„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego” 

 

 
 
 
 

MINISTERSTWO EDUKACJI 

              NARODOWEJ 

 
 
 

MINISTERSTWO EDUKACJI NARODOWEJ 

 
 

 
 
 
 
 
 

MODUŁOWY PROGRAM NAUCZANIA

 

 

TECHNIK MASA

ś

YSTA 322[12] 

 
 
 
 
 
 
 
 

Zatwierdzam 

 
 
 
 
 

Minister Edukacji Narodowej 

 
 
 

 

Warszawa 2008 

322[12]/T,SP/MEN/2008       

 

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego” 

 

1

Autorzy: 

mgr Paweł Pi

ą

tkowski 

mgr Borys Wiktor Paculda 

mgr Bogusława Kowacka 

mgr Ewa Jach 

mgr Maria Olczyk 

 

Recenzenci:

 

dr hab. n. med. Wojciech Hagner, prof. UMK 

dr hab. n. med. Robert Latosiewicz 

 

Opracowanie redakcyjne: 

mgr Bogusława Kowacka 

 
Korekta merytoryczna: 

mgr Kazimiera Tarłowska

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego” 

 

2

Spis tre

ś

ci 

 

 

Wprowadzenie 

4

 

 

Zało

Ŝ

enia programowo-organizacyjne kształcenia  

w zawodzie

 

6 

 

1.   Opis pracy w zawodzie 

6 

 

2.

 

Zalecenia dotycz

ą

ce organizacji procesu dydaktyczno-

wychowawczego

 

7 

 

Plany nauczania

 

14 

 

Moduły kształcenia w zawodzie 

16 

1. 

Podstawy zawodu 

16 

 

Stosowanie przepisów bezpiecze

ń

stwa i higieny pracy

 

20 

 

Stosowanie przepisów prawa i zasad ekonomiki w ochronie 
zdrowia 

 

24 

 

Nawi

ą

zywanie i utrzymywanie kontaktów społecznych

 

28 

 

Prowadzenie promocji zdrowia i profilaktyki 

32 

 

Charakteryzowanie budowy i czynno

ś

ci organizmu 

człowieka 

36 

 

Analizowanie zaburze

ń

 w funkcjonowaniu organizmu 

człowieka 

41 

2. 

Masa

Ŝ

 klasyczny 

46 

 

Wykonywanie spr

ęŜ

ystego odkształcania tkanek 

48 

 

Wykonywanie masa

Ŝ

u poszczególnych cz

ęś

ci ciała 

52 

 

Korzystanie z programów komputerowych wspomagaj

ą

cych 

prac

ę

 masa

Ŝ

ysty

 

55 

3. 

Masa

Ŝ

 leczniczy 

58 

 

Badanie i diagnozowanie pacjenta na potrzeby masa

Ŝ

u 

leczniczego 

61 

 

Wykonywanie drena

Ŝ

u limfatycznego 

64 

 

Wykonywanie masa

Ŝ

u segmentarnego 

67 

 

Wykonywanie ró

Ŝ

nych rodzajów masa

Ŝ

u leczniczego 

70 

 

Dobieranie rodzaju masa

Ŝ

u do jednostek chorobowych 

73 

4. 

Masa

Ŝ

 sportowy 

77 

 

Wykonywanie masa

Ŝ

u sportowego 

79 

 

Wykonywanie masa

Ŝ

u u zawodników ró

Ŝ

nych dyscyplin 

sportowych 

82 

 

Wykonywanie masa

Ŝ

u w urazach sportowych 

85 

 

 

 

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego” 

 

3

5. 

Masa

Ŝ

 relaksacyjny i kosmetyczny 

88 

 

Wykonywanie masa

Ŝ

u relaksacyjnego 

90 

 

Wykonywanie masa

Ŝ

u kosmetycznego piel

ę

gnacyjnego 

93 

 

Wykonywanie masa

Ŝ

u kosmetycznego w ró

Ŝ

nego rodzaju 

zmianach tkankowych 

96 

6. 

Praktyka zawodowa 

99 

 

Wykonywanie masa

Ŝ

u w kosmetyce i odnowie biologicznej 

101 

 

Wykonywanie masa

Ŝ

u ró

Ŝ

nymi metodami w profilaktyce, 

terapii i rehabilitacji 

104 

 

Wykonywanie masa

Ŝ

u w 

ś

rodowisku wodnym 

107 

 

 

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego” 

 

4

Wprowadzenie 

Celem  kształcenia  w  szkole  zawodowej  jest  przygotowanie 

aktywnego,  mobilnego  i  skutecznie  działaj

ą

cego  pracownika  gospodarki 

rynkowej.  Efektywne  funkcjonowanie  na  rynku  pracy  wymaga 
przygotowania  ogólnego,  opanowania  podstawowych  umiej

ę

tno

ś

ci 

zawodowych oraz kształcenia ustawicznego. 

Absolwent  współczesnej  szkoły  powinien  charakteryzowa

ć

  si

ę

 

otwarto

ś

ci

ą

, 

wyobra

ź

ni

ą

, 

zdolno

ś

ci

ą

 

do 

ci

ą

głego 

kształcenia  

i  doskonalenia  zawodowego  oraz  umiej

ę

tno

ś

ci

ą

  oceny  własnych 

mo

Ŝ

liwo

ś

ci. 

Wprowadzenie 

do 

systemu 

szkolnego 

programów 

modułowych  powinno  ułatwi

ć

  kształtowanie  po

Ŝą

danych  w  zawodzie 

cech osobowo

ś

ci absolwenta. 

Kształcenie  według  modułowego  programu  nauczania  poprzez 

powi

ą

zanie  celów  i  materiału  nauczania  z  procesem  pracy  i  zadaniami 

zawodowymi umo

Ŝ

liwia: 

–

  przygotowanie  ucznia  do  wykonywania  zada

ń

  zawodowych  na 

okre

ś

lonym stanowisku pracy, 

–

  integracj

ę

 tre

ś

ci kształcenia z ró

Ŝ

nych dyscyplin wiedzy, 

–

  stymulowanie 

aktywno

ś

ci 

intelektualnej 

i 

praktycznej 

ucznia 

pozwalaj

ą

cej na indywidualizacj

ę

 procesu nauczania. 

Kształcenie modułowe charakteryzuje si

ę

 tym, 

Ŝ

e: 

–

  preferowane  s

ą

  aktywizuj

ą

ce  metody  nauczania,  które  wyzwalaj

ą

 

aktywno

ść

,  kreatywno

ść

,  zdolno

ść

  do samooceny  ucz

ą

cego  si

ę

  oraz 

zmieniaj

ą

 rol

ę

 nauczyciela w kierunku doradcy, partnera, projektanta, 

organizatora i ewaluatora procesu dydaktycznego, 

–

  proces  nauczania  i  uczenia  si

ę

  ukierunkowany  jest  na  osi

ą

gni

ę

cie 

konkretnych,  wyznaczonych  rezultatów  w  formie  umiej

ę

tno

ś

ci 

intelektualnych  i  praktycznych,  które  umo

Ŝ

liwiaj

ą

  wykonywanie 

okre

ś

lonego zakresu pracy w zawodzie, 

–

  wykorzystywana  jest  w  szerokim  zakresie  zasada  transferu  wiedzy  

i umiej

ę

tno

ś

ci, uzyskanych we wcze

ś

niejszych etapach nauki, 

–

  program  nauczania  posiada  elastyczn

ą

  struktur

ę

,  a  znajduj

ą

ce  si

ę

 

w nim  moduły  i  jednostki  mo

Ŝ

na  aktualizowa

ć

,  modyfikowa

ć

, 

uzupełnia

ć

 i wymienia

ć

 w zale

Ŝ

no

ś

ci od potrzeb edukacyjnych. 

Realizacja  modułowego  programu  nauczania  zapewnia  uczniom 

opanowanie  umiej

ę

tno

ś

ci  okre

ś

lonych  w  podstawie  programowej 

kształcenia w zawodzie oraz przygotowuje do kształcenia ustawicznego. 

Modułowy  program  nauczania  składa  si

ę

  z  modułów  kształcenia 

w 

zawodzie 

i 

odpowiadaj

ą

cych 

im 

jednostek 

modułowych, 

umo

Ŝ

liwiaj

ą

cych 

zdobywanie 

wiadomo

ś

ci 

oraz 

kształtowanie 

umiej

ę

tno

ś

ci i postaw wła

ś

ciwych dla zawodu. 

Jednostka 

modułowa 

stanowi 

element 

modułu 

kształcenia  

w zawodzie obejmuj

ą

cy logiczny i mo

Ŝ

liwy do wykonania wycinek pracy,  

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego” 

 

5

o  wyra

ź

nie  okre

ś

lonym  pocz

ą

tku  i  zako

ń

czeniu,  który  nie  podlega 

dalszym  podziałom,  a  jego  rezultatem  jest  produkt,  usługa  lub  istotna 
decyzja. 

W strukturze modułowego programu nauczania wyró

Ŝ

nia si

ę

: 

–

  zało

Ŝ

enia programowo-organizacyjne kształcenia w zawodzie,  

–

  plany nauczania,  

–

  programy modułów,  

–

  programy jednostek modułowych. 

Moduł  kształcenia  w  zawodzie  zawiera:  cele  kształcenia,  wykaz 

jednostek  modułowych,  schemat  układu  jednostek  modułowych  
i literatur

ę

. 

Jednostka modułowa zawiera: szczegółowe cele kształcenia, materiał 

nauczania, 

ć

wiczenia, 

ś

rodki  dydaktyczne,  wskazania  metodyczne  do 

realizacji programu nauczania jednostki, propozycje metod sprawdzania  
i oceny osi

ą

gni

ęć

 edukacyjnych ucznia. 

Dydaktyczna 

mapa 

programu 

nauczania, 

zamieszczona  

w  zało

Ŝ

eniach  programowo-organizacyjnych  kształcenia  w  zawodzie, 

przedstawia  schemat  powi

ą

za

ń

  mi

ę

dzy  modułami  i  jednostkami 

modułowymi  oraz  okre

ś

la  kolejno

ść

  ich  realizacji.  Mapa  ma  ułatwi

ć

 

planowanie i organizacj

ę

 procesu dydaktycznego. 

W  programie  przyj

ę

to  system  kodowania  modułów  i  jednostek 

modułowych zawieraj

ą

cy nast

ę

puj

ą

ce elementy: 

–

  symbol  cyfrowy  zawodu  według  klasyfikacji  zawodów  szkolnictwa  

zawodowego,  

–

  symbol literowy oznaczaj

ą

cy kategori

ę

 modułów: 

O – dla modułów ogólnozawodowych, 
Z – dla modułów zawodowych. 

–

  cyfr

ę

 arabsk

ą

 oznaczaj

ą

c

ą

 kolejny moduł lub jednostk

ę

 modułow

ą

. 

 
Przykładowy zapis kodowania modułu: 
322[12].O1 
322[12] – symbol cyfrowy zawodu: technik masa

Ŝ

ysta 

  O1 – pierwszy moduł ogólnozawodowy: Podstawy zawodu 

 

Przykładowy zapis kodowania jednostki modułowej: 
322[12].Z1.02 
322[12] – symbol cyfrowy zawodu: technik masa

Ŝ

ysta 

Z1 – pierwszy moduł zawodowy: Masa

Ŝ

 klasyczny 

02 – druga jednostka modułowa w module Z1:

 

 

 

Wykonywanie masa

Ŝ

u poszczególnych cz

ęś

ci ciała 

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego” 

 

6

I. Zało

Ŝ

enia  programowo-organizacyjne  kształcenia 

w zawodzie

 

 
1. Opis pracy w zawodzie 

Absolwent  szkoły  kształc

ą

cej  w  zawodzie  technik  masa

Ŝ

ysta  mo

Ŝ

e 

by

ć

 zatrudniony na stanowisku masa

Ŝ

ysty w: 

–

  placówkach ochrony zdrowia, 

–

  gabinetach masa

Ŝ

u, 

–

  gabinetach odnowy biologicznej i spa, 

–

  o

ś

rodkach medycyny sportowej, 

–

  klubach sportowych, 

–

  gabinetach kosmetycznych. 

Absolwent mo

Ŝ

e tak

Ŝ

e prowadzi

ć

 własn

ą

 działalno

ść

 gospodarcz

ą

. 

 
Zadania zawodowe 
Zadania zawodowe technika masa

Ŝ

ysty obejmuj

ą

:  

–

  wykonywanie  masa

Ŝ

u  klasycznego  i  segmentarnego,  drena

Ŝ

u 

limfatycznego, masa

Ŝ

u izometrycznego, masa

Ŝ

u metod

ą

 Schantala, 

–

  wykonywanie masa

Ŝ

u sportowego i kosmetycznego, 

–

  stosowanie ró

Ŝ

nych technik i metod masa

Ŝ

u w zale

Ŝ

no

ś

ci od zlecenia 

lekarza, typu schorzenia, stanu pacjenta i mo

Ŝ

liwo

ś

ci technicznych, 

–

  obserwowanie i ocenianie reakcji pacjenta na stosowane zabiegi oraz 

modyfikowanie sposobu wykonania masa

Ŝ

u, 

–

  obsługiwanie  sprz

ę

tu  i  aparatury  medycznej  stosowanych  podczas 

masa

Ŝ

u. 

 
Umiej

ę

tno

ś

ci zawodowe 

W wyniku kształcenia w zawodzie absolwent szkoły powinien umie

ć

: 

–

  korzysta

ć

  z  wiedzy  z  zakresu  nauk  medycznych  i  humanistycznych 

podczas wykonywania zada

ń

 zawodowych, 

–

  nawi

ą

zywa

ć

 i utrzymywa

ć

 kontakt z pacjentem, 

–

  wyja

ś

nia

ć

 zasady i techniki podstawowych metod masa

Ŝ

u, 

–

  wyja

ś

nia

ć

  wpływ fizykoterapii i kinezyterapii na organizm człowieka, 

–

  wykonywa

ć

 masa

Ŝ

 klasyczny w profilaktyce i leczeniu, 

–

  wykrywa

ć

  i  usuwa

ć

  przy  pomocy  masa

Ŝ

u  segmentarnego  zmiany 

odruchowe  w  skórze,  tkance  ł

ą

cznej,  mi

ęś

niach  i  okostnej  oraz  

w schorzeniach narz

ą

dów wewn

ę

trznych,  

–

  stosowa

ć

 masa

Ŝ

 izometryczny i drena

Ŝ

 limfatyczny oraz inne techniki 

masa

Ŝ

u w leczeniu chorych, 

–

  wykonywa

ć

 masa

Ŝ

 punktowy, 

–

  wykonywa

ć

 masa

Ŝ

 metod

ą

 Schantala, 

–

  wykonywa

ć

 masa

Ŝ

 sportowy, 

–

  wykonywa

ć

 masa

Ŝ

 kosmetyczny, 

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego” 

 

7

–

  prowadzi

ć

 dokumentacj

ę

 pacjenta, 

–

  popularyzowa

ć

 zachowania prozdrowotne, 

–

  współpracowa

ć

 w zespole terapeutycznym, 

–

  planowa

ć

 i organizowa

ć

 własn

ą

 prac

ę

, 

–

  przestrzega

ć

  przepisów  bezpiecze

ń

stwa  i  higieny  pracy,  ochrony 

przeciwpo

Ŝ

arowej oraz ochrony 

ś

rodowiska, 

–

  organizowa

ć

 stanowisko pracy zgodnie z wymaganiami ergonomii, 

–

  udziela

ć

 pierwszej pomocy w stanach zagro

Ŝ

enia 

Ŝ

ycia i zdrowia, 

–

  korzysta

ć

  z  ró

Ŝ

nych 

ź

ródeł  informacji  w  celu  doskonalenia 

umiej

ę

tno

ś

ci zawodowych, 

–

  post

ę

powa

ć

 zgodnie z zasadami etyki, 

–

  stosowa

ć

 

przepisy 

prawa 

dotycz

ą

ce 

wykonywania 

zada

ń

 

zawodowych,  

–

  stosowa

ć

 przepisy prawa dotycz

ą

ce działalno

ś

ci gospodarczej. 

 

2.  Zalecenia  dotycz

ą

ce  organizacji  procesu  dydaktyczno- 

-wychowawczego 

Proces  kształcenia  według  modułowego  programu  nauczania  dla 

zawodu  technik  masa

Ŝ

ysta  mo

Ŝ

e  by

ć

  realizowany  w  szkołach 

policealnych  dla  młodzie

Ŝ

y  i  dla  dorosłych  wył

ą

cznie  w  formie 

stacjonarnej  oraz  w  czteroletnim  technikum  wył

ą

cznie  dla  młodzie

Ŝ

y 

niewidomej i słabo widz

ą

cej.  

Program 

nauczania 

obejmuje 

kształcenie 

ogólnozawodowe  

i 

zawodowe. 

Kształcenie 

ogólnozawodowe 

umo

Ŝ

liwia 

nabycie 

umiej

ę

tno

ś

ci  podstawowych  w  zawodzie  technik  masa

Ŝ

ysta  oraz  

w  zawodach  pokrewnych.  Kształcenie  zawodowe  ma  na  celu 
przygotowanie absolwenta do realizacji zada

ń

 na typowych dla technika 

masa

Ŝ

ysty stanowiskach pracy.  

