostki modułowej nale

y uwzgl

dni

wyniki testu pisemnego, testu

praktycznego oraz poziom wykonywania

wicze

„

Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

Jednostka modułowa 311[23].O1.02
Charakteryzowanie budowy i składu atmosfery

1. Szczegółowe cele kształcenia

W wyniku procesu kształcenia ucze

(słuchacz) powinien umie

–

scharakteryzowa

budow

atmosfery ziemskiej,

–

scharakteryzowa

skład atmosfery ziemskiej,

–

rozpozna

zjawiska i procesy zachodz

ce w atmosferze ziemskiej,

–

scharakteryzowa

procesy zachodz

ce w poszczególnych warstwach

atmosfery,

–

wyja

powstawanie i przebieg zjawisk optycznych i akustycznych

w atmosferze ziemskiej,

–

scharakteryzowa

procesy wymiany ciepła mi

dzy podło

a atmosfer

–

wyja

obieg wody w atmosferze,

–

wyja

przestrzenny

czasowy

rozkład

procesów

zachodz

cych w atmosferze i okre

ich wzajemne powi

zania,

–

wyja

poj

cie granicznej warstwy atmosfery,

–

wyja

mechanizm cyrkulacji atmosfery,

–

scharakteryzowa

prawa

procesami

zachodz

cymi

w atmosferze,

–

scharakteryzowa

rodzaje

zanieczyszcze

powietrza

atmosferycznego,

–

wyja

antropogeniczne przyczyny efektu cieplarnianego, kwa

nych

deszczów, niszczenia warstwy ozonowej,

–

okre

wpływ efektu cieplarnianego, kwa

nych opadów oraz dziury

ozonowej na

rodowisko przyrodnicze.

2. Materiał nauczania

Skład atmosfery.
Budowa atmosfery.
Procesy i zjawiska atmosferyczne.
Bilans promieniowania ziemi i atmosfery.
Wymiana ciepła mi

dzy Ziemi

a atmosfer

Wiatr przy powierzchni Ziemi i w atmosferze.
Obieg wody w atmosferze.
Procesy adiabatyczne w atmosferze oraz stany równowagi powietrza.
Rozkład ci

nienia i fronty atmosferyczne.

Zanieczyszczenia powietrza atmosferycznego.
Przyczyny i skutki efektu cieplarnianego, kwa

nych deszczów,

niszczenia warstwy ozonowej.

„

Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

wiczenia

•

Obliczanie bilansu promieniowania Ziemi i atmosfery.

•

Obliczanie pionowych zmian temperatury w atmosferze.

•

Analizowanie przyczyn powstawania kwa

nych opadów.

•

Analizowanie wpływu dziury ozonowej na organizmy

ywe.

rodki dydaktyczne

Plansze i foliogramy dotycz

ce budowy atmosfery i zjawisk

zachodz

cych w atmosferze.

Mapy układów barycznych.
Atlasy geograficzne Polski i

wiata.

Atlas chmur.
Diagramy termodynamiczne.
Filmy dydaktyczne dotycz

ce zmian zachodz

cych w atmosferze.

Teksty przewodnie do

wicze

5. Wskazania metodyczne do realizacji programu jednostki

Program jednostki zawiera tre

ci dotycz

ce budowy i składu

atmosfery ziemskiej oraz zjawisk w niej zachodz

cych.

W procesie dydaktycznym szczególn

uwag

nale

y zwróci

wpływ

podstawowych

składników

atmosfery,

domieszek

i zanieczyszcze

na procesy zachodz

ce w atmosferze ziemskiej oraz

na powstawanie zjawisk optycznych i akustycznych, wymian

ciepła,

obieg wody oraz mechanizm cyrkulacji atmosfery.

Umiej

tno

ci zdobyte podczas realizacji tej jednostki b

niezb

dne

w procesie kształcenia zawodowego. Realizuj

c program nauczania

nale

y odwoływa

do wiedzy uczniów zdobytej podczas zaj

ęć

dydaktycznych z geografii oraz ochrony i kształtowania

rodowiska.

Program

jednostki

powinien

realizowany

nast

puj

cymi

metodami: wykładu konwersatoryjnego, dyskusji dydaktycznej, projektów
oraz

wicze

praktycznych.

Uczniowie powinni pracowa

w grupach do 15 osób, podzielonych na

zespoły 4-5 osobowe. Zaj

cia nale

y prowadzi

w pracowni bada

meteorologicznych,

wyposa

onej

przyrz

pomiarów

meteorologicznych, mapy Polski i

wiata oraz atlasy klimatyczne.

W czasie zaj

ęć

uczniowie powinni mie

liwo

ść

korzystania z danych

synoptycznych, atlasów chmur, literatury zawodowej oraz zasobów
Internetu. Zaleca si

równie

prezentowanie filmów dydaktycznych

o tematyce dotycz

cej wpływu efektu cieplarnianego oraz kwa

nych

opadów na

rodowisko przyrodnicze.

„

Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

6. Propozycje metod sprawdzania i oceny osi

gni

ęć

edukacyjnych ucznia

Sprawdzanie i ocenianie osi

gni

ęć

ucznia powinno odbywa

systematycznie, przez cały czas realizacji programu jednostki, na
podstawie okre

lonych kryteriów. Podczas realizacji programu nale

ocenia

osi

gni

cia uczniów w zakresie wyodr

bnionych celów

kształcenia.

W procesie oceniania nale

y stosowa

–

sprawdziany pisemne i ustne,

–

testy osi

gni

ęć

szkolnych,

–

obserwacj

czynno

ucznia

podczas

wykonywania

zada

praktycznych.

Oceniaj

c osi

gni

cia uczniów szczególn

uwag

nale

y zwraca

na:

−

okre

lanie budowy i składu atmosfery,

−

rozpoznawanie podstawowych zjawisk zachodz

cych w atmosferze

ziemskiej,

−

korzystanie

diagramów

termodynamicznych

tablic

meteorologicznych oraz danych dost

pnych w Internecie,

−

okre

lanie zasi

gu zjawisk atmosferycznych,

−

wyja

nianie wpływu zanieczyszcze

wyst

puj

cych w atmosferze na

rodowisko przyrodnicze,

−

opracowywanie sprawozda

z realizacji

wicze

W ko

cowej ocenie osi

gni

ęć

uczniów, po zako

czeniu realizacji

programu jednostki modułowej, nale

y uwzgl

dni

wyniki sprawdzianów,

testów osi

gni

ęć

szkolnych oraz poziom wykonywania

wicze

„

Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

Jednostka modułowa 311[23].O1.03
Analizowanie

zjawisk

atmosferycznych

i hydrologicznych zachodz

cych w przyrodzie

1. Szczegółowe cele kształcenia

W wyniku procesu kształcenia ucze

(słuchacz) powinien umie

–

scharakteryzowa

przedmiot bada

i podział meteorologii,

–

zdefiniowa

wielko

ci okre

laj

ce stan fizyczny atmosfery - ci

nienie

atmosferyczne,

promieniowanie

słoneczne

usłonecznienie,

widzialno

ść

temperatur

powietrza,

parowanie,

wilgotno

ść

zachmurzenie, opady i osady, wiatry,

–

rozpozna

i sklasyfikowa

chmury oraz okre

wysoko

ść

podstawy

chmur,

–

scharakteryzowa

przebieg zjawisk okre

laj

cych stan fizyczny

atmosfery i ich rozkład na kuli ziemskiej,

–

zdefiniowa

poj

cia:

hydrometeory,

litometeory,

fotometeory,

elektrometeory,

–

okre

wpływ

czynników

meteorologicznych

organizm

człowieka oraz zwierz

ta i ro

liny,

–

scharakteryzowa

zakres i znacznie hydrologii w gospodarce,

–

dokona

podziału hydrologii według ró

nych kryteriów,

–

scharakteryzowa

obieg wody w przyrodzie,

–

okre

wpływ zjawisk meteorologicznych i hydrologicznych na

rolnictwo i le

nictwo,

–

okre

metody ochrony

ywych organizmów przed oddziaływaniem

niekorzystnych zjawisk zachodz

cych w atmosferze i hydrosferze,

–

posłu

specjalistycznym programem komputerowym do badania

zjawisk atmosferycznych i hydrologicznych.

2. Materiał nauczania

Meteorologia i jej podział.
Ci

nienie atmosferyczne.

Promieniowanie i usłonecznienie.
Temperatura powietrza, gleby i wody.
Parowanie.
Wilgotno

ść

gleby i powietrza.

Kondensacja i sublimacja pary wodnej.
Procesy adiabatyczne w atmosferze, stan równowagi powietrza.
Zakres i znacznie hydrologii.
Podział hydrologii w zale

ci od miejsca wyst

powania wody, rodzaju

bada

i czynno

ci w czasie bada

„

Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

Opady i osady atmosferyczne.
Powstawanie i klasyfikacja chmur.
Zachmurzenie nieba.
Meteory - hydrometeory, litometeory, fotometeory, elektrometeory.
Wpływ zjawisk meteorologicznych na organizmy

ywe.

Zanieczyszczenie i radioaktywno

ść

atmosfery.

wiczenia

•

Analiza zjawisk atmosferycznych wyst

puj

cych na okre

lonym

obszarze województwa, kraju.

•

Charakteryzowanie klimatu wybranego regionu na podstawie

wyst

powania zjawisk meteorologicznych oraz wyników pomiarów

temperatury powietrza, promieniowania słonecznego, pr

dko

wiatru, nat

ęŜ

enia opadów.

•

Okre

lenie wpływu zjawisk meteorologicznych na organizmy

ywe na

terenie wybranego województwa.

rodki dydaktyczne

Tablice pogl

dowe, plansze i foliogramy przedstawiaj

ce obieg wody

w przyrodzie, rozkład temperatury, ci

nienia w Polsce i na

wiecie.

Mapa fizyczna i plastyczna Polski.
Atlas chmur.
Filmy dydaktyczne dotycz

ce zjawisk atmosferycznych i hydrologicznych

zachodz

cych w przyrodzie.

Roczniki hydrologiczne.
Specjalistyczne programy komputerowe.

5. Wskazania metodyczne do realizacji programu jednostki

Program

jednostki

modułowej

obejmuje

tre

dotycz

wyst

powania zjawisk atmosferycznych i hydrologicznych w przyrodzie

oraz okre

lania ich wpływu na organizmy ro

linne i zwierz

ce.

W procesie dydaktycznym nale

y stosowa

nast

puj

ce metody

nauczania: pokaz z obja

nieniem, metoda tekstu przewodniego,

przypadków oraz

wicze

praktycznych.

W trakcie realizacji procesu nauczania-uczenia si

uczniowie powinni

korzysta

z ró

nego rodzaju map, atlasów chmur, literatury zawodowej,

specjalistycznych programów komputerowych oraz innych

ródeł

informacji.

Podczas

zaj

ęć

dydaktycznych

uczniowie

powinni

pracowa

w grupach do 15 osób, podzielonych na zespoły 3-4 osobowe,
w pracowni bada

meteorologicznych. Nale

y stosowa

zarówno

indywidualn

, jak i grupow

form

pracy uczniów. Dla ułatwienia

„

Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

zrozumienia realizowanych tre

ci kształcenia zaleca si

prowadzenie

codziennych obserwacji zjawisk atmosferycznych oraz prezentowanie
filmów dydaktycznych o tematyce dotycz

cej anomalii pogodowych.

6. Propozycje metod sprawdzania i oceny osi

gni

ęć

edukacyjnych ucznia

Sprawdzanie i ocenianie osi

gni

ęć

uczniów powinno odbywa

przez cały czas realizacji programu jednostki modułowej na podstawie
okre

lonych kryteriów. Ocenianie powinno u

wiadomi

uczniom poziom

ich osi

gni

ęć

w odniesieniu do wymaga

edukacyjnych, motywowa

samodzielnej pracy i samooceny. Nauczyciel prowadz

cy proces

dydaktyczny zobowi

zany jest opracowa

wymagania edukacyjne na

poszczególne stopnie szkolne.

Wiadomo

ci i umiej

tno

ci niezb

dne do realizacji zada

mog

sprawdzane poprzez sprawdziany ustne i pisemne oraz testy osi

gni

ęć

szkolnych. Umiej

tno

ci praktyczne proponuje si

sprawdza

w trakcie

obserwacji czynno

ci uczniów podczas wykonywania

wicze

Dokonuj

c oceny pracy ucznia nale

y zwróci

uwag

na:

–

rozpoznawanie zjawisk zachodz

cych w przyrodzie,

–

stosowanie terminologii z zakresu hydrologii i meteorologii,

–

okre

lanie wpływu zjawisk meteorologicznych i hydrologicznych na

gospodark

roln

i le

–

posługiwanie si

mapami oraz atlasami i rocznikami hydrologicznymi.

W ocenie osi

gni

ęć

ucznia po zako

czeniu realizacji programu

jednostki modułowej nale

y uwzgl

dni

wyniki sprawdzianów, testu

dydaktycznego oraz poziom wykonywania

wicze

„

Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

Jednostka modułowa 311[23].O1.04
Posługiwanie

dokumentacj

hydrologiczno-

meteorologiczn

1. Szczegółowe cele kształcenia

W wyniku procesu kształcenia ucze

(słuchacz) powinien umie

–

posłu

dokumentacj

hydrologiczn

i meteorologiczn

–

odczyta

oznaczenia stosowane w dokumentacji hydrologiczno-

meteorologicznej,

–

rozró

mapy pogody,

–

zinterpretowa

dane meteorologiczne,

–

rozpozna

zasadnicze znaki umowne stosowane do oznaczania

cieków wodnych i obiektów hydrotechnicznych,

–

skorzysta

z roczników hydrologicznych,

–

posłu

atlasem hydrologicznym,

–

zastosowa

oznaczenia stanów i przepływów wody,

–

opracowa

materiały obserwacyjno - pomiarowe potrzebne do

sporz

dzania ekspertyz oraz roczników hydrologicznych,

–

opracowa

wyniki obserwacji zgodnie z instrukcj

dla stacji

i posterunków meteorologicznych,

–

sporz

dzi

dokumentacj

sytuacji synoptycznej,

–

dokona

archiwizacji danych meteorologicznych,

–

zastosowa

zdobyt

wiedz

w pełnieniu słu

by informacyjno-

ostrzegawczej,

–

scharakteryzowa

dziedziny

meteorologii:

biometeorologi

agrometeorologi

i meteorologi

lotnicz

–

obsłu

systemy przekazywania danych,

–

skorzysta

z programów komputerowych do przetwarzania danych

hydrologiczno-meteorologicznych,

–

scharakteryzowa

zasady graficzno - numerycznego przetwarzania

informacji pozyskiwanych z map,

–

wyja

etapy tworzenia mapy numerycznej.

2. Materiał nauczania

Dokumentacja hydrologiczna.
Dokumentacja meteorologiczna.
Oznaczenia umowne stosowane w dokumentacji.
Rodzaje map.
Dzienniki obserwacji.
Znaki umowne stosowane do oznaczania cieków wodnych i obiektów
hydrotechnicznych.

„

Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

Roczniki i atlasy hydrologiczne.
Oznaczenia stanów i przepływów wody.
Klucze meteorologiczne.
Archiwizacja danych.
Wykorzystanie danych meteorologicznych i hydrologicznych w ró

nych

gał

ziach gospodarki narodowej.

Biometeorologia.
Agrometeorologia.
Meteorologia lotnicza.
Drogi post

powania przy tworzeniu mapy numerycznej.

Zasady

przetwarzania

graficzno

numerycznych

informacji

pozyskiwanych z map.

wiczenia

•

Analizowanie dokumentacji hydrologiczno-meteorologicznej.

•

Przewidywanie sytuacji hydrologicznej na podstawie dokumentacji.

•

Analizowanie dokumentacji meteorologicznej okre

lonego obszaru

i przewidywanie zjawisk atmosferycznych.

•

Analizowanie mapy numerycznej i poszczególnych jej elementów.

rodki dydaktyczne

Dokumentacja hydrologiczno-meteorologiczna.
Mapy klimatyczne i synoptyczne.
Zdj

cia satelitarne i obrazy radarowe.

Instrukcje i klucze do szyfrowania danych.
Plansze i foliogramy zjawisk zachodz

cych w atmosferze.

Mapy pogody.
Prognozy pogody.
Instrukcje do

wicze

Specjalistyczne programy komputerowe.

5. Wskazania metodyczne do realizacji programu jednostki

Realizacja programu nauczania jednostki modułowej ma na celu

kształtowanie

umiej

tno

posługiwania

dokumentacj

hydrologiczno-meteorologiczn

, rocznikami i atlasami hydrologicznymi

oraz zapoznanie uczniów z zasadami przygotowywania danych do
opracowywania map numerycznych.

W pracy nauczyciela powinny znale

źć

zastosowanie metody podaj

i aktywizuj

ce. Szczególnie zalecane s

metody: pokazu z obja

nieniem,

oraz

wicze

praktycznych.

wiczenia zamieszczone w programie jednostki modułowej stanowi

propozycj

, któr

na wykorzysta

w czasie zaj

ęć

. Nauczyciel mo

„

Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

zaplanowa

inne

wiczenia o zró

nicowanym stopniu trudno

ci,

dostosowuj

c ich zakres i poziom do potrzeb edukacyjnych uczniów oraz

wyposa

enia pracowni.

Zaj

cia nale

y prowadzi

w pracowni komputerowej wyposa

onej

w graficzne i obliczeniowe programy komputerowe oraz w pracowni
bada

meteorologicznych. Podczas realizacji programu jednostki

modułowej

nale

umo

liwi

uczniom

korzystanie

z map, instrukcji do wykonywania

wicze

, kluczy do szyfrowania

danych, zdj

ęć

satelitarnych, obrazów radarowych oraz planów

zagospodarowania przestrzennego terenu. Uczniowie powinni pracowa

w grupach do 15 osób, podzielonych na zespoły 3-4 osobowe.
Wskazane jest równie

zorganizowanie wycieczki do najbli

szego biura

geodezyjno-kartograficznego, aby uczniowie mogli zapozna

z zasadami sporz

dzania mapy numerycznej.

6. Propozycje metod sprawdzania i ocena osi

gni

ęć

edukacyjnych ucznia

Sprawdzanie i ocenianie osi

gni

ęć

uczniów powinno odbywa

przez cały czas realizacji programu jednostki modułowej na podstawie
okre

lonych

kryteriów.

Opracowuj

kryteria

oceniania

nale

uwzgl

dni

poziom i zakres opanowania wiadomo

ci i umiej

tno

uczniów wynikaj

cych ze szczegółowych celów kształcenia.

Ocena powinna stymulowa

aktywno

ść

ucznia i zapewni

poczucie satysfakcji na ka

dym etapie kształcenia.

Wiadomo

ci i umiej

tno

ci niezb

dne do realizacji zada

mog

oceniane na podstawie sprawdzianów ustnych i pisemnych oraz testów
osi

gni

ęć

szkolnych.

Umiej

tno

praktyczne

proponuje

sprawdza

podczas

obserwacji czynno

ci wykonywanych przez uczniów w trakcie

wicze

Dokonuj

c oceny osi

gni

ęć

uczniów nale

y zwróci

uwag

na:

–

stosowanie

oznacze

dokumentacji

hydrologicznej

i meteorologicznej,

–

posługiwanie si

mapami i planami,

–

posługiwanie si

rocznikami hydrologicznymi,

–

korzystanie z programów komputerowych do przetwarzania danych

hydrologiczno-meteorologicznych,

–

zasady post

powania podczas opracowywania mapy numerycznej.

Po zako

czeniu realizacji programu jednostki modułowej w ocenie

cowej osi

gni

ęć

ucznia nale

y uwzgl

dni

wyniki sprawdzianów,

testu dydaktycznego oraz poziom wykonania

wicze

„

Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

Moduł 311[23].Z1
Obserwacje i pomiary meteorologiczne

1. Cele kształcenia

W wyniku procesu kształcenia ucze

(słuchacz) powinien umie

–

okre

cel prowadzenia bada

meteorologicznych,

–

okre

rozmieszczenie i układ sieci stacji meteorologicznych,

–

charakteryzowa

wyposa

enie stacji meteorologicznych,

–

okre

terminy obserwacji i pomiarów meteorologicznych oraz

sposoby zapisu ich wyników,

–

obsługiwa

przyrz

oraz

aparatur

pomiarów

meteorologicznych,

–

wykonywa

pomiary wielko

ci charakteryzuj

cych stan fizyczny

atmosfery,

–

okre

lokalizacj

przyrz

dów meteorologicznych,

–

obsługiwa

systemy

przekazywania

danych

hydro-

i meteorologicznych,

–

posługiwa

specjalnymi kodami do rejestracji zjawisk i elementów

meteorologicznych,

–

stosowa

podstawowe

metody

statystyczne

przygotowania

i opracowania danych meteorologicznych,

–

interpretowa

pomiary

aerologiczne,

satelitarne

lotniczo-

meteorologiczne,

–

opracowywa

wyniki obserwacji zgodnie z instrukcj

dla stacji

i posterunków meteorologicznych,

–

posługiwa

specjalistycznymi programami komputerowymi,

–

organizowa

stanowisko pracy zgodnie z zasadami bezpiecze

stwa

i higieny pracy, ochrony przeciwpo

arowej oraz wymaganiami

ergonomii.