Tre

ś

ci  programowe  modułów  i  jednostek  modułowych  opracowano  

zgodnie  z  obowi

ą

zuj

ą

c

ą

  metodologi

ą

  konstruowania  modułowego  

programu  nauczania.  Realizacja celów  kształcenia  modułów  i  jednostek 
modułowych  zapewnia  opanowanie  umiej

ę

tno

ś

ci  umo

Ŝ

liwiaj

ą

cych 

wykonywanie  okre

ś

lonego  zakresu  pracy.  Ogólne  i szczegółowe  cele 

kształcenia  wynikaj

ą

  z  podstawy  programowej  kształcenia  w  zawodzie 

technik  masa

Ŝ

ysta.  Czynnikiem  sprzyjaj

ą

cym  nabywaniu  umiej

ę

tno

ś

ci 

zawodowych  jest  wykonywanie 

ć

wicze

ń

  okre

ś

lonych  w  programach 

jednostek  modułowych.  Ich  tematyka  mo

Ŝ

e  by

ć

  poszerzona  przez 

nauczyciela realizuj

ą

cego program. 

Tre

ś

ci  programowe  zawarte  s

ą

  w  sze

ś

ciu  modułach:  jednym 

ogólnozawodowym i w pi

ę

ciu modułach zawodowych.  

Tre

ś

ci ogólnozawodowe w programie nauczania zawarte s

ą

 w module 

Podstawy  zawodu.  Program  nauczania  modułu  ogólnozawodowego 
powinien by

ć

 realizowany jako pierwszy.  

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego” 

 

8

Tre

ś

ci  zawodowe  zawarte  s

ą

  w  pi

ę

ciu  modułach:  Masa

Ŝ

  klasyczny, 

Masa

Ŝ

  leczniczy,  Masa

Ŝ

  sportowy,  Masa

Ŝ

  relaksacyjny  i  kosmetyczny 

oraz Praktyka zawodowa. 

Moduły  uwzgl

ę

dniaj

ą

ce  zadania  zawodowe  s

ą

  podzielone  na 

jednostki  modułowe.  Ka

Ŝ

da  jednostka  zawiera  tre

ś

ci  programowe 

stanowi

ą

ce  okre

ś

lon

ą

  cało

ść

,  a  ich  realizacja  umo

Ŝ

liwia  opanowanie 

umiej

ę

tno

ś

ci  niezb

ę

dnych  do  wykonywania  okre

ś

lonego  rodzaju 

masa

Ŝ

u. Czynnikiem sprzyjaj

ą

cym nabywaniu umiej

ę

tno

ś

ci zawodowych 

jest  wykonywanie 

ć

wicze

ń

  zawartych  w  jednostkach  modułowych. 

Ć

wiczenia powinny by

ć

 prowadzone w grupach do 15 osób.  

W  module  322[12].O1  wyodr

ę

bniono  pi

ęć

  jednostek  modułowych, 

zawieraj

ą

cych  tre

ś

ci  programowe  dotycz

ą

ce  stosowania  przepisów 

bezpiecze

ń

stwa i higieny pracy oraz wymaga

ń

 ergonomii, nawi

ą

zywania 

i  utrzymywania  kontaktów  społecznych,  stosowania  przepisów  prawa 
i  zasad  ekonomiki,  prowadzenia  działalno

ś

ci  profilaktycznej  i  promocji 

zdrowia,  charakteryzowania  budowy  i  czynno

ś

ci  organizmu  oraz 

analizowania zaburze

ń

 w jego funkcjonowaniu.  

Moduł  322[12].Z1  jest  pierwszym  modułem  zawodowym.  Masa

Ŝ

 

klasyczny  –  składa  si

ę

  z  trzech  jednostek  modułowych.  Obejmuje  on 

zagadnienia  dotycz

ą

ce  zasad  i  technik  wykonywania  masa

Ŝ

u 

klasycznego oraz prowadzenia dokumentacji pacjenta z wykorzystaniem 
programów komputerowych.  

Moduł 322[12].Z2 – Masa

Ŝ

 leczniczy – składa si

ę

 z pi

ę

ciu jednostek 

modułowych. 

Zawiera 

tre

ś

ci 

zawodowe 

dotycz

ą

ce 

badania  

i  diagnozowania  pacjenta  w  masa

Ŝ

u  leczniczym,  wykonywania  ró

Ŝ

nych 

rodzajów  masa

Ŝ

u  leczniczego  oraz  dobierania  techniki  masa

Ŝ

u  do 

jednostek chorobowych. 

Moduł 322[12].Z3 – Masa

Ŝ

 sportowy – zawiera trzy jednostki modułowe  

dotycz

ą

ce 

stosowania 

masa

Ŝ

u 

sportowego 

w 

poszczególnych 

dyscyplinach  sportowych  oraz  wykonywania  masa

Ŝ

u  w  zale

Ŝ

no

ś

ci  od 

rodzaju urazu.  

Moduł  322[12].Z4  –  Masa

Ŝ

  relaksacyjny  i  kosmetyczny  –  zawiera trzy 

jednostki  modułowe  dotycz

ą

ce  wykonywania  masa

Ŝ

u  relaksacyjnego 

całego  ciała,  wykonywania  masa

Ŝ

u  kosmetyczno-piel

ę

gnacyjnego  oraz 

wykonywania masa

Ŝ

u kosmetycznego w ró

Ŝ

nych zmianach tkankowych. 

Moduł  322[12].Z5  –  Praktyka  zawodowa  –  zawiera  trzy  jednostki 

modułowe  dotycz

ą

ce  wykonywania  masa

Ŝ

u  w  kosmetyce  i  w  odnowie 

biologicznej,  wykonywania  masa

Ŝ

u  ró

Ŝ

nymi  metodami  w  profilaktyce, 

terapii i rehabilitacji oraz wykonywania masa

Ŝ

u w 

ś

rodowisku wodnym. 

W trakcie realizacji programów nauczania jednostek modułowych nale

Ŝ

y 

zwróci

ć

  szczególn

ą

  uwag

ę

  na  korzystanie  z  najnowszych  osi

ą

gni

ęć

 

dotycz

ą

cych 

stosowania 

masa

Ŝ

u 

oraz 

konieczno

ść

 

doskonalenia 

umiej

ę

tno

ś

ci zawodowych. 

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego” 

 

9

Wykaz  modułów  i  jednostek  modułowych  zamieszczono  w  tabeli,  

w której okre

ś

lono czas przewidziany na ich realizacj

ę

. 

 
Wykaz modułów i jednostek modułowych 

Symbol jednostki 

modułowej 

Wykaz modułów 

i jednostek modułowych 

Orientacyjna 

liczba godzin na 

realizacj

ę

 

 

Moduł 322[12].O1 

Podstawy zawodu 

  540 

322[12].O1.01 

Stosowanie przepisów bezpiecze

ń

stwa  

i higieny pracy  

    46 

322[12].O1.02 

Stosowanie przepisów prawa i zasad ekonomiki 
w ochronie zdrowia  

    35 

322[12].O1.03 

Nawi

ą

zywanie i utrzymywanie kontaktów 

społecznych 

    70 

322[12].O1.04 

Prowadzenie promocji zdrowia i profilaktyki 

    35 

322[12].O1.05 

Charakteryzowanie budowy i czynno

ś

ci 

organizmu człowieka 

  210 

322[12].O1.06 

Analizowanie zaburze

ń

 w funkcjonowaniu 

organizmu człowieka 

  144 

 

Moduł 322[12].Z1 

Masa

Ŝ

 klasyczny 

  216 

322[12].Z1.01 

Wykonywanie spr

ęŜ

ystego odkształcania 

tkanek  

    36 

322[12].Z1.02 

Wykonywanie masa

Ŝ

u poszczególnych cz

ęś

ci 

ciała 

  150 

322[12].Z1.03 

Korzystanie z programów komputerowych 
wspomagaj

ą

cych prac

ę

 masa

Ŝ

ysty 

    30 

 

Moduł 322[12].Z2 

Masa

Ŝ

 leczniczy 

  496 

322[12].Z2.01 

Badanie i diagnozowanie pacjenta na potrzeby 
masa

Ŝ

u leczniczego 

    40 

322[12].Z2.02 

Wykonywanie drena

Ŝ

u limfatycznego 

    90 

322[12].Z2.03 

Wykonywanie masa

Ŝ

u segmentarnego 

    66 

322[12].Z2.04 

Wykonywanie ró

Ŝ

nych rodzajów masa

Ŝ

u 

leczniczego 

    80 

322[12].Z2.05 

Dobieranie rodzaju masa

Ŝ

u do jednostek 

chorobowych 

  220 

 

Moduł 322[12].Z3 

Masa

Ŝ

 sportowy 

  192 

322[12].Z3.01 

Wykonywanie masa

Ŝ

u sportowego 

    60 

322[12].Z3.02 

Wykonywanie masa

Ŝ

u u zawodników ró

Ŝ

nych 

dyscyplin sportowych 

    82 

322[12].Z3.03 

Wykonywanie masa

Ŝ

u w urazach sportowych  

    60 

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego” 

 

10

Symbol jednostki 

modułowej 

Wykaz modułów 

i jednostek modułowych 

Orientacyjna 

liczba godzin na 

realizacj

ę

 

 

Moduł 322[12].Z4 

Masa

Ŝ

 relaksacyjny i kosmetyczny 

  256 

322[12].Z4.01 

Wykonywanie masa

Ŝ

u relaksacyjnego  

    96 

322[12].Z4.02 

Wykonywanie masa

Ŝ

u kosmetycznego 

piel

ę

gnacyjnego  

    80 

322[12].Z4.03 

Wykonywanie masa

Ŝ

u kosmetycznego 

w ró

Ŝ

nego rodzaju zmianach tkankowych 

    60 

 

Moduł 322[12].Z5 

Praktyka zawodowa 

  140 

322[12].Z5.01 

Wykonywanie masa

Ŝ

u w kosmetyce i odnowie 

biologicznej 

    35 

322[12].Z5.02 

Wykonywanie masa

Ŝ

u ró

Ŝ

nymi metodami 

w profilaktyce, terapii i rehabilitacji 

    70 

322[12].Z5.03 

Wykonywanie masa

Ŝ

u w 

ś

rodowisku wodnym 

    35 

 

Razem 

1820 

 

Na podstawie wykazu oraz układu jednostek modułowych sporz

ą

dzono 

dydaktyczn

ą

 map

ę

 programu. 

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego” 

 

11

Dydaktyczna mapa programu 

 
 

 
 
 

 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 

 
 

 
 
 
 
 
 

 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 

 
 

322[12].O1.01 

322[12].O1 

322[12].O1.02 

322[12].O1.03 

322[12].Z3.01 

322[12].Z3.02 

322[12].Z4.02 

322[12].Z5.01 

322[12].Z5.02 

322[12].Z5.03 

322[12].Z2.01 

322[12].O1.04 

322[12].O1.05 

322[12].O1.06 

322[12].Z1 

322[12].Z1.01 

322[12].Z1.02 

322[12].Z1.03 

322[12].Z2 

322[12].Z2.03 

322[12].Z2.02 

322[12].Z2.04 

322[12].Z2.05 

322[12].Z3 

322[12].Z3.03 

322[12].Z4 

 

322[12].Z4.01 

322[12].Z4.03 

322[12].Z5 

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego” 

 

12

Dydaktyczna  mapa  programu  nauczania  stanowi  schemat  powi

ą

za

ń

 

mi

ę

dzy  modułami  i  jednostkami  modułowymi  oraz  okre

ś

la  kolejno

ść

  ich 

realizacji.  Na  podstawie  mapy  ucze

ń

  mo

Ŝ

e  wybra

ć

 

ś

cie

Ŝ

k

ę

  kształcenia  

w  zale

Ŝ

no

ś

ci  od  własnych  predyspozycji,  posiadanego  do

ś

wiadczenia 

oraz  dowodów  potwierdzaj

ą

cych  opanowanie  okre

ś

lonej  wiedzy  

i  umiej

ę

tno

ś

ci.  Moduł  O1  powinien  by

ć

  realizowany  w  pierwszej 

kolejno

ś

ci,  poniewa

Ŝ

  tre

ś

ci  w  nim  zawarte  stanowi

ą

  podstaw

ę

 

merytoryczn

ą

 dla pozostałych modułów.  

Nauczyciele  realizuj

ą

cy  modułowy  program  nauczania  powinni 

posiada

ć

 

przygotowanie 

metodologiczne 

dotycz

ą

ce 

kształcenia 

modułowego,  aktywizuj

ą

cych  metod nauczania,  pomiaru  dydaktycznego 

oraz projektowania i opracowywania pakietów edukacyjnych. 

Nauczyciel  kieruj

ą

cy  procesem  nauczania-uczenia  si

ę

  powinien 

udziela

ć

  uczniom  pomocy  w  rozwi

ą

zywaniu  problemów,  kształtowa

ć

 

umiej

ę

tno

ś

ci zawodowe, uwzgl

ę

dniaj

ą

c ich indywidualne predyspozycje, 

mo

Ŝ

liwo

ś

ci i do

ś

wiadczenia. Ponadto, powinien rozwija

ć

 zainteresowania 

zawodem, wskazywa

ć

 mo

Ŝ

liwo

ś

ci dalszego kształcenia oraz zdobywania 

nowych  umiej

ę

tno

ś

ci  zawodowych.  Powinien  równie

Ŝ

  kształtowa

ć

  takie 

cechy  osobowo

ś

ci  uczniów,  jak:  dokładno

ść

  i  systematyczno

ść

, 

rzetelno

ść

  i  odpowiedzialno

ść

  za  prac

ę

,  sprawne  komunikowanie  si

ę

, 

twórcze  rozwi

ą

zywanie  problemów  oraz  umiej

ę

tno

ść

  współdziałania  

w zespole. 

Podczas  realizacji  programu  modułowego  zaleca  si

ę

  stosowanie 

aktywizuj

ą

cych  metod  nauczania,  takich  jak:  dyskusja  dydaktyczna, 

metoda  tekstu  przewodniego,  metoda  samokształcenia  kierowanego, 
metoda sytuacyjna, metoda projektów i 

ć

wicze

ń

 praktycznych. Po

Ŝą

dane 

jest stosowanie filmów dydaktycznych oraz organizowanie wycieczek do 
zakładów 

opieki 

zdrowotnej 

(szpitale, 

przychodnie, 

gabinety 

rehabilitacyjne),  gabinetów:  odnowy  biologicznej,  kosmetycznych,  spa, 
o

ś

rodków 

sportowych 

oraz 

na 

targi 

i 

wystawy 

bran

Ŝ

owe.  

W  procesie  realizacji  programu  nale

Ŝ

y  eksponowa

ć

  samokształcenie  

i  korzystanie  z  ró

Ŝ

nych 

ź

ródeł  informacji:  literatury  zawodowej, 

podr

ę

czników, przepisów prawnych, instrukcji, poradników, Internetu. 

Prowadzenie  zaj

ęć

  aktywizuj

ą

cymi  metodami  nauczania  wymaga 

przygotowania  materiałów  dydaktycznych,  takich  jak:  tekst  przewodni, 
instrukcje  do  metody  projektów,  przewodniki  do  samokształcenia, 
instrukcje do wykonywania 

ć

wicze

ń

, instrukcje stanowiskowe. 

Istotnym  elementem  organizacji  procesu  dydaktycznego  jest 

sprawdzanie i ocenianie edukacyjnych osi

ą

gni

ęć

 ucznia. Wskazane jest 

prowadzenie bada

ń

 diagnostycznych, kształtuj

ą

cych i sumuj

ą

cych. 

Badania  diagnostyczne  maj

ą

  na  celu  dokonanie  oceny  poziomu 

wiedzy i umiej

ę

tno

ś

ci uczniów w pocz

ą

tkowej fazie kształcenia. 

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego” 

 

13

Badania  kształtuj

ą

ce  prowadzone  w  trakcie  realizacji  programu  maj

ą

 

na  celu  dostarczanie  bie

Ŝą

cych  informacji  o  efektywno

ś

ci  procesu 

nauczania – uczenia si

ę

.  

Badania  sumuj

ą

ce  powinny  by

ć

  prowadzone  po  zako

ń

czeniu 

realizacji  programu  nauczania  jednostek  modułowych.  Informacje 
uzyskiwane  w  wyniku  bada

ń

  pozwalaj

ą

  na  dokonywanie  ewaluacji 

procesu nauczania. 

Ocenianie  powinno  u

ś

wiadamia

ć

  uczniowi  poziom  jego  osi

ą

gni

ęć

  

w  stosunku  do  wymaga

ń

  edukacyjnych,  wdra

Ŝ

a

ć

  go  do  systematycznej 

pracy,  samokontroli  i  samooceny.  Sprawdzanie  i  ocenianie  osi

ą

gni

ęć

 

uczniów  powinno  by

ć

  realizowane  przy  pomocy  sprawdzianów  ustnych, 

pisemnych 

i 

praktycznych, 

obserwacji 

pracy 

ucznia 

podczas 

wykonywania 

ć

wicze

ń

 oraz testów osi

ą

gni

ęć

 szkolnych. 

Podana  w  tabeli  wykazu  jednostek  modułowych  orientacyjna  liczba 

godzin  przewidziana  na  realizacj

ę

  programu  mo

Ŝ

e  ulega

ć

  zmianie  

w  zale

Ŝ

no

ś

ci  od  stosowanych  przez  nauczyciela  metod  i 

ś

rodków 

dydaktycznych. 

W zintegrowanym  procesie kształcenia modułowego nie  ma podziału 

na zaj

ę

cia teoretyczne i praktyczne. Formy organizacyjne pracy uczniów 

powinny by

ć

 dostosowane do tre

ś

ci i metod kształcenia. 

Proponowane  formy  organizacyjne  prowadzenia  zaj

ęć

,  to:  praca  

w grupach, w zespołach 2-osobowych oraz praca indywidualna. 

Szkoła  podejmuj

ą

ca  kształcenie  systemem  modułowym  powinna  

posiada

ć

  odpowiednio  wyposa

Ŝ

one  pomieszczenia  dydaktyczne.  

Wskazane jest zorganizowanie pracowni: 

–

  anatomiczno-fizjologicznej, 

–

  masa

Ŝ

u,  

–

  masa

Ŝ

u w 

ś

rodowisku wodnym,  

–

  fizykoterapii,  

–

  kinezyterapii, 

–

  komputerowej. 

W trosce  o  jako

ść

 kształcenia konieczne  s

ą

 systematyczne  działania 

szkoły polegaj

ą

ce na: 

–

  pozyskiwaniu nowych 

ś

rodków dydaktycznych, 

–

  opracowywaniu obudowy dydaktycznej programu nauczania, 

–

  współpracy z placówkami zwi

ą

zanymi z kierunkiem kształcenia, celem 

aktualizacji 

tre

ś

ci 

kształcenia 

zawodowego, 

odpowiadaj

ą

cych 

wymaganiom masa

Ŝ

u, 

–

  doskonaleniu  nauczycieli  w  zakresie  kształcenia  modułowego, 

aktywizuj

ą

cych  metod  nauczania,  pomiaru  dydaktycznego  oraz 

projektowania pakietów edukacyjnych. 

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego” 

 

14

II. Plany nauczania 

 
PLAN NAUCZANIA 
Czteroletnie technikum

*

 

Zawód: technik masa

Ŝ

ysta  322[12]  

Podbudowa programowa: gimnazjum 
 

Lp. 

Moduły kształcenia w zawodzie 

Dla młodzie

Ŝ

y 

Liczba godzin tygodniowo  

w czteroletnim okresie 

nauczania 

Klasy I–IV 

1.    Podstawy zawodu 

15 

2.    Masa

Ŝ

 klasyczny 

  6 

3.    Masa

Ŝ

 leczniczy 

15 

4.    Masa

Ŝ

 sportowy 

  6 

5.    Masa

Ŝ

 relaksacyjny i kosmetyczny 

  8 

Razem 

50 

Praktyka zawodowa: 4 tygodnie 

 

* wył

ą

cznie dla osób niewidomych i słabo widz

ą

cych

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego” 

 

15

PLAN NAUCZANIA 

 

Szkoła policealna 
Zawód: technik masa

Ŝ

ysta   322[12] 

Podbudowa programowa: szkoła daj

ą

ca wykształcenie 

ś

rednie 

 

Lp. 

Moduły kształcenia w zawodzie 

Dla młodzie

Ŝ

y 

Dla dorosłych 

Liczba godzin 

tygodniowo  

w dwuletnim 

okresie nauczania 

Liczba godzin 

tygodniowo  

w dwuletnim okresie 

nauczania 

Klasy I–II 

Semestry I–IV 

Forma stacjonarna 

1. 

Podstawy zawodu 

15 

12 

2. 

Masa

Ŝ

 klasyczny 

  6 

  4 

3. 

Masa

Ŝ

 leczniczy 

15 

11 

4. 

Masa

Ŝ

 sportowy 

  6 

  4 

5. 

Masa

Ŝ

 relaksacyjny i kosmetyczny 

  8 

  6 

Razem 

50 

37 

Praktyka zawodowa: 4 tygodnie 

 

 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego” 

 

16

III. Moduły kształcenia 
 
Moduł 322[12].O1 
Podstawy zawodu 
 

1. Cele kształcenia 

W wyniku procesu kształcenia ucze

ń

 (słuchacz) powinien umie

ć

: 

–

  stosowa

ć

  przepisy  bezpiecze

ń

stwa  i  higieny  pracy,  ochrony 

przeciwpo

Ŝ

arowej oraz ochrony 

ś

rodowiska, 

–

  organizowa

ć

 stanowisko pracy zgodnie z wymaganiami ergonomii, 

–

  stosowa

ć

  procedury  obowi

ą

zuj

ą

ce  podczas  udzielania  pierwszej 

pomocy, 

–

  współpracowa

ć

 z instytucjami finansuj

ą

cymi 

ś

wiadczenia zdrowotne, 

–

  ocenia

ć

 jako

ść

 

ś

wiadczonych usług,  

–

  stosowa

ć

 

przepisy 

prawa 

dotycz

ą

ce 

wykonywania 

zada

ń

 

zawodowych, 

–

  nawi

ą

zywa

ć

 i utrzymywa

ć

 kontakt z pacjentem/klientem, 

–

  charakteryzowa

ć

 

procesy 

psychiczne 

i 

składniki 

osobowo

ś

ci 

człowieka, 

–

  popularyzowa

ć

 zachowania prozdrowotne, 

–

  charakteryzowa

ć

  budow

ę

  i  funkcje  narz

ą

dów  i  układów  organizmu 

człowieka, 

–

  rozpoznawa

ć

  zaburzenia  w  funkcjonowaniu  narz

ą

dów  organizmu 

człowieka, 

–

  opracowywa

ć

, przechowywa

ć

 i archiwizowa

ć

 dokumentacj

ę

 pacjenta, 

–

  korzysta

ć

  z  ró

Ŝ

nych 

ź

ródeł  informacji  w  celu  doskonalenia 

umiej

ę

tno

ś

ci zawodowych. 

 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego” 

 

17

 

2. Wykaz jednostek modułowych 

Symbol 

jednostki 

modułowej 

 

Nazwa jednostki modułowej 

Orientacyjna 

liczba godzin 

na realizacj

ę

 

322[12].O1.01 

Stosowanie przepisów bezpiecze

ń

stwa 

 i higieny pracy 

  46 

322[12].O1.02 

Stosowanie przepisów prawa i zasad ekonomiki  
w ochronie zdrowia  

  35 

322[12].O1.03 

Nawi

ą

zywanie i utrzymywanie kontaktów 

społecznych 

  70 

322[12].O1.04  Prowadzenie promocji zdrowia i profilaktyki 

  35 

322[12].O1.05 

Charakteryzowanie budowy i czynno

ś

ci organizmu 

człowieka 

210 

322[12].O1.06 

Analizowanie zaburze

ń

 w funkcjonowaniu organizmu 

człowieka 

144 

Razem 

540 

 
3. Schemat układu jednostek modułowych 

 

 
 
 
 
 

 
 
 

 

 

 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 

 

322[12].O1 

Podstawy zawodu 

 

322[12].O1.01 

Stosowanie przepisów 

bezpiecze

ń

stwa 

 i higieny pracy

 

322[12].O1.02 

Stosowanie przepisów prawa  

i zasad ekonomiki w ochronie 

zdrowia 

322[12].O1.03 

Nawi

ą

zywanie i utrzymywanie 

kontaktów społecznych

 

322[12].O1.04 

Prowadzenie promocji zdrowia  

i profilaktyki  

 

322[12].O1.05 

Charakteryzowanie budowy  

i czynno

ś

ci organizmu człowieka 

 

 

322[12].O1.06 

Analizowanie zaburze

ń

  

w funkcjonowaniu organizmu 

człowieka 

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego” 

 

18

 

4. Literatura 

Argyle  M.:  Psychologia  stosunków  mi

ę

dzyludzkich.  Wydawnictwo 

naukowe PWN, Warszawa 1999 
Bangs D.G.: Plan marketingowy. PWE, Warszawa 1999 
Bank J.: Zarz

ą

dzanie przez jako

ść

. Fleberg SJA, Warszawa 1999 

Bierach A.J.: Mowa ciała kluczem do sukcesu. Wyd. ASTRUM, Wrocław 
2001 
Birkenbihl  V.F.:  Vademecum  psychologii  społecznej.  Wyd.  ASTRUM, 
Wrocław 2000 
Bloos  J.:  Marketing  praktyczny.  Buyar  Marketing,  Warszawa  1992 
Boraty

ń

ski  J.,  Dudek  B.,  Morkis  G.:  Obsługa  klienta.  Prawo  pracy, 

Higiena pracy. WSiP, Warszawa 2003 
Brocki  M.:  J

ę

zyk  ciała  w  uj

ę

ciu  antropologicznym.  Wyd.  ASTRUM, 

Wrocław 2001 
Buchfelder M. A.: Podr

ę

cznik pierwszej pomocy. Wydawnictwo Lekarskie 

PZWL, Warszawa 1999 
Chwierut  S.,  Kulis  M.,  Wójcik  D.:  Elementy  zarz

ą

dzania  finansowego 

w ochronie  zdrowia.  Uniwersyteckie  Wydawnictwo  Medyczne  Vesalius, 
Kraków 2000 
Dmowski  S.,  Rudnicki  S.:  Komentarz  do  Kodeksu  cywilnego,  Ksi

ę

ga  

pierwsza - Cz

ęść

 ogólna. Wydawnictwo Prawnicze, Warszawa 2001 

Dobek-Ostrowska 

B.: 

Podstawy 

komunikowania 

społecznego. 

Wyd.ASTRUM, Wrocław 1999 
Fibak J.: Chirurgia. PZWL, Warszawa 1996 
Ga

ź

dzik  T.Sz.:  Ortopedia  i  traumatologia.  Podr

ę

cznik  dla  studentów. 

PZWL, Warszaw 2004 
Getzen T.: Ekonomika zdrowia. PWN, Warszawa 2000 
Goł

ą

b B.K.: Podstawy anatomii człowieka. PZWL, Warszawa 2005 

Goł

ą

b  B.K.:  Anatomia  czynno

ś

ciowa  o

ś

rodkowego  układu    Nerwowego. 

PZWL, Warszawa 2004 
Hansen A.: Bezpiecze

ń

stwo i higiena pracy. WSiP, Warszawa 1998 

Kami

ń

ski  B.,  Dziak  A.:  Post

ę

powanie  w  stanach  zagro

Ŝ

enia 

Ŝ

ycia. 

Podr

ę

cznik  dla  szkół  medycznych,  Wydawnictwo  Lekarskie  PZWL, 

Warszawa 1997. 
Krechowiecki  A.,  Czerwi

ń

ski  F.:  Zarys  anatomii  człowieka.  PZWL, 

Warszawa 1997 
Król-Fijewska M.: Trening asertywno

ś

ci. PTP, Warszawa 1994  

Leszczy

ń

ski  W.,  Zakrzewska  K.:  Bezpiecze

ń

stwo  i  higieny  pracy 

PROEGRO, Warszawa 1993 
Lewandowski J.: Elementy prawa. WSiP, Warszawa 1994 
Masiow  A.:  Motywacja  i  osobowo

ść

.  Instytut  Wydawniczy  PAX, 

Warszawa 1996                                             

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego” 

 

19

Michajlik  A.,  Ramotowski  W.:  Anatomia  i  fizjologia  człowieka.  PZWL, 
Warszawa 2003 
Muller  R.,  Rupper  P.:  Proces  reengineering.  Optymalizacja  procesów 
zorientowanych na klienta. Wyd. ASTRUM, Wrocław 2000 
Pietrzykowski K. (red.): Kodeks cywilny. Komentarz, tom II. Wydawnictwa 
Prawnicze, Warszawa 1998 
P

ę

dich W. red.: Choroby wewn

ę

trzne. PZWL, Warszawa 1999 

Prusi

ń

ski A.: Neurologia praktyczna. PZWL, Warszawa 2004 

Prusi

ń

ski A.: Podstawy neurologii klinicznej. PZWL, Warszawa 1983 

R

ą

czkowski B.: BHP w praktyce. ODDK, Warszawa 2003 

R

ą

czkowski  B.:  Omówienie  zmian  w  zakresie  przepisów  bhp.  ODDK, 

Warszawa 2003  
Sobczak 

K.: 

Działalno

ść

 

gospodarcza. 

Uregulowania 

prawne. 

Wydawnictwa Prawnicze PWN, Warszawa 2001 

Sobiecki 

R., 

(red.): 

Podstawy 

przedsi

ę

biorczo

ś

ci 

w 

pytaniach 

i odpowiedziach. Centrum Doradztwa i Informacji Difin, Warszawa 2003  
Sokołowska- Pituchowa J.: Anatomia człowieka. PZWL, Warszawa 2003 
Stankiewicz  J.:  Komunikowanie  si

ę

  w  organizacji.  Wyd.  ASTRUM, 

Wrocław 1999 
Stemberg R.: Wprowadzenie do psychologii. WS i P, Warszawa 1995. 
Tautz-Wiessner  G.:  Savoir-vivre  w 

Ŝ

yciu.  Dobre  obyczaje  kluczem  do 

sukcesu. Wyd. ASTRUM, Wrocław 2000 
Thomson P.: Sposoby komunikacji interpersonalnej. Zysk i S-ka, Pozna

ń

 

1998. 
Traczyk Wł. Z.: Fizjologia człowieka w zarysie. PZWL, Warszawa 2002 
Traczyk Wł. Z.: Słownik fizjologii człowieka. PZWL, Warszawa 2000 
Trocki M., (red.): Nowoczesne zarz

ą

dzanie w opiece zdrowotnej. Instytut 

Przedsi

ę

biorczo

ś

ci i Samorz

ą

dno

ś

ci, Warszawa 2002  

Witkowski S. red. Psychologia sukcesu. PWN, Warszawa 1994 
Wojciechowski  E.:  Pierwsza  pomoc  w  nagłych  wypadkach.  O

ś

rodek 

Doradztwa i Doskonalenia Kadr Sp. z o.o., Gda

ń

sk 1998. 

Wróblewski  T.,  Miechowiecka  N.:  Patologia.  Podr

ę

cznik  dla 

ś

rednich 

szkół medycznych. PZWL, Warszawa 1993 
Zdyb  M.:  Prawo  działalno

ś

ci  gospodarczej  -  komentarz.  Zakamycze, 

Kraków 2000 
Zimbardo P. G., Ruch F. L.: Psychologia i 

Ŝ

ycie. PWN, Warszawa 1994.  

ś

uk  T.,  Dziak  A.:  ortopedia  z  traumatologi

ą

  narz

ą

dów  ruchu.  PZWL, 

Warszawa 1993 

 
Wykaz  literatury  nale

Ŝ

y  aktualizowa

ć

  w  miar

ę

  ukazywania  si

ę

  nowych 

pozycji wydawniczych. 

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego” 

 

20

Jednostka modułowa 322[12].O1.01 
Stosowanie przepisów bezpiecze

ń

stwa i higieny 

pracy  
 

1. Szczegółowe cele kształcenia 

W wyniku procesu kształcenia ucze

ń

 (słuchacz) powinien umie

ć

: 

–

  zinterpretowa

ć

 podstawowe przepisy prawa dotycz

ą

ce bezpiecze

ń

stwa 

i higieny pracy, 

–

  zastosowa

ć

  przepisy  prawa  dotycz

ą

ce  bezpiecze

ń

stwa  i  higieny 

pracy, ochrony przeciwpo

Ŝ

arowej oraz ochrony 

ś

rodowiska, 

–

  okre

ś

li

ć

  podstawowe  obowi

ą

zki  pracodawcy  w  zakresie  zapewnienia 

bezpiecznych i higienicznych warunków pracy, 

–

  okre

ś

li

ć

  obowi

ą

zki  i  prawa  pracownika  w  zakresie  bezpiecze

ń

stwa 

i higieny pracy, 

–

  zadba

ć

 o wyposa

Ŝ

enie oraz ład i porz

ą

dek w miejscu pracy, 

–

  rozpozna

ć

 

ź

ródła i czynniki niebezpieczne w 

ś

rodowisku pracy, 

–

  dobra

ć

  metody  i 

ś

rodki  zapobiegania  czynnikom  szkodliwym  

w miejscu pracy, 

–

  dobra

ć

 

ś

rodki ochrony indywidualnej do rodzaju wykonywanej pracy, 

–

  zastosowa

ć

 podstawowe zasady higieny i fizjologii pracy, 

–

  zorganizowa

ć

 stanowisko pracy zgodnie z wymaganiami ergonomii, 

–

  zastosowa

ć

 zasady ochrony 

ś

rodowiska, 

–

  zareagowa

ć

 

w 

przypadku 

zagro

Ŝ

enia 

po

Ŝ

arowego, 

zgodnie 

z instrukcj

ą

 przeciwpo

Ŝ

arow

ą

, 

–

  udzieli

ć

 pierwszej pomocy w urazach ró

Ŝ

nych cz

ęś

ci ciała, 

–

  udzieli

ć

 pierwszej pomocy w stanach nagłego zatrzymania oddychania 

i kr

ąŜ

enia. 

 
2. Materiał nauczania 

Prawna ochrona pracy. 
Obowi

ą

zki pracodawcy i pracownika w zakresie bezpiecze

ń

stwa i higieny 

pracy. 
Zasady tworzenia bezpiecznych i higienicznych warunków pracy. 
Organizacja stanowiska pracy.  
Czynniki  szkodliwe,  uci

ąŜ

liwe  i  niebezpieczne  wyst

ę

puj

ą

ce  w  procesie 

pracy. 
Metody i 

ś

rodki zapobiegania czynnikom szkodliwym. 

Ś

rodki ochrony indywidualnej. 

Elementy ergonomii, fizjologii i higieny pracy. 
Ochrona 

ś

rodowiska na stanowisku pracy. 

Ochrona przeciwpo

Ŝ

arowa. 