2. Wykaz jednostek modułowych

Symbol

jednostki

modułowej

Nazwa jednostki modułowej

Orientacyjna

liczba godzin na

realizacj

311[23].Z1.01

Wykonywanie pomiarów promieniowania
słonecznego oraz usłonecznienia

106

311[23].Z1.02

Wykonywanie pomiarów temperatury, parowania
oraz wilgotno

ci powietrza

126

311[23].Z1.03

Wykonywanie pomiarów ruchu mas powietrza

311[23].Z1.04

Wykonywanie pomiarów opadów
atmosferycznych

Razem

360

„

Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

3. Schemat układu jednostek modułowych

4. Literatura

Janiszewski F.: Wskazówki dla posterunków meteorologicznych. IMGW,
Warszawa 1998
Kossowska - Cezak U., Martyn D., Olszewski K., Kopacz-Lembowicz M.:
Meteorologia i klimatologia. PWN, Warszawa 2000
Kossowska- Cezak U. Martyn D., Olszewski K., Kopacz-Lembowicz M.:
Wst

p do meteorologii i klimatologii. PWN, Warszawa 1998

ski C., Michalska B.: Agrometeorologia. PWN, Warszawa 1999

uchowski K.: Meteorologia i klimatologia. PWN, Warszawa 2005

Łykowski B.: Zró

nicowanie regionalne pionowego gradientu opadowego

w nizinnej cz

ęś

ci Polski. ZP Post

pów Nauk Rolniczych, Kraków 1998

Myers N. (red.): Ziemia - Atlas zarz

dzania planet

. Wyd. BIS, 1997

Retallack B.J.: Podstawy meteorologii. IMGW, Warszawa 1991
Słownik meteorologiczny pod red. T. Nied

wiedzia. PTG i IMGW, 2003

Sorbjan Z.: Meteorologia dla ka

dego. Prószy

ski i Spółka, Warszawa

2001
Wo

A.: ABC meteorologii. Wydawnictwo Naukowe UAM, Pozna

1995

A.: Meteorologia dla geografów. PWN, Warszawa 1997

dzynarodowy Słownik Hydrologiczny. PWN, Warszawa 2001

Czasopisma: Gazeta Obserwatora IMGW, Wiadomo

ci IMGW

Wykaz literatury nale

y aktualizowa

w miar

ukazywania si

nowych

pozycji wydawniczych.

311[23].Z1

Obserwacje i pomiary

meteorologiczne

311[23].Z1.01

Wykonywanie pomiarów promieniowania

słonecznego oraz usłonecznienia

311[23].Z1.03

Wykonywanie pomiarów ruchu

mas powietrza

311[23].Z1.02

Wykonywanie pomiarów

temperatury, parowania oraz

wilgotno

ci powietrza

311[23].Z1.04

Wykonywanie pomiarów

opadów atmosferycznych

„

Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

Jednostka modułowa 311[23].Z1.01
Wykonywanie pomiarów promieniowania
słonecznego oraz usłonecznienia

1. Szczegółowe cele kształcenia

W wyniku procesu kształcenia ucze

(słuchacz) powinien umie

−−−−

scharakteryzowa

rodzaje promieniowania słonecznego,

−−−−

okre

skutki działania promieniowania słonecznego,

−−−−

scharakteryzowa

metody pomiaru promieniowania słonecznego,

−−−−

dobra

przyrz

dy do pomiaru promieniowania słonecznego,

−−−−

okre

nat

ęŜ

enie promieniowania,

−−−−

obliczy

saldo radiacyjne Ziemi,

−−−−

okre

wpływ promieniowania słonecznego na temperatur

i wilgotno

ść

powietrza,

−−−−

scharakteryzowa

rodzaje usłonecznienia,

−−−−

okre

metody wykonywania pomiarów usłonecznienia,

−−−−

wyja

budow

i zasad

działania heliografów,

−−−−

okre

miejsca i warunki lokalizacji heliografów,

−−−−

okre

czas trwania nasłonecznienia,

−−−−

posłu

kodami i kluczami do rejestracji oraz przesyłania

informacji meteorologicznych,

−−−−

obsłu

urz

dzenia ł

czno

ci meteorologicznej,

−−−−

okre

wpływ ró

nych czynników na widzialno

ść

w atmosferze,

−−−−

wykona

pomiar odległo

ci widzenia,

−−−−

wyja

zastosowanie metody teledetekcji naziemnej i satelitarnej

w badaniach meteorologicznych,

−−−−

opracowa

wyniki obserwacji i pomiarów,

−−−−

zastosowa

przepisy bezpiecze

stwa i higieny pracy oraz ochrony

rodowiska podczas wykonywania pomiarów.

2. Materiał nauczania

Promieniowanie słoneczne.
Metody pomiaru promieniowania słonecznego.
Zasady wykonywania pomiarów promieniowania słonecznego.
Przyrz

dy do pomiaru promieniowania słonecznego.

Usłonecznienie.
Przyrz

dy do pomiaru usłonecznienia. Rejestracja usłonecznienia.

Pomiary satelitarne i lotniczo-meteorologiczne.
Widzialno

ść

w atmosferze. Pomiar odległo

ci widzenia.

Przyrz

dy do pomiaru odległo

ci widzenia.

Przepisy bezpiecze

stwa i higieny pracy oraz ochrony

rodowiska.

„

Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

wiczenia

•

Wykonywanie pomiarów promieniowania i usłonecznienia.

•

Przygotowywanie

danych

dotycz

cych

usłonecznienia

opracowania prognozy pogody.

•

Okre

lanie

stopnia

uszkodzenia

lin

spowodowanego

promieniowaniem słonecznym.

•

Wykonywanie pomiarów k

ta padania promieni słonecznych.

•

Okre

lanie wpływu ró

nych czynników na widzialno

ść

w atmosferze.

rodki dydaktyczne

Plansze i foliogramy zjawisk meteorologicznych.
Atlas chmur.
Roczniki meteorologiczne.
Mapy synoptyczne.
Przyrz

dy do pomiaru odległo

ci widzenia.

Przyrz

dy do pomiaru usłonecznienia.

Filmy

dydaktyczne

dotycz

powstawania

ró

nych

zjawisk

atmosferycznych oraz skutków promieniowania słonecznego.
Teksty przewodnie do

wicze

Specjalistyczne programy komputerowe.

5. Wskazania metodyczne do realizacji programu jednostki

Program jednostki modułowej obejmuje tre

ci dotycz

ce zasad

wykonywania

pomiarów

promieniowania

słonecznego

oraz

usłonecznienia, okre

lania wpływu ró

nych czynników na widzialno

ść

w atmosferze oraz mo

liwo

ci zastosowania metody teledetekcji

naziemnej i satelitarnej w badaniach meteorologicznych.
W procesie kształcenia nale

y stosowa

nast

puj

ce metody

nauczania: wykład informacyjny, dyskusj

dydaktyczn

, metod

projektów oraz

wiczenia praktyczne.

Przed rozpocz

ciem zaj

ęć

w terenie nale

y poinformowa

uczniów

o celu, miejscu, sposobie i zasadach wykonywania

wicze

, a tak

o przepisach bezpiecze

stwa i higieny pracy obowi

zuj

cych podczas

ich wykonywania.
Podczas prowadzenia zaj

ęć

nale

y zwraca

uwag

na zasady

i metody prowadzenia obserwacji zjawisk meteorologicznych, zasady
rejestrowania i opracowywania wyników obserwacji i pomiarów oraz
wyja

wpływ

ró

nych

czynników

atmosferycznych

bezpiecze

stwo komunikacji l

dowej, morskiej i lotniczej.

Nauczyciel powinien przygotowa

teksty przewodnie lub instrukcje do

wicze

. Podczas zaj

ęć

uczniowie powinni mie

liwo

ść

korzystania

z roczników meteorologicznych, map synoptycznych oraz literatury

„

Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

zawodowej. Do opracowania wyników bada

zaleca si

stosowa

specjalistyczne programy komputerowe

Uczniowie powinni pracowa

grupach do 15 osób z podziałem na zespoły 4-5 osobowe w pracowni
bada

meteorologicznych.

W trakcie zaj

ęć

dydaktycznych nale

y obserwowa

prac

uczniów,

zwracaj

c uwag

na umiej

tno

ść

pracy w grupie, dokładno

ść

wykonywania

wicze

, opracowywanie i interpretowanie wyników

obserwacji i pomiarów meteorologicznych.

6. Propozycje metod sprawdzania i oceny osi

gni

ęć

edukacyjnych ucznia

Sprawdzanie i ocenianie osi

gni

ęć

uczniów powinno odbywa

przez cały czas realizacji programu jednostki modułowej, na podstawie
opracowanych kryteriów oceniania. Podczas realizacji programu nale

ocenia

osi

gni

cia

uczniów

zakresie

wyodr

bnionych

szczegółowych celów kształcenia.
Do sprawdzania i oceny poziomu osi

gni

ęć

uczniów mog

stosowane: sprawdziany pisemne i ustne, testy osi

gni

ęć

szkolnych

oraz ukierunkowana obserwacja pracy ucznia podczas wykonywania

wicze

Oceniaj

c osi

gni

cia uczniów szczególn

uwag

nale

y zwraca

na:

–

rozpoznawanie zjawisk atmosferycznych,

–

dobór przyrz

dów pomiarowych,

–

wykonywanie

pomiarów

promieniowania

słonecznego,

usłonecznienia,

–

okre

lanie odległo

ci widzenia,

–

okre

lanie wpływu zjawisk atmosferycznych na

rodowisko,

–

opracowywanie i interpretowanie wyników obserwacji i pomiarów.

Kontrol

poprawno

ci wykonywania

wiczenia nale

y przeprowadzi

w trakcie i po jego wykonaniu, oceniaj

c poprawno

ść

, dokładno

ść

i staranno

ść

wykonania zadania.

W ko

cowej ocenie osi

gni

ęć

ucznia, nale

y uwzgl

dni

wyniki

sprawdzianów pisemnych i ustnych, testów osi

gni

ęć

szkolnych oraz

poziom wykonania

wicze

„

Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

Jednostka modułowa 311[23].Z1.02
Wykonywanie pomiarów temperatury, parowania
oraz wilgotno

ci powietrza

1. Szczegółowe cele kształcenia

W wyniku procesu kształcenia ucze

(słuchacz) powinien umie

−−−−

wyja

zasady lokalizacji stacji meteorologicznych,

−−−−

scharakteryzowa

wyposa

enie stacji meteorologicznej,

−−−−

okre

zasady lokalizacji przyrz

dów pomiarowych i instrumentów

na stacjach meteorologicznych,

−−−−

scharakteryzowa

czynniki warunkuj

ce temperatur

powietrza,

−−−−

okre

wpływ ukształtowania terenu na rozkład temperatury

powietrza,

−−−−

scharakteryzowa

rodzaje termometrów stosowanych do pomiaru

temperatury powietrza,

−−−−

scharakteryzowa

skale termometryczne,

−−−−

okre

temperatur

w stopniach Celsjusza i Kalwina,

−−−−

odczyta

warto

ść

temperatury na termometrach zainstalowanych

w klatce meteorologicznej,

−−−−

odczyta

temperatur

na termometrze gruntowym,

−−−−

wykona

pomiary temperatury wody,

−−−−

zinterpretowa

odczyt temperatury z termografu,

−−−−

okre

czynniki wpływaj

ce na rozkład temperatury w Polsce i na

wiecie,

−−−−

scharakteryzowa

rodzaje parowania i metody jego pomiaru,

−−−−

wyja

budow

i zasady działania przyrz

dów do pomiaru

parowania,

−−−−

obliczy

wielko

ść

parowania z wolnej powierzchni wodnej,

−−−−

obliczy

wielko

ść

parowania terenowego,

−−−−

scharakteryzowa

metody pomiaru wilgotno

ci atmosferycznej,

−−−−

okre

zasady wykonywania pomiarów wilgotno

ci powietrza,

−−−−

dobra

przyrz

dy do pomiaru wilgotno

ci powietrza,

−−−−

wykona

pomiary wilgotno

ci powietrza,

−−−−

okre

wpływ ukształtowania terenu na rozkład temperatury

i wilgotno

ść

powietrza,

−−−−

opracowa

wyniki pomiarów zgodnie z instrukcj

dla stacji

i posterunków meteorologicznych,

−−−−

posłu

programami komputerowymi do opracowywania wyników

pomiarów,

„

Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

−−−−

zastosowa

przepisy bezpiecze

stwa i higieny pracy oraz ochrony

rodowiska podczas wykonywania pomiarów.

2. Materiał nauczania

Lokalizacja i wyposa

enie stacji meteorologicznej.

Zasady pomiarów meteorologicznych.

Urz

dzenia do pomiaru temperatury.

Pomiary temperatury gruntu.
Pomiary temperatury wody.
Rozkład temperatury na kuli ziemskiej.
Parowanie potencjalne i rzeczywiste.
Przyrz

dy do pomiaru parowania.

Rodzaje wilgotno

ci powietrza.

Wska

niki charakteryzuj

ce wilgotno

ść

powietrza.

Przyrz

dy do pomiaru wilgotno

ci powietrza.

Wpływ ukształtowania terenu na temperatur

, wielko

ść

parowania

i wilgotno

ść

powietrza.

Instrukcja dla stacji i posterunków meteorologicznych.
Programy komputerowe do opracowywania wyników pomiarów.
Przepisy bezpiecze

stwa i higieny pracy oraz ochrony

rodowiska

obowi

zuj

ce podczas wykonywania pomiarów.

wiczenia

•

Dobieranie wyposa

enia klatki meteorologicznej.

•

Odczytywanie temperatury powietrza z termometrów umieszczonych

w klatce meteorologicznej.

•

Obliczanie pionowych zmian temperatury w atmosferze.

•

Wykonywanie pomiarów parowania ewaporometrem.

•

Wykonywanie pomiarów wilgotno

ci powietrza.

•

Okre

lanie wilgotno

ci wzgl

dnej, bezwzgl

dnej i wła

ciwej.

•

Okre

lanie pr

ęŜ

ci pary wodnej, niedosytu wilgotno

ci powietrza

oraz temperatury punktu rosy.

•

Wykre

lanie izoterm na podstawie wyników pomiarów temperatury

powietrza.

rodki dydaktyczne

Plansze i foliogramy zjawisk meteorologicznych.
Przyrz

dy do pomiaru temperatury powietrza, wilgotno

ci, parowania,

temperatury gruntu, przemarzania gruntu.
Klatka meteorologiczna z podstawowym wyposa

eniem.

Teksty przewodnie do

wicze

Specjalistyczne programy komputerowe.

„

Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

5. Wskazania metodyczne do realizacji programu jednostki

Celem realizacji programu jednostki modułowej jest kształtowanie
umiej

tno

ci wykonywania pomiarów temperatury powietrza i gruntu,

parowania oraz wilgotno

ci powietrza.

Podczas realizacji programu nauczania szczególn

uwag

nale

zwróci

na powtarzalno

ść

zjawisk meteorologicznych wyst

puj

cych

w  przyrodzie,  metody  opracowywania  wyników  obserwacji  i  pomiarów
oraz  ich  wykorzystanie  do  opracowywania  prognoz  i  ekspertyz
meteorologicznych.

W pracy nauczyciela powinny znale

źć

zastosowanie metody podaj

i aktywizuj

ce. Szczególnie zalecane s

metody: pokazu z obja

nieniem,

tekstu przewodniego, projektów oraz

wicze

praktycznych. Metoda

tekstu przewodniego wymaga przygotowania przez nauczyciela
materiałów do wykonania

wicze

: pyta

prowadz

cych i formularzy do

wypełnienia.

Przed przyst

pieniem do wykonywania

wicze

w terenie, nale

zapozna

uczniów z przepisami bezpiecze

stwa i higieny pracy,

zakresem i rodzajem wykonywanych prac, zasadami u

ytkowania

przyrz

dów pomiarowych, zasadami wykonywania pomiarów oraz

rejestrowania ich wyników. Szczególn

uwag

nale

y zwróci

rodzaje, rozmieszczenie i sposób instalowania przyrz

dów w klatce

meteorologicznej

oraz

działanie

przyrz

dów

samoczynnie

rejestruj

cych wyniki pomiarów. Podczas wykonywania

wicze

nale

zwróci

uwag

na dobór przyrz

dów, zasady ich u

ytkowania,

stotliwo

ść

i dokładno

ść

wykonywania pomiarów.

Podczas realizacji programu jednostki modułowej uczniowie powinni

pracowa

w grupach do 15 osób, z podziałem na 3-4 osobowe zespoły.

Nale

y stosowa

zarówno indywidualn

, jak i grupow

form

pracy

uczniów. W trakcie zaj

ęć

nale

y umo

liwi

uczniom korzystanie ze

specjalistycznych programów komputerowych, instrukcji, poradników,
norm, literatury zawodowej oraz innych

ródeł informacji.

Wzbogacenie zaj

ęć

przez pokazy, filmy i wycieczki dydaktyczne

pozwoli osi

ąć

zało

one cele kształcenia.

6. Propozycje metod sprawdzania i oceny osi

gni

ęć

edukacyjnych ucznia

Sprawdzanie i ocenianie osi

gni

ęć

ucznia powinno odbywa

przez

cały czas realizacji programu jednostki, na podstawie okre

lonych

kryteriów. Opracowuj

c kryteria oceniania nale

y uwzgl

dni

poziom

i zakres opanowania wiadomo

ci i umiej

tno

ci wynikaj

cych ze

szczegółowych celów kształcenia. Ocena powinna stymulowa

„

Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

aktywno

ść

ucznia i zapewni

mu poczucie satysfakcji na ka

dym etapie

kształcenia.

Wiadomo

ci i umiej

tno

ci niezb

dne do realizacji zada

mog

oceniane na podstawie sprawdzianów ustnych i pisemnych oraz testów
osi

gni

ęć

szkolnych.

Umiej

tno

praktyczne

proponuje

sprawdza

podczas

obserwacji czynno

ci uczniów wykonywanych w trakcie

wicze

Dokonuj

c oceny osi

gni

ęć

uczniów nale

y zwróci

uwag

na:

–

dobór sprz

tu pomiarowego,

–

dokładno

ść

prowadzonych pomiarów,

–

interpretowanie wyników pomiarów,

–

stosowanie przepisów bezpiecze

stwa i higieny pracy podczas

wykonywania pomiarów.

W procesie oceniania wskazane jest sprawdzanie bie

Ŝą

cych

post

pów

uczniów

podczas

wykonywania

wicze

Kontrol

poprawno

ci wykonywania

wiczenia nale

y przeprowadzi

w trakcie

i po jego wykonaniu, oceniaj

c poprawno

ść

, dokładno

ść

i staranno

ść

wykonania zadania.

W ko

cowej ocenie osi

gni

ęć

uczniów, po zako

czeniu realizacji

programu jednostki modułowej, nale

y uwzgl

dni

wyniki sprawdzianów,

opracowane wyniki bada

oraz poziom wykonania

wicze

„

Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

Jednostka modułowa 311[23].Z1.03
Wykonywanie pomiarów ruchu mas powietrza

1. Szczegółowe cele kształcenia

W wyniku procesu kształcenia ucze

(słuchacz) powinien umie

–

scharakteryzowa

rodzaje mas powietrza,

–

zdefiniowa

układy ci

nienia,

–

wyja

powstawanie wy

ów i ni

ów barycznych,

–

wykona

pomiary ci

nienia atmosferycznego,

–

sporz

dzi

map

izobar,

–

okre

przyczyny powstawania zjawisk ekstremalnych zwi

zanych

z ruchem mas powietrza,

–

wyja

przyczyny powstawania cyklonów tropikalnych,

–

scharakteryzowa

fronty atmosferyczne,

–

okre

wpływ ukształtowania terenu na rozkład i wyst

powanie

wiatrów,

–

scharakteryzowa

rodzaje wiatrów i wielko

ci charakteryzuj

ce wiatr,

–

scharakteryzowa

czynniki wpływaj

ce na rozmieszczenie wiatrów na

kuli ziemskiej,

–

wyja

potrzeb

pomiaru siły i pr

dko

ci wiatru,

–

dobra

przyrz

dy i wykona

pomiar pr

dko

ci wiatru,

–

okre

sił

wiatru w skali Beauforta,

–

okre

kierunek wiatru,

–

sporz

dzi

rysunek ró

y wiatrów,

–

zastosowa

techniki komputerowe do opracowywania wyników

pomiarów,

–

zastosowa

przepisy bezpiecze

stwa i higieny pracy oraz ochrony

rodowiska podczas wykonywania pomiarów.

2. Materiał nauczania

Masy powietrza.
Układy baryczne.
Pomiar ci

nienia.

Cyklony tropikalne.
Rodzaje frontów atmosferycznych.
Klasyfikacja wiatrów.
Czynniki wpływaj

ce na rozmieszczenie wiatrów na kuli ziemskiej.

Parametry wiatru.
Pomiar pr

dko

ci i kierunku wiatru.

Skala Beauforta.
Programy komputerowe do opracowywania wyników pomiarów.
Przepisy bezpiecze

stwa i higieny pracy oraz ochrony

rodowiska.

„

Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

wiczenia

•

Charakteryzowanie poziomych i pionowych kierunków ruchu mas

powietrza.

•

Prowadzenie obserwacji oraz pomiar kierunku i pr

dko

ci wiatru.

•

Wykre

lanie ró

y wiatrów.

•

Okre

lanie siły wiatru na podstawie skali Beauforta.

•

Wykonywanie pomiarów ci

nienia atmosferycznego.

•

Porównywanie

wyników

pomiaru

nienia

atmosferycznego

wykonanego aneroidem i barografem.

•

Analizowanie wyst

powania frontów atmosferycznych na danym

obszarze na podstawie mapy izobar.

rodki dydaktyczne

Filmy dydaktyczne, plansze i foliogramy przedstawiaj

ce rozkład wiatrów

na kuli ziemskiej.
Plansze i foliogramy frontów atmosferycznych.
Plansze instrumentów do pomiaru wiatru i ci

nienia.

Instrumenty do pomiaru siły i pr

dko

ci wiatru.

Teksty przewodnie do

wicze

Specjalistyczne programy komputerowe.

5. Wskazania metodyczne do realizacji programu jednostki

Program

jednostki

modułowej

obejmuje

tre

dotycz

wykonywania pomiarów kierunku, pr

dko

ci i siły wiatrów oraz ci

nienia

atmosferycznego. Podczas realizacji programu jednostki modułowej
nale

y odwoływa

do wiadomo

ci i umiej

tno

ci uczniów nabytych

podczas realizacji programu jednostki modułowej 311[23].O1.02
Charakteryzowanie budowy i składu atmosfery oraz 311[23].O1.03
Analizowanie zjawisk atmosferycznych i hydrologicznych zachodz

cych

w przyrodzie.
W procesie kształcenia nale

y stosowa

nast

puj

ce metody

nauczania: wykład informacyjny, dyskusj

dydaktyczn

, metod

tekstu

przewodniego, metod

projektów oraz

wiczenia praktyczne.