Pierwsza pomoc w stanach nagłego zagro

Ŝ

enia zdrowotnego. 

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego” 

 

21

3. 

Ć

wiczenia 

•

   Analizowanie 

przepisów 

prawa 

dotycz

ą

cych 

bezpiecze

ń

stwa  

i higieny pracy oraz ochrony przeciwpo

Ŝ

arowej. 

•

  Okre

ś

lanie  obowi

ą

zków  pracodawcy  i  pracownika  w  zakresie 

bezpiecze

ń

stwa i higieny pracy.  

•

  Alarmowanie  stra

Ŝ

y  po

Ŝ

arnej,  zgodnie  z instrukcj

ą

  przeciwpo

Ŝ

arow

ą

 

w warunkach symulowanych. 

•

  Identyfikowanie oznakowania drogi ewakuacyjnej w szkole i placówce 

kształcenia praktycznego. 

•

  Identyfikowanie rozmieszczenia sprz

ę

tu ga

ś

niczego na terenie szkoły. 

•

  Rozpoznawanie 

zagro

Ŝ

e

ń

 

wypadkowych 

wyst

ę

puj

ą

cych 

na 

stanowiskach pracy technika masa

Ŝ

ysty. 

•

  Dobieranie 

ś

rodków  ochrony  indywidualnej  stosownie  do  rodzaju  

wykonywanej pracy. 

•

  Nakładanie  opatrunku  na  ran

ę

  w  obr

ę

bie  głowy,  ko

ń

czyny  górnej, 

ko

ń

czyny dolnej. 

•

  Tamowanie krwotoków z rany i z nosa. 

•

  Unieruchamianie  złama

ń

  w  obr

ę

bie  ko

ń

czyny  górnej,  dolnej 

i kr

ę

gosłupa. 

•

  Udzielanie  pierwszej  pomocy  w  przypadku  omdlenia,  oparzenia, 

pora

Ŝ

enia pr

ą

dem elektrycznym oraz drgawek. 

•

  Udra

Ŝ

nianie dróg oddechowych na fantomie. 

•

  Układanie poszkodowanego w pozycji bocznej ustalonej. 

•

  Wykonywanie  resuscytacji  kr

ąŜ

eniowo-oddechowej  u  dorosłego 

i dziecka na fantomie. 

 

4. 

Ś

rodki dydaktyczne 

Instrukcje i teksty przewodnie do 

ć

wicze

ń

. 

Przepisy  prawa,  regulaminy  dotycz

ą

ce  higieny  i  bezpiecze

ń

stwa  pracy, 

ochrony przeciwpo

Ŝ

arowej oraz ochrony 

ś

rodowiska. 

Kodeks pracy. Schematy dróg ewakuacyjnych. 
Instrukcje  obsługi  urz

ą

dze

ń

  u

Ŝ

ywanych  do  masa

Ŝ

u  stwarzaj

ą

cych 

zagro

Ŝ

enie dla 

Ŝ

ycia i zdrowia człowieka. 

Polskie Normy, wymagania dotycz

ą

ce ergonomii. 

Filmy  dydaktyczne  dotycz

ą

ce  udzielania  pierwszej  pomocy  oraz  obsługi 

sprz

ę

tu ga

ś

niczego. 

Płyty CD i DVD z zakresu udzielania pierwszej pomocy. 

Ś

rodki ochrony indywidualnej. 

Plansze sprz

ę

tu ga

ś

niczego, ga

ś

nice. 

Materiały i sprz

ę

t do udzielania pierwszej pomocy. 

Fantom człowieka do 

ć

wicze

ń

 udzielania pierwszej pomocy. 

Apteczka pierwszej pomocy. 

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego” 

 

22

5. Wskazania metodyczne do realizacji programu jednostki 

Celem  realizacji  programu  jednostki  modułowej  jest  kształtowanie 

umiej

ę

tno

ś

ci 

rozpoznawania 

ź

ródeł 

zagro

Ŝ

enia 

i 

czynników 

niebezpiecznych  w 

ś

rodowisku  pracy,  dobierania 

ś

rodków  ochrony 

indywidualnej, reagowania w sytuacjach zagro

Ŝ

enia 

Ŝ

ycia i zdrowia oraz 

udzielania  pierwszej  pomocy  osobom  poszkodowanym.  Program 
powinien  by

ć

  realizowany  przez  nauczyciela  specjalist

ę

  do  spraw 

bezpiecze

ń

stwa i higieny pracy. 

W procesie nauczania - uczenia si

ę

 nale

Ŝ

y zwróci

ć

 szczególn

ą

 uwag

ę

 

na  obowi

ą

zki  pracownika  i  pracodawcy  w  zakresie  bhp,  stosowanie 

zasad  ochrony  zdrowia  w  pracy  zawodowej  oraz  na  skutki 
nieprzestrzegania  przepisów  bhp  i  ochrony  przeciwpo

Ŝ

arowej.  Wa

Ŝ

ne 

jest 

kształtowanie 

postawy 

odpowiedzialno

ś

ci, 

sumienno

ś

ci 

i umiej

ę

tno

ś

ci  współdziałania  w  grupie.  Zaj

ę

cia  nale

Ŝ

y  prowadzi

ć

 

aktywizuj

ą

cymi i praktycznymi metodami nauczania, takimi jak: dyskusja 

dydaktyczna, tekstu przewodniego, projektów, inscenizacji oraz 

ć

wicze

ń

.  

Ć

wiczenia  zaproponowane  w  programie  mog

ą

  by

ć

  modyfikowane 

i  uzupełniane  w  zale

Ŝ

no

ś

ci  od  potrzeb  edukacyjnych.  Metoda  projektów 

zasługuje  na  szczególn

ą

  uwag

ę

,  poniewa

Ŝ

  pozwala  na  efektywne 

wykorzystanie 

czasu, 

prezentacj

ę

 

wykonanych 

projektów 

oraz 

korzystanie z ró

Ŝ

nych 

ź

ródeł informacji. 

Program  jednostki  nale

Ŝ

y  realizowa

ć

  w  pracowni  anatomicznej  oraz  

w odpowiednio wyposa

Ŝ

onym pomieszczeniu dydaktycznym, w grupie do 

15 uczniów, z podziałem na 2 - 4 osobowe zespoły.  

 

6. Propozycje  metod  sprawdzania  i  oceny  osi

ą

gni

ęć

 

edukacyjnych ucznia 

Sprawdzanie  i  ocenianie  osi

ą

gni

ęć

  uczniów  powinno  odbywa

ć

  si

ę

 

systematycznie  na  podstawie  ustalonych  kryteriów.  Podstawowe 
wymagania 

edukacyjne 

powinny 

obejmowa

ć

 

przede 

wszystkim 

umiej

ę

tno

ś

ci  okre

ś

lania  sposobów  likwidacji  lub  ograniczenia  zagro

Ŝ

e

ń

  

w miejscu pracy, udzielania pierwszej pomocy oraz korzystania z ró

Ŝ

nych 

ź

ródeł informacji. 

Osi

ą

gni

ę

cia uczniów nale

Ŝ

y ocenia

ć

 w zakresie zaplanowanych celów 

kształcenia na podstawie: 

–

  ustnych sprawdzianów poziomu wiadomo

ś

ci i umiej

ę

tno

ś

ci, 

–

  testów osi

ą

gni

ęć

 szkolnych, 

–

  ukierunkowanej  obserwacji  czynno

ś

ci  ucznia  podczas  wykonywania 

ć

wicze

ń

, 

–

  opracowanego projektu. 

Ocena  prac  projektowych  powinna  by

ć

  dokonywana  na  etapie 

planowania, realizacji i prezentacji projektu. 

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego” 

 

23

Umiej

ę

tno

ś

ci  praktyczne  nale

Ŝ

y  sprawdza

ć

  na  podstawie  obserwacji 

czynno

ś

ci wykonywanych przez ucznia w czasie 

ć

wicze

ń

.  

Podczas obserwacji nale

Ŝ

y zwróci

ć

 uwag

ę

 na: 

–

  korzystanie  z  ró

Ŝ

nych 

ź

ródeł informacji, 

–

  przestrzeganie  przepisów  bezpiecze

ń

stwa  i  higieny  pracy  oraz 

ochrony przeciwpo

Ŝ

arowej, 

–

  dobór 

ś

rodków ochrony indywidualnej, 

–

  poprawno

ść

 wykonania 

ć

wicze

ń

,  

–

  współprac

ę

 w zespole. 

Na  zako

ń

czenie  realizacji  programu  jednostki  modułowej  proponuje 

si

ę

 zastosowa

ć

 test dydaktyczny z zadaniami otwartymi i zamkni

ę

tymi. 

W  ocenie  ko

ń

cowej  nale

Ŝ

y  uwzgl

ę

dni

ć

  poziom  wykonania 

ć

wicze

ń

, 

wyniki testu oraz ocen

ę

 za wykonanie i prezentacj

ę

 projektu. 

 

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego” 

 

24

Jednostka modułowa 322[12].O1.02 
Stosowanie przepisów prawa i zasad ekonomiki  
w ochronie zdrowia  

 
1

. 

Szczegółowe cele kształcenia

 

W wyniku procesu kształcenia ucze

ń

 (słuchacz) powinien umie

ć

: 

–

  posłu

Ŝ

y

ć

 si

ę

 podstawow

ą

 terminologi

ą

 z zakresu prawa i ekonomiki, 

–

  rozró

Ŝ

ni

ć

 podstawowe gał

ę

zie prawa, 

–

  przedstawi

ć

 rodzaje aktów prawnych i 

ź

ródła informacji o nich, 

–

  przedstawi

ć

 zakres obowi

ą

zywania prawa, 

–

  posłu

Ŝ

y

ć

  si

ę

  przepisami  prawa  cywilnego,  prawa  pracy  oraz  prawa  

o ubezpieczeniach społecznych, 

–

  scharakteryzowa

ć

 system organizacji ochrony zdrowia w Polsce,  

–

  wskaza

ć

 instytucje wpływaj

ą

ce na polityk

ę

 zdrowotn

ą

 pa

ń

stwa, 

–

  okre

ś

li

ć

 

ź

ródła i sposoby finansowania 

ś

wiadcze

ń

 zdrowotnych,  

–

  wyja

ś

ni

ć

  istot

ę

  i  zasady  funkcjonowania  systemu  ubezpiecze

ń

 

zdrowotnych w Polsce,  

–

  wyja

ś

ni

ć

 specyfik

ę

 rynku 

ś

wiadcze

ń

 zdrowotnych,  

–

  wskaza

ć

 czynniki wpływaj

ą

ce na popyt i poda

Ŝ

 usług medycznych, 

–

  wyja

ś

ni

ć

  mechanizmy  konkurencji  mi

ę

dzy  podmiotami 

ś

wiadcz

ą

cymi 

usługi medyczne, 

–

  zastosowa

ć

 przepisy prawa dotycz

ą

ce działalno

ś

ci zawodowej, 

–

  zinterpretowa

ć

 

podstawowe 

przepisy 

prawa 

dotycz

ą

ce 

odpowiedzialno

ś

ci cywilnej i karnej, 

–

  zastosowa

ć

 przepisy prawa dotycz

ą

ce działalno

ś

ci gospodarczej,  

–

  skorzysta

ć

 z ró

Ŝ

nych 

ź

ródeł informacji, 

–

  okre

ś

li

ć

 

ź

ródła i metody pozyskiwania klientów, 

–

  zorganizowa

ć

 

promocj

ę

 

usług 

ś

wiadczonych 

przez 

technika 

masa

Ŝ

yst

ę

. 

 

2. Materiał nauczania 

Poj

ę

cie prawa, 

ź

ródła prawa. 

Normy prawne, przepisy prawa, obowi

ą

zywanie prawa. 

Organizacja ochrony zdrowia w Polsce. 
Podstawy prawne funkcjonowania zakładów opieki zdrowotnej. 

Ź

ródła  prawa  pracy  i  prawa  działalno

ś

ci  gospodarczej:  Kodeks  cywilny, 

Kodeks  pracy,  Ustawa  o  zakładach  opieki  zdrowotnej,  Ustawa 
o powszechnym ubezpieczeniu w Narodowym Funduszu Zdrowia. 
System ubezpiecze

ń

 zdrowotnych w Polsce. 

Specyficzne cechy rynku usług medycznych. 
Instytucje wpływaj

ą

ce na polityk

ę

 zdrowotn

ą

 pa

ń

stwa. 

Finansowanie 

ś

wiadcze

ń

 zdrowotnych. 

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego” 

 

25

Ubezpieczenia zdrowotne.  
Przepisy prawa dotycz

ą

ce działalno

ś

ci zawodowej i gospodarczej. 

Przepisy prawa dotycz

ą

ce odpowiedzialno

ś

ci cywilnej i karnej. 

Marketing w działalno

ś

ci usługowej. 

Finansowanie 

ś

wiadcze

ń

 zdrowotnych. 

Koszty w zakładach opieki zdrowotnej. 
System ubezpiecze

ń

 zdrowotnych w Polsce.  

Rynek 

ś

wiadcze

ń

 zdrowotnych.  

Podstawy prawne funkcjonowania zakładów opieki zdrowotnej i płatnika.  

 
3. 

Ć

wiczenia 

•

  Interpretowanie  przepisów  prawa  cywilnego,  prawa  pracy,  prawa  

o ubezpieczeniach społecznych i zdrowotnych. 

•

  Okre

ś

lanie 

sposobu 

finansowania 

ś

wiadcze

ń

 

zdrowotnych 

udzielanych w zakładzie rehabilitacji. 

•

  Pozyskiwanie  materiałów  na  temat  prowadzenia  działalno

ś

ci 

gospodarczej z zasobów internetowych.  

•

  Sporz

ą

dzanie 

wykazu 

czynno

ś

ci 

zwi

ą

zanych 

z 

zakładaniem 

działalno

ś

ci gospodarczej dotycz

ą

cej 

ś

wiadczenia usług medycznych. 

•

  Analizowanie rodzajów kosztów w opiece zdrowotnej. 

•

  Interpretowanie przepisów prawa dotycz

ą

cych działalno

ś

ci zawodowej 

masa

Ŝ

ysty. 

4. 

Ś

rodki dydaktyczne 

Foliogramy  dotycz

ą

ce  wiedzy  ekonomicznej  i  prawnej,  ubezpiecze

ń

 

i finansowania 

ś

wiadcze

ń

 zdrowotnych. 

Tablice dotycz

ą

ce organizacji ochrony zdrowia w Polsce. 

Opisy przypadków. 
Przepisy  prawa  dotycz

ą

ce:  powszechnego  ubezpieczenia  zdrowotnego, 

zakładów  opieki  zdrowotnej,  prawa  cywilnego,  prawa  pracy  oraz 
prowadzenia działalno

ś

ci gospodarczej.  

Kodeks cywilny. Kodeks pracy. 
Wzory dokumentacji działalno

ś

ci gospodarczej. 

Prasa zawieraj

ą

ca informacje ekonomiczne i prawne. 

Baza  informacji  prawnej  (płyty  CD-ROM  i  Internet;  System  LEX,  serwis 
prawo i zdrowie). 
 

5. Wskazania metodyczne do realizacji programu jednostki 

Program nauczania jednostki modułowej obejmuje zintegrowane tre

ś

ci 

z zakresu ekonomii, ekonomiki, finansów i prawa. 

Tre

ś

ci 

programowe 

niezb

ę

dne 

s

ą

 

do 

zrozumienia 

zasad 

funkcjonowania 

ochrony 

zdrowia 

w 

wymiarze 

organizacyjnym 

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego” 

 

26

i ekonomicznym.  Po  zrealizowaniu  tre

ś

ci  programowych  dotycz

ą

cych 

rynku 

ś

wiadcze

ń

  zdrowotnych  uczniowie  powinni  okre

ś

li

ć

  specyficzne 

cechy  rynku,  mechanizmy  ekonomiczne  i  kryteria  zapewnienia  jako

ś

ci 

usług medycznych. 

Podczas  realizacji  programu  szczególn

ą

  uwag

ę

  nale

Ŝ

y  zwróci

ć

  na 

regulacje prawne dotycz

ą

ce funkcjonowania zakładów opieki zdrowotnej 

i płatnika oraz działalno

ś

ci usługowej masa

Ŝ

ysty. 

Zaj

ę

cia  powinny  odbywa

ć

  si

ę

  w  odpowiednio  wyposa

Ŝ

onej  pracowni 

masa

Ŝ

u. Nauczyciel powinien mie

ć

 do dyspozycji podr

ę

czn

ą

 biblioteczk

ę

, 

wyposa

Ŝ

on

ą

  w literatur

ę

  z  zakresu  prawa  i  ekonomii,  akty  prawne  oraz 

specjalistyczn

ą

 pras

ę

. 

Osi

ą

gni

ę

cie  zało

Ŝ

onych  celów  kształcenia  umo

Ŝ

liwia  stosowanie 

efektywnych  metod  nauczania,  takich  jak:  wykład  informacyjny,  wykład 
konwersatoryjny,  dyskusja  dydaktyczna,  metoda  przypadków,  metoda 
sytuacyjna, metoda projektów, 

ć

wiczenia praktyczne. 

Ć

wiczenia  zaproponowane  w  programie  umo

Ŝ

liwi

ą

  indywidualizacj

ę

 

procesu kształcenia, efektywne wykorzystywanie pomocy dydaktycznych 
oraz zastosowanie nabytych umiej

ę

tno

ś

ci w okre

ś

lonych sytuacjach.  