Wskazane jest, aby uczniowie samodzielnie opracowali projekt mapy
topografii barycznej dla okre

lonego regionu Polski. Podczas

opracowywania projektu nale

y zwróci

uwag

na tok prowadzonych

prac: opracowanie koncepcji bada

, wykonanie pomiarów na

okre

lonym

obszarze,

gromadzenie

informacji

zjawiskach

meteorologicznych,

ich

przetwarzanie,

opracowywanie

oraz

umieszczanie informacji na mapie w postaci zakodowanej. Badania
prowadzone w tym zakresie mog

równie

wykorzystane do

„

Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

opracowania  prognozy  pogody  w  regionie  oraz  komunikatów
meteorologicznych.
  Wskazane  jest,  aby  podczas  wykonywania  pomiarów  uczniowie
pracowali  w  grupach  do  15  osób  w  zespołach  4-5  osobowych.
Nauczyciel  powinien  przygotowa

teksty przewodnie lub instrukcje do

wicze

oraz udost

pni

uczniom materiały dydaktyczne. W trakcie

prowadzenia zaj

ęć

dydaktycznych nale

y obserwowa

prac

uczniów,

zwracaj

c uwag

na umiej

tno

ść

pracy w grupie, dokładno

ść

wykonywania

wicze

, opracowywanie i interpretowanie wyników

pomiarów. Przed rozpocz

ciem zaj

ęć

w terenie, nale

y poinformowa

uczniów o celu, miejscu, sposobie i czasie wykonywania

wicze

a tak

e o zasadach bezpiecze

stwa i higieny pracy podczas ich

wykonywania. Do opracowania wyników bada

zaleca si

stosowa

specjalistyczne programy komputerowe.

6. Propozycje metod sprawdzania i oceny osi

gni

ęć

edukacyjnych ucznia

Sprawdzanie i ocenianie osi

gni

ęć

ucznia powinno odbywa

przez cały czas realizacji programu jednostki, na podstawie okre

lonych

kryteriów. Kryteria oceny powinny dotyczy

stopnia i zakresu

opanowania przez uczniów wiadomo

ci i umiej

tno

ci wynikaj

cych

z zaplanowanych celów kształcenia. Systematyczne sprawdzanie
i ocenianie osi

gni

ęć

uczniów dostarcza nauczycielowi informacji

o efektach jego pracy, o post

pach ucznia w nauce oraz ułatwia

zaplanowanie procesu kształcenia.
Do sprawdzania i oceny poziomu osi

gni

ęć

uczniów mog

stosowane: sprawdziany pisemne i ustne, testy osi

gni

ęć

szkolnych

oraz ukierunkowana obserwacja pracy ucznia podczas wykonywania

wicze

Oceniaj

c osi

gni

cia uczniów szczególn

uwag

nale

y zwróci

na:

–

okre

lanie przyczyn powstawania wy

ów i ni

ów barycznych,

–

okre

lanie wpływu ró

nych czynników na rozmieszczenie wiatrów na

kuli ziemskiej,

–

dobór przyrz

dów do pomiaru ci

nienia atmosferycznego oraz

kierunku , pr

dko

ci i siły wiatru,

–

sporz

dzanie mapy izobar,

–

stosowanie programów komputerowych do opracowywania wyników

pomiarów,

–

przestrzeganie przepisów bezpiecze

stwa i higieny pracy oraz

ochrony

rodowiska podczas wykonywania pomiarów.

„

Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

W procesie oceniania wskazane jest sprawdzanie bie

Ŝą

cych

post

pów

uczniów

podczas

wykonywania

wicze

Kontrol

poprawno

ci wykonywania

wiczenia nale

y przeprowadzi

w trakcie

i po jego wykonaniu.

W ocenie ko

cowej osi

gni

ęć

ucznia, nale

y uwzgl

dni

wyniki

sprawdzianów pisemnych i ustnych, testu dydaktycznego oraz poziom
wykonania

wicze

„

Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

Jednostka modułowa 311[23].Z1.04
Wykonywanie pomiarów opadów atmosferycznych

1. Szczegółowe cele kształcenia

W wyniku procesu kształcenia ucze

(słuchacz) powinien umie

–

rozpozna

rodzaje chmur,

–

okre

stopie

zachmurzenia,

–

wykona

pomiar wysoko

ci podstawy chmur,

–

okre

warunki wyst

powania opadów atmosferycznych,

–

scharakteryzowa

czynniki wpływaj

ce na wielko

ść

i rozmieszczenie

opadów,

–

scharakteryzowa

rodzaje opadów,

–

scharakteryzowa

rozkład opadów na kuli ziemskiej,

–

okre

wielko

ść

i rozmieszczenie opadów w Polsce,

–

wyja

poj

cia: zlewnia, dorzecze, zlewisko,

–

scharakteryzowa

metody wyznaczania powierzchni zlewni,

–

okre

warunki i zasady wykonywania pomiarów opadów

atmosferycznych,

–

wyja

budow

i działanie pluwiografu,

–

dobra

przyrz

dy do pomiaru opadów atmosferycznych,

–

wykona

pomiary deszczu,

–

obliczy

nat

ęŜ

enie opadów deszczu,

–

wyznaczy

redni opad dla danego obszaru metodami wieloboków

równego zadeszczenia i izohiet,

–

scharakteryzowa

sposoby pomiaru osadów,

–

zapisa

wyniki pomiarów opadów i osadów atmosferycznych,

–

wykona

pomiary grubo

ci pokrywy

nie

nej,

–

opracowa

wyniki obserwacji zgodnie z instrukcj

dla stacji

i posterunków meteorologicznych,

–

zastosowa

programy komputerowe do wykonywania oblicze

oraz

opracowywania wyników pomiarów,

–

zastosowa

przepisy bezpiecze

stwa i higieny pracy oraz ochrony

rodowiska

podczas

wykonywania

pomiarów

opadów

atmosferycznych.

2. Materiał nauczania

Klasyfikacja chmur.
Mierniki i rejestratory wysoko

ci podstawy chmur.

Pomiar wysoko

ci podstawy chmur.

Zachmurzenie.
Stopnie zachmurzenia.
Powstawanie opadów atmosferycznych.

„

Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

Rodzaje opadów.
Czynniki wpływaj

ce na ilo

ść

opadów atmosferycznych.

Rozkład normalny opadów na kuli ziemskiej.
Wielko

ść

i rozmieszczenie opadów w Polsce.

Zlewnia, dorzecze, zlewisko.
Metody wyznaczania powierzchni zlewni.
Zasady wykonywania pomiarów opadów atmosferycznych i pokrywy

nie

nej.

Przyrz

dy słu

Ŝą

ce do pomiarów atmosferycznych i pokrywy

nie

nej.

Metody rejestrowania pomiarów.
Nat

ęŜ

enie i wydajno

ść

deszczu.

Metody wyznaczania

redniego opadu.

Metody obliczania

redniego opadu.

Specjalistyczne programy komputerowe do wykonywania oblicze

oraz

opracowywania wyników pomiarów.
Przepisy bezpiecze

stwa i higieny pracy oraz ochrony

rodowiska

obowi

zuj

podczas

wykonywania

pomiarów

opadów

atmosferycznych.

wiczenia

•

Rozpoznawanie chmur w atlasie, na zdj

ciach satelitarnych oraz na

obrazach radarowych.

•

Okre

lanie wielko

ci zachmurzenia nieba.

•

Wykonywanie pomiarów wysoko

ci podstawy chmur.

•

Wykonywanie pomiarów opadu atmosferycznego za pomoc

ró

nych

przyrz

dów.

•

Porównywanie wielko

ci opadu atmosferycznego wykonanego

ró

nymi przyrz

dami na okre

lonym terenie.

•

Wykonywanie pomiarów grubo

ci pokrywy

nie

nej.

•

Okre

lanie

redniej wysoko

ci opadów ró

nymi metodami.

•

Prowadzenie dziennika obserwacji meteorologicznych.

rodki dydaktyczne

Plansze i foliogramy zjawisk meteorologicznych.
Atlas chmur.
Filmy dydaktyczne o powstawaniu i rozwoju chmur.
Mapy klimatyczne i synoptyczne.
Przyrz

dy do pomiaru opadów atmosferycznych zwykłe i samopisz

ce.

Atlas opadów atmosferycznych w Polsce.
Tablice meteorologiczne.
Zdj

cia satelitarne, obrazy radarowe rzek oraz zbiorników wodnych.

Teksty przewodnie do

wicze

„

Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

5. Wskazania metodyczne do realizacji programu jednostki

Program

jednostki

modułowej

obejmuje

tre

dotycz

wykonywania pomiarów opadów atmosferycznych oraz opracowywania
wyników pomiarów.

Osi

gni

cie zaplanowanych celów kształcenia umo

liwi stosowanie

nast

puj

cych metod nauczania: pokazu z obja

nieniem, tekstu

przewodniego, projektów oraz

wicze

praktycznych. Metoda tekstu

przewodniego wymaga przygotowania przez nauczyciela materiałów do
wykonania

wicze

: pyta

prowadz

cych i formularzy do wypełnienia.

W trakcie realizacji programu nauczania nale

y odwoływa

wiedzy uczniów z zakresu geografii oraz wykorzysta

spostrze

enia

uczniów podczas obserwacji zjawisk zachodz

cych w atmosferze.

Podczas wykonywania

wicze

terenowych szczególn

uwag

nale

zwraca

na organizacj

stanowiska pomiarowego, budow

przyrz

dów,

zasady wykonywania pomiarów opadów atmosferycznych, prowadzenie
dziennika meteorologicznego - notowanie warto

ci pomiarowych, danych

obserwacyjnych, rodzaju i czasu trwania zjawisk meteorologicznych
oraz informacji o innych zjawiskach zachodz

cych w atmosferze.

W trakcie opracowywania wyników pomiarów nale

y umo

liwi

uczniom

korzystanie z ró

nych

ródeł informacji, takich jak: instrukcje do

wicze

poradniki, normy, mapy, roczniki oraz specjalistyczne programy
komputerowe.

Uczniowie powinni pracowa

w grupach do 15 osób podzielonych na

zespoły 2-3 osobowe, w pracowni bada

meteorologicznych.

wiczenia

praktyczne nale

y wykonywa

w terenie w warunkach rzeczywistych,

a wyniki pomiarów opracowywa

w pracowni komputerowej. Nale

stosowa

zarówno indywidualn

, jak i grupow

form

pracy uczniów.

Dla

ułatwienia zrozumienia realizowanych

tre

kształcenia

wskazane jest prezentowanie filmów dydaktycznych oraz organizowanie
wycieczek dydaktycznych do instytutów naukowo-badawczych w celu
poznania

rodowiska pracy oraz współczesnych metod i technik pracy.

6. Propozycje metod sprawdzania i oceny osi

gni

ęć

edukacyjnych ucznia

Sprawdzanie i ocenianie osi

gni

ęć

ucznia powinno odbywa

przez

cały czas realizacji programu jednostki modułowej, na podstawie
okre

lonych kryteriów. Podczas realizacji programu jednostki modułowej

nale

y ocenia

osi

gni

cia uczniów w zakresie wyodr

bnionych

szczegółowych celów kształcenia.

Osi

gni

cia uczniów proponuje si

sprawdza

na podstawie:

–

sprawdzianów pisemnych i ustnych,

–

testów osi

gni

ęć

szkolnych,

„

Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

–

ukierunkowanej obserwacji pracy ucznia podczas wykonywania

wicze

Podczas kontroli i oceny dokonywanej w formie ustnej, nale

zwraca

uwag

na operowanie zdobyt

wiedz

, merytoryczn

jako

ść

wypowiedzi, wła

ciwe stosowanie poj

ęć

technicznych, poprawno

ść

wnioskowania.

Oceniaj

c osi

gni

cia uczniów szczególn

uwag

nale

y zwróci

na:

–

rozpoznawanie opadów atmosferycznych,

–

dobieranie przyrz

dów pomiarowych,

–

wykonywanie pomiarów wysoko

ci podstawy chmur i opadów

atmosferycznych,

–

wykonywanie pomiarów grubo

ci pokrywy

nie

nej,

–

opracowywanie i interpretowanie wyników pomiarów,

−

umiej

tno

ść

korzystania z materiałów

ródłowych,

−

jako

ść

wykonywanych zada

W ocenie ko

cowej osi

gni

ęć

uczniów, po zako

czeniu realizacji

programu jednostki modułowej nale

y uwzgl

dni

wyniki: sprawdzianów

ustnych i pisemnych, testów osi

gni

ęć

szkolnych oraz poziom

wykonania

wicze

„

Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

Moduł 311[23].Z2
Podstawy klimatologii

1. Cele kształcenia

W wyniku procesu kształcenia ucze

(słuchacz) powinien umie

–

charakteryzowa

klimat, jego rodzaje i elementy,

–

charakteryzowa

czynniki klimatotwórcze,

–

charakteryzowa

czynniki kształtuj

ce mikro- i makroklimat,

–

okre

przyczyny i skutki zmian klimatycznych,

–

charakteryzowa

warunki lokalizacji miejsc pomiarowych dla danego

obszaru,

–

wyja

nia

procesy cyrkulacji powietrza i oceanów oraz ich wpływ na

klimat,

–

korzysta

z opracowa

klimatologicznych jako materiału wyj

ciowego

dla opracowania prognoz i ekspertyz,

–

prowadzi

pomiary specjalne na potrzeby oceny klimatu miasta, lasu,

zbiornika wodnego,

–

posługiwa

podstawowymi metodami zestawiania danych

meteorologicznych dla potrzeb klimatologii,

–

sporz

dza

mapy klimatyczne,

–

posługiwa

specjalistycznymi

metodami

programami

statystycznymi.

2. Wykaz jednostek modułowych

Symbol

jednostki

modułowej

Nazwa jednostki modułowej

Orientacyjna

liczba godzin na

realizacj

311[23].Z2.01

Analizowanie czynników wpływaj

cych na

zró

nicowanie klimatu

108

311[23].Z2.02

Prowadzenie obserwacji i pomiarów do celów
klimatologicznych

108

Razem

216

„

Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

Schemat układu jednostek modułowych

3. Literatura

Fleming G.: Klimat -

rodowisko - człowiek. PWRiL, Warszawa 1983

Garnier B.J.: Podstawy klimatologii. IMGW, Warszawa 1996
Jakubiak B.: Materiały do poznania historii klimatu w okresie obserwacji
instrumentalnych. Łód

1999

Kaczorowska Z.: Pogoda i klimat. WSiP, Warszawa 1998
Kossowska-Cezak U., Martyn D., Olszewski K., Kopacz-Lembowicz:
Meteorologia i klimatologia. PWN, Warszawa 2000
Kossowska-Cezak U. Martyn D.,Olszewski K., Kopacz-Lembowicz:
Wst

p do meteorologii i klimatologii. PWN, Warszawa 1998

Lorenc H.: Klimat Polski 2000 : fakty i niepewno

ci. IMGW, Warszawa

2001
Łykowski B.: Podstawy klimatologii stosowanej, SGGW, Warszawa 1999
Martyn D.: Klimaty kuli ziemskiej. PWN, Warszawa 2000
Wo

A.: Klimat Polski. PWN, Warszawa 1999

Wykaz literatury nale

y aktualizowa

w miar

ukazywania si

nowych

pozycji wydawniczych.

311[23].Z2.01

Analizowanie czynników wpływaj

cych na

zró

nicowanie klimatu

311[23].Z2.02

Prowadzenie obserwacji

i pomiarów do celów klimatologicznych

311[23].Z2

Podstawy klimatologii

„

Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

Jednostka modułowa 311[23].Z2.01
Analizowanie

czynników

wpływaj

cych

zró

nicowanie klimatu

1. Szczegółowe cele kształcenia

W wyniku procesu kształcenia ucze

(słuchacz) powinien umie

−−−−

wyja

poj

cie klimatologii oraz okre

zwi

zek klimatologii

z innymi dziedzinami nauki,

−−−−

wyja

poj

cie klimatu oraz pogody,

−−−−

scharakteryzowa

elementy klimatu,

−−−−

scharakteryzowa

meteorologiczne i niemeteorologiczne czynniki

klimatu,

−−−−

scharakteryzowa

wpływ

czynników

astronomicznych

i geograficznych na klimat,

−−−−

scharakteryzowa

ąŜ

enie Ziemi wokół Sło

ca i jego wpływ na

klimat,

−−−−

wyja

wpływ promieniowania słonecznego na zró

nicowanie

klimatu,

−−−−

scharakteryzowa

fronty klimatologiczne,

−−−−

okre

wpływ podło

a i rze

by terenu na klimat lokalny,

−−−−

wyja

wpływ l

dów i mórz na klimat,

−−−−

scharakteryzowa

kryteria podziału klimatu według Koppena, Berga,

Liasowa, Gorczy

skiego, Okołowicza,

−−−−

scharakteryzowa

czynniki kształtuj

ce klimat morski i kontynentalny,

−−−−

wyja

poj

cie mikro- i makroklimatu,

−−−−

scharakteryzowa

czynniki kształtuj

ce mikro- i makroklimat,

−−−−

scharakteryzowa

klimat poszczególnych kontynentów,

−−−−

dokona

podziału klimatycznego Polski,

−−−−

okre

przyczyny i skutki zmian klimatycznych,

−−−−

skorzysta

z serwisów pogodowych, ostrze

i komunikatów

pogodowych, map klimatycznych oraz literatury zawodowej.

2. Materiał nauczania

Klimatologia i jej znaczenie.
Poj

cie i klasyfikacja klimatu.

Astronomiczne czynniki klimatu.
Geograficzne czynniki klimatu.
Czynniki kształtuj

ce klimat lokalny.

ąŜ

enie Ziemi wokół Sło

ca.

Promieniowanie słoneczne i jego wpływ na kształtowanie klimatu.
Wpływ podło

a i rze

by terenu na klimat lokalny.

„

Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

Układy baryczne.
Wpływ poło

enia geograficznego na klimat.

Klasyfikacja klimatu.
Kryteria podziału klimatu.
Klimat morski.
Klimat kontynentalny.
Mikroklimat i jego znaczenie.
Mezoklimat i czynniki go kształtuj

ce.

Klimat na poszczególnych kontynentach.
Charakterystyka klimatu Polski.
Regionalizacja klimatyczna Polski.
Zmiany klimatu.
Serwisy pogodowe, ostrze

enia i komunikaty pogodowe oraz inne

ródła

informacji.

wiczenia

•

Okre

lanie wpływu poło

enia geograficznego na klimat kontynentu.

•

Okre

lanie wpływu rodzaju podło

a i rze

by terenu na klimat

w regionie.

•

Analizowanie

czynników

maj

cych

wpływ

makroklimat

okre

lonej miejscowo

ci.

•

Charakteryzowanie wybranego regionu klimatycznego Polski.

•

Analizowanie przyczyn zmiany klimatu.

rodki dydaktyczne

Mapy klimatyczne.
Mapy geograficzne.
Mapy pogody.
Biuletyny agrometeorologiczne, meteorologiczne i lotnicze.
Prognozy agrometeorologiczne.
Filmy dydaktyczne, foliogramy, przezrocza obrazuj

ce zró

nicowanie

klimatu na ró

nych kontynentach.

5. Wskazania metodyczne do realizacji programu jednostki

Program jednostki modułowej obejmuje tre

ci dotycz

ce okre

lania

wpływu czynników astronomicznych i geograficznych na kształtowanie
si

klimatu oraz przyczyn i skutków zmian klimatycznych w Europie

i Polsce oraz w skali całego globu ziemskiego.

Podczas realizacji programu nauczania nale

y zwraca

uwag

narastaj

dynamik

zmian w przyrodzie, zakłócenia rytmu pogody

oraz nasilanie si

ywiołowych. W konsekwencji tych zmian ci

gle

wzrasta liczba meteoropatów, tzn. ludzi uczulonych na przebieg

„

Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

i zmiany pogody. W procesie dydaktycznym konieczne jest wi

kształtowanie

uczniów

wiadomo

bezpiecze

stwa

meteorologicznego i hydrologicznego.
Program jednostki zaleca si

realizowa

nast

puj

cymi metodami

nauczania: wykładu konwersatoryjnego, metod

sytuacyjn

, tekstu

przewodniego oraz

wicze

praktycznych.

wiczenia nale

y prowadzi

w grupach do 15 osób podzielonych na

zespoły 4-5 osobowe, w pracowni bada

meteorologicznych.

Realizuj

c program nauczania nale

y wdra

uczniów do

korzystania z serwisów pogodowych zamieszczanych w Internecie,
ostrze

i komunikatów pogodowych oraz literatury zawodowej.

6. Propozycje metod sprawdzania i oceny osi

gni

ęć

edukacyjnych ucznia

Sprawdzanie i ocenianie osi

gni

ęć

uczniów powinno odbywa

systematycznie podczas realizacji programu jednostki modułowej.

Wiadomo

ci i umiej

tno

ci uczniów mog

sprawdzane za

pomoc

−

sprawdzianów pisemnych,

−

sprawdzianów ustnych,

−

testów osi

gni

ęć

szkolnych.

Umiej

tno

ci praktyczne nale

y sprawdza

poprzez obserwacj

czynno

ci uczniów podczas wykonywania

wicze

. W procesie

oceniania szczególn

uwag

nale

y zwróci

na:

–

korzystanie z ró

nych

ródeł informacji na temat klimatu

i jego zmian,

–

porównywanie

cech

charakterystycznych

klimatu

ró

nych

kontynentów,

–

okre

lanie wpływu ró

nych czynników na zró

nicowanie klimatu,

–

obserwowanie i interpretowanie zmian pogody.