 
6. Propozycje metod sprawdzania i oceny osi

ą

gni

ęć

 

edukacyjnych ucznia 

Sprawdzanie  i  ocenianie  osi

ą

gni

ęć

  uczniów  nale

Ŝ

y  przeprowadza

ć

 

systematycznie  na  podstawie  kryteriów  uwzgl

ę

dniaj

ą

cych  zaplanowane 

cele kształcenia. Szczególn

ą

 uwag

ę

 nale

Ŝ

y zwróci

ć

 na umiej

ę

tno

ś

ci: 

–

  okre

ś

lania 

ź

ródeł i sposobów finansowania 

ś

wiadcze

ń

 zdrowotnych, 

–

  okre

ś

lania  czynników  wpływaj

ą

cych  na  popyt  i  poda

Ŝ

 

ś

wiadcze

ń

 

zdrowotnych, 

–

  okre

ś

lania roli pa

ń

stwa i płatnika na rynku usług medycznych, 

–

  interpretowania  regulacji  prawnych  obowi

ą

zuj

ą

cych  w  działalno

ś

ci 

zawodowej. 

Proces oceniania powinien obejmowa

ć

: 

–

  diagnoz

ę

  wiadomo

ś

ci  i  umiej

ę

tno

ś

ci  ucznia  przed  przyst

ą

pieniem  do 

realizacji programu, 

–

  sprawdzenie  post

ę

pów  ucznia  w  toku  realizacji  programu  oraz 

rozpoznawanie trudno

ś

ci w osi

ą

ganiu celów kształcenia, 

–

  sprawdzenie  wiadomo

ś

ci  i  umiej

ę

tno

ś

ci  na  zako

ń

czenie  realizacji 

programu nauczania, 

Osi

ą

gni

ę

cia uczniów mo

Ŝ

na ocenia

ć

 na podstawie: 

–

  sprawdzianów ustnych, 

–

  sprawdzianów pisemnych, 

–

  testów osi

ą

gni

ęć

 szkolnych. 

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego” 

 

27

W  ocenie  ko

ń

cowej  nale

Ŝ

y  uwzgl

ę

dni

ć

  wyniki  wszystkich  metod 

sprawdzania  osi

ą

gni

ęć

  ucznia  stosowanych  przez  nauczyciela  w  toku 

nauczania.  

 

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego” 

 

28

Jednostka modułowa 322[12].O1.03 
Nawi

ą

zywanie i utrzymywanie kontaktów 

społecznych  

 

1

. 

Szczegółowe cele kształcenia

 

W wyniku procesu kształcenia ucze

ń

 (słuchacz) powinien umie

ć

: 

–

  posłu

Ŝ

y

ć

 si

ę

 podstawow

ą

 terminologi

ą

 z zakresu psychologii, 

–

  scharakteryzowa

ć

 procesy psychiczne człowieka, 

–

  scharakteryzowa

ć

 procesy poznawcze, emocjonalne i motywacyjne, 

–

  okre

ś

li

ć

  składniki  osobowo

ś

ci  człowieka  i  czynniki  kształtuj

ą

ce 

osobowo

ść

, 

–

  scharakteryzowa

ć

 sytuacje trudne oraz ich wpływ na stan psychiczny 

człowieka, 

–

  udzieli

ć

 pacjentowi wsparcia w trudnej sytuacji, 

–

  dobra

ć

  metody  skutecznego  rozwi

ą

zywania  problemów  w  ró

Ŝ

nych 

sytuacjach zawodowych i 

Ŝ

yciowych, 

–

  udzieli

ć

 wsparcia osobie chorej, niepełnosprawnej i jej rodzinie, 

–

  nawi

ą

za

ć

 

kontakt 

z 

pacjentem/klientem, 

jego 

rodzin

ą

  

i współpracownikami, 

–

  oceni

ć

 mo

Ŝ

liwo

ś

ci porozumiewania si

ę

 osób w ró

Ŝ

nym wieku, 

–

  zastosowa

ć

 techniki ułatwiaj

ą

ce skuteczne komunikowanie si

ę

, 

–

  rozpozna

ć

 problemy wyst

ę

puj

ą

ce w procesie komunikowania si

ę

, 

–

  zachowa

ć

 si

ę

 asertywnie, 

–

  okre

ś

li

ć

 zasady i warunki skutecznego negocjowania, 

–

  zastosowa

ć

  techniki  aktywnego  słuchania,  wyrazi

ć

  empati

ę

,  oceni

ć

 

emocje, 

–

  scharakteryzowa

ć

 procesy społeczne, 

–

  okre

ś

li

ć

 rol

ę

 grupy społecznej w procesie rehabilitacji osoby chorej lub 

niepełnosprawnej, 

–

  scharakteryzowa

ć

 zachowania zdrowotne ludzi i ich uwarunkowania, 

–

  scharakteryzowa

ć

 społeczne uwarunkowania choroby, 

–

  okre

ś

li

ć

 społeczne konsekwencje choroby i niepełnosprawno

ś

ci, 

–

  scharakteryzowa

ć

 postawy wobec choroby i niepełnosprawno

ś

ci, 

–

  dochowa

ć

 tajemnicy zawodowej, 

–

  zastosowa

ć

 ogólnie przyj

ę

te normy etyczne. 

 

2. Materiał nauczania 

Podstawowe  poj

ę

cia  psychologiczne:  kontakt  interpersonalny,  mowa 

ciała, komunikacja, potrzeba, konflikt, asertywno

ść

, tolerancja. 

Procesy psychiczne człowieka. 
Procesy poznawcze, emocjonalne i motywacyjne. 
Osobowo

ść

 człowieka. 

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego” 

 

29

Sytuacje trudne (konflikt, frustracja, kryzys, stres) oraz ich wpływ na stan 
psychiczny człowieka. 
Radzenie sobie ze stresem. 
Sytuacje problemowe, rozwi

ą

zywanie problemów. 

Wsparcie społeczne. 
Sposoby komunikowania si

ę

 z drugim człowiekiem. 

Problemy i bł

ę

dy w komunikowaniu si

ę

. 

Zachowania asertywne. 
Negocjacje. 
Procesy społeczne. 
Zachowania zdrowotne. 
Społeczne uwarunkowania choroby. 
Społeczne konsekwencje choroby i niepełnosprawno

ś

ci. 

Systemy warto

ś

ci społecznych. 

Etyka zawodowa, prawa pacjenta. 

 

3. 

Ć

wiczenia 

•

  Nadawanie  komunikatów  werbalnych,  poprzez  zmian

ę

  tonu  głosu 

i szybko

ś

ci mówienia. 

•

  Wysyłanie  komunikatów  niewerbalnych  –  wykonywanie  gestów 

otwarto

ś

ci 

i 

współpracy, 

zło

ś

ci, 

niech

ę

ci, 

zniecierpliwienia, 

zniech

ę

cenia. 

•

  Odczytywanie i interpretowanie komunikatów niewerbalnych. 

•

  Przekazywanie i przyjmowanie informacji zwrotnych. 

•

  Nadawanie komunikatów JA. 

•

  Identyfikowanie  problemów  osób  chorych  i  niepełnosprawnych  na 

podstawie 

opisu 

przypadków 

oraz 

ustalanie 

sposobów 

ich 

rozwi

ą

zania. 

•

  Rozwi

ą

zywanie  sytuacji  konfliktowych  z  wykorzystaniem  strategii 

separacji, 

dominacji, 

tłumienia 

i 

kompromisu 

w 

warunkach 

symulowanych. 

•

  Prowadzenie  negocjacji  z  osob

ą

  nie  wyra

Ŝ

aj

ą

c

ą

  zgody  na  udzielenie 

pomocy medycznej, z wykorzystaniem metody inscenizacji. 

•

  Okre

ś

lanie  wpływu  choroby  i  niepełnosprawno

ś

ci  na  zachowania  

i reakcje psychiczne pacjenta na podstawie analizy opisu przypadków. 

•

  Planowanie  i  prowadzenie  rozmowy  z  pacjentem  zgłaszaj

ą

cym  si

ę

  

na zabieg masa

Ŝ

u. 

•

  Opracowywanie wzorca osobowo

ś

ci technika masa

Ŝ

ysty.  

 

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego” 

 

30

4. 

Ś

rodki dydaktyczne 

Foliogramy dotycz

ą

ce procesów psychicznych. 

Opisy przypadków, opisy sytuacji. 
Filmy 

dydaktyczne 

na 

temat 

kształtowania 

umiej

ę

tno

ś

ci 

interpersonalnych. 
Ta

ś

my z nagraniami technik relaksacyjnych. 

Nagrania rozmów z pacjentami, dotycz

ą

ce problemów zdrowotnych. 

Scenariusze 

ć

wicze

ń

. 

Materiały 

ź

ródłowe. 

Kwestionariusze wywiadów. 
Prezentacje multimedialne. 

5. Wskazania metodyczne do realizacji programu jednostki 

Celem  realizacji  programu  nauczania  jednostki  modułowej    jest 

kształtowanie  umiej

ę

tno

ś

ci  nawi

ą

zywania  i  utrzymywania  kontaktów 

społecznych  oraz  rozpoznawania  potrzeb  i  problemów  pacjenta/klienta. 
Podczas

 

realizacji  programu  nale

Ŝ

y  równie

Ŝ

  zwróci

ć

  uwag

ę

  na 

kształtowanie  postaw  szczególnie  przydatnych  w  wykonywaniu  zawodu 
masa

Ŝ

ysty,  takich  jak:  tolerancja,  odpowiedzialno

ść

  za  skutki  własnych 

zachowa

ń

  w  kontakcie  z drugim  człowiekiem,  akceptacja  zachowa

ń

 

klientów /pacjentów, wra

Ŝ

liwo

ść

 na cierpienia innych ludzi.  

Przed  przyst

ą

pieniem  do  realizacji  programu  nauczania  jednostki, 

nauczyciel 

powinien 

dokładnie 

przeanalizowa

ć

 

tre

ś

ci 

zawarte  

w  programie.  Na  podstawie  dokonanej  analizy,  powinien  dobra

ć

  formy  

i metody nauczania oraz 

ś

rodki dydaktyczne.  

Osi

ą

gni

ę

cie  zaplanowanych  celów  kształcenia  umo

Ŝ

liwi  stosowanie 

aktywizuj

ą

cych  metod  nauczania:  dyskusji  dydaktycznej,  metody 

przypadków i sytuacyjnej, gier dydaktycznych, psychodramy, inscenizacji 
oraz 

ć

wicze

ń

.  

Podczas 

ć

wicze

ń

  uczniowie  powinni  mie

ć

  mo

Ŝ

liwo

ść

  nawi

ą

zywania 

kontaktów  w  grupie,  wyra

Ŝ

ania  uczu

ć

,  stosowania  technik  aktywnego 

słuchania, negocjowania i rozwi

ą

zywania konfliktów. Nabyte umiej

ę

tno

ś

ci 

ułatwiaj

ą

  budowanie  relacji  mi

ę

dzy  lud

ź

mi,  opartych  na  zaufaniu  

i  wzajemnym  zrozumieniu  oraz  stanowi

ą

  niezb

ę

dny  element  roli 

zawodowej technika masa

Ŝ

ysty.  

Kształtowanie  umiej

ę

tno

ś

ci  społecznych  powinno  odbywa

ć

  si

ę

  

w  atmosferze  zaufania  i akceptacji,  w  relacji  ucze

ń

  –  nauczyciel. 

Ć

wiczenia  powinny  by

ć

  prowadzone  w  15  osobowych  grupach  

z  podziałem  na  2-4  osobowe  zespoły,  w  pomieszczeniu  dydaktycznym 
wyposa

Ŝ

onym w urz

ą

dzenia audiowizualne. 

Zaleca  si

ę

  stosowanie  nowoczesnych 

ś

rodków  dydaktycznych,  

w  tym  multimedialnych, dotycz

ą

cych  ró

Ŝ

nych  form  treningu  umiej

ę

tno

ś

ci 

społecznych oraz technik relaksacyjnych.        

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego” 

 

31

6. Propozycje metod sprawdzania i oceny osi

ą

gni

ęć

 

edukacyjnych ucznia 

Sprawdzanie  i  ocenianie  osi

ą

gni

ęć

  uczniów  nale

Ŝ

y  prowadzi

ć

 

systematycznie,  na  podstawie  ustalonych  kryteriów.  W  procesie 
oceniania  nale

Ŝ

y  zwraca

ć

  uwag

ę

  na  merytoryczn

ą

  jako

ść

  wypowiedzi, 

wła

ś

ciwe stosowanie poj

ęć

 z zakresu psychologii i socjologii, poprawno

ść

 

wnioskowania.  

Systematyczna  ocena  umo

Ŝ

liwia  postawienie  prawidłowej  diagnozy 

pedagogicznej, której celem jest ustalenie wyników uczenia si

ę

 ka

Ŝ

dego 

ucznia  oraz  zastosowanie  metod  i  form  doskonal

ą

cych  proces 

dydaktyczny. 

Ocena  zakresu  i  poziomu  nabytych  umiej

ę

tno

ś

ci  mo

Ŝ

e  by

ć

 

dokonywana na podstawie: 

–

  sprawdzianów ustnych i pisemnych, 

–

  testów osi

ą

gni

ęć

 szkolnych, 

–

  obserwacji zachowania uczniów podczas wykonywania 

ć

wicze

ń

.  

Obserwuj

ą

c  zachowanie  uczniów  podczas 

ć

wicze

ń

  nale

Ŝ

y  zwraca

ć

 

uwag

ę

 na: 

–

  sposób 

pełnienia 

okre

ś

lonych 

ról 

społecznych 

zwi

ą

zanych  

z procesem komunikowania si

ę

 

–

  umiej

ę

tno

ść

 współpracy w grupie, 

–

  aktywno

ść

 na zaj

ę

ciach, 

–

  przestrzeganie reguł post

ę

powania obowi

ą

zuj

ą

cych w grupie. 

Podczas  oceniania  postaw  i  umiej

ę

tno

ś

ci  społecznych,  przydatne 

mog

ą

  by

ć

  testy  psychologiczne,  arkusze  obserwacji  ze  skal

ą

  ocen, 

zestawy  kryteriów  i  norm  oceniania  oraz  arkusze  samooceny  i  ocen 
uczniowskich. 

W  ocenie  ko

ń

cowej  nale

Ŝ

y  bra

ć

  pod  uwag

ę

  wyniki  wszystkich, 

stosowanych przez nauczyciela metod sprawdzania osi

ą

gni

ęć

 uczniów. 

 

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego” 

 

32

Jednostka modułowa 322[12].O1.04

 

Prowadzenie promocji zdrowia i profilaktyki 

 

1. 

Szczegółowe cela kształcenia 

W wyniku procesu kształcenia ucze

ń

 (słuchacz) powinien umie

ć

: 

–

  posłu

Ŝ

y

ć

  si

ę

  podstawow

ą

  terminologi

ą

  z  zakresu  medycyny 

zapobiegawczej,  

–

  wyja

ś

ni

ć

  rol

ę

  medycyny  zapobiegawczej  w  ochronie  i  promocji 

zdrowia, 

–

  okre

ś

li

ć

 koncepcje zdrowia, 

–

  scharakteryzowa

ć

  czynniki  wpływaj

ą

ce  na  stan  zdrowia  jednostki 

i zbiorowo

ś

ci, 

–

  okre

ś

li

ć

  wpływ  czynników 

ś

rodowiskowych  na  zdrowie  człowieka  

i powstawanie chorób, 

–

  okre

ś

li

ć

  podstawowe  wymagania    sanitarno-epidemiologiczne  wobec 

ś

rodowiska,  

–

  okre

ś

li

ć

 przyczyny powstawania i drogi szerzenia si

ę

 chorób, 

–

  scharakteryzowa

ć

 ła

ń

cuch epidemiologiczny, 

–

  scharakteryzowa

ć

  zachowania  zdrowotne  sprzyjaj

ą

ce  i  zagra

Ŝ

aj

ą

ce 

zdrowiu, 

–

  wyja

ś

ni

ć

 poj

ę

cia: promocja zdrowia, wychowanie zdrowotne, edukacja 

zdrowotna, 

–

  scharakteryzowa

ć

 strategie promocji zdrowia,  

–

  podj

ąć

 działania promuj

ą

ce zdrowie, 

–

  dobra

ć

  i  zastosowa

ć

  formy,  metody  i  materiały  pomocnicze  

w edukacji zdrowotnej, 

–

  wyja

ś

ni

ć

  poj

ę

cie  profilaktyki  i  okre

ś

li

ć

  jej  rol

ę

  we  współczesnej 

koncepcji zdrowia,  

–

  scharakteryzowa

ć

 fazy działalno

ś

ci profilaktycznej,  

–

  dobra

ć

 kierunki i metody działa

ń

 profilaktycznych, 

–

  wyja

ś

ni

ć

 poj

ę

cia: aseptyka, antyseptyka, dezynfekcja, sterylizacja, 

–

  zastosowa

ć

 zasady aseptyki i antyseptyki, 

–

  okre

ś

li

ć

 

podstawowe 

wymagania 

sanitarno-epidemiologiczne  

w zakładach opieki zdrowotnej, 

–

  zapobiec wyst

ę

powaniu zaka

Ŝ

e

ń

 szpitalnych, 

–

  zastosowa

ć

  obowi

ą

zuj

ą

ce  procedury  post

ę

powania  z  odpadami 

medycznymi. 

 

2. Materiał nauczania 

Medycyna zapobiegawcza w ochronie i promocji zdrowia. 
Koncepcje zdrowia. 
Czynniki wpływaj

ą

ce na zdrowie jednostki i społecze

ń

stwa. 

Zachowania zdrowotne i ich podział. 

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego” 

 

33

Ś

rodowisko a zdrowie człowieka. 

Zagro

Ŝ

enia 

ś

rodowiska naturalnego. 

Podstawowe  wymagania  zdrowotne  i  sanitarno-epidemiologiczne  wobec 

ś

rodowiska. 

Powstawanie i rozprzestrzenianie si

ę

 chorób. 

Ź

ródła  powstawania  i  rozpowszechniania  si

ę

  chorób  zaka

ź

nych 

i niezaka

ź

nych.  

Drogi szerzenia si

ę

 zaka

Ŝ

e

ń

, ła

ń

cuch epidemiczny. 

Cele, zadania, fazy i kierunki działa

ń

 profilaktycznych.  

Promocja zdrowia, kierunki działa

ń

 i metody promocji zdrowia. 

Zadania technika masa

Ŝ

ysty w dziedzinie promocji zdrowia. 

Aseptyka i antyseptyka w pracy technika masa

Ŝ

ysty. 

Ogólne  zasady  sanitarno-epidemiologiczne:  higiena  osobista,  odzie

Ŝ

 

ochronna, 

ś

rodki  ochrony  indywidualnej,  dezynfekcja,  sterylizacja, 

odpady medyczne. 
Zaka

Ŝ

enia szpitalne, zapobieganie zaka

Ŝ

eniom szpitalnym. 

Wymagania sanitarno – epidemiologiczne dotycz

ą

ce gabinetu masa

Ŝ

u.  

 

3. 

Ć

wiczenia 

•

  Planowanie  działa

ń

  pot

ę

guj

ą

cych  zdrowie  na  podstawie  opisu 

przypadków. 

•

  Planowanie  działa

ń

  profilaktycznych  w  zakresie  chorób  układu 

kr

ąŜ

enia. 

•

  Rozpoznawanie  nieprawidłowo

ś

ci  w  zakresie  własnych  zachowa

ń

 

zdrowotnych, planowanie działa

ń

 naprawczych. 

 

4. 

Ś

rodki dydaktyczne 

Plansze,  broszury,  poradniki,  informatory  z  zakresu  promocji  zdrowia, 
profilaktyki. 
Foliogramy, filmy dotycz

ą

ce tematyki medycyny zapobiegawczej. 

Programy profilaktyczne. 
Programy ochrony zdrowia. 
Procedury post

ę

powania z odpadami medycznymi. 

Procedury dezynfekcji sprz

ę

tu, aparatury, narz

ę

dzi. 

Przepisy 

dotycz

ą

ce 

wymaga

ń

 

sanitarno-epidemiologicznych  

w placówkach ochrony zdrowia i gabinetach masa

Ŝ

u. 

 

5. Wskazania metodyczne do realizacji programu jednostki 

Celem  realizacji  programu  nauczania  jednostki  modułowej  jest 

przygotowanie  ucznia  do  podejmowania  działa

ń

  z  zakresu  profilaktyki  

i  promocji  zdrowia  oraz  edukacji  zdrowotnej  zgodnie  z  kompetencjami 
masa

Ŝ

ysty. Program zawiera tre

ś

ci dotycz

ą

ce czynników warunkuj

ą

cych 

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego” 

 

34

zdrowie,  mierników  zdrowia  populacji,  głównych  zagro

Ŝ

e

ń

  zdrowia  oraz 

metod prowadzenia profilaktyki i edukacji zdrowotnej. 

Wiedza  o  zdrowiu  i  zachowaniach  prozdrowotnych  stanowi  podstaw

ę

 

do  stosowania  działa

ń

  pot

ę

guj

ą

cych  zdrowie,  a  tym  samym 

wpływaj

ą

cych na popraw

ę

 jako

ś

ci 

Ŝ

ycia. 

Program  integruje  tre

ś

ci  z  kilku  dziedzin  medycyny,  dlatego  te

Ŝ

  jego 

realizacja  powinna  si

ę

  odbywa

ć

  w  korelacji  z  programami  jednostek  

322[12].O1.01, 322[12].O1.02. 

Osi

ą

gni

ę

cie  zaplanowanych  celów  kształcenia  wymaga  stosowania 

aktywizuj

ą

cych  metod  nauczania,  takich  jak:  dyskusja  dydaktyczna, 

metoda przypadków, metoda sytuacyjna, inscenizacja, 

ć

wiczenia. 

Przykładowe 

ć

wiczenia  zamieszczone  w  programie  s

ą

  propozycj

ą

  do 

wykorzystania  przez  nauczyciela  w  czasie  zaj

ęć

.  Nauczyciel  powinien 

równie

Ŝ

 opracowa

ć

 

ć

wiczenia mo

Ŝ

liwe do zrealizowania w szkole. 

Ć

wiczenia powinny by

ć

 prowadzone w pracowni anatomicznej w 10 – 

15 osobowych grupach, z podziałem na 2-3 osobowe zespoły. 

 

6. Propozycje metod sprawdzania i oceny osi

ą

gni

ęć

 

edukacyjnych ucznia 

Sprawdzanie  i  ocenianie  osi

ą

gni

ęć

  edukacyjnych  uczniów  nale

Ŝ

y 

prowadzi

ć

 systematycznie na podstawie okre

ś

lonych kryteriów. 

Systematyczna  kontrola  i  ocena  post

ę

pów  ucznia  umo

Ŝ

liwi 

nauczycielowi  dostosowanie  metod  nauczania,  organizacyjnych  form 
pracy oraz 

ś

rodków dydaktycznych do mo

Ŝ

liwo

ś

ci poznawczych ucznia.  

Do  sprawdzania  osi

ą

gni

ęć

  szkolnych  uczniów  proponuje  si

ę

 

zastosowa

ć

: 

–

  sprawdziany ustne i pisemne,  

–

  obserwacj

ę

 czynno

ś

ci ucznia podczas wykonywania 

ć

wicze

ń

,  

–

  testy osi

ą

gni

ęć

 szkolnych.  

Podczas  kontroli  i  oceny  dokonywanej  w  formie  ustnej,  nale

Ŝ

y 

zwraca

ć

  uwag

ę

  na  merytoryczn

ą

  jako

ść

  wypowiedzi,  poprawne 

stosowanie poj

ęć

 i poprawno

ść

 wnioskowania.  

Umiej

ę

tno

ś

ci  praktyczne  nale

Ŝ

y  sprawdza

ć

  przez  obserwacj

ę

 

czynno

ś

ci ucznia podczas wykonywania 

ć

wicze

ń

.  

Podczas obserwacji nale

Ŝ

y zwróci

ć

 uwag

ę

 na: 

−

  aktywno

ść

 ucznia na zaj

ę

ciach, 

−

  współprac

ę

 w zespole, 

−

  umiej

ę

tno

ść

 korzystania z materiałów 

ź

ródłowych, 

−

  dobieranie metod edukacji zdrowotnej, 

−

  projektowanie scenariusza zaj

ęć

 edukacyjnych, 

−

  prezentacj

ę

 na forum grupy scenariusza zaj

ęć

, 

−

  jako

ść

 wykonywanych zada

ń

. 

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego” 

 

35

W  ocenie  ko

ń

cowej  nale

Ŝ

y  uwzgl

ę

dni

ć

  wyniki  wszystkich  metod 

sprawdzania  osi

ą

gni

ęć

  edukacyjnych  ucznia  stosowanych  przez 

nauczyciela.  Istotnym  elementem  jest  równie

Ŝ

  samoocena  ucznia  oraz 

ocena uczniów współpracuj

ą

cych w grupie. 

 
 

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego” 

 

36

Jednostka modułowa 322[12].O1.05

 

Charakteryzowanie budowy i czynno

ś

ci organizmu 

człowieka 
 

1. Szczegółowe cele kształcenia 

W wyniku procesu kształcenia ucze

ń

 (słuchacz) powinien umie

ć

: 

–

  posłu

Ŝ

y

ć

 si

ę

 podstawowymi poj

ę

ciami z zakresu anatomii i fizjologii,  

–

  wskaza

ć

  poło

Ŝ

enie  poszczególnych  układów  i  narz

ą

dów  organizmu 

człowieka, 

–

  wyja

ś

ni

ć

 

mechanizm 

podstawowych 

procesów 

fizjologicznych 

zachodz

ą

cych w organizmie człowieka, 

–

  scharakteryzowa

ć

 budow

ę

 komórki i tkanek, 

–

  okre

ś

li

ć

  ró

Ŝ

nice  w  funkcjonowaniu  organizmu  zwi

ą

zane  z  wiekiem, 

płci

ą

 oraz ró

Ŝ

nice konstytucjonalne, 

–

  scharakteryzowa

ć

 budow

ę

 i funkcje skóry, 

–

  okre

ś

li

ć

 funkcje szkieletu, 

–

  scharakteryzowa

ć

 budow

ę

 poszczególnych ko

ś

ci i poł

ą

czenia mi

ę

dzy 

nimi, 

–

  przedstawi

ć

 rodzaje tkanki mi

ęś

niowej, 

–

  opisa

ć

 budow

ę

 mi

ęś

nia poprzecznie pr

ąŜ

kowanego szkieletowego, 

–

  scharakteryzowa

ć

 czynno

ść

 mi

ęś

ni szkieletowych, 

–

  scharakteryzowa

ć

 budow

ę

 i czynno

ść

 mi

ęś

ni tułowia, 

–

  scharakteryzowa

ć

 budow

ę

 i czynno

ść

 mi

ęś

ni głowy i szyi, 

–

  scharakteryzowa

ć

 budow

ę

 i czynno

ść

 mi

ęś

ni ko

ń

czyny górnej, 

–

  scharakteryzowa

ć

 budow

ę

 i czynno

ść

 mi

ęś

ni ko

ń

czyny dolnej, 

–

  scharakteryzowa

ć

 budow

ę

 i czynno

ść

 układu nerwowego, 

–

  wyja

ś

ni

ć

 

nadrz

ę

dn

ą

 

rol

ę

 

układu 

nerwowego 

w 

sterowaniu 

czynno

ś

ciami narz

ą

du ruchu,  

–

  scharakteryzowa

ć

 budow

ę

 i fizjologi

ę

 układu kr

ąŜ

enia, 

–

  okre

ś

li

ć

 przebieg naczy

ń

 

Ŝ

ylnych i t

ę

tniczych, 

–

  okre

ś

li

ć

 rol

ę

 i skład krwi,  

–

  scharakteryzowa

ć

 budow

ę

 i czynno

ś

ci układu chłonnego, 

–

  opisa

ć

 budow

ę

 i czynno

ś

ci układu oddechowego,  

–

  opisa

ć

 budow

ę

 i czynno

ś

ci układu trawiennego, 

–

  opisa

ć

 budow

ę

 i czynno

ś

ci układu moczowego i płciowego, 

–

  scharakteryzowa

ć

 budow

ę

 i czynno

ś

ci układu narz

ą

dów zmysłów, 

–

  scharakteryzowa

ć

  budow

ę

  i  czynno

ś

ci  gruczołów  wydzielania 

wewn

ę

trznego. 

 

2. Materiał nauczania 

Podstawowe poj

ę

cia z zakresu anatomii i fizjologii. 

Budowa i poło

Ŝ

enie cz

ęś

ci ciała człowieka. 

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego” 

 

37

Podstawowe procesy fizjologiczne. 
Komórka, tkanki.  
Budowa i funkcje skóry. 
Budowa ko

ś

ci i ich poł

ą

cze

ń

. 

Rodzaje tkanki mi

ęś

niowej. 

Budowa i czynno

ść

 mi

ęś

nia poprzecznie pr

ąŜ

kowanego szkieletowego. 

Budowa i czynno

ść

 mi

ęś

ni głowy i szyi. 

Budowa i czynno

ść

 mi

ęś

ni tułowia. 

Budowa i czynno

ść

 mi

ęś

ni ko

ń

czyny górnej. 

Budowa i czynno

ść

 mi

ęś

ni ko

ń

czyny dolnej. 

Budowa i czynno

ść

 układu nerwowego centralnego i obwodowego. 

Rola układu nerwowego w sterowaniu ruchami. 
Budowa i czynno

ść

 układu kr

ąŜ

enia. 

Rola i skład krwi.  
Budowa i czynno

ś

ci układu chłonnego. 

Budowa i funkcje układu oddechowego.  
Budowa i czynno

ś

ci układu trawiennego. 

Budowa i czynno

ś

ci układu moczowego i płciowego. 

Budowa i czynno

ś

ci układu narz

ą

dów zmysłów. 

Czynno

ś

ci gruczołów wydzielania wewn

ę

trznego. 

 

3. 

Ć

wiczenia 

•

  Analizowanie  poł

ą

cze

ń

  ko

ś

ci  w  obr

ę

bie  ko

ń

czyn  górnych  i  dolnych 

oraz  kr

ę

gosłupa  i  klatki  piersiowej  na  podstawie  modelu  szkieletu 

człowieka. 

•

  Analizowanie  budowy,  poło

Ŝ

enia  i  poł

ą

cze

ń

  ko

ś

ci  czaszki  na 

podstawie modelu anatomicznego człowieka. 

•

  Okre

ś

lanie  poło

Ŝ

enia  poszczególnych  mi

ęś

ni  na  modelu  muskulatury 

człowieka. 

•

  Identyfikowanie  poszczególnych  mi

ęś

ni  na  modelu  muskulatury 

człowieka. 

•

  Analizowanie ruchów w stawach ko

ń

czyn i kr

ę

gosłupa. 

•

  Analizowanie pracy mi

ęś

ni głowy i szyi.  

•

  Analizowanie pracy mi

ęś

ni grzbietu, klatki piersiowej i brzucha. 

•

  Analizowanie pracy mi

ęś

ni ko

ń

czyny górnej i dolnej. 

•

  Analizowanie budowy serca na modelu anatomicznym. 

•

  Okre

ś

lanie  przebiegu  t

ę

tniczych  i 

Ŝ

ylnych  naczy

ń

  krwiono

ś

nych 

z wykorzystaniem tablic i atlasów anatomicznych.  

•

  Charakteryzowanie  budowy  układu  oddechowego  z  wykorzystaniem 

tablic i atlasów anatomicznych oraz programów komputerowych. 

•

  Charakteryzowanie 

budowy 

mózgowia 

i 

rdzenia 

kr

ę

gowego  

z wykorzystaniem modeli, tablic i atlasów anatomicznych. 

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego” 

 

38

•

  Analizowanie 

budowy 

układu 

nerwowego 

obwodowego  

z wykorzystaniem modeli, tablic i atlasów anatomicznych. 

•

  Analizowanie 

przebiegu 

poszczególnych 

nerwów 

rdzeniowych 

z wykorzystaniem modeli, tablic i atlasów anatomicznych. 

•

  Okre

ś

lanie poło

Ŝ

enia narz

ą

dów jamy  brzusznej na podstawie  modelu 

jamy brzusznej, tablic i atlasów anatomicznych.  

•

  Okre

ś

lanie  funkcji  poszczególnych  tkanek,  narz

ą

dów  i  układów 

organizmu człowieka. 

•

  Mierzenie t

ę

tna i ci

ś

nienia t

ę

tniczego krwi u pacjentów. 

•

  Identyfikowanie 

powierzchniowo 

le

Ŝą

cych 

przyczepów 

mi

ęś

ni 

człowieka. 

 

4. 

Ś

rodki dydaktyczne 

Tablice  pogl

ą

dowe,  plansze  przedstawiaj

ą

ce  układy  anatomiczne 

organizmu człowieka. 
Modele układów i narz

ą

dów.  

Model szkieletu człowieka. 
Model muskulatury ciała człowieka. 
Fantomy człowieka do 

ć

wicze

ń

 z zakresu anatomii. 

Foliogramy dotycz

ą

ce budowy i funkcjonowania organizmu człowieka. 

Filmy dydaktyczne dotycz

ą

ce anatomii i fizjologii człowieka.  

Filmy dydaktyczne na temat funkcji narz

ą

dów. 

Programy komputerowe z zakresu anatomii i fizjologii. 
Foldery dotycz

ą

ce budowy i funkcji układów organizmu człowieka. 

Atlasy anatomiczne, albumy ilustruj

ą

ce budow

ę

 narz

ą

dów. 

Ryciny narz

ą

dów do 

ć

wicze

ń

. 

Radiogramy.  
 

5. Wskazania metodyczne do realizacji programu jednostki 

Program  nauczania  jednostki  modułowej  obejmuje  tre

ś

ci  dotycz

ą

ce 

budowy i czynno

ś

ci narz

ą

dów oraz układów w organizmie człowieka.  

Celem 

realizacji 

programu 

jest 

kształtowanie 

umiej

ę

tno

ś

ci 

analizowania  budowy  i  funkcji  organizmu  człowieka  oraz  rozpoznawania 
wzajemnych  powi

ą

za

ń

  i  zale

Ŝ

no

ś

ci  mi

ę

dzy  poszczególnymi  układami 

i narz

ą

dami.  

Program  powinien  by

ć

  realizowany  w  korelacji  z  jednostkami 

modułowymi   322[12].O1.01,   322[12].O1.03,  322[12].O1.04.  Podczas 
realizacji programu szczególn

ą

 uwag

ę

 nale

Ŝ

y zwróci

ć

 na tre

ś

ci dotycz

ą

ce 

czynno

ś

ci  narz

ą

dów  i  układów  a  zwłaszcza  skóry,  układu  narz

ą

dów 

ruchu, układu kr

ąŜ

enia i nerwowego.  