W ocenie ko

cowej osi

gni

ęć

uczniów nale

y uwzgl

dni

wyniki

wszystkich metod sprawdzania zastosowanych przez nauczyciela oraz
poziom i dokładno

ść

wykonania

wicze

„

Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

Jednostka modułowa 311[23].Z2.02
Prowadzenie obserwacji i pomiarów do celów
klimatologicznych

1. Szczegółowe cele kształcenia

W wyniku procesu kształcenia ucze

(słuchacz) powinien umie

−

scharakteryzowa

procesy kształtuj

ce klimat Ziemi,

−

zaplanowa

cykliczne prowadzenie obserwacji zjawisk pogodowych

oraz pomiarów meteorologicznych do celów klimatologicznych,

−

okre

warunki lokalizacji stacji pomiarowych,

−

dobra

przyrz

dy i instrumenty do pomiaru parametrów klimatu,

−

wykona

pomiary pr

dko

ci i siły wiatru,

−

wykona

pomiary usłonecznienia,

−

wykona

pomiary i prowadzi

obserwacje wielko

ci zachmurzenia,

−

okre

wpływ cyrkulacji powietrza na kształtowanie si

klimatu,

−

scharakteryzowa

cyrkulacj

pasatow

, monsunow

, zwrotnikow

−

okre

obszary działania pr

dów strumieniowych,

−

scharakteryzowa

elementy mapy klimatycznej,

−

zastosowa

oznaczenia na mapach klimatycznych,

−

posłu

mapami klimatycznymi,

−

posłu

mapami klimatologicznymi topografii wzgl

dnej

i bezwzgl

dnej,

−

posłu

programami komputerowymi do opracowania wyników

pomiarów,

−

przygotowa

wyniki bada

meteorologicznych z okresu wieloletniego,

na potrzeby opracowa

klimatologicznych,

−

zgromadzi

dane do celów klimatologicznych ze stacji tradycyjnych

oraz posterunków automatycznych,

−

okre

zmiany klimatu na podstawie ci

gów danych oraz map

klimatycznych,

−

sporz

dzi

map

klimatyczn

−

okre

znaczenie pomiarów i obserwacji zjawisk meteorologicznych

i hydrologicznych dla rolnictwa,

−

zastosowa

przepisy bezpiecze

stwa i higieny pracy oraz ochrony

rodowiska podczas prowadzenia obserwacji oraz wykonywania

pomiarów meteorologicznych.

„

Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

2. Materiał nauczania

Procesy klimatotwórcze.
Wpływ

czynników

geograficznych

przebieg

procesów

klimatotwórczych.
Metody bada

i opracowa

klimatologicznych.

Warunki lokalizacji posterunków meteorologicznych.
Harmonogram obserwacji i pomiarów meteorologicznych.
Promieniowanie słoneczne i usłonecznienie oraz ich pomiar dla celów
klimatologicznych.
Pomiary i obserwacje wielko

ci zachmurzenia, pr

dko

ci i kierunku

wiatru dla celów klimatologicznych.
Obliczanie k

ta padania promieni słonecznych w ró

nych szeroko

ciach

geograficznych.
Mechanizm cyrkulacji atmosfery.
Rodzaje map klimatycznych.
Elementy mapy klimatycznej.
Oznaczenia na mapach klimatycznych.
Mapy klimatyczne topografii wzgl

dnej i bezwzgl

dnej.

Współzale

ść

cyrkulacji atmosferycznej w ró

nych obszarach półkuli

północnej.
Prognozowanie zjawisk meteorologicznych.
Agrometeorologiczna osłona rolnictwa.

wiczenia

•

Wykonywanie pomiarów pr

dko

ci i kierunku wiatru na danym

terenie.

•

Okre

lanie wpływu ró

nych czynników na zmiany klimatu w regionie

na podstawie analizy map klimatycznych.

•

Okre

lanie wpływu zjawisk zachodz

cych w atmosferze na

ycie

człowieka.

•

Opracowywanie prognozy zmiany klimatu na wybranym obszarze, na

podstawie wyników bada

meteorologicznych z wielolecia.

rodki dydaktyczne

Mapy klimatyczne. Atlasy geograficzne.
Biuletyny agrometeorologiczne, meteorologiczne i lotnicze.
Prognozy agrometeorologiczne.
Filmy dydaktyczne dotycz

ce kształtowania si

i zmian pogody

w ró

nych regionach Polski.

Sprz

t i aparatura pomiarowa do pomiarów meteorologicznych

i hydrologicznych.
Specjalistyczne programy komputerowe.

„

Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

5. Wskazania metodyczne do realizacji programu jednostki

Podczas realizacji programu szczególn

uwag

nale

y zwróci

globalne zmiany klimatu, przyczyny i skutki tych zmian oraz ich wpływ
na klimat w regionie.

Osi

gni

cie zaplanowanych celów kształcenia umo

liwi stosowanie

nast

puj

cych metod nauczania: wykładu konwersatoryjnego, metody

projektów, metody sytuacyjnej, tekstu przewodniego oraz

wicze

praktycznych. Nauczyciel powinien przygotowa

teksty przewodnie lub

instrukcje do

wicze

oraz udost

pni

uczniom potrzebne materiały

dydaktyczne.

Przed

rozpocz

ciem

zaj

ęć

terenie,

nale

poinformowa

uczniów o celu, miejscu, sposobie i czasie wykonywania

wicze

oraz zapozna

uczniów z obowi

zuj

cymi przepisami

bezpiecze

stwa i higieny pracy.

Wskazane jest, aby podczas prowadzenia bada

uczniowie pracowali

w grupach do 15 osób, w zespołach 4-5 osobowych. Podczas
obserwacji i pomiarów prowadzonych w terenie nale

y zwróci

uwag

na dobór przyrz

dów pomiarowych, zasady posługiwania si

nimi oraz

dokładno

ść

wykonania pomiarów. Po wykonaniu ka

dego

wiczenia

uczniowie powinni samodzielnie sprawdzi

i oceni

prawidłowo

ść

wykonania pomiarów oraz ich rejestracji w dziennikach pomiarów.
Wyniki bada

zaleca si

opracowywa

stosuj

c specjalistyczne

programy komputerowe.

W trakcie prowadzenia zaj

ęć

dydaktycznych nale

y obserwowa

prac

uczniów, zwracaj

c uwag

na umiej

tno

ść

pracy w grupie,

samodzielno

ść

i spostrzegawczo

ść

, dokładno

ść

wykonywania

wicze

opracowywanie i interpretowanie wyników obserwacji.
Realizacj

procesu kształcenia mo

na wspomóc prezentacj

filmów

dydaktycznych o tematyce dotycz

cej ocieplenia klimatu, wpływie

działalno

ci człowieka na zmiany pogodowe oraz działaniach

naukowców podejmowanych w tym zakresie.

6. Propozycje metod sprawdzania i oceny osi

gni

ęć

edukacyjnych ucznia

Sprawdzanie i ocenianie osi

gni

ęć

uczniów powinno odbywa

przez cały czas realizacji programu jednostki modułowej.

Wiadomo

ci i umiej

tno

ci uczniów mog

sprawdzane za

pomoc

sprawdzianów pisemnych i ustnych oraz testów osi

gni

ęć

szkolnych. Umiej

tno

ci praktyczne nale

y sprawdza

poprzez

obserwacj

czynno

ci uczniów w czasie prowadzenia obserwacji oraz

wykonywania pomiarów.

„

Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

W procesie oceniania szczególn

uwag

nale

y zwróci

na:

–

wyja

nianie procesów kształtuj

cych klimat Ziemi,

–

prowadzenie

obserwacji

wykonywanie

pomiarów

meteorologicznych,

–

interpretacj

wyników

obserwacji

korzystanie

z wcze

niej zdobytej wiedzy na temat zjawisk klimatotwórczych,

–

przygotowywanie

wyników

bada

potrzeby

opracowa

klimatologicznych,

–

posługiwanie si

mapami klimatycznymi,

–

prognozowanie

zmian

klimatycznych

podstawie

przeprowadzonych

obserwacji

pomiarów,

analizy

danych

klimatycznych z wielolecia oraz interpretacji map synoptycznych.

Kontrol

poprawno

ci wykonywania

wicze

nale

y przeprowadzi

w trakcie i po ich wykonaniu.
W ocenie ko

cowej osi

gni

ęć

uczniów nale

y uwzgl

dni

wyniki

wszystkich metod sprawdzania zastosowanych przez nauczyciela oraz
poziom wykonania

wicze

„

Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

Moduł 311[23].Z3
Podstawy hydrologii

1. Cele kształcenia

W wyniku procesu kształcenia ucze

(słuchacz) powinien umie

–

posługiwa

terminologi

z zakresu hydrologii,

–

charakteryzowa

elementy bilansu wodnego,

–

interpretowa

podstawowe prawa fizyczne z zakresu hydrostatyki

i hydrodynamiki,

–

charakteryzowa

rodzaje ruchu cieczy w korytach otwartych,

–

charakteryzowa

ruch wody w gruncie,

–

opracowywa

wykresy stanów wód wraz ze stanami lodowymi dla

danego profilu wodowskazowego,

–

rozró

nia

rodzaje rumowiska rzecznego,

–

charakteryzowa

transport rumowiska,

–

odczytywa

mapy topograficzne,

–

wyznacza

powierzchnie zlewni,

–

charakteryzowa

wyst

powanie wód podziemnych w ró

nych

utworach geologicznych,

–

wykonywa

pomiary hydrometryczne,

–

opracowywa

materiały obserwacyjno-pomiarowe do roczników

hydrologicznych oraz opracowywania ekspertyz,

–

wykorzystywa

metody analogii hydrologicznej do interpretacji

długoterminowych prognoz meteorologicznych,

–

okre

zastosowanie prognozowania hydrologicznego,

–

korzysta

z programów komputerowych do opracowywania wyników

pomiarów.

2. Wykaz jednostek modułowych

Symbol

jednostki

modułowej

Nazwa jednostki modułowej

Orientacyjna

liczba godzin na

realizacj

311[23].Z3.01

Charakteryzowanie wód powierzchniowych
i podziemnych

311[23].Z3.02

Wykonywanie pomiarów hydrologicznych

102

311[23].Z3.03

Opracowywanie prognoz hydrologicznych

Razem

216

„

Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

3. Schemat układu jednostek modułowych

4. Literatura

Bajkiewicz-Grabowska E., Mikulski Z.: Hydrologia ogólna. PWN,
Warszawa 2006
Bajkiewicz-Grabowska E., Magnuszewski A.: Przewodnik do

wicze

z hydrologii ogólnej. PWN, Warszawa 2002
Brzezi

ski J., Ozga – Zieli

ska M.: Hydrologia stosowana. PWN,

Warszawa 1997
Byczkowski A.: Hydrologia. Tom 1 i 2. SGGW, Warszawa 1996
Jaworska B., Szuster A., Utrysko B.: Hydraulika i hydrologia. Oficyna
Wydawnicza Politechniki Warszawskiej, Warszawa 2003
Kleczkowska A.S., Ró

kowski A. (red.): Słownik hydrogeologiczny.

iL, Wydawnictwo Trio, Warszawa 1997

Kowalski J.: Hydrogeologia z podstawami. Wydawnictwo Akademii
Rolniczej, Wrocław 1998
Knapp B. J.: Elementy geograficzne hydrologii. PWN, Warszawa 1986
Król C.: Hydrologia. Hortpress Sp. z o.o., Warszawa 1995
Ksi

ąŜ

ski K. W.: Hydraulika zestawienie poj

ęć

i wzorów stosowanych

w budownictwie Politechnika Krakowska, Kraków 2002
Lambor J.: Metody prognoz hydrologicznych. Kwik, Warszawa 1962
Lambor J.: Hydrologia in

ynierska. Wydawnictwo Arkady, Warszawa

1971
Płochniewski Z.: Hydrologia i geologia in

ynierska. Wydawnictwo

Geologiczne, Warszawa 1986

311[23].Z3.01

Charakteryzowanie wód powierzchniowych

i podziemnych

311[23].Z3

Podstawy hydrologii

311[23].Z3.02.

Wykonywanie pomiarów hydrologicznych

311[23].Z3.03

Opracowywanie prognoz hydrologicznych

„

Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

Jednostka modułowa 311[23].Z3.01

Charakteryzowanie

wód

powierzchniowych

i podziemnych

1. Szczegółowe cele kształcenia

W wyniku procesu kształcenia ucze

(słuchacz) powinien umie

−

scharakteryzowa

cele i zadania hydrologii,

−

okre

zasoby wodne w Polsce i na

wiecie,

−

scharakteryzowa

obieg wody w przyrodzie,

−

scharakteryzowa

rodzaje bilansów wodnych,

−

okre

elementy bilansu wodnego,

−

scharakteryzowa

wody powierzchniowe i podziemne,

−

scharakteryzowa

rodzaje

ródeł,

−

obliczy

wydajno

ść

ródła,

−

scharakteryzowa

elementy cieku wodnego,

−

wyznaczy

granice zlewni,

−

wyja

poj

cia: odpływ, spływ i przepływ,

−

scharakteryzowa

zjawiska lodowe na rzekach,

−

wyja

proces zarastania koryt rzecznych,

−

okre

czynniki wpływaj

ce na temperatur

wody w rzekach,

−

okre

straty wody na parowanie i infiltracj

−

scharakteryzowa

rodzaje retencji,

−

okre

wpływ retencji na kształtowanie si

odpływu wody w rzekach,

−

scharakteryzowa

ródła

skutki

zanieczyszczenia

wód

powierzchniowych i podziemnych,

−

dobra

sposoby

ochrony

zasobów

wód

powierzchniowych

i podziemnych.

2. Materiał nauczania

Znacznie i zakres hydrologii.
Zasoby wodne w Polsce.
Zasoby wodne na

wiecie.

Obieg wody w przyrodzie.
Obszar bilansowania wody.
Bilans wodny.
Klasyfikacja i wła

ciwo

ci wód powierzchniowych i podziemnych.

Elementy hydrografii.

ródła, ich rodzaje i wydajno

ść

Ciek i jego elementy.
Dolina cieku.

„

Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

Kształtowanie si

cieku i doliny cieku.

Zlewnia i jej granice.
Odpływ, spływ i przepływ.
Zjawiska lodowe na rzekach.
Zarastanie koryt rzecznych.
Rozkład temperatury w wodach rzecznych.
Straty wody na parowanie i infiltracj

Retencja i jej wpływ na kształtowanie si

odpływu rzeki.

Zanieczyszczenia wód powierzchniowych i podziemnych.
Ochrona wód powierzchniowych i podziemnych.

wiczenia

•

Okre

lanie granicy dorzecza i zlewni, dopływów rzeki głównej na

postawie mapy hydrograficznej.

•

Sporz

dzanie bilansu wodnego dla wyznaczonego obszaru

hydrograficznego.

•

Okre

lanie granicy dorzecza i zlewni, dopływów rzeki głównej na

postawie mapy hydrograficznej.

•

Obliczanie powierzchni zlewni oraz wska

ników geometrii zlewni dla

rzeki nizinnej.

•

Sporz

dzanie opisu zlewni danego cieku na podstawie mapy

hydrograficznej.

•

Dobieranie sposobów ochrony wód powierzchniowych przed

zanieczyszczeniami.

rodki dydaktyczne

Mapa fizyczna i plastyczna Polski.
Atlas hydrologiczny Polski.
Roczniki hydrologiczne.
Tablice pogl

dowe, plansze i foliogramy przedstawiaj

ce obieg wody

w  przyrodzie,  zjawiska  lodowe  na  rzekach,  proces  zarastania  koryt
rzecznych.
Planimetry biegunowe.
Filmy  dydaktyczne  dotycz

ce kształtowania si

cieku i doliny cieku,

wyst

powania zjawisk lodowych na rzekach, zarastania koryt rzecznych

oraz zanieczyszczenia wód

ródl

dowych.

5. Wskazania metodyczne do realizacji programu jednostki

Program jednostki modułowej obejmuje tre

ci dotycz

ce obiegu wody

w przyrodzie, warunków wyst

powania wód powierzchniowych

i podziemnych, zasobów wodnych w Polsce i na

wiecie, sporz

dzania

bilansów wodnych oraz okre

lania

ródeł zanieczyszczenia i ochrony

„

Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

wód powierzchniowych i podziemnych. Wiedza z tego zakresu jest
niezb

dna do opracowywania prognoz hydrologicznych oraz bilansów

wodno-gospodarczych.

Podczas realizacji programu jednostki modułowej nale

y stosowa

metody nauczania odpowiednie do percepcji uczniów oraz przestrzega

zasad ł

czenia teorii z praktyk

, pogl

dowo

ci oraz stopniowania

trudno

ci.

Zaj

cia dydaktyczne nale

y prowadzi

w formie wykładów i

wicze

oraz aktywizuj

cych metod nauczania w grupach do 15 osób,

podzielonych na zespoły 3-4 osobowe.

wiczenia powinny odbywa

w pracowni bada

meteorologicznych wyposa

onej w mapy i atlasy,

zestawy nomogramów do interpretacji wyników bada

Przykładowe

wiczenia zamieszczone w programie stanowi

propozycj

do wykorzystania przez nauczyciela. Zakres

wicze

rozszerzony w zale

ci od potrzeb edukacyjnych i mo

liwo

szkoły.

Wskazane jest równie

prezentowanie filmów dydaktycznych

tematyce

dotycz

cej

kształtowania

koryta

rzecznego,

wyst

powania zjawisk lodowych na rzekach, zarastania koryt rzecznych.

6. Propozycje metod sprawdzania i oceny osi

gni

ęć

edukacyjnych ucznia

Sprawdzanie i ocenianie osi

gni

ęć

uczniów powinno odbywa

przez cały czas realizacji programu jednostki modułowej na podstawie
okre

lonych kryteriów. Wiadomo

ci i umiej

tno

ci uczniów mog

kontrolowane w formie sprawdzianów ustnych i pisemnych oraz testów
osi

gni

ęć

szkolnych. Umiej

tno

ci praktyczne proponuje si

sprawdza

poprzez obserwacj

czynno

ci wykonywanych przez uczniów podczas

wicze

W procesie oceniania nauczyciel powinien zwraca

szczególn

uwag

na:

–

charakterystyk

wód powierzchniowych i podziemnych,

–

okre

lanie elementów bilansu wodnego,

–

wyznaczanie granic zlewni,

–

posługiwanie si

poj

ciami: odpływ, spływ i przepływ,

–

okre

lanie przyczyny strat wody na parowanie i infiltracj

–

okre

lanie rodzajów retencji,

–

okre

lanie

ródeł

zanieczyszczenia

wód

powierzchniowych

i podziemnych.
Oceniaj

c osi

gni

cia uczniów nale

y równie

uwzgl

dni

–

stosowanie zdobytej wiedzy w praktyce,

–

rozwi

zywanie zada

grupie,

„

Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

–

wykonywanie

oblicze

oraz

opracowywanie

wyników

bada

z zastosowaniem specjalistycznych programów komputerowych,

–

interpretowanie wyników pomiarów oraz formułowanie wniosków

dotycz

cych procesów zachodz

cych w hydrosferze,

–

przestrzeganie zasad bezpiecze

stwa i higieny pracy.

W ko

cowej ocenie osi

gni

ęć

ucznia, po zako

czeniu realizacji

programu jednostki modułowej, nale

y uwzgl

dni

wyniki testów

dydaktycznych, sprawdzianów oraz poziom wykonywania

wicze

„

Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

Jednostka modułowa 311[23].Z3.02

Wykonywanie pomiarów hydrologicznych

1. Szczegółowe cele kształcenia

W wyniku procesu kształcenia ucze

(słuchacz) powinien umie

–

scharakteryzowa

organizacj

słu

by hydrologicznej w kraju,

–

wyja

poj

cie cyklu hydrologicznego,

–

scharakteryzowa

metody, zakres i cz

stotliwo

ść

wykonywania

pomiarów hydrologicznych,

–

wyja

cel i zasady wykonywania pomiarów stanów wody,

–

scharakteryzowa

wyposa

enie posterunku wodowskazowego,

–

zorganizowa

stanowisko do wykonania pomiarów hydrologicznych,

–

zorganizowa

prac

zespołu pomiarowego,

–

dobra

przyrz

dy do pomiaru stanów wody,

–

wykona

pomiary stanów wody,

–

wypełni

dokumentacj

pomiarów stanów wody,

–

opracowa

podstawowe krzywe cz

sto

ci stanów wody, sum czasów

trwania oraz wykres zwi

zku wodowskazów,

–

okre

cel i zasady wyznaczania przepływu wody w ciekach,

–

wyznaczy

redni

dko

ść

wody w cieku ró

nymi metodami,

–

oceni

dokładno

ść

wyznaczania pr

dko

ci przepływu wody ró

nymi

metodami,

–

sporz

dzi

krzywe

rozkładu

dko

wody

pionach

hydrologicznych,

–

sporz

dzi

i zinterpretowa

krzywe rozkładu pr

dko

ci,

–

dobra

metody bezpo

redniego pomiaru nat

ęŜ

enia przepływu wody

dla małych cieków,

–

wykona

pomiary nat

ęŜ

enia przepływu wody w okre

lonych

przekrojach hydrometrycznych,

–

okre

zasady pomiaru nat

ęŜ

enia przepływu wody technik

ultrad

kow

–

opracowa

wyniki pomiaru przepływu wody metod

Harlachera

i Culmanna,

–

sporz

dzi

krzyw

konsumpcyjn

–

okre

bł

dy pomiarów nat

ęŜ

enia przepływu wody,

–

wykona

pomiary transportu rumowiska rzecznego,

–

wykona

pomiary grubo

ci pokrywy lodowej,

–

opracowa

wyniki

pomiarów

hydrologicznych

pomoc

specjalistycznych programów komputerowych,

–

zastosowa

przepisy bezpiecze

stwa i higieny pracy oraz ochrony

rodowiska podczas wykonywania pomiarów hydrometrycznych.

„

Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

2. Materiał nauczania

Organizacja słu

by hydrologicznej w kraju.

Cykl hydrologiczny.
Hydrometria.
Stany wody.
Posterunek wodowskazowy.
Przyrz

dy do pomiaru stanów wody.

Instalacja i kalibracja przyrz

dów.

dko

ść

wody.

Przyrz

dy do pomiaru pr

dko

ci wody.

Metody obliczania

redniej pr

dko

ci wody.

Nat

ęŜ

enie przepływu wody.

Metody obliczania nat

ęŜ

enia przepływu wody.

Przyrz

dy do pomiaru przepływu wody.

Przekroje hydrometryczne.
Krzywa obj

ci przepływu wody.

Nat

ęŜ

enia przepływu wody w przekrojach kontrolowanych.

Nat

ęŜ

enia przepływu wody w przekrojach niekontrolowanych.

Ultrad

kowa technika w pomiarze nat

ęŜ

enia przepływu wody.

Elektromagnetyczna metoda badania nat

ęŜ

enia przepływu wody.

Dokładno

ść

pomiaru nat

ęŜ

enia przepływu wody.

Rumowisko rzeczne.
Obserwacja zjawisk lodowych.

wiczenia

•

Sporz

dzenie krzywych wodowskazowych z zaznaczeniem stanów

charakterystycznych: minimalnego,

redniego i maksymalnego dla

danego okresu hydrologicznego.

•

Opracowywanie krzywej cz

sto

ci stanów wody.

•

Opracowywanie wykresu zwi

zku wodowskazów dla wybranych

posterunków wodowskazowych.

•

Wyznaczanie

redniej pr

dko

ci wody w cieku ró

nymi metodami.

•

Opracowywanie wyników pomiaru pr

dko

ci wody w okre

lonym

przekroju poprzecznym cieku w postaci tachoid i izotach.

•

Wykre

lanie krzywej konsumpcyjnej typowej rzeki nizinnej.

•

Wykonywanie pomiaru nat

ęŜ

enia przepływu wody.

•

Obliczanie

przepływu

wody

przekrojach

kontrolowanych

i niekontrolowanych.

rodki dydaktyczne

Łata wodowskazowa.
Wodowskaz skarpowy.

„

Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

Wodowskaz minimalny i maksymalny.
Rocznik hydrologiczny wód powierzchniowych.
Pływaki. Limnigraf.
Młynek hydrometryczny.
Łaty niwelacyjne. Ta

ma geodezyjna.

Ruletki.
Tablice pogl

dowe, foliogramy przedstawiaj

ce: ultrad

kowy system

pomiaru pr

dko

ci wody w rzece, urz

dzenia do cyfrowej rejestracji

warto

ci stanów wody.

Specjalistyczne programy komputerowe.

5. Wskazania metodyczne do realizacji programu jednostki

Realizacja programu jednostki modułowej ma na celu kształtowanie

umiej

tno

ci wykonywania pomiarów hydrologicznych.

Podczas realizacji programu nauczania szczególn

uwag

nale

zwróci

wyposa

enie posterunku wodowskazowego, organizacj

stanowiska do wykonania pomiarów hydrologicznych, zasady pracy
zespołu pomiarowego, dobór przyrz

dów pomiarowych, zasady

wykonywania pomiarów hydrometrycznych, prowadzenie dzienników
obserwacji zjawisk i pomiarów hydrometrycznych.

procesie

dydaktycznym

nale

stosowa

podaj

i aktywizuj

ce metody nauczania. Szczególnie zalecane s

metody:

pokazu z obja

nieniem, tekstu przewodniego, projektów oraz

wicze

praktycznych.

Kształtowanie umiej

tno

ci praktycznych w zakresie wykonywania

pomiarów hydrometrycznych powinno odbywa

w warunkach

rzeczywistych, gdzie istnieje mo

liwo

ść

bezpiecznego ich wykonywania.

Przed przyst

pieniem do wykonywania

wicze

nale

y zapozna

uczniów z przepisami bezpiecze

stwa i higieny pracy, zakresem

i rodzajem wykonywanych prac, zasadami u

ytkowania przyrz

dów

pomiarowych, zasadami wykonywania pomiarów hydrometrycznych oraz
rejestrowania ich wyników. W trakcie zaj

ęć

nale

y umo

liwi

uczniom

korzystanie ze specjalistycznych programów komputerowych, instrukcji,
poradników, norm, literatury zawodowej oraz innych

ródeł informacji.

Przykładowe

wiczenia zamieszczone w programie stanowi

propozycj

do wykorzystania przez nauczyciela, zakres

wicze

rozszerzony w zale

ci od oczekiwa

uczniów i mo

liwo

szkoły.

Zaj

cia dydaktyczne nale

y prowadzi

w grupach do 15 osób,

podzielonych

zespoły

3-4

osobowe,

pracowni

bada

meteorologicznych.

„

Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

6. Propozycje metod sprawdzania i oceny osi

gni

ęć

edukacyjnych ucznia

Sprawdzanie i ocenianie osi

gni

ęć

uczniów powinno odbywa

przez cały czas realizacji programu jednostki modułowej na podstawie
okre

lonych kryteriów oceniania.

Ocenianie powinno u

wiadomi

uczniom poziom ich osi

gni

ęć

w odniesieniu do wymaga

edukacyjnych. Ocena powinna stymulowa

aktywno

ść

ucznia i zapewni

mu poczucie satysfakcji na ka

dym etapie

kształcenia.

Wiadomo

ci i umiej

tno

ci uczniów mog

kontrolowane na

podstawie:

–

sprawdzianów ustnych,

–

sprawdzianów pisemnych,

–

testów osi

gni

ęć

szkolnych.

Zaleca si

stosowanie zada

wymagaj

cych twórczego my

lenia

i stosowania posiadanej wiedzy w sytuacjach typowych i problemowych.
Umiej

tno

ci praktyczne nale

y sprawdza

na podstawie obserwacji

czynno

ci wykonywanych przez ucznia w czasie

wicze

Obserwuj

c czynno

ci ucznia podczas wykonywania

wicze

i dokonuj

c oceny pracy nale

y zwraca

uwag

na:

–

dobór sprz

tu do rodzaju wykonywanych pomiarów,

–

organizacj

pracy,

–

obsług

sprz

tu pomiarowego,

–

staranno

ść

i dokładno

ść

wykonywania pomiarów i oblicze

–

przestrzeganie przepisów bezpiecze

stwa i higieny pracy oraz

ochrony

rodowiska.

W ocenie ko

cowej osi

gni

ęć

ucznia nale

y uwzgl

dni

poziom oraz

zakres opanowania wiadomo

ci i umiej

tno

ci okre

lonych w programie

jednostki modułowej.

„

Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

Jednostka modułowa 311[23].Z3.03
Opracowywanie prognoz hydrologicznych

1. Szczegółowe cele kształcenia

W wyniku procesu kształcenia ucze

(słuchacz) powinien umie

–

okre

cel i znaczenie prognozy hydrologicznej,

–

scharakteryzowa

rodzaje prognoz hydrologicznych,

–

scharakteryzowa

zjawiska wpływaj

ce na prognoz

hydrologiczn

–

zdefiniowa

prognozy

krótkoterminowe,

rednioterminowe,

długoterminowe,

–

scharakteryzowa

metody prognozowania,

–

wyja

zasady opracowywania operatów prognoz hydrologicznych,

–

okre

wykorzystanie prognoz hydrologicznych w gospodarce

wodnej,

–

odczyta

i zinterpretowa

komunikaty hydrologiczne,

–

scharakteryzowa

wezbrania i ni

ówki,

–

sporz

dzi

prognoz

stanów i przepływów wody dla okre

lonego

cieku wodnego,

–

pozyska

z ró

nych

ródeł informacje, potrzebne do opracowywania

prognoz hydrologicznych,

–

oceni

zagro

enie powodziowe wyst

puj

ce w zlewni,

–

zastosowa

oznaczenia zjawisk hydrologicznych na mapie,

–

zastosowa

metody statystyczne do okre

lania prawdopodobie

stwa

zjawisk hydrologicznych,

–

opracowa

makiety hydrologicznego komunikatu informacyjno-

prognostycznego,

–

sformułowa

ostrze

enia o mo

liwo

ci powstania zjawisk lodowych

i sztormowych utrudniaj

cych odpływ wód rzecznych na podstawie

sytuacji hydrologicznej i meteorologicznej,

–

zastosowa

ró

ne formy przekazywania komunikatów i ostrze

przed niebezpiecznymi zjawiskami zachodz

cymi w hydrosferze,

–

skorzysta

ze specjalistycznych programów komputerowych.

2. Materiał nauczania

Cel i znaczenie prognozy hydrologicznej.
Rodzaje prognoz hydrologicznych.
Wezbrania.
Metody prognozowania stanów i przepływów wezbraniowych.
Prognozowanie stanów i przepływów ni

ówkowych.

Krótkoterminowe prognozy hydrologiczne.

rednioterminowe prognozy hydrologiczne.

Długoterminowe prognozy hydrologiczne.

„

Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

Operaty prognoz.
Zastosowanie prognozowania hydrologicznego.
Formułowanie i przekazywanie komunikatów i ostrze

Ostrze

enia hydrologiczne.

Formy przekazywania komunikatów i ostrze

Specjalistyczne programy komputerowe.

wiczenia

•

Okre

lanie zwi

zku mi

dzy pr

dko

wiatru a wysoko

fali

wezbraniowej.

•

Okre

lanie czasu przebiegu fali wezbraniowej mi

dzy wodowskazami.

•

Opracowywanie prognozy krótkoterminowej,

rednioterminowej oraz

długoterminowej.

•

Opracowywanie prognozy odpływu wiosennego na podstawie

oblicze

zasobów wodnych w zlewni rzeki nizinnej.

•

Opracowywanie projektu biuletynu hydrologicznego.

rodki dydaktyczne

Tablice pogl

dowe, foliogramy i przezrocza dotycz

ce sytuacji

hydrologicznej.
Operaty prognoz.
Roczniki hydrologiczne.
Biuletyny hydrologiczne.
Komunikaty informacyjno-prognostyczne.
Instrukcje do

wicze

Specjalistyczne programy komputerowe.

5. Wskazania metodyczne do realizacji programu jednostki

Realizacja programu jednostki modułowej ma na celu kształtowanie

umiej

tno

ci prognozowania sytuacji hydrologicznej oraz sporz

dzania

komunikatów, depesz i ostrze

przed nadej

ciem niekorzystnych

zjawisk atmosferycznych.

Podczas realizacji programu jednostki modułowej nale

y zwraca

uwag

na rodzaje prognoz hydrologicznych, metody ich opracowywania,

zasady przygotowywania danych, zastosowanie metod statystycznych
do okre

lania prawdopodobie

stwa zjawisk hydrologicznych oraz

wykorzystanie prognoz hydrologicznych w gospodarce wodnej.

W procesie kształcenia nale

y stosowa

metody nauczania

dostosowane do percepcji uczniów oraz przestrzega

zasad ł

czenia

teorii z praktyk

oraz stopniowania trudno

ci.

Wskazane jest, aby program nauczania realizowa

metodami:

wykładu konwersatoryjnego, dyskusji dydaktycznej, metody sytuacyjnej,

„

Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

przypadków, projektów oraz

wicze

praktycznych. Szczególnej uwadze

poleca si

metod

projektów, która daje mo

liwo

ść

doskonalenia

i pogł

bienia wiedzy, a tak

e planowania, rozwi

zywania problemów,

podejmowania decyzji oraz współpracy w zespole.

Realizuj

c program nauczania nale

y wdra

uczniów do

samodzielnej pracy, zach

do studiowania literatury zawodowej oraz

do korzystania z informacji opracowanych przez Centralne Biuro
Prognoz Hydrologicznych.

wiczenia zamieszczone w programie jednostki modułowej stanowi

propozycj

, któr

na wykorzysta

w czasie zaj

ęć

. Nauczyciel mo

zaplanowa

inne

wiczenia o zró

nicowanym stopniu trudno

dostosowuj

c ich zakres i poziom do potrzeb edukacyjnych uczniów.

Zaj

cia dydaktyczne nale

y prowadzi

w grupach do 15 osób,

podzielonych

zespoły

3-4

osobowe,

pracowni

bada

meteorologicznych.

6. Propozycje metod sprawdzania i oceny osi

gni

ęć

edukacyjnych ucznia

Sprawdzanie i ocenianie osi

gni

ęć

uczniów powinno odbywa

przez cały czas realizacji jednostki modułowej na podstawie okre

lonych

kryteriów. Systematyczne sprawdzanie i ocenianie motywuje ucznia do
nauki, wpływa na kształtowanie dyscypliny, pracowito

ci oraz

odpowiedzialno

ci za wyniki pracy.

Proces oceniania powinien obejmowa

−

diagnoz

poziomu wiedzy ucznia przed przyst

pieniem do realizacji

programu,

−

sprawdzanie post

pów uczniów w nauce w trakcie realizacji programu

oraz rozpoznawanie trudno

ci w osi

ganiu celów kształcenia,

−

sprawdzanie wiadomo

ci i umiej

tno

ci po zrealizowaniu programu.

Do sprawdzania osi

gni

ęć

edukacyjnych uczniów proponuje si

stosowa

: sprawdziany ustne, sprawdziany pisemne, testy osi

gni

ęć

szkolnych oraz obserwacj

czynno

ci ucznia podczas wykonywania

wicze

W procesie oceniania szczególn

uwag

nale

y zwróci

na:

−

okre

lanie

przyczyn

stotliwo

wyst

powania

zjawisk

hydrologicznych i meteorologicznych,

−

szeregowanie zbiorów spostrze

danego zjawiska,

−

okre

lanie warto

ci ekstremalnych na podstawie wyników pomiarów

oraz obserwacji,

−

interpretowanie sytuacji hydrologicznej na podstawie pozyskanych

danych hydrologicznych,

−

opracowywanie projektów prognoz hydrologicznych,

„

Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

Moduł 311[23]. Z4
Podstawy oceanologii

1. Cele kształcenia

W wyniku procesu kształcenia ucze

(słuchacz) powinien umie

–

charakteryzowa

budow

geologiczn

Ziemi,

–

wyja

nia

cel i znaczenie bada

geofizycznych,

–

stosowa

prawa fizyki do

wiadczalnej do procesów zachodz

cych

w skorupie ziemskiej,

–

wyja

nia

charakterystyczne zjawiska zachodz

ce w

rodowisku

morskim,

–

rozpoznawa

typowe formy tektoniczne,

–

klasyfikowa

skały i okre

ich wła

ciwo

ci fizyczne,

–

odczytywa

mapy geologiczne i sporz

dza

przekroje geologiczne,

–

wyja

nia

znaczenie bada

oceanologicznych dla gospodarki

narodowej,

–

dobiera

techniki wykonywania pomiarów i obserwacji zjawisk

oceanicznych na stacjach brzegowych,

–

charakteryzowa

zasoby oceanów i bogactwa dna morza,

–

wyja

nia

i opisywa

biologi

strefy polarnej,

–

wyja

nia

zagro

enia dla oceanów wynikaj

ce z nieprawidłowej

działalno

ci człowieka,

–

interpretowa

wyniki bada

geofizycznych oraz oceanologicznych,

–

stosowa

specjalistyczne programy komputerowe.

2. Wykaz jednostek modułowych

Symbol

jednostki

modułowej

Nazwa jednostki modułowej

Orientacyjna

liczba godzin na

realizacj

311[23].Z4.01

Charakteryzowanie zjawisk oceanicznych

311[23].Z4.02

Wykonywanie bada

geofizycznych

311[23].Z4.03

Przeciwdziałanie zagro

eniom mórz i oceanów

Razem

204

„

Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

3. Schemat układu jednostek modułowych

4. Literatura

Depowski S., Kotli

ski R., Ruhle E., Szamanek K.: Surowce mineralne

mórz i oceanów. WNS, Warszawa 1998
Dera J.: Fizyka morza. PWN, Warszawa 1983
Druet C., Kowalik Z.: Dynamika morza. Wydawnictwo Morskie, Gdynia
1970
Kozera A.: Geofizyka poszukiwawcza. Wyd. Geologiczne, Warszawa
1987
Myers N., Uma Ram Nath: Ziemia – atlas zarz

dzania planet

, 1998

Wykaz literatury nale

y aktualizowa

w miar

ukazywania si

nowych

pozycji wydawniczych.

311[23].Z4.03

Przeciwdziałanie zagro

eniom mórz

i oceanów

311[23].Z4

Podstawy oceanologii

311[23].Z4.01

Charakteryzowanie zjawisk

oceanicznych

311[23].Z4.02

Wykonywanie bada

geofizycznych

„

Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

Jednostka modułowa 311[23]Z4.01
Charakteryzowanie zjawisk oceanicznych

1. Szczegółowe cele kształcenia

W wyniku procesu kształcenia ucze

(słuchacz) powinien umie

–

wyja

cel i zadania oceanologii,

–

scharakteryzowa

zadania hydrografii morskiej,

–

okre

warunki

ycia w strefie przybrze

nej, pełnomorskiej

i gł

binowej,

–

posłu

morskimi mapami hydrograficznymi,

–

scharakteryzowa

metody bada

oceanograficznych,

–

scharakteryzowa

rozmieszczenie mórz i oceanów na kuli ziemskiej,

–

scharakteryzowa

bogactwa naturalne mórz i oceanów,

–

scharakteryzowa

ruchy wód oceanicznych,

–

wyja

zjawiska powstawania pływów oraz sejszy,

–

wyja

przyczyny i nast

pstwa falowania mórz i oceanów,

podwodnych trz

sie

Ziemi, wybuchów wulkanów, fal tsunami,

–

sklasyfikowa

dy oceaniczne i morskie według okre

lonych

kryteriów,

–

zidentyfikowa

dy morskie wyst

puj

ce na Morzu Bałtyckim,

–

okre

czynniki wpływaj

ce na termik

wody,

–

okre

zjawiska lodowe na wodach morskich,

–

wyja

wpływ czynników hydrometeorologicznych na zjawiska

lodowe w akwenach morskich, zalewach przybrze

nych oraz uj

ciach

rzek,

–

okre

wpływ zjawisk oceanicznych na procesy zachodz

w atmosferze,

–

okre

wpływ waha

poziomu morza, falowania i pr

dów na

formowanie

brzegów

morskich

bezpiecze

stwo

eglugi

przybrze

nej,

–

wyja

rol

dów oceanicznych na kształtowanie si

pogody

i klimatu,

–

wyja

zasady wykonywania pomiarów falowania, pr

dko

i kierunków pr

dów morskich, grubo

ci lodu, przezroczysto

ci i barwy

wody,

–

dobra

przyrz

wykonywania

pomiarów

hydrometeorologicznych,

–

scharakteryzowa

sposoby ochrony wybrze

y przed sztormami,

–

okre

ródła zanieczyszcze

mórz i oceanów oraz ich brzegów,

–

okre

oddziaływanie mórz i oceanów na

rodowisko przybrze

ne,

„

Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

–

scharakteryzowa

badania oceanograficzne Morza Bałtyckiego

i akwenów przybrze

nych,

–

oceni

znaczenie bada

oceanograficznych dla rozwoju gospodarki

morskiej,

–

posłu

przepisami prawa dotycz

cymi zasad korzystania

z zasobów mórz i oceanów.

2. Materiał nauczania

Podstawy oceanologii.
Hydrografia morska.
Rozmieszczenie mórz i oceanów na kuli ziemskiej.
Bogactwa mórz i oceanów.
Wahania stanów morza.
Falowanie i jego wpływ na erozj

brzegów oraz urz

dze

nadbrze

nych.

dy morskie w morzach i oceanach.

Termika i zlodzenie mórz.
Pionowy i poziomy rozkład temperatur wód mórz i oceanów.
Zjawiska lodowe na wodach morskich.
Ocean w strefie wybrze

Przyrz

dy do pomiarów: falowania, pr

dko

ci i kierunków pr

dów

morskich, grubo

ci lodu, przezroczysto

ci i barwy wody.

Echosondy, termometry, wodowskazy.
Charakterystyka Morza Bałtyckiego.
Meteorologia morska.
Wpływ zasolenia wód oceanicznych na czynniki pogody.
Znaczenie bada

oceanograficznych dla gospodarki narodowej.

Przepisy prawa dotycz

ce zasad korzystania z zasobów mórz

i oceanów.

wiczenia

•

Okre

lanie przyczyn i skutków falowania mórz i oceanów,

podwodnych trz

sie

Ziemi oraz wybuchów wulkanów.

•

Charakteryzowanie linii brzegowej Morza Bałtyckiego.

•

Planowanie ochrony wybrze

y mórz przed sztormami.

•

Okre

lanie wpływu falowania na erozj

brzegów nadmorskich.

rodki dydaktyczne

Tablice pogl

dowe, foliogramy, przezrocza dotycz

ce budowy dna

morskiego, organizmów wodnych, procesów lodowych, waha

stanów

wody, falowania, pr

dko

ci i kierunku pr

dów morskich, temperatury,

grubo

ci lodu, barwy, przezroczysto

ci.

Mapy morskie i atlasy.

„

Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

Plansze batymetryczne.
Przyrz

dy do pomiarów: falowania, pr

dko

ci i kierunków pr

dów

morskich, grubo

ci lodu, przezroczysto

ci i barwy wody.

Echosonda, termometry, wodowskazy.
Kanał pomiarowy.
Prezentacje multimedialne dotycz

ce zjawisk i procesów zachodz

cych

w oceanach.
Filmy dydaktyczne przedstawiaj

ce charakterystyk

Morza Bałtyckiego.

5. Wskazania metodyczne do realizacji programu jednostki

Program

jednostki

modułowej

obejmuje

tre

dotycz

rozmieszczenia mórz i oceanów na kuli ziemskiej, zjawisk zachodz

cych

w morzach i oceanach, okre

lania wpływu waha

stanów morza oraz

falowania na erozj

brzegów oraz zasad wykonywania pomiarów

hydrometeorologicznych.

W osi

gni

ciu zało

onych celów kształcenia istotne znaczenie ma

dobór metod nauczania. Szczególnie zalecane s

metody: pokazu

z obja

nieniem, tekstu przewodniego, metoda sytuacyjna, projektów

oraz

wicze

praktycznych.