Osi

ą

gni

ę

cie  zało

Ŝ

onych  celów  kształcenia  umo

Ŝ

liwi  stosowanie 

nast

ę

puj

ą

cych  metod  nauczania:  wykładu  konwersatoryjnego,  metody 

przypadków, metody sytuacyjnej oraz 

ć

wicze

ń

. 

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego” 

 

39

Zaproponowane  w  programie 

ć

wiczenia  powinny  by

ć

  realizowane 

w  wymiarze,  co  najmniej  połowy  godzin  przeznaczonych  na  realizacj

ę

 

programu. 

Ć

wiczenia ułatwi

ą

 uczniom zrozumienie tre

ś

ci programowych, 

indywidualizacj

ę

  procesu  kształcenia  i  efektywniejsze  wykorzystanie 

pomocy  dydaktycznych. 

Ć

wiczenia  powinny  by

ć

  starannie  zaplanowane  

i 

przygotowane. 

Tre

ść

 

ć

wicze

ń

 

powinna 

dotyczy

ć

 

budowy  

i  czynno

ś

ci  poszczególnych  narz

ą

dów  i  układów  oraz  rozpoznawania 

struktur  anatomicznych.  Nale

Ŝ

y  zapewni

ć

  uczniom  indywidualne  tempo 

wykonywania 

ć

wicze

ń

.  

W  trakcie  realizacji  tre

ś

ci  programowych  nale

Ŝ

y  zwróci

ć

  uwag

ę

  na 

kształtowanie postaw: 

–

  odpowiedzialno

ś

ci za zdrowie i 

Ŝ

ycie człowieka, 

–

  wra

Ŝ

liwo

ś

ci wobec ludzi potrzebuj

ą

cych pomocy, 

–

  systematyczno

ś

ci 

w 

d

ąŜ

eniu 

do 

podnoszenia 

kwalifikacji 

i aktualizacji wiedzy. 
Zaj

ę

cia  powinny  by

ć

  prowadzone  w  pracowni  anatomicznej,  

w grupach 15 osobowych z podziałem na 2 osobowe zespoły.  
 

6. Propozycje  metod  sprawdzania  i  oceny  osi

ą

gni

ęć

 

edukacyjnych ucznia 

Sprawdzanie  i  ocenianie  osi

ą

gni

ęć

  uczniów  powinno  odbywa

ć

  si

ę

 

systematycznie  na  podstawie  okre

ś

lonych  kryteriów.  Kryteria  oceniania 

powinny uwzgl

ę

dnia

ć

 poziom wiadomo

ś

ci oraz zakres opanowania przez

 

uczniów umiej

ę

tno

ś

ci wynikaj

ą

cych ze szczegółowych celów kształcenia. 

Sprawdzanie i ocenianie osi

ą

gni

ęć

 uczniów powinno by

ć

 dokonywane 

przy pomocy:  

–

  sprawdzianów ustnych i pisemnych, 

–

  testów osi

ą

gni

ęć

 szkolnych, 

–

  obserwacji pracy uczniów podczas wykonywania 

ć

wicze

ń

. 

Podczas  kontroli  i  oceny  dokonywanej  w  formie  ustnej,  nale

Ŝ

y 

zwraca

ć

  uwag

ę

  na  operowanie  zdobyt

ą

  wiedz

ą

,  wła

ś

ciwe  stosowanie 

poj

ęć

  medycznych,  merytoryczn

ą

  jako

ść

  wypowiedzi  i  poprawno

ść

 

wnioskowania.

 

Umiej

ę

tno

ś

ci  praktyczne  powinny  by

ć

  sprawdzane  na  podstawie 

obserwacji czynno

ś

ci uczniów w trakcie wykonywania 

ć

wicze

ń

.  

Podczas obserwacji nale

Ŝ

y zwróci

ć

 uwag

ę

 na umiej

ę

tno

ś

ci: 

–

  korzystania z atlasu anatomicznego i ró

Ŝ

nych 

ź

ródeł informacji, 

–

  wykonywania pomiarów parametrów 

Ŝ

yciowych, 

–

  interpretowania wyników pomiarów, 

–

  prezentowania wykonywanych czynno

ś

ci. 

Po  zako

ń

czeniu  realizacji  programu  jednostki,  proponuje  si

ę

 

zastosowanie testu osi

ą

gni

ęć

 szkolnych.  

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego” 

 

40

Zadania  testowe  powinny  dotyczy

ć

  budowy  poszczególnych  układów 

anatomicznych  człowieka  oraz  podstawowych  poj

ęć

  z  zakresu  anatomii 

i fizjologii.  

Systematyczna  kontrola  i  ocena  post

ę

pów  uczniów  umo

Ŝ

liwi 

nauczycielowi  dostosowanie  metod  nauczania,  organizacyjnych  form 
pracy oraz 

ś

rodków dydaktycznych do predyspozycji uczniów. 

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego” 

 

41

Jednostka modułowa 322[12].O1.06

 

Analizowanie zaburze

ń

 w funkcjonowaniu organizmu 

człowieka

  

 

1. Szczegółowe cele kształcenia 

W wyniku procesu kształcenia ucze

ń

 (słuchacz) powinien umie

ć

:

 

–

  wyja

ś

ni

ć

 poj

ę

cia zdrowia i choroby, 

–

  scharakteryzowa

ć

 czynniki chorobotwórcze, 

–

  dokona

ć

 klasyfikacji chorób, 

–

  scharakteryzowa

ć

 przebieg i objawy choroby, 

–

  wyja

ś

ni

ć

 mechanizmy powstawania zaburze

ń

 chorobowych, 

–

  scharakteryzowa

ć

 starzenie si

ę

 ustroju, 

–

  scharakteryzowa

ć

 zaburzenia w kr

ąŜ

eniu krwi,  

–

  scharakteryzowa

ć

 proces zapalenia, 

–

  wyja

ś

ni

ć

 zjawisko odczynowo

ś

ci i odporno

ś

ci ustroju, 

–

  scharakteryzowa

ć

 zmiany wsteczne, 

–

  scharakteryzowa

ć

 zmiany post

ę

powe, 

–

  scharakteryzowa

ć

 procesy nowotworowe, 

–

  okre

ś

li

ć

 zaburzenia termoregulacji,  

–

  scharakteryzowa

ć

 zaburzenia przemiany materii, 

–

  scharakteryzowa

ć

 nieurazowe choroby narz

ą

du ruchu,  

–

  scharakteryzowa

ć

 

schorzenia 

układu 

kr

ąŜ

enia 

i 

układu 

krwiotwórczego, 

–

  scharakteryzowa

ć

 choroby układu oddechowego, 

–

  scharakteryzowa

ć

 schorzenia układu trawiennego, 

–

  scharakteryzowa

ć

  choroby  nerek  i  dróg  moczowych  oraz  układu  

płciowego, 

–

  scharakteryzowa

ć

 

zaburzenia 

w 

funkcjonowaniu 

gruczołów 

dokrewnych, 

–

  okre

ś

li

ć

 ogólne zasady leczenia chorób, 

–

  okre

ś

li

ć

  wskazania  i  przeciwwskazania  do  stosowania  masa

Ŝ

u  

w leczeniu i usprawnianiu pacjentów ze schorzeniami internistycznymi, 

–

  scharakteryzowa

ć

  choroby  o

ś

rodkowego  i  obwodowego  układu 

nerwowego, 

–

  okre

ś

li

ć

  wskazania  i  przeciwwskazania  do  stosowania  masa

Ŝ

u 

u pacjentów ze schorzeniami neurologicznymi, 

–

  scharakteryzowa

ć

 choroby leczone chirurgicznie, 

–

  okre

ś

li

ć

  mo

Ŝ

liwo

ś

ci  zastosowania  masa

Ŝ

u  w  przygotowaniu  pacjenta 

do operacji i usprawnianiu po zabiegach operacyjnych. 

 

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego” 

 

42

2. Materiał nauczania 

Podstawowe poj

ę

cia, stany i procesy patologiczne. 

Zaburzenia kr

ąŜ

enia krwi i chłonki. Zapalenie.  

Odczynowo

ść

 i odporno

ść

 ustroju. 

Zmiany wsteczne. Zmiany post

ę

powe. 

Nowotwory. 
Zaburzenia termoregulacji. 
Zaburzenia przemiany materii. 
Nieurazowe  choroby  narz

ą

du  ruchu  -  wskazania  i  przeciwwskazania  do 

stosowania masa

Ŝ

u. 

Choroby układu kr

ąŜ

enia - wskazania i przeciwwskazania do stosowania 

masa

Ŝ

u. 

Choroby  układu  krwiotwórczego  -  wskazania  i  przeciwwskazania  do 
stosowania masa

Ŝ

u. 

Choroby  układu  oddechowego  -  wskazania  i  przeciwwskazania  do 
stosowania masa

Ŝ

u. 

Choroby  układu  trawiennego  -  wskazania  i  przeciwwskazania  do 
stosowania masa

Ŝ

u. 

Choroby  układu  moczowego  -  wskazania  i  przeciwwskazania  do 
stosowania masa

Ŝ

u. 

Choroby gruczołów wydzielania wewn

ę

trznego i przemiany materii.  

Choroby  o

ś

rodkowego  i  obwodowego  układu  nerwowego  -  wskazania  

i  przeciwwskazania  do  stosowania  masa

Ŝ

u  w  leczeniu  schorze

ń

 

neurologicznych. 
Choroby mi

ęś

ni, wskazania i przeciwwskazania do stosowania masa

Ŝ

u. 

Wskazania do leczenia operacyjnego.  
Rodzaje zabiegów operacyjnych.  
Przygotowanie  chorego  do  zabiegu  operacyjnego.  Post

ę

powanie 

pooperacyjne.  
Współudział  masa

Ŝ

ysty  w  przygotowaniu  chorego  do  zabiegu 

operacyjnego i w post

ę

powaniu pooperacyjnym. 

Chirurgiczne  schorzenia  jamy  brzusznej,  wskazania  i  przeciwwskazania 
do stosowania masa

Ŝ

u. 

Chirurgiczne schorzenia płuc i serca - wskazania i przeciwwskazania do 
stosowania masa

Ŝ

u. 

Choroby 

naczy

ń

 

krwiono

ś

nych 

obwodowych, 

wskazania  

i przeciwwskazania do stosowania masa

Ŝ

u. 

Zniekształcenia  i  choroby  narz

ą

du  ruchu,  amputacje  ko

ń

czyn  –  udział 

masa

Ŝ

ysty 

w 

leczeniu 

schorze

ń

 

ortopedycznych, 

wskazania  

i przeciwwskazania do stosowania masa

Ŝ

u. 

Urazy  tkanek  mi

ę

kkich,  urazy  termiczne,  urazy  czaszkowo-mózgowe, 

urazy  kr

ę

gosłupa  i  ko

ś

ci  ko

ń

czyn,  urazy  klatki  piersiowej  i  serca. 

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego” 

 

43

Obra

Ŝ

enia  brzucha.  Wskazania  i  przeciwwskazania  do  stosowania 

masa

Ŝ

u. 

 

3. 

Ć

wiczenia 

•

  Analizowanie  zaburze

ń

  w  funkcjonowaniu  układu  narz

ą

dów  ruchu 

i okre

ś

lanie ich przyczyn. 

•

  Rozpoznawanie  zaburze

ń

  w  funkcjonowaniu  układu  nerwowego  na 

podstawie opisu przypadków. 

•

  Analizowanie  przebiegu  chorób  układu  kr

ąŜ

enia  na  podstawie  opisu 

przypadków. 

•

  Analizowanie  przebiegu  chorób  układu  oddechowego  na  podstawie 

opisu przypadków. 

•

  Analizowanie przebiegu chorób układu chłonnego na podstawie opisu 

przypadków. 

•

  Analizowanie  przebiegu  chorób  układu  trawiennego  na  podstawie 

opisu przypadków. 

•

  Analizowanie 

przebiegu 

chorób 

układu 

moczowo-płciowego 

na podstawie opisu przypadków. 

•

  Rozpoznawanie  zaburze

ń

  w  funkcjonowaniu  układu  wydzielania 

wewn

ę

trznego na podstawie opisu przypadków. 

 

4. 

Ś

rodki dydaktyczne 

Plansze, modele ilustruj

ą

ce patologie narz

ą

dowe. 

Albumy, zdj

ę

cia, ryciny. 

Foliogramy dotycz

ą

ce zaburze

ń

 w funkcjonowaniu organizmu. 

Filmy dydaktyczne przedstawiaj

ą

ce przebieg chorób. 

Radiogramy zmian patologicznych.  
Opisy przypadków. 
 

5. Wskazania metodyczne do realizacji programu jednostki 

Program  nauczania  jednostki  modułowej  integruje  tre

ś

ci  z  wielu 

dziedzin medycyny, ukazuj

ą

ce zwi

ą

zek mi

ę

dzy patogenez

ą

, przebiegiem 

chorób  oraz  ich  konsekwencjami  a  leczeniem  i  rehabilitacj

ą

.  Wiedza  

z  zakresu  patologii,  chorób  wewn

ę

trznych,  chirurgii,  neurologii  ułatwi 

dobór  rodzaju  masa

Ŝ

u  i  bezpieczne  jego  stosowanie  w  leczeniu  

i  rehabilitacji.  Program  powinien  by

ć

  realizowany  w  korelacji  

 z jednostkami 322[12].O1.04 i 322[12].O1.05.  

Podczas  realizacji  programu  jednostki  modułowej  szczególn

ą

  uwag

ę

 

nale

Ŝ

y  zwróci

ć

  na  tre

ś

ci  dotycz

ą

ce  patologii  ogólnej,  chorób  układu 

nerwowego  i  układu  narz

ą

dów  ruchu  oraz  traumatologii.  Wa

Ŝ

ne  jest 

równie

Ŝ

  okre

ś

lenie  roli  masa

Ŝ

ysty  w  prowadzeniu  kompleksowej 

rehabilitacji,  w  sytuacji  trwałego  i  nieodwracalnego  uszkodzenia  układu 
nerwowego. 

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego” 

 

44

Celem 

realizacji 

programu 

jest 

kształtowanie 

umiej

ę

tno

ś

ci 

rozpoznawania:  przyczyn  wyst

ę

powania  zaburze

ń

  w  funkcjonowaniu 

narz

ą

dów,  objawów  charakterystycznych  dla  ró

Ŝ

nych  jednostek 

chorobowych oraz zmian patologicznych wyst

ę

puj

ą

cych w skórze, tkance 

ł

ą

cznej, tkance okostnej i w mi

ęś

niach. 

W trakcie realizacji programu nale

Ŝ

y zwróci

ć

 uwag

ę

 na kształtowanie  

postaw: 

–

  odpowiedzialno

ś

ci za zdrowie i 

Ŝ

ycie człowieka, 

–

  wra

Ŝ

liwo

ś

ci wobec ludzi potrzebuj

ą

cych pomocy, 

–

  sumienno

ś

ci w wykonywaniu zada

ń

 zawodowych, 

–

  poszanowania godno

ś

ci pacjenta poddawanego masa

Ŝ

owi. 

Osi

ą

gni

ę

cie  zaplanowanych  celów  umo

Ŝ

liwi  stosowanie  efektywnych 

metod  nauczania,  takich  jak:  wykład  konwersatoryjny,  dyskusja 
dydaktyczna, metoda przypadków i sytuacyjna oraz 

ć

wiczenia. 

Zaj

ę

cia  powinny  odbywa

ć

  si

ę

  w  pracowni  anatomicznej  wyposa

Ŝ

onej 

w nowoczesne 

ś

rodki dydaktyczne.  

Proponuje  si

ę

  prowadzenie  zaj

ęć

  w  formie  pracy  grupowej  

i  zespołowej. 

Ć

wiczenia  powinny  by

ć

  prowadzone  w  grupach  licz

ą

cych 

do 15 osób.  

 

6. Propozycje metod sprawdzania i oceny osi

ą

gni

ęć

 

edukacyjnych ucznia 

Sprawdzanie  i  ocenianie  osi

ą

gni

ęć

  uczniów  powinno  odbywa

ć

  si

ę

 

systematycznie  na  podstawie  okre

ś

lonych  kryteriów.  Kryteria  oceniania 

powinny uwzgl

ę

dnia

ć

 poziom wiadomo

ś

ci oraz zakres opanowania przez

 

uczniów umiej

ę

tno

ś

ci wynikaj

ą

cych ze szczegółowych celów kształcenia. 

Sprawdzanie i ocenianie osi

ą

gni

ęć

 uczniów powinno by

ć

 dokonywane 

przy pomocy:  

–

  sprawdzianów ustnych i pisemnych, 

–

  testów osi

ą

gni

ęć

 szkolnych, 

–

  obserwacji pracy uczniów podczas wykonywania 

ć

wicze

ń

. 

Podczas  kontroli  i  oceny  dokonywanej  w  formie  ustnej,  nale

Ŝ

y 

zwraca

ć

  uwag

ę

  na  operowanie  zdobyt

ą

  wiedz

ą

,  wła

ś

ciwe  stosowanie 

poj

ęć

  medycznych,  merytoryczn

ą

  jako

ść

  wypowiedzi  i  poprawno

ść

 

wnioskowania.