Tematyka projektów mo

e dotyczy

oceny stanu linii brzegowej

Morza Bałtyckiego, planowania i organizacji robót zwi

zanych

zabezpieczaniem

brzegów

nadmorskich

przed

falowaniem,

wykonywania pomiarów pr

dko

ci i kierunków pr

dów morskich,

grubo

ci lodu oraz przezroczysto

ci i barwy wody. Podczas

opracowywania

projektów

uczniowie

powinni

mie

liwo

ść

korzystania z instrukcji, katalogów, poradników, materiałów

ródłowych.

wiczenia zamieszczone w programie stanowi

propozycj

wykorzystania przez nauczyciela. Zakres

wicze

e by

rozszerzony

w zale

ci od potrzeb edukacyjnych i mo

liwo

ci szkoły. Stosowanie

pomocy dydaktycznych w procesie kształcenia ułatwi uczniom
przyswojenie

wiadomo

zjawiskach,

zale

ciach

prawidłowo

ciach zachodz

cych w

rodowisku morskim, zach

uczniów

aktywno

oraz

urozmaici

prowadzenie

zaj

ęć

dydaktycznych.

W procesie nauczania-uczenia si

nale

y zwróci

uwag

znaczenie prowadzonych bada

oceanograficznych dla gospodarki

narodowej oraz przepisy prawa dotycz

ce korzystania z zasobów mórz

i oceanów.

Zaj

cia nale

y prowadzi

w pracowni bada

meteorologicznych,

w grupach do 15 osób z podziałem na zespoły 3-4 osobowe.

„

Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

6. Propozycje metod sprawdzania i ocena osi

gni

ęć

edukacyjnych ucznia

Ocenianie osi

gni

ęć

uczniów powinno odbywa

przez cały czas

realizacji programu jednostki modułowej na podstawie okre

lonych

kryteriów oceniania. Sprawdzanie wiadomo

ci powinno u

wiadomi

uczniom poziom ich osi

gni

ęć

w odniesieniu do wymaga

edukacyjnych

oraz motywowa

do samooceny i samodzielnej pracy.

Podczas realizacji programu jednostki modułowej nale

y ocenia

osi

gni

cia uczniów w zakresie wyodr

bnionych celów kształcenia na

podstawie:

−

sprawdzianów ustnych,

−

sprawdzianów pisemnych,

−

obserwacji pracy ucznia podczas wykonywania zada

praktycznych.

Obserwuj

c czynno

ci uczniów podczas wykonywania

wicze

i dokonuj

c oceny pracy, nale

y zwróci

uwag

na:

−

posługiwanie si

morskimi mapami hydrograficznymi,

−

wyja

nianie wpływu zjawisk oceanicznych na procesy zachodz

w atmosferze,

−

okre

lanie sposobów ochrony wybrze

y morza przed sztormami,

−

rozpoznawanie

ródeł zanieczyszcze

mórz i oceanów oraz ich

brzegów,

−

okre

lanie wpływu mórz i oceanów na

rodowisko przybrze

ne,

−

formułowanie

wniosków

podstawie

obserwacji

zjawisk

zachodz

cych w atmosferze oraz wykonanych

wicze

W ocenie ko

cowej osi

gni

ęć

ucznia po zako

czeniu realizacji

programu jednostki modułowej nale

y uwzgl

dni

wyniki sprawdzianów,

poziom wykonania

wicze

oraz wykonanie i prezentacj

projektu.

„

Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

Jednostka modułowa 311[23]Z4.02
Wykonywanie bada

geofizycznych

1. Szczegółowe cele kształcenia

W wyniku procesu kształcenia ucze

(słuchacz) powinien umie

–

okre

zakres i znaczenie bada

geofizycznych,

–

scharakteryzowa

podstawowe metody bada

geofizyki stosowanej,

–

wyja

zasad

działania sejsmografów,

–

wyja

poj

cia: izostazja oraz geotermika,

–

okre

strefy sejsmiczne na Ziemi,

–

wyja

przyczyny trz

sienia Ziemi,

–

zlokalizowa

czynne wulkany na Ziemi,

–

scharakteryzowa

wła

ciwo

ci geofizyczne skał oraz metody ich

bada

–

zastosowa

podstawowe badania geofizyczne do opisu budowy

geologicznej skorupy ziemskiej,

–

scharakteryzowa

metody pomiarów stosowanych podczas bada

geofizycznych,

–

wyja

budow

i zasady działania przyrz

dów i elektronicznej

aparatury

kontrolno-pomiarowej

stosowanej

badaniach

geofizycznych w otworach wiertniczych,

–

dokona

konserwacji

przyrz

dów

aparatury

stosowanej

w badaniach geofizycznych,

–

okre

efekty paleoklimatyczne zwi

zane ze zlodowaceniami,

–

zinterpretowa

wyniki bada

geofizycznych,

–

zgromadzi

i przetworzy

dane w banku informacji geofizycznych,

–

posłu

programami

komputerowymi

stosowanymi

opracowywania bada

geofizycznych,

–

dokona

analizy ilo

ciowej i jako

ciowej wyników bada

–

okre

liwo

ci wykorzystania wyników bada

geofizycznych do

wykrywania złó

surowców mineralnych,

–

opracowa

profil geologiczny,

–

zastosowa

zasady bezpiecze

stwa i higieny pracy oraz ochrony

rodowiska podczas wykonywania bada

geofizycznych.

2. Materiał nauczania

Zakres i metody bada

geofizycznych.

Przyrz

dy stosowane do bada

geofizycznych.

Własno

ci fizyczne Ziemi.

Sejsmologia – fizyczne i geologiczne podstawy bada

sejsmicznych.

Charakterystyka skał.
Metody bada

geofizyki powierzchniowej.

„

Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

Geofizyka wiertnicza.
Badania kompleksowe i specjalne.
Sposoby rejestracji bada

geofizycznych.

Opracowanie i interpretacja wyników bada

wiczenia

•

Dobieranie metod bada

geofizycznych do poszukiwania złó

surowców naturalnych: ropy naftowej, rud metali oraz w

gla

kamiennego i brunatnego.

•

Rozpoznawanie skał i minerałów na podstawie próbek oraz zdj

ęć

•

Okre

lanie twardo

ci minerałów na podstawie skali twardo

ci Mohra.

•

Wykonywanie

profilu

geologicznego

podstawie

mapy

topograficznej.

•

Wyznaczanie krzywizny otworu, spadu i rozci

gliwo

ci warstw

skalnych, miejsc odpływu wody zło

owej do otworu na podstawie

profili geologicznych.

•

Wyznaczanie rodzaju i wła

ciwo

ci przewierconych skał.

rodki dydaktyczne

Grawimetr – magnetometr.
Sondy pomiarowe.
Próbki skał.
Atlasy minerałów i skał.
Prospekty, katalogi sprz

tu stosowanego do bada

geofizycznych.

Mapy fizyczne i geofizyczne.
Foliogramy, przezrocza przedstawiaj

ce badania sejsmiczne.

Aparatura kontrolno-pomiarowa.
Wyniki bada

geofizycznych.

Zestawy nomogramów do interpretacji wyników pomiarów.
Specjalistyczne programy komputerowe.

5. Wskazania metodyczne do realizacji programu jednostki

Program jednostki modułowej obejmuje tre

ci dotycz

ce rodzajów,

metod oraz zasad wykonywania bada

geofizycznych.

procesie

dydaktycznym

powinny

znale

źć

zastosowanie

nast

puj

metody

nauczania:

wykład

informacyjny,

pokaz

z instrukta

em, pokaz z obja

nieniem, metoda tekstu przewodniego oraz

wiczenia praktyczne.

Szczególnie zalecana jest metoda projektów. Wskazane jest, aby

uczniowie opracowali projekty o tematyce dotycz

cej dokumentowania

zasobów kopalin oraz badania przyczyn i skutków trz

sienia Ziemi.

Podczas opracowywania projektu nale

y zwróci

uwag

na miejsce

„

Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

bada

, dobór metod i etapy wykonywania bada

, tok prowadzonych

bada

oraz na graficzne przedstawianie projektowanych rozwi

Kształtowanie umiej

tno

ci praktycznych w zakresie wykonywania

bada

geofizycznych powinno odbywa

w warunkach rzeczywistych,

gdzie istnieje mo

liwo

ść

bezpiecznego ich wykonywania. Przed

przyst

pieniem do wykonywania

wicze

nale

y zapozna

uczniów

z przepisami bezpiecze

stwa i higieny pracy, zakresem i rodzajem

wykonywanych prac, zasadami wykonywania bada

oraz rejestrowania

ich wyników.

Uczniowie powinni pracowa

w grupach do 15 osób, podzielonych na

zespoły 4-5 osobowe. Zaj

cia nale

y prowadzi

w pracowni,

wyposa

onej w mapy i atlasy, tablic

z próbkami skał oraz zapewni

uczniom dost

p do specjalistycznych programów komputerowych.

Podczas realizacji programu jednostki modułowej nale

y umo

liwi

uczniom korzystanie z dokumentacji projektowej, norm, poradników.

6. Propozycje metod sprawdzania i ocena osi

gni

ęć

edukacyjnych ucznia

Sprawdzanie i ocenianie osi

gni

ęć

uczniów powinno odbywa

przez cały czas realizacji programu jednostki modułowej na podstawie
okre

lonych kryteriów. Ocena powinna stymulowa

aktywno

ść

ucznia

i zapewni

mu poczucie satysfakcji na ka

dym etapie kształcenia.

Wiadomo

ci i umiej

tno

ci uczniów mog

kontrolowane za

pomoc

sprawdzianów pisemnych, sprawdzianów ustnych oraz testów

osi

gni

ęć

szkolnych. Zaleca si

stosowanie zada

wymagaj

cych

twórczego my

lenia i stosowania posiadanej wiedzy w sytuacjach

typowych i problemowych. Umiej

tno

ci praktyczne proponuje si

sprawdza

podczas obserwacji pracy uczniów.

Obserwuj

c czynno

ci ucznia podczas wykonywania

wicze

i dokonuj

c oceny pracy, nale

y zwraca

uwag

na:

–

stosowanie posiadanej wiedzy w praktyce,

–

okre

lanie metod bada

geofizycznych do poszukiwania złó

surowców naturalnych: ropy naftowej, rud metali oraz w

gla

kamiennego i brunatnego,

–

rozpoznawanie skał i minerałów,

–

odczytywanie map,

–

opracowywanie profili geologicznych,

–

okre

lanie zagro

powodowanych przez zjawiska sejsmiczne.

W ocenie osi

gni

ęć

ucznia po zako

czeniu realizacji programu

jednostki modułowej nale

y uwzgl

dni

wyniki sprawdzianów, testów

osi

gni

ęć

szkolnych, poziom wykonania

wicze

praktycznych oraz

wykonanie i prezentacj

projektu.

„

Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

Jednostka modułowa 311[23]Z4.03
Przeciwdziałanie zagro

eniom mórz i oceanów

1. Szczegółowe cele kształcenia

W wyniku procesu kształcenia ucze

(słuchacz) powinien umie

−−−−

scharakteryzowa

zasoby mórz i oceanów,

−−−−

wyja

rol

ekosystemów brzegowych mórz i oceanów,

−−−−

scharakteryzowa

czynniki maj

ce niekorzystny wpływ na wody mórz

i oceanów,

−−−−

scharakteryzowa

ródła zanieczyszcze

mórz i oceanów,

−−−−

okre

skutki zanieczyszcze

mórz i oceanów,

−−−−

scharakteryzowa

metody

ochrony

mórz

oceanów

przed

zanieczyszczeniami,

−−−−

dobra

metody ochrony mórz przed zanieczyszczeniami niesionymi

przez rzeki,

−−−−

okre

metody ochrony zasobów

ywych przyrody,

−−−−

zaplanowa

działania maj

ce na celu ochron

mórz i oceanów,

−−−−

posłu

przepisami prawna lokalnego i mi

dzynarodowego

reguluj

cymi ochron

mórz i oceanów.

2. Materiał nauczania

Podstawowe zagro

enia oceanów i mórz.

ródła zanieczyszcze

mórz i oceanów.

Katastrofy zbiornikowców i platform wiertniczych.
Skutki zanieczyszcze

mórz i oceanów.

Przeciwdziałanie skutkom zanieczyszcze

Metody ochrony oceanów i mórz.
Konwencje

dzynarodowe

programy

ochrony

zasobów

oceanicznych.

wiczenia

•

Dobieranie

metod

ochrony

morza

przed

niebezpiecznymi

substancjami chemicznymi.

•

Analizowanie programów ochrony wybrze

y morskich.

•

Opracowywanie projektu ochrony zasobów oceanicznych.

•

Opracowywanie raportu na temat zagro

morza Bałtyckiego.

•

Okre

lanie skutków nadmiernej eksploracji i eksploatacji surowców

z dna i spod dna morskiego.

•

Analizowanie konwencji mi

dzynarodowych i programów ochrony

zasobów oceanicznych.

„

Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

rodki dydaktyczne

Tablice pogl

dowe, foliogramy, przezrocza dotycz

ce ekosystemów

wodnych.
Mapy morskie i atlasy.
Plansze batymetryczne.
Prezentacje multimedialne dotycz

ce ochrony mórz i oceanów.

Filmy dydaktyczne przedstawiaj

ce gospodarcze znaczenie oceanów

i mórz.
Mikroskop.
Publikacje konwencji i programów ochrony zasobów oceanicznych.

5. Wskazania metodyczne do realizacji programu jednostki

Program jednostki modułowej obejmuje tre

ci dotycz

ce zasobów

mórz i oceanów,

ródeł oraz skutków ich zanieczyszczenia oraz

przepisów prawna lokalnego i mi

dzynarodowego reguluj

cych ochron

mórz i oceanów.

W trakcie realizacji programu nale

y zwraca

uwag

na wpływ

ró

nych zjawisk oraz działalno

ci człowieka na stan mórz i oceanów

oraz ich brzegów, działania podejmowane przez ró

ne organizacje

krajowe i mi

dzynarodowe na rzecz ochrony wód mórz i oceanów.

W procesie kształcenia istotne jest równie

kształtowanie wła

ciwych

postaw zawodowych, takich jak: rzetelno

ść

, odpowiedzialno

ść

wykonan

prac

, współpraca w zespole, samokształcenie i doskonalenie

zawodowe.

procesie

dydaktycznym

powinny

znale

źć

zastosowanie

nast

puj

metody

nauczania:

wykład

problemowy,

dyskusja

dydaktyczna,

metoda

przypadków

oraz

wiczenia

praktyczne.

Szczególnie zalecana jest metoda projektów, która daje mo

liwo

ść

doskonalenia i pogł

biania zdobytej wiedzy, a tak

e planowania

i rozwi

zywania problemów, korzystania z ró

nych

ródeł informacji oraz

współpracy w zespole. Uczniowie powinni pracowa

w grupach do 15

osób, podzielonych na zespoły 4-5 osobowe.

Zaj

cia nale

y prowadzi

w pracowni bada

meteorologicznych

wyposa

onej w mapy i atlasy oraz zestawy komputerowe. Proces

dydaktyczny zaleca si

wspomaga

filmami dydaktycznymi dotycz

cymi

ochrony wód mórz i oceanów.

6. Propozycje metod sprawdzania i ocena osi

gni

ęć

edukacyjnych ucznia

Sprawdzanie i ocenianie osi

gni

ęć

edukacyjnych uczniów powinno

odbywa

przez cały czas realizacji programu jednostki modułowej

według ustalonych kryteriów. Ocenianie powinno u

wiadomi

uczniom

„

Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

poziom osi

gni

ęć

w odniesieniu do wymaga

edukacyjnych, motywowa

do samodzielnej pracy i samooceny.

W procesie oceniania szczególn

uwag

nale

y zwraca

aktywno

ść

ucznia na zaj

ciach, wkład pracy i zaanga

owanie

w wykonywanie zada

Osi

gni

cia uczniów mo

na ocenia

na podstawie:

–

sprawdzianów ustnych,

–

sprawdzianów pisemnych,

–

testów dydaktycznych,

–

obserwacji czynno

ci ucznia podczas wykonywania

wicze

Zaleca si

stosowania zada

wymagaj

cych twórczego my

lenia

i stosowania posiadanej wiedzy w praktyce. Obserwuj

c czynno

ucznia podczas wykonywania

wicze

i dokonuj

c oceny jego pracy,

nale

y zwróci

uwag

na:

–

rozpoznawanie

ródeł zanieczyszczenia mórz i oceanów,

–

okre

lanie zagro

wynikaj

cych z połowu ryb,

–

charakteryzowanie metod ochrony zasobów morskich,

–

okre

lanie skutków zanieczyszczenia mórz i oceanów oraz ich

brzegów,

–

okre

lanie skutków nieracjonalnej działalno

ci człowieka,

–

okre

lanie działa

podejmowanych przez organizacje krajowe

i mi

dzynarodowe na rzecz ochrony zasobów oceanicznych.

Oceniaj

c osi

gni

cia uczniów, po zako

czeniu realizacji programu

jednostki modułowej, nale

y uwzgl

dni

wyniki wszystkich metod

sprawdzania zastosowanych przez nauczyciela.

„

Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

Moduł 311[23].Z5
Prognozowanie meteorologiczne

1. Cele kształcenia

W wyniku procesu kształcenia ucze

(słuchacz) powinien umie

–

posługiwa

poj

ciami z zakresu meteorologii synoptycznej,

–

wyja

nia

procesy pogodotwórcze,

–

wyja

nia

budow

i ewolucj

układów atmosferycznych,

–

charakteryzowa

typy

pogody

poszczególnych

układach

barycznych i w strefach frontów,

–

okre

zwi

zek zjawisk atmosferycznych (zachmurzenia, burz,

opadów) z układami barycznymi i strefami frontów atmosferycznych,

–

interpretowa

lokalne oznaki zmian pogody,

–

sporz

dza

mapy synoptyczne,

–

interpretowa

wyniki meteorologicznych modeli prognostycznych

dost

pnych w Internecie,

–

wykorzystywa

dane satelitarne, radarowe oraz systemu detekcji burz

do przygotowania analiz i prognoz.

2. Wykaz jednostek modułowych

Symbol

jednostki

modułowej

Nazwa jednostki modułowej

Orientacyjna

liczba godzin

na realizacj

311[23].Z5.02

Sporz

dzanie prognoz meteorologicznych

124

311[23].Z5.03

Korzystanie z prognostycznych modeli pogody

Razem

184

„

Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

3. Schemat układu jednostek modułowych

4. Literatura

Janiszewski F.: Wskazówki dla posterunków meteorologicznych. IMiGW,
Warszawa 1998
Kaczorowska Z.: Pogoda i klimat. WSiP, Warszawa 1998
Kossowska-Cezak U., Martyn D., Olszewski K., Kopacz-Lembowicz:
Meteorologia i klimatologia. PWN, Warszawa 2000
Meteorologia synoptyczna. Dowództwo Wojsk Obrony Powietrznej Kraju
Warszawa, Warszawa 1991
Kossowska-Cezak U. Martyn D., Olszewski K., Kopacz-Lembowicz:
Wst

p do meteorologii i klimatologii. PWN, Warszawa 1998

ski Cz., Michalska B.: Agrometeorologia. PWN, Warszawa 1999

Łykowski B.: Zró

nicowanie regionalne pionowego gradientu opadowego

w nizinnej cz

ęś

ci Polski. ZPNR, Warszawa 1998

Sorbjan Z. Meteorologia dla ka

dego. Prószy

ski i S-ka, Warszawa 2001

Podstawy klimatologii. WMO IMGW, Warszawa 1996
Podstawy meteorologii. WMO IMGW, Warszawa 1991

Czasopisma: Gazeta Obserwatora IMGW, Wiadomo

ci IMGW

Wykaz literatury nale

y aktualizowa

w miar

ukazywania si

nowych

pozycji wydawniczych.

311[23].Z5

Prognozowanie meteorologiczne

311[23].Z5.01

Sporz

dzanie prognoz

meteorologicznych

311[23].Z5.02

Korzystanie z prognostycznych modeli

pogody

„

Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

Jednostka modułowa 311[23].Z5.01.
Sporz

dzanie prognoz meteorologicznych

1. Szczegółowe cele kształcenia

W wyniku procesu kształcenia ucze

(słuchacz) powinien umie

–

przedstawi

współczesne

metody

prezentacji

zjawisk

meteorologicznych,

–

scharakteryzowa

naukowe metody przewidywania pogody,

–

okre

zakres prognozy meteorologicznej i jej elementy,

–

okre

ródła i no

niki informacji stosowanych do sporz

dzania

prognoz meteorologicznych,

–

sporz

dzi

mapy synoptyczne,

–

zastosowa

oznaczenia synoptyczne na mapie pogody,

–

okre

kanały przesyłania wiadomo

ci meteorologicznych,

–

scharakteryzowa

pogod

i jej zmiany w masach powietrza i na

frontach atmosferycznych,

–

okre

zale

ść

pogody lokalnej od uwarunkowa

geograficznych,

–

wyznaczy

naturalne obszary synoptyczne półkuli północnej,

–

wyja

cyrkulacj

mas powietrza półkuli północnej w ró

nych

sektorach,

–

skorzysta

danych

meteorologicznych

opracowa

klimatologicznych do sporz

dzania prognozy pogody,

–

zinterpretowa

wyniki obserwacji meteorologicznych,

–

posłu

mapami pogody oraz sformułowa

wnioski dotycz

przewidywanego rozwoju procesów atmosferycznych,

–

odczyta

tre

ci depesz meteorologicznych typu: TEMP, SYNOP,

KLIMAT,

–

sporz

dzi

prognoz

meteorologiczn

dla wybranego obszaru,

–

zastosowa

zasady opracowania ostrze

oraz komunikatów

synoptycznych,

–

przeprowadzi

analiz

sytuacji pogodowych i synoptycznych na

podstawie danych z systemów pomiarowych,

–

zinterpretowa

wyniki

modeli

numerycznych

wiatowych

i regionalnych centrów WMO,

–

zastosowa

specjalistyczne programy komputerowe do sporz

dzania

prognoz meteorologicznych.