 

Umiej

ę

tno

ś

ci  praktyczne  powinny  by

ć

  sprawdzane  na  podstawie 

obserwacji czynno

ś

ci uczniów w trakcie wykonywania 

ć

wicze

ń

.  

Podczas obserwacji nale

Ŝ

y zwróci

ć

 uwag

ę

 na umiej

ę

tno

ś

ci: 

–

  korzystania z ró

Ŝ

nych 

ź

ródeł informacji, 

–

  rozpoznawania zaburze

ń

 w funkcjonowaniu organizmu, 

–

  okre

ś

lania wskaza

ń

  i przeciwwskaza

ń

 do stosowania masa

Ŝ

u. 

Po  zako

ń

czeniu  realizacji  programu  jednostki,  proponuje  si

ę

 

zastosowanie  testu  osi

ą

gni

ęć

  szkolnych.  Zadania  testowe  powinny 

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego” 

 

45

dotyczy

ć

  zaburze

ń

  w  funkcjonowaniu  poszczególnych  narz

ą

dów  

i  układów.  Ocena  ko

ń

cowa  powinna  uwzgl

ę

dnia

ć

  wyniki  wszystkich 

metod sprawdzania stosowanych przez nauczyciela. 

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego” 

 

46

Moduł 322[12].Z1 
Masa

Ŝ

 klasyczny 

 

1. Cele kształcenia 

W wyniku procesu kształcenia ucze

ń

 (słuchacz) powinien umie

ć

: 

–

  przeprowadza

ć

 wywiad z pacjentem, 

–

  okre

ś

la

ć

 wskazania i przeciwwskazania do wykonywania masa

Ŝ

u, 

–

  organizowa

ć

 stanowisko pracy zgodnie z wymaganiami ergonomii, 

–

  stosowa

ć

 zasady masa

Ŝ

u klasycznego, 

–

  okre

ś

la

ć

 wpływ masa

Ŝ

u klasycznego na organizm człowieka, 

–

  wykonywa

ć

 spr

ęŜ

yste odkształcanie tkanek, 

–

  wyja

ś

nia

ć

 działanie spr

ęŜ

ystego odkształcania tkanek na organizm,  

–

  dobiera

ć

 

ś

rodek po

ś

lizgowy do rodzaju zabiegu, 

–

  wykonywa

ć

 masa

Ŝ

 poszczególnych cz

ęś

ci ciała, 

–

  okre

ś

la

ć

 reakcj

ę

 organizmu człowieka na zastosowany masa

Ŝ

. 

 

2. Wykaz jednostek modułowych 

 

Symbol 

jednostki 

modułowej 

 

Nazwa jednostki modułowej 

Orientacyjna 

liczba godzin 

na realizacj

ę

 

322[12].Z1.01  Wykonywanie spr

ęŜ

ystego odkształcania tkanek   

  36 

322[12].Z1.02  Wykonywanie masa

Ŝ

u poszczególnych cz

ęś

ci ciała 

150 

322[12].Z1.03 

Korzystanie z programów komputerowych 
wspomagaj

ą

cych prac

ę

 masa

Ŝ

ysty 

  30 

Razem 

216 

 

3. Schemat układu jednostek modułowych 

 
 
 
 
 

 
 
 

 

 

 

 

 

 

 

322[12]Z1.03

 

 

Korzystanie z programów komputerowych 
wspomagaj

ą

cych prac

ę

 masa

Ŝ

ysty 

 

322[12]Z1.02

 

 

Wykonywanie masa

Ŝ

u poszczególnych cz

ęś

ci 

ciała 

322[12].Z1

.

01

 

Wykonywanie spr

ęŜ

ystego odkształcania 

tkanek 

 

 

 

322[12].Z1 

 Masa

Ŝ

 klasyczny 

 

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego” 

 

47

4. Literatura 

Kasperczyk T, Magiera L., Mucha D., Walaszek R.: Masa

Ŝ

 z elementami 

rehabilitacji. Rehmed, Kraków 1999  
Magiera  L.:  Klasyczny  masa

Ŝ

  leczniczy.  Wydawnictwo  Bio-Styl,  Kraków 

1994 
Milanowska  K.,  Dega  W.  (red.):  Rehabilitacja  medyczna.  PZWL, 
Warszawa 2003  
Podgórski 

T.:  Masa

Ŝ

 

klasyczny. 

M-198. 

Zakład 

Doskonalenia 

Zawodowego, Warszawa 1988  
Prochowicz  Z.:  Masa

Ŝ

  leczniczy  klasyczny  i  masa

Ŝ

  chi

ń

ski.  Centrum 

Metodyczne  Doskonalenia  Nauczycieli 

Ś

rednich    Szkół  Medycznych, 

Warszawa 1986 
Prochowicz  Z.:  Podstawy  masa

Ŝ

u  leczniczego.  Wyd.  Lekarskie  PZWL, 

Warszawa 2000  
Sawicki  Z.,  Kassolik  K.,  Pawlak  H.:  Nowe  spojrzenie  na  współczesny 
masa

Ŝ

 – Masa

Ŝ

 medyczny. OION nr4 (34), Olsztyn 2000 

Stelmasiak  M.,  Osemlak  I.:  Atlas  anatomii  człowieka.  PZWL,  Warszawa 
1981  
Straburzy

ń

ski G. Fizykoterapia. PZWL, Warszawa 1988  

Szczotka P., Mikuła E. Współczesny masa

Ŝ

. Body Work, Pozna

ń

 1998 

Zborowski A.: Masa

Ŝ

 klasyczny. Wyd. A-Z, Kraków 1997 

Zembaty A.: Fizjoterapia, PZWL, Warszawa 1987 

 

 

Wykaz  literatury  nale

Ŝ

y  aktualizowa

ć

  w  miar

ę

  ukazywania  si

ę

  nowych 

pozycji wydawniczych. 

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego” 

 

48

Jednostka modułowa 322[12].Z1.01

 

Wykonywanie spr

ęŜ

ystego odkształcania tkanek  

 

1. Szczegółowe cele kształcenia 

W wyniku procesu kształcenia ucze

ń

 (słuchacz) powinien umie

ć

:  

–

  okre

ś

li

ć

  lecznicze  działanie  masa

Ŝ

u  klasycznego  na  poszczególne 

narz

ą

dy i układy, 

–

  nawi

ą

za

ć

  kontakt  z  pacjentem  oraz  przygotowa

ć

  go  do  współpracy 

podczas wykonywania zabiegu, 

–

  przeprowadzi

ć

 z pacjentem wywiad przed wykonaniem masa

Ŝ

u, 

–

  uwzgl

ę

dni

ć

 wskazania i przeciwwskazania do wykonania masa

Ŝ

u, 

–

  przygotowa

ć

 dokumentacj

ę

 zabiegu, 

–

  dobra

ć

 uło

Ŝ

enie pacjenta do masa

Ŝ

u, 

–

  zastosowa

ć

  przybory  ułatwiaj

ą

ce  uło

Ŝ

enie  pacjenta  w  prawidłowej 

pozycji, 

–

  dobra

ć

 

ś

rodek po

ś

lizgowy do wykonywanego zabiegu, 

–

  wykona

ć

 masa

Ŝ

 zgodnie z obowi

ą

zuj

ą

cymi zasadami, 

–

  zastosowa

ć

 techniki masa

Ŝ

u w odpowiedniej kolejno

ś

ci, 

–

  uło

Ŝ

y

ć

  dłonie  w  czasie  masa

Ŝ

u  w  zale

Ŝ

no

ś

ci  od  stosowanej  techniki  

i opracowywanej cz

ęś

ci ciała, 

–

  wykona

ć

 masa

Ŝ

 z zastosowaniem ró

Ŝ

nych technik głaskania, 

–

  wykona

ć

 masa

Ŝ

 z zastosowaniem ró

Ŝ

nych technik rozcierania, 

–

  wykona

ć

 masa

Ŝ

 z zastosowaniem ró

Ŝ

nych technik ugniatania, 

–

  wykona

ć

 masa

Ŝ

 z zastosowaniem ró

Ŝ

nych technik oklepywania, 

–

  wykona

ć

 masa

Ŝ

 z zastosowaniem ró

Ŝ

nych technik wibracji, 

–

  wykona

ć

 masa

Ŝ

 z zastosowaniem ró

Ŝ

nych technik wstrz

ą

sania, 

–

  sprawdzi

ć

 reakcj

ę

 organizmu pacjenta na zastosowany masa

Ŝ

, 

–

  wykona

ć

  gimnastyk

ę

 biern

ą

 masowanej cz

ęś

ci ciała, 

–

  przygotowa

ć

  zestaw 

ć

wicze

ń

  do  wykonania  przez  pacjenta  po 

masa

Ŝ

u, 

–

  zapewni

ć

 pacjentowi/klientowi bezpiecze

ń

stwo w czasie wykonywania 

zabiegu. 

 
2. Materiał nauczania  

Wskazania i przeciwwskazania do stosowania masa

Ŝ

u klasycznego. 

Zasady przygotowywania pacjenta/klienta do zabiegu. 
Stanowisko pracy do wykonania zabiegu. Zasady masa

Ŝ

u klasycznego. 

Wpływ masa

Ŝ

u klasycznego na poszczególne tkanki, narz

ą

dy i układy. 

Techniki masa

Ŝ

u klasycznego. Dokumentacja zabiegu. 

Ś

rodki po

ś

lizgowe do wykonywania masa

Ŝ

u. 

Metody usprawniania stosowane po masa

Ŝ

u klasycznym. 

Bezpiecze

ń

stwo i higieny pracy podczas wykonywania zabiegu. 

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego” 

 

49

3. 

Ć

wiczenia 

•

  Okre

ś

lanie osi i płaszczyzn ciała człowieka. 

•

  Wykonywanie 

ć

wicze

ń

 kształtuj

ą

cych precyzj

ę

 ruchów masa

Ŝ

ysty. 

•

  Wykonywanie 

ć

wicze

ń

  kształtuj

ą

cych  koordynacj

ę

  pracy  ko

ń

czyn  

w poł

ą

czeniu z precyzj

ą

 ruchów. 

•

  Wykonywanie 

ć

wicze

ń

 

kształtuj

ą

cych 

wyczucie 

odległo

ś

ci  

w poł

ą

czeniu z jednoczesno

ś

ci

ą

 i naprzemienno

ś

ci

ą

 ruchów. 

•

  Dobieranie siły bod

ź

ca mechanicznego stosowanego w masa

Ŝ

u. 

•

  Wykonywanie  masa

Ŝ

u  technik

ą

  głaskania  z  zastosowaniem  ró

Ŝ

nych 

sposobów odkształcania tkanki skórnej. 

•

  Wykonywanie masa

Ŝ

u technik

ą

 rozcierania z zastosowaniem ró

Ŝ

nych 

sposobów odkształcania tkanki ł

ą

cznej.  

•

  Wykonywanie  masa

Ŝ

u  technik

ą

  ugniatania

 

z zastosowaniem  ró

Ŝ

nych 

sposobów odkształcania tkanki mi

ęś

niowej. 

•

  Wykonywanie  masa

Ŝ

u  technik

ą

  wibracji

 

z  zastosowaniem  ró

Ŝ

nych 

sposobów odkształcania tkanek. 

•

  Wykonywanie  masa

Ŝ

u  technik

ą

  wstrz

ą

sania  z  zastosowaniem 

ró

Ŝ

nych sposobów odkształcania tkanek. 

•

  Wykonywanie  masa

Ŝ

u  technik

ą

  oklepywania  z  zastosowaniem 

ró

Ŝ

nych sposobów odkształcania tkanek. 

•

  Wykonywanie masa

Ŝ

u klasycznego mi

ęś

ni z zastosowaniem ró

Ŝ

nych 

technik. 

 

4. 

Ś

rodki dydaktyczne 

Plansze anatomiczne obrazuj

ą

ce osi i płaszczyzny ciała człowieka. 

Plansze typów konstytucjonalnych człowieka. 
Fantom muskulatury człowieka. 
Filmy dydaktyczne ilustruj

ą

ce techniki masa

Ŝ

u. 

Foliogramy dotycz

ą

ce technik masa

Ŝ

u. 

Prezentacje multimedialne dotycz

ą

ce technik masa

Ŝ

u klasycznego. 

Sprz

ę

t, przybory, materiały i 

ś

rodki do wykonania masa

Ŝ

u. 

 

5. Wskazania metodyczne do realizacji programu jednostki

 

Realizacja  programu  nauczania  jednostki  modułowej  ma  na  celu 
przygotowanie ucznia do wykonywania masa

Ŝ

u z zastosowaniem technik 

głaskania,  rozcierania,  ugniatania,  oklepywania,  wibracji  i  wstrz

ą

sania. 

Techniki  te  wykorzystane  b

ę

d

ą

  w  realizacji  kolejnych  programów 

jednostek  modułowych.  Koniecznym  warunkiem  wykonania  masa

Ŝ

u 

klasycznego  jest  znajomo

ść

  anatomii  i  fizjologii  narz

ą

du  ruchu, 

biomechaniki stawów oraz zmian patologicznych, dlatego program nale

Ŝ

y 

realizowa

ć

  w  korelacji  z  jednostkami  modułowymi  322[12].O1.05 

i 322[12].O1.06. 

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego” 

 

50

W  czasie  realizacji  programu  nauczania  jednostki  nale

Ŝ

y  kształtowa

ć

 

postawy: 

–

 

Ŝ

yczliwo

ś

ci, tolerancji, wra

Ŝ

liwo

ś

ci i cierpliwo

ś

ci wobec pacjentów, 

–

  odpowiedzialno

ś

ci, sumienno

ś

ci, dokładno

ś

ci i uczciwo

ś

ci w pracy, 

–

  gotowo

ś

ci niesienia pomocy, 

–

  samokrytycyzmu wobec siebie i wykonywanych zada

ń

. 

W 

procesie 

nauczania-uczenia 

si

ę

, 

zaleca 

si

ę

 

stosowanie  

nast

ę

puj

ą

cych  metod  dydaktycznych:  wykładu  informacyjnego,  dyskusji 

dydaktycznej, metody przypadków oraz pokazu z obja

ś

nieniem i 

ć

wicze

ń

. 

Podczas 

wykonywania 

ć

wicze

ń

 

nale

Ŝ

y 

przestrzega

ć

 

przepisów 

bezpiecze

ń

stwa 

i higieny 

pracy 

oraz 

przepisów 

sanitarno-

epidemiologicznych.  Nale

Ŝ

y  równie

Ŝ

  stworzy

ć

  uczniom  warunki 

samodzielnego 

ć

wiczenia  sprawno

ś

ci  manualnych  w  celu  opanowania 

precyzji  ruchów,  koordynacji  pracy  ko

ń

czyn  z  precyzj

ą

  ruchów  oraz 

dobierania  siły  bod

ź

ca  do  masowanej  tkanki.  Umiej

ę

tno

ś

ci  te  stanowi

ą

 

podstaw

ę

 do opanowania ró

Ŝ

nych technik masa

Ŝ

u klasycznego. Podczas 

zaj

ęć

  nale

Ŝ

y  zapewni

ć

  uczniom  mo

Ŝ

liwo

ść

  wykonania  wszystkich 

ć

wicze

ń

  przewidzianych  w  programie. 

Ć

wiczenia  uczniowie  powinni 

wykonywa

ć

 pod kierunkiem nauczyciela specjalisty w dziedzinie masa

Ŝ

u 

klasycznego.  W  trakcie  wykonywania 

ć

wicze

ń

  nale

Ŝ

y  wykorzysta

ć

 

wiadomo

ś

ci  i  umiej

ę

tno

ś

ci  z  anatomii,  fizjologii,  psychologii,  fizjoterapii  

i  wybranych  zagadnie

ń

 klinicznych. 

Ć

wiczenia  powinny  by

ć

  prowadzone  

w  grupach  15  osobowych,  z  podziałem  na  2-osobowe  zespoły,  ka

Ŝ

dy 

zespół  uczniów  powinien  mie

ć

  do  dyspozycji  stanowisko  pracy  

i  odpowiednie 

ś

rodki  dydaktyczne.  Zaj

ę

cia  powinny  odbywa

ć

  si

ę

  

w pracowniach: anatomicznej, kinezyterapeutycznej i masa

Ŝ

u.  

 

6. Propozycje metod sprawdzania i oceny osi

ą

gni

ęć

 

edukacyjnych ucznia 

Sprawdzanie 

i 

ocenianie 

osi

ą

gni

ęć

 

uczniów 

powinno 

by

ć

 

przeprowadzane  systematycznie  na  podstawie  ustalonych  kryteriów. 
Pozwala to na uzyskanie informacji o post

ę

pach ucznia w nauce oraz na 

rozpoznanie trudno

ś

ci w przyswojeniu tre

ś

ci kształcenia.  

Sprawdzanie i ocenianie osi

ą

gni

ęć

 uczniów powinno by

ć

 dokonywane 

przy pomocy:  

–

  sprawdzianów ustnych i pisemnych, 

–

  testów osi

ą

gni

ęć

 szkolnych, 

–

  obserwacji czynno

ś

ci  uczniów podczas wykonywania 

ć

wicze

ń

. 

Podczas obserwacji nale

Ŝ

y zwraca

ć

 uwag

ę

 na: 

–

  przygotowanie stanowiska pracy, 

–

  dobieranie przyrz

ą

dów i materiałów do wykonania masa

Ŝ

u, 

–

  uło

Ŝ

enie pacjenta w optymalnej pozycji, 

–

  przygotowanie skóry w okolicy ciała przewidzianej do masa

Ŝ

u,