2. Materiał nauczania

Podstawy meteorologii synoptycznej.
Zakres i elementy prognozy meteorologicznej.

ródła

informacji

potrzebnych

sporz

dzania

prognoz

meteorologicznych.

„

Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

Klucze i kody do przekazywania informacji synoptycznych.
Mapy synoptyczne i oznaczenia na mapie.
Transmisja informacji meteorologicznych.
Analiza warunków meteorologicznych.
Sporz

dzanie prognozy meteorologicznej.

Sporz

dzanie i wysyłanie komunikatów synoptycznych.

wiczenia

••••

Gromadzenie danych do sporz

dzenia prognozy meteorologicznej.

••••

Kodowanie i rozkodowywanie informacji meteorologicznych.

••••

Analizowanie map synoptycznych.

••••

Opracowywanie prognozy pogody dla regionu.

••••

Sporz

dzanie prognoz pogody na podstawie wyników pomiarów

meteorologicznych.

••••

Redagowanie

ostrze

enia

przewidywanych

anomaliach

pogodowych.

••••

Formułowanie tre

ci depesz i komunikatów meteorologicznych.

rodki dydaktyczne

Mapy klimatyczne, synoptyczne.
Mapy rozkładu ci

nienia frontów klimatologicznych i szlaków ni

owych.

Stacja meteorologiczna – wyposa

enie ogródka meteorologicznego.

Mapy klimatyczne i meteorologiczne.
Atlasy geograficzne.
Mapy rozkładu ci

nienia frontów klimatologicznych i szlaków ni

owych.

Klucze meteorologiczne i ich zastosowanie.
Klucze meteorologiczne SYNOP, TEMP, KLIMAT TEMP, SHIP.
Mapy synoptyczne.
Prognozy i ostrze

enia synoptyczne.

Mapy rozkładu temperatury, opadu, ci

nienia, parowania, wilgotno

ci,

zachmurzenia.
Zdj

cia satelitarne i radarowe.

Mapy pogody.
Systemy wizualizacji danych synoptycznych.
Teksty przewodnie do

wicze

Specjalistyczne programy komputerowe do sporz

dzania prognoz

synoptycznych.

5. Wskazania metodyczne do realizacji programu jednostki

Program jednostki modułowej obejmuje tre

ci dotycz

ce gromadzenia

i przygotowywania danych meteorologicznych do sporz

dzenia prognoz,

„

Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

kodowania

informacji

meteorologicznych,

sporz

dzania

map

synoptycznych oraz przesyłania wiadomo

ci meteorologicznych.

Osi

gni

cie zaplanowanych w programie celów kształcenia wymaga

stosowania

nast

puj

cych

metod

nauczania:

wykładu

konwersatoryjnego, dyskusji dydaktycznej, metody przewodniego tekstu,
metody projektów oraz

wicze

praktycznych. Program jednostki

modułowej nale

y realizowa

w korelacji z innymi dziedzinami nauki,

takimi jak: ochrona i kształtowanie

rodowiska, geografia, fizyka,

statystyka.

Podczas realizacji programu jednostki modułowej uczniowie powinni
korzysta

map

synoptycznych

klimatycznych,

atlasów

geograficznych,

prognoz

ostrze

hydrologicznych

i meteorologicznych, zdj

ęć

satelitarnych i radarowych oraz innych

ródeł

informacji. W procesie nauczania bardzo wa

ne jest systematyczne

wdra

anie uczniów do samodzielno

ci. Zaleca si

, aby uczniowie na

podstawie  wyników  obserwacji  i  pomiarów  meteorologicznych,  danych
statystycznych  z  wielolecia,  komunikatów  z  wybranych  jednostek
meteorologicznych,  danych  Instytutu  Meteorologii  i  Gospodarki  Wodnej
oraz

informacji

pozyskanych

Internetu

opracowali

projekt

krótkoterminowej prognozy dla okre

lonego regionu.

Zaj

cia nale

y prowadzi

w grupach do 15 osób, podzielonych na

zespoły 3-5 osobowe, w pracowni bada

meteorologicznych oraz

pracowni komputerowej. Podczas realizacji programu jednostki
modułowej zaleca si

organizacj

wycieczki do najbli

szej stacji

hydrologiczno-meteorologicznej oraz biura prognoz meteorologicznych
IMGW w regionie.

6. Propozycje metod sprawdzania i oceny osi

gni

ęć

edukacyjnych ucznia

Sprawdzanie i ocenianie osi

gni

ęć

uczniów powinno odbywa

przez cały czas realizacji programu jednostki, na podstawie okre

lonych

kryteriów oceniania.

Wiadomo

ci i umiej

tno

ci uczniów mog

sprawdzane za

pomoc

sprawdzianów pisemnych i ustnych oraz testów osi

gni

ęć

szkolnych. Umiej

tno

ci praktyczne nale

y sprawdza

poprzez

obserwacj

czynno

wykonywanych

przez

uczniów

podczas

gromadzenia danych, ich przetwarzania i opracowywania prognoz.
Podczas kontroli post

pów uczniów nale

y zwróci

uwag

operowanie

zdobyt

wiedz

merytoryczn

jako

ść

wypowiedzi,

stosowanie poj

ęć

z zakresu meteorologii. Szczególn

uwag

nale

zwróci

na:

„

Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

−

odczytywanie depesz synoptycznych,

−

odczytywanie

symboli

stosowanych

szyfrowania

depesz

i prognoz,

−

opracowywanie i interpretowanie wyników obserwacji i pomiarów

meteorologicznych,

−

opracowywanie prognozy meteorologicznej.

Kontrol

poprawno

ci wykonywania

wicze

nale

y przeprowadzi

w trakcie i po ich wykonaniu.
W ocenie ko

cowej osi

gni

ęć

uczniów nale

y uwzgl

dni

wyniki

wszystkich stosowanych przez nauczyciela metod sprawdzania wiedzy
i umiej

tno

ci.

„

Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

Jednostka modułowa 311[23].Z5.02
Korzystanie z prognostycznych modeli pogody

1. Szczegółowe cele kształcenia

W wyniku procesu kształcenia ucze

(słuchacz) powinien umie

–

scharakteryzowa

dost

pne prognostyczne modele pogody,

–

zgromadzi

dane do opracowania modelu pogody,

–

scharakteryzowa

zjawiska meteorologiczne niekorzystne dla

ró

nych dziedzin gospodarki,

–

okre

wpływ elementów meteorologicznych na organizm człowieka,

zwierz

ta i ro

liny,

–

skorzysta

z prognostycznych modeli pogody opracowywanych dla

potrzeb budownictwa, rolnictwa i lotnictwa,

–

przewidzie

wyst

pienie

ywiołowych

podstawie

prognostycznych modeli pogody,

–

opracowa

prognoz

wyst

powania suszy i wezbra

–

posłu

prognostycznymi

modelami

pogody

podczas

opracowywania

prognozy

pogody

potrzeby

okre

lonych

odbiorców,

–

skorzysta

z ró

nych

ródeł informacji.

2. Materiał nauczania

Prognostyczne modele pogody.
Zasady budowania modeli prognostycznych.
Zjawiska meteorologiczne niekorzystne dla ró

nych dziedzin gospodarki.

ski

ywiołowe.

Opcje zastosowa

modeli prognostycznych.

Prognostyczne modele pogody a potrzeby odbiorców.
Prognozowanie zjawisk meteorologicznych dla potrzeb gospodarki.
Zdj

cia satelitarne, mapy pogody, klucze meteorologiczne.

wiczenia

•

Opracowanie

prognozy

wyst

powania

okre

lonych

zjawisk

meteorologicznych na dany obszarze.

•

Opracowanie prognozy wyst

powania suszy i wezbra

w danym

regionie.

•

Stosowanie prognostycznych modeli pogody w ró

nych dziedzinach

gospodarki.

„

Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

rodki dydaktyczne

Zdj

cia satelitarne.

Mapy pogody.
Klucze meteorologiczne.
Plany zagospodarowania przestrzennego.
Atlasy hydrologiczne, poradniki.
Teksty przewodnie do

wicze

5. Wskazania metodyczne do realizacji programu jednostki

Program

jednostki

obejmuje

zagadnienia

dotycz

zasad

opracowywania prognostycznych modeli pogody, posługiwania si

nimi

oraz wykorzystania ich w gospodarce.
W procesie nauczania – uczenia si

nale

y zwróci

uwag

na wpływ

zachmurzenia, ci

nienia atmosferycznego, wiatru, wilgotno

ci powietrza

oraz opadów i osadów atmosferycznych na kształtowanie si

pogody.

Osi

gni

cie zaplanowanych celów kształcenia umo

liwi stosowanie

nast

puj

cych metod nauczania: wykładu problemowego, metody

sytuacyjnej, tekstu przewodniego oraz

wicze

praktycznych. Metoda

projektów zasługuje na szczególn

uwag

, poniewa

daje mo

liwo

ść

zastosowania wcze

niej zdobytej wiedzy, pozwala na efektywne

wykorzystanie czasu, planowanie działa

, podejmowanie decyzji,

korzystanie z ró

nych

ródeł informacji oraz prezentacj

wykonanych

projektów.
W trakcie realizacji programu jednostki modułowej nale

y podkre

istotn

rol

prognostycznych modeli pogody w gospodarce oraz zwróci

uwag

na fakt,

e prognozowanie meteorologiczne to niezwykle trudne

i odpowiedzialne zadanie. Trudno

ść

ta wynika z dynamicznego układu

atmosfery, jego szerokiego zakresu przestrzennego oraz zmian
aktualnej sytuacji meteorologicznej. Dzi

ki hydrodynamicznym modelom

atmosfery oraz dost

pno

ci programów komputerowych o du

ej mocy,

stało si

liwe tworzenie numerycznych prognoz pogody, które s

opracowywane jako modele globalne, modele regionalne oraz modele
mezoskalowe.

Zaj

cia dydaktyczne nale

y prowadzi

w pracowni bada

meteorologicznych oraz pracowni komputerowej w grupach do 15 osób,
podzielonych na zespoły 3-5 osobowe. W czasie zaj

ęć

uczniowie

powinni mie

liwo

ść

korzystania z ró

nych

ródeł informacji, takich

jak: zdj

cia satelitarne, mapy pogody, plany zagospodarowania

przestrzennego, mapy, atlasy, poradniki.

„

Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

6. Propozycje metod sprawdzania i oceny osi

gni

ęć

edukacyjnych ucznia

Sprawdzanie i ocenianie osi

gni

ęć

uczniów powinno odbywa

systematycznie, przez cały czas realizacji programu jednostki na
podstawie okre

lonych kryteriów.

Kryteria oceniania powinny dotyczy

stopnia i zakresu opanowania

przez ucznia wiadomo

ci i umiej

tno

ci.

Sprawdzanie osi

gni

ęć

poznawczych ucznia mo

e odbywa

pomoc

–

sprawdzianów ustnych,

–

sprawdzianów pisemnych,

–

testów osi

gni

ęć

szkolnych.

Umiej

tno

ci praktyczne powinny by

sprawdzane na podstawie

obserwacji czynno

ci uczniów podczas wykonywania

wicze

Podczas obserwacji nauczyciel powinien zwraca

uwag

na:

–

prowadzenie obserwacji zjawisk i procesów atmosferycznych,

–

okre

lanie wpływu niekorzystnych zjawisk meteorologicznych na

rodowisko przyrodnicze,

–

przygotowanie danych statystycznych do opracowywania prognoz,

–

korzystanie z prognostycznych modeli pogody.

W ko

cowej ocenie osi

gni

ęć

ucznia nale

y uwzgl

dni

wyniki

wszystkich metod sprawdzania zastosowanych przez nauczyciela.

„

Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

Moduł 311[23].Z6

Praktyka zawodowa

1. Cele kształcenia

W wyniku procesu kształcenia ucze

(słuchacz) powinien umie

–

posługiwa

sprz

tem i urz

dzeniami pomiarowo-obserwacyjnymi

do pomiarów hydrologiczno-meteorologicznych,

–

wykonywa

pomiary geodezyjne i hydrometryczne,

–

wykonywa

prace kameralne w zakresie meteorologii, hydrometrii

i geodezji,

–

prowadzi

dokumentacj

obserwacyjno-pomiarow

stacji

hydrologiczno-meteorologicznej,

–

instalowa

zestawy pomiarowe,

–

stosowa

zasady wykonywania pomiarów meteorologicznych,

–

stosowa

zasady kalibracji przyrz

dów pomiarowych,

–

posługiwa

specjalnymi kodami meteorologicznymi,

–

charakteryzowa

system słu

by hydrologiczno-meteorologicznych

w Polsce,

–

organizowa

stanowisko pracy zgodnie z zasadami bezpiecze

stwa

i higieny pracy, ochrony przeciwpo

arowej oraz wymaganiami

ergonomii,

–

korzysta

ze specjalistycznych programów komputerowych.

2. Wykaz jednostek modułowych

Symbol

jednostki

modułowej

Nazwa jednostki modułowej

Orientacyjna

liczba godzin

na realizacj

311[23].Z6.01 Wykonywanie pomiarów meteorologicznych

311[23].Z6.02 Wykonywanie prac zwi

zanych z budow

i obsług

stacji hydrologiczno-meteorologicznej

Razem

140

3. Schemat układu jednostek modułowych

311[23].Z6.01

Wykonywanie pomiarów meteorologicznych

311[23].Z6.02

Wykonywanie prac zwi

zanych z budow

i obsług

stacji hydrologiczno-meteorologicznej

311[23].Z6

Praktyka zawodowa

„

Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

Praktyka zawodowa powinna odbywa

w oddziałach Instytutu

Meteorologii i Gospodarki Wodnej, na stacjach hydrologiczno –
meteorologicznych, o

rodkach bada

i kontroli

rodowiska oraz w działach

ochrony

rodowiska i gospodarki wodnej. Podstawowym celem praktyki

zawodowej jest przygotowanie ucznia do zdobywania praktycznych
umiej

tno

ci poprzez prac

na rzeczywistych stanowiskach pracy.

Praktyka zawodowa powinna odbywa

w II i III klasie, odpowiednio

po 2 tygodnie. Podczas wyboru miejsc odbywania praktyki nale

y zwróci

uwag

na baz

szkoleniow

, mo

liwo

ść

realizacji celów kształcenia

przewidzianych w programie, przygotowanie i kwalifikacje pracowników
oraz warunki socjalne. Szkoła powinna udzieli

uczniom informacji

o zasadach odbywania praktyki, dyscyplinie pracy, wizerunku praktykanta,
a tak

e sposobie prowadzenia dziennika praktyk.

„

Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

Jednostka modułowa 311[23].Z6.01
Wykonywanie pomiarów meteorologicznych

1. Szczegółowe cele kształcenia

W wyniku procesu kształcenia ucze

(słuchacz) powinien umie

–

okre

struktur

organizacyjn

oraz zadania IMGW,

–

scharakteryzowa

organizacj

słu

by meteorologicznej w Polsce i na

wiecie,

–

wyja

zasady wymiany danych pomiarowych,

–

przeliczy

czas na

wiecie w odniesieniu do obowi

zuj

cych stref

czasowych w Polsce,

–

zorganizowa

stanowisko

pracy

wykonywania

pomiarów

meteorologicznych,

–

umiejscowi

przyrz

dy w ogródku meteorologicznym zgodnie

z obowi

zuj

cymi zasadami,

–

wykona

obserwacje wybranych elementów meteorologicznych

w odpowiednich terminach pomiarowych,

–

odczyta

wskazania przyrz

dów meteorologicznych,

–

dokona

obserwacji chmur i okre

stan zachmurzenia nieba,

–

przetworzy

dane

uzyskane

pomiarów

obserwacji

meteorologicznych,

–

przygotowa

dane meteorologiczne do opracowania statystycznego,

–

opracowa

meteogramy,

–

opracowa

wyniki bada

oraz obserwacji meteorologicznych,

–

opracowa

prognozy i mapy synoptyczne,

–

wykre

ró

e wiatrów i scharakteryzowa

ich przebieg,

–

wykorzysta

programy komputerowe do opracowywania wyników

pomiarów,

–

wykonywa

pomiary aerologiczne,

–

przeprowadzi

badania hydrologiczne,

–

wykonywa

badania do celów klimatologicznych,

–

zinterpretowa

wyniki pomiarów meteorologicznych z uwzgl

dnieniem

teorii bł

dów,

–

zinterpretowa

prognozy meteorologiczne,

–

przewidzie

zagro

enia

hydrologiczne

dla

rodowiska

przyrodniczego,

–

zastosowa

przepisy bezpiecze

stwa i higieny pracy oraz ochrony

rodowiska podczas prowadzenia obserwacji oraz wykonywania

pomiarów meteorologicznych.

„

Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

2. Materiał nauczania

Organizacja słu

by meteorologicznej w Polsce i na

wiecie.

Rozmieszczenie sieci stacji meteorologicznych w kraju i na

wiecie.

Wymiana krajowa i mi

dzynarodowa danych pomiarowych.

Wykonywanie

pomiarów

meteorologicznych,

klimatologicznych

hydrologicznych i aerologicznych.
Obsługa oprogramowania słu

Ŝą

cego do przetwarzania danych

pomiarowych.
Pozyskiwanie danych w postaci cyfrowej lub graficznej.
Opracowywanie prognoz pogody.
Stosowanie przepisów bezpiecze

stwa i higieny pracy oraz ochrony

rodowiska podczas prowadzenia obserwacji oraz wykonywania

pomiarów meteorologicznych.

3. Wskazania metodyczne do realizacji programu jednostki

Celem realizacji programu jednostki modułowej jest doskonalenie

zdobytych wiadomo

ci i umiej

tno

ci zawodowych w rzeczywistych

warunkach pracy. Praktyk

zawodow

uczniowie powinni odbywa

w Instytucie Meteorologii i Gospodarki Wodnej oraz stacjach
hydrologiczno-meteorologicznych, w których istnieje mo

liwo

ść

realizacji

programu jednostki. Ka

dy ucze

powinien otrzymywa

: skierowanie na

praktyk

do okre

lonej instytucji, dzienniczek praktyk, program praktyki

zawodowej oraz regulamin praktyki.

Ucze

w trakcie praktyki zawodowej powinien zapozna

struktur

oraz zadaniami IMGW, metodami wykonywania pomiarów

meteorologicznych oraz zasadami ich opracowywania.

Wykonywanie zada

praktycznych powinno by

poprzedzone

instrukta

em wst

pnym dotycz

cym zasad wykonywania pomiarów

meteorologicznych, obsługi przyrz

dów pomiarowych oraz rejestracji

wyników pomiarów. Wszystkie pomiary powinny by

wykonywane

w zespołach pomiarowych. W czasie wykonywania zada

praktycznych

opiekun praktyki powinien obserwowa

prac

uczniów, udziela

odpowiednich wskazówek oraz wspólnie z uczniem analizowa

popełnione bł

dy.

W trakcie odbywania praktyki zawodowej uczniowie powinni

prowadzi

dzienniczki

praktyki,

których

rejestrowane

wykonywane czynno

ci oraz spostrze

enia.

„

Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

100

4. Propozycje metod sprawdzania i oceny osi

gni

ęć

edukacyjnych ucznia

Umiej

tno

ci uczniów nale

y sprawdza

obserwuj

c ich prac

w czasie wykonywania zada

praktycznych. Szczególn

uwag

nale

zwraca

na:

–

organizacj

stanowiska pracy,

–

stosowanie bezpiecznych metod pracy,

–

organizacj

zespołu pomiarowego,

–

dobór przyrz

dów pomiarowych

–

wykonanie pomiarów meteorologicznych,

–

pozyskiwanie materiałów

ródłowych,

–

korzystanie z map synoptycznych i klimatycznych,

–

posługiwanie si

dokumentacj

meteorologiczn

Ponadto, podczas obserwacji uczniów nale

y zwraca

uwag

na:

–

punktualno

ść

zdyscyplinowanie,

pracowito

ść

dokładno

ść

rzetelno

ść

–

odpowiedzialno

ść

za powierzone mienie w czasie odbywania praktyki,

–

zainteresowanie wykonywan

prac

–

kultur

osobist

i zawodow

–

współprac

w zespole podczas wykonywania okre

lonych zada

Na zako

czenie realizacji programu jednostki modułowej opiekun

praktyki powinien wpisa

w dzienniczku praktyki opini

o pracy

i post

pach ucznia oraz ocen

cow

„

Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

101

Jednostka modułowa 311[23].Z6.02
Wykonywanie prac zwi

zanych z budow

i obsług

stacji hydrologiczno-meteorologicznej

1. Szczegółowe cele kształcenia

W wyniku procesu kształcenia ucze

(słuchacz) powinien umie

–

zaplanowa

lokalizacj

stacji hydrologiczno-meteorologicznej,

–

dobra

wyposa

enie posterunku meteorologicznego zale

nie od

warunków lokalnych,

–

posłu

dokumentacj

techniczn

, normami, instrukcjami,

–

zaplanowa

prace zwi

zane z budow

stacji hydrologiczno-

meteorologicznej,

–

zorganizowa

prace pomiarowe,

–

wykona

pomiary w stacji meteorologicznej,

–

wypełni

dokumentacj

stacji hydrologiczno-meteorologicznej,

–

zinterpretowa

wyniki pomiarów hydrologiczno-meteorologicznych,

–

wykona

konserwacj

urz

dze

pomiarowych,

–

zastosowa

zasady

eksploatacji

stacji

hydrologiczno-

meteorologicznej,

–

obsłu

programy

komputerowe

stosowane

pomiarach

hydrologiczno-meteorologicznych,

–

skorzysta

z literatury zawodowej i innych

ródeł informacji,

–

zastosowa

przepisy bezpiecze

stwa i higieny pracy podczas

wykonywania pomiarów oraz robót hydrotechnicznych.

2. Materiał nauczania

Okre

lanie warunków lokalizacji stacji hydrologiczno-meteorologicznej.

Planowanie wyposa

enia posterunku meteorologicznego.

Posługiwanie si

dokumentacj

techniczn

, normami, instrukcjami.

Planowanie

prac

zwi

zanych

budow

stacji

hydrologiczno-

meteorologicznej.
Organizacja prac pomiarowych.
Obserwacje meteorologiczne.
Wykonywanie pomiarów.
Prowadzenie dokumentacji stacji hydrologiczno-meteorologicznej.
U

ytkowanie nowoczesnych urz

dze

i przyrz

dów pomiarowych

stosowanych w meteorologii i hydrologii.
Wykonywanie prac zwi

zanych z konserwacj

urz

dze

pomiarowych.

Eksploatacja stacji hydrologiczno-meteorologicznej.
Stosowanie specjalistycznych programów komputerowych.

„

Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

102

Stosowanie przepisów bezpiecze

stwa i higieny pracy podczas

wykonywania pomiarów oraz robót hydrotechnicznych.

3. Wskazania metodyczne do realizacji programu jednostki

Realizacja programu jednostki modułowej ma na celu przygotowanie

uczniów do samodzielnego planowania i wykonywania zada

zawodowych w rzeczywistych warunkach pracy.

Przed rozpocz

ciem praktyki zawodowej nale

y zapozna

uczniów

z programem oraz szczegółowym harmonogram praktyki, zasadami
posługiwania si

przyrz

dami pomiarowymi, przepisami bezpiecze

stwa

i higieny pracy, ochrony przeciwpo

arowej oraz ochrony

rodowiska. Ze

wzgl

dów organizacyjnych dopuszcza si

pewne zmiany w programie

wynikaj

ce z charakteru prowadzonych prac podczas trwania praktyki.

W trakcie odbywania praktyki zawodowej uczniowie pod nadzorem

odpowiedzialnej w instytucji osoby lub opiekuna praktyki zawodowej,
powinni bra

udział w wykonywaniu prac zwi

zanych z budow

i obsług

stacji hydrologiczno-meteorologicznych, wykonywaniem pomiarów oraz
prowadzeniem obserwacji. Ponad to powinni odczytywa

wskazania

przyrz

dów pomiarowych, wypełnia

dokumentacj

prowadzon

stacjach,

korzysta

nowoczesnych

urz

dze

przyrz

dów

pomiarowych oraz specjalistycznych programów komputerowych.

Uczniowie w czasie zaj

ęć

powinni prowadzi

dzienniczek praktyki,

w którym dokonywa

zapisów dotycz

cych stanowiska pracy,

zakresu wykonywanych czynno

ci, ilo

ci godzin pracy, wniosków

i spostrze

. Zapis czynno

ci potwierdza opiekun praktyki.

4. Propozycje metod sprawdzania i oceny osi

gni

ęć

edukacyjnych ucznia

Umiej

tno

ci uczniów nale

y sprawdza

obserwuj

c ich prac

w czasie odbywania praktyki zawodowej. Szczególn

uwag

nale

zwraca

na:

–

stosowanie bezpiecznych metod pracy i wła

ciw

organizacj

stanowiska pracy,

–

posługiwanie si

dokumentacj

techniczn

–

dokładno

ść

wykonywania

pomiarów

hydrologiczno-

meteorologicznych,

–

umiej

tno

ść

posługiwania si

przyrz

dami pomiarowymi,

–

obsług

posterunku wodowskazowego.

Ponadto, podczas obserwacji uczniów zwróci

uwag

na:

–

punktualno

ść

zdyscyplinowanie,

pracowito

ść

dokładno

ść

rzetelno

ść

–

odpowiedzialno

ść

za powierzone mienie w czasie odbywania praktyki,

„

Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

103

–

zainteresowanie wykonywan

prac

–

kultur

osobist

i zawodow

–

współprac

w zespole podczas wykonywania okre

lonych zada

Opiekun praktyki powinien uwzgl

dni

wyniki obserwacji pracy

uczniów podczas wykonywania zada

, wpisa

swoj

opini

o pracy

i przebiegu praktyki oraz wystawi

ocen

cow

„

Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

104

Moduł 311[23].S1
Zarz

dzanie

rodowiskiem

1. Cele kształcenia

W wyniku procesu kształcenia ucze

(słuchacz) powinien umie

–

stosowa

przepisy i normy prawa dotycz

ce ochrony

rodowiska,

–

okre

kompetencje urz

dów terytorialnych w zakresie ochrony

rodowiska,

–

okre

zasady i metody monitoringu

rodowiska,

–

analizowa

zmiany zachodz

ce w

rodowisku pod wpływem zjawisk

atmosferycznych,

–

prognozowa

zmiany zachodz

ce w

rodowisku w wyniku

działalno

ci człowieka,

–

rozpoznawa

zagro

enia ekologiczne w

rodowisku,

–

charakteryzowa

zadania wydziałów ochrony

rodowiska,

–

korzysta

z ró

nych

ródeł informacji o stanie

rodowiska lokalnego,

–

prognozowa

wpływ zanieczyszcze

rodowisko,

–

uczestniczy

przygotowaniach

miejscowego

planu

zagospodarowania przestrzennego,

–

wykorzystywa

techniki informatyczne do opracowania wyników

bada

–

organizowa

stanowisko pracy zgodnie z zasadami bezpiecze

stwa

i higieny pracy, ochrony przeciwpo

arowej oraz wymaganiami

ergonomii.

2. Wykaz jednostek modułowych

Symbol

jednostki

modułowej

Nazwa jednostki modułowej

Orientacyjna

liczba godzin na

realizacj

311[23].S1.01

Zarz

dzanie

rodowiskiem w jednostce

gospodarczej

311[23].S1.02

Monitorowanie

rodowiska

Razem

192

„

Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

105

Schemat

układu jednostek modułowych

4. Literatura

Dinchof  L.,  Bluklm-Kwiatkowska  J.,  Piotrkowska  H.,  Skalmowski  K.,
Dobrowolski  G.:  Ochrona  powietrza  –  zagadnienia  administracyjno-
prawne. Zakamycze 2000
Fałtynowicz  W.:  Monitoring  powietrza  –  porosty  jako  biowska

nik

zanieczyszczenia. Fundacja CEEW, Krosno 1994
Golimowski J.: Oddziaływanie składowisk odpadów komunalnych na

rodowisko. Informator Gospodarka Odpadami Komunalnymi Gmina

Warszawa – Centrum. Wyd. ZOM, Warszawa 2000
Grochowicz E., Korytkowski J.: Ochrona przyrody i wód. WSiP,
Warszawa 1996
Jendro

ka J., Jerzma

ski J.: Prawo ochrony

rodowiska dla praktyków.

Verlag Dashoter 2000
Karaczan Zb., Indeka L.: Ochrona

rodowiska. Aries, Warszawa 1999

Kozak D., Chmiel B., Nieko J.: Ochrona

rodowiska. Wyd. UMCS, Lublin

2001
Krzysztofik B., Ossowska- Cypryk K.:

wiczenia laboratoryjne

z mikrobiologii

powietrza.

Oficyna

Wydawnicza

Politechniki

Warszawskiej 1997
Lipowczan A.: Hałas z

rodowisko. Fundacja Ekologiczna „Silesia”,

Katowice 1995
Łopata K., Rudnik E., Nowak E.: Tajemnice gleby – Chro

swoje

rodowisko. WSiP, Warszawa 1997

Miłaszewski R.: Interdyscyplinarne podstawy ochrony

rodowiska

przyrodniczego. Ossolineum, Wrocław 1993
Pyłka-Gutowska E.: Ekologia z ochron

rodowiska. O

wiata, Warszawa

1997
Rosik-Dulewska Cz.: Podstawy gospodarki odpadami. PWN, Warszawa
2002
Stefanicki J.: Zarz

dzanie gospodark

odpadami w małej gminie. Biuro

bada

i wdro

ekologicznych, Warszawa 1994

311[23].S1.01

Zarz

dzanie

rodowiskiem w jednostce

gospodarczej

311[23].S1

Zarz

dzanie

rodowiskiem

311[23].S1.02

Monitorowanie

rodowiska

„

Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

107

Jednostka modułowa 311[23]. S1. 01
Zarz

dzanie

rodowiskiem

jednostce

gospodarczej

1. Szczegółowe cele kształcenia

W wyniku procesu kształcenia ucze

(słuchacz) powinien umie

–

opracowa

projekt zarz

dzania

rodowiskiem na szczeblu lokalnym,

–

zaplanowa

gospodark

zasobami naturalnymi,

–

posłu

planami zagospodarowania przestrzennego,

–

okre

rodzaj i zakres bada

rodowiska lokalnego,

–

zaplanowa

badanie stanu

rodowiska,

–

posłu

aparatur

pomiarow

–

wykona

badania wybranych elementów

rodowiska,

–

zinterpretowa

wyniki pomiarów i porówna

z normami,

–

zaplanowa

ochron

rodowiska przyrodniczego w jednostce

gospodarczej,

–

posłu

dokumentacj

techniczn

zakładu przemysłowego,

–

okre

wpływ przemysłu na stan

rodowiska,

–

oceni

działania podejmowane na rzecz ochrony

rodowiska na

szczeblu lokalnym,

–

okre

ródła pozyskiwania funduszy na potrzeby zarz

dzania

rodowiskiem,

–

skorzysta

z ró

nych

ródeł informacji,

–

zastosowa

zasady bezpiecze

stwa i higieny pracy, ochrony

przeciwpo

arowej, ochrony

rodowiska.

2. Materiał nauczania

Zarz

dzanie

rodowiskiem na szczeblu lokalnym.

Plany zagospodarowania przestrzennego.
Racjonalna gospodarka zasobami naturalnymi.
Urz

dzenia i aparatura kontrolno-pomiarowa w zakładzie pracy.

Badania wybranych elementów

rodowiska.

Interpretacja wyników bada

stanu

rodowiska.

Schemat procesu technologicznego w przedsi

biorstwie produkcyjnym.

Sposoby ograniczania uci

ąŜ

liwo

ci zakładu przemysłowego dla

rodowiska.

Działania podejmowane na rzecz ochrony

rodowiska na szczeblu

lokalnym.

ródła pozyskiwania funduszy na potrzeby zarz

dzania

rodowiskiem.

„

Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

108

wiczenia

•

Opracowywanie planu racjonalnej gospodarki zasobami naturalnymi.

•

Wykonywanie bada

zanieczyszczenia wody, powietrza i gleby

rodowisku lokalnym.

•

Opracowywanie schematu blokowego procesu technologicznego

w wybranym przedsi

biorstwie produkcyjnym.

•

Analizowanie wpływu zakładu przemysłowego na

rodowisko

przyrodnicze.

•

Opracowywanie projektu dotycz

cego ograniczenia uci

ąŜ

liwo

hałasu komunikacyjnego.

rodki dydaktyczne

Przepisy prawa, normy techniczne.
Plany zagospodarowania przestrzennego.
Filmy dydaktyczne zarz

dzania

rodowiskiem.

Materiały

dotycz

liwo

korzystania

rodków

Unii

Europejskiej.
Przyrz

dy kontrolno-pomiarowe do badania drga

i hałasu.

Specjalistyczne programy komputerowe.

5. Wskazania metodyczne do realizacji programu jednostki

Program

jednostki

obejmuje

tre

dotycz

zarz

dzania

rodowiskiem w jednostce gospodarczej.

W procesie kształcenia proponuje si

stosowanie nast

puj

cych

metod nauczania: wykładu, przypadków, projektów oraz

wicze

praktycznych. Tematyka projektów mo

e dotyczy

zagospodarowania

przestrzennego regionu, badania wpływu lokalnego przemysłu na

rodowisko

przyrodnicze,

planowania

działa

zwi

zanych

z ograniczeniem emisji zanieczyszcze

do atmosfery. Podczas

wykonywania projektów uczniowie powinni korzysta

z instrukcji,

poradników,  przykładowej  dokumentacji  projektowej,  map  z  danymi
topograficznymi,  gospodarczymi,  geologicznymi  i hydrogeologicznymi
oraz  katalogów  urz

dze

do oczyszczania powietrza i

cieków.

Stosowanie pomocy dydaktycznych w procesie kształcenia ułatwi
uczniom przyswajanie wiadomo

ci o zjawiskach i zale

ciach

zachodz

cych w

rodowisku przyrodniczym.

Zaj

cia nale

y prowadzi

w pracowni bada

meteorologicznych oraz

w pracowni komputerowej, w grupach do 15 osób, z podziałem na
zespoły 3-4 osobowe.

W procesie dydaktycznym wskazane jest prezentowanie filmów

dydaktycznych ska

enia

rodowiska przyrodniczego, wpływu kwa

nych

opadów na

rodowisko oraz gromadzenia i utylizacji

mieci.

„

Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

109

Zaleca si

równie

zorganizowanie wycieczki dydaktycznej do

najbli

szej w regionie oczyszczalni

cieków lub zakładu utylizacji

odpadów.

6. Propozycje metod sprawdzania i ocena osi

gni

ęć

edukacyjnych ucznia

Sprawdzanie i ocenianie osi

gni

ęć

uczniów powinno odbywa

przez cały czas realizacji programu jednostki modułowej na podstawie
okre

lonych kryteriów.

Osi

gni

cia uczniów proponuje si

sprawdza

na podstawie:

−

sprawdzianów ustnych i pisemnych,

−

testów osi

gni

ęć

szkolnych,

−

obserwacji pracy ucznia podczas wykonywania

wicze

Podczas oceny dokonywanej w formie ustnej nale

y zwraca

uwag

na: poprawne posługiwanie si

terminologi

zawodow

, merytoryczn

jako

ść

wypowiedzi, umiej

tno

ść

korzystania z dost

pnych

ródeł

informacji oraz poprawno

ść

wnioskowania.

Oceniaj

c osi

gni

cia uczniów nale

y zwraca

uwag

na:

−

okre

lanie wpływu zjawisk atmosferycznych na

rodowisko,

−

obsługiwanie urz

dze

i aparatury pomiarowej,

−

planowanie

rozwi

ograniczaj

cych

uci

ąŜ

liwo

ść

zakładu

przemysłowego dla

rodowiska,

−

organizacj

pracy,

−

umiej

tno

ść

pracy w zespole,

−

korzystanie z ró

nych

ródeł informacji,

−

przestrzeganie przepisów bezpiecze

stwa i higieny pracy.

Podczas sprawdzania i oceniania projektów proponuje si

zwraca

uwag

na: trafno

ść

koncepcji projektu, dobór materiałów

ródłowych,

plan projektu, stopie

zaanga

owania si

uczestników w realizacj

projektu, stopie

realizacji zamierzonych celów, wykonanie i prezentacj

projektu.

W ocenie ko

cowej osi

gni

ęć

ucznia po zako

czeniu realizacji

programu jednostki modułowej nale

y uwzgl

dni

wyniki wszystkich

metod sprawdzania zastosowanych przez nauczyciela.

„

Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

110

Jednostka modułowa 311[23].S1.02
Monitorowanie

rodowiska

1. Szczegółowe cele kształcenia

W wyniku procesu kształcenia ucze

(słuchacz) powinien umie

–

zastosowa

zasady i metody monitoringu

rodowiska,

–

okre

zasady lokalizacji punktów pomiarowych sieci monitoringu,

–

zidentyfikowa

rodzaje i

ródła zanieczyszcze

rodowiska,

–

okre

zmiany w

rodowisku pod wpływem zanieczyszcze

–

okre

dopuszczalne normy zanieczyszcze

rodowiska,

–

zorganizowa

stanowisko pracy zgodnie z wymaganiami ergonomii,

–

dobra

aparatur

kontrolno-pomiarow

do badania elementów

rodowiska,

–

pobra

próbki i wykona

badania powietrza, wody i gleby,

–

wykona

badania terenów le

nych,

–

okre

uci

ąŜ

liwo

ść

hałasu i drga

rodowisku,

–

rozpozna

rodzaje odpadów oraz okre

sposoby ich gromadzenia

i utylizacji,

–

okre

ęŜ

enie substancji zanieczyszczaj

cych

rodowisko,

–

porówna

wyniki bada

z obowi

zuj

cymi normami,

–

oceni

stan

rodowiska na podstawie wyników pomiarów,

–

oceni

wpływ zanieczyszcze

na zmiany

rodowiska oraz na klimat,

–

zgromadzi

i dokona

analizy danych dotycz

cych stanu

rodowiska

przyrodniczego,

–

skorzysta

z ró

nych

ródeł informacji na temat stanu

rodowiska,

–

posłu

specjalistycznymi programami komputerowymi,

–

skorzysta

z przepisów prawa dotycz

cych stanu i ochrony

rodowiska oraz zasady prowadzenia bada

–

zastosowa

zasady bezpiecze

stwa i higieny pracy, ochrony

przeciwpo

arowej, ochrony

rodowiska.

2. Materiał nauczania

Monitoring i jego znaczenie w

rodowisku.

Zasady lokalizacji punktów pomiarowych.
Organizacja monitoringu w Polsce i wybranej jednostce.
Zanieczyszczenia

rodowiska.

Zmiany

rodowiska pod wpływem zanieczyszcze

Dopuszczalne normy zanieczyszcze

Aparatura pomiarowa.
Monitorowanie powietrza.
Monitorowanie wód.
Monitorowanie gleb.

„

Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

111

Monitorowanie terenów le

nych.

Monitorowanie klimatu akustycznego.
Monitorowanie gospodarki odpadami.
Ocena stanu

rodowiska.

Przepisy prawa dotycz

ce stanu i ochrony

rodowiska oraz prowadzenia

bada

Przepisy bezpiecze

stwa i higieny pracy, ochrony przeciwpo

arowej,

ochrony

rodowiska.

wiczenia

•

Okre

lanie st

ęŜ

enia dwutlenku w

gla, pyłów, gazów spalinowych,

tlenków azotu i siarki w próbkach powietrza pobranych w okre

lonych

punktach kontrolnych.

•

Oznaczanie

zawarto

tlenu,

azotu

fosforu

wodzie

powierzchniowej, pobranej w okre

lonych punktach pomiarowych.

•

Oznaczanie zawarto

ci próchnicy w wybranych próbkach gleby.

•

Monitorowanie poziomu hałasu komunikacyjnego.

•

Ocenianie gospodarki odpadami komunalnymi w regionie.

•

Ocenianie stopnia zanieczyszczenia

rodowiska na monitorowanym

obszarze, na podstawie wyników bada

•

Sporz

dzanie raportu o stanie czysto

rodowiska na okre

lonym

terenie, na podstawie danych statystycznych umieszczonych
w raporcie o stanie

rodowiska.

rodki dydaktyczne

Przepisy prawa dotycz

ce ochrony

rodowiska.

Wytyczne do oznaczenia zanieczyszcze

rodowisku.

Przyrz

dy i aparatura pomiarowa do badania stopnia zanieczyszczenia

rodowiska.

Raporty o stanie

rodowiska.

Katalogi wyrobów, prospekty aparatury pomiarowej.
Teksty przewodnie do

wicze

Specjalistyczne programy komputerowe.

5. Wskazania metodyczne do realizacji programu jednostki

Program jednostki obejmuje tre

ci dotycz

ce zasad prowadzenia

monitoringu

rodowiska, opracowywania raportów oraz korzystania

z ró

nych

ródeł informacji o aktualnym stanie

rodowiska.

Realizuj

c program nauczania szczególn

uwag

nale

y zwraca

zasady prowadzenia monitoringu powietrza, gleby, wody, klimatu
akustycznego oraz gospodarki odpadami. Wymienione elementy

„

Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

112

rodowiska maj

istotne znaczenie dla

ycia i zdrowia człowieka oraz

innych

ywych organizmów.

Kształtowanie umiej

tno

ci wynikaj

cych ze szczegółowych celów

kształcenia wymaga stosowania ró

nych metod pracy z uczniami oraz

wła

ciwego

doboru

rodków

dydaktycznych.

osi

gni

cia

zamierzonych celów kształcenia proponuje si

stosowa

nast

puj

metody nauczania: wykład problemowy, pokaz z obja

nieniem, metod

przypadków oraz

wiczenia praktyczne. Szczególnie polecana jest

metoda projektów, która pozwala na kształtowanie umiej

tno

planowania, korzystania z ró

nych

ródeł informacji, stosowania nabytej

wiedzy w praktyce, rozwi

zywania problemów, podejmowania decyzji.

W procesie nauczania nale

y kształtowa

nawyki i postawy niezb

dne

w przyszłej pracy zawodowej, takie jak: rzetelno

ść

, dokładno

ść

uczciwo

ść

, współpraca w zespole, współodpowiedzialno

ść

za stan

rodowiska przyrodniczego.

W trakcie realizacji programu jednostki modułowej bardzo wa

ne jest

systematyczne wdra

anie uczniów do samodzielno

ci, organizowania

własnej pracy, wykorzystania własnych obserwacji do opracowywania
raportów

stanie

rodowiska

oraz

formułowania

wniosków.

Zaj

cia nale

y prowadzi

w grupach do 15 osób, podzielonych na

zespoły 3-5 osobowe.
W czasie zaj

ęć

uczniowie powinni mie

liwo

ść

korzystania

z ró

nych

ródeł informacji, takich jak: Internet, normy, mapy, poradniki.

6. Propozycje metod sprawdzania i oceny osi

gni

ęć

edukacyjnych ucznia

Sprawdzanie i ocenianie osi

gni

ęć

uczniów powinno odbywa

przez cały czas realizacji programu jednostki na podstawie okre

lonych

kryteriów.

Wiadomo

ci i umiej

tno

ci mog

sprawdzane za pomoc

sprawdzianów pisemnych, ustnych oraz testów osi

gni

ęć

szkolnych.

Umiej

tno

ci praktyczne nale

y sprawdza

poprzez obserwacj

czynno

ci uczniów podczas wykonywania

wicze

. Szczególn

uwag

nale

y zwraca

na:

–

stosowanie wiedzy w praktyce,

–

organizowanie stanowiska pracy,

–

wykonywanie bada

elementów

rodowiska,

–

opracowywanie i interpretowanie wyników bada

–

prowadzenie

monitoringu

powietrza,

gleby,

wody,

klimatu

akustycznego,

–

stosowanie zasad prowadzenia gospodarki odpadami,

–

przewidywanie zmian w

rodowisku na podstawie dost

pnych

danych i wyników bada

Document Outline