Nauka chodzenia

Nauka chodzenia

Obejmuje szereg określonych czynności 

Obejmuje szereg określonych czynności 

realizowanych w ściśle określonej 

realizowanych w ściśle określonej 

kolejności. Wszystkie czynności 

kolejności. Wszystkie czynności 

konieczne do opanowania chodzenia 

konieczne do opanowania chodzenia 

możemy pogrupować i uszeregować w 

możemy pogrupować i uszeregować w 

pożądanej kolejności. 

pożądanej kolejności. 

I.

I.

ćwiczenia przygotowujące do pionizacji 

ćwiczenia przygotowujące do pionizacji 

II.

II.

Pionizacja

Pionizacja

III.

III.

Nauka podstawowego kroku

Nauka podstawowego kroku

IV.

IV.

Nauka chodu użytecznego

Nauka chodu użytecznego

V.

V.

Nauka czynności użytecznych i 

Nauka czynności użytecznych i 

asekuracyjnych np. siadanie, padanie.

asekuracyjnych np. siadanie, padanie.

I. 

I. 

Ćwiczenia przygotowujące 

Ćwiczenia przygotowujące 

do pionizacji

do pionizacji



Obejmują:

Obejmują:



Kształtowanie układu krążenia poprzez:

Kształtowanie układu krążenia poprzez:

- Ćwiczenia bierne, czynno-bierne, czynne

- Ćwiczenia bierne, czynno-bierne, czynne

-

Zmianę ułożenia kończyn dolnych / góra-dół/

Zmianę ułożenia kończyn dolnych / góra-dół/

-

Różnego rodzaju masaż  

Różnego rodzaju masaż  



Kształtowanie odruchów postawy poprzez oddziaływanie na:

Kształtowanie odruchów postawy poprzez oddziaływanie na:

-

Reakcje podparcia – stały ucisk na podeszwową stronę stopy / 

Reakcje podparcia – stały ucisk na podeszwową stronę stopy / 

deska, sprężyna/ lub rozciągania / zgięcie grzbietowe stopy i paluch 

deska, sprężyna/ lub rozciągania / zgięcie grzbietowe stopy i paluch 

i/lub wzrost napięcia 

i/lub wzrost napięcia 

-

Reakcje statyczne – a/ uświadomienie pacjentowi wykonanych 

Reakcje statyczne – a/ uświadomienie pacjentowi wykonanych 

biernie przez terapeutę zmian położenia głowy i innych części ciała, 

biernie przez terapeutę zmian położenia głowy i innych części ciała, 

b/ świadoma samodzielna zmiana położenia określonych odcinków 

b/ świadoma samodzielna zmiana położenia określonych odcinków 

ciała c/ dostosowanie całego ciała do zmian w położeniu głowy,  

ciała c/ dostosowanie całego ciała do zmian w położeniu głowy,  

bioder, stopy  

bioder, stopy  

-

Rekcje nastawcze – zmiana pozycji np. leżącej przez skręt szyi lub 

Rekcje nastawcze – zmiana pozycji np. leżącej przez skręt szyi lub 

głowy, barków    

głowy, barków    

-

Wzmocnienie siły mięśni

Wzmocnienie siły mięśni



Poprawa zakresu ruchów

Poprawa zakresu ruchów



Ćwiczenia równoważne

Ćwiczenia równoważne

Pionizacja

Pionizacja

Celem pionizacji jest stopniowe 

Celem pionizacji jest stopniowe 

przystosowanie układu krążenia 

przystosowanie układu krążenia 

do pracy w pozycji pionowej osób 

do pracy w pozycji pionowej osób 

długo przebywających w łóżku w 

długo przebywających w łóżku w 

pozycji leżącej. Rozróżnia się 

pozycji leżącej. Rozróżnia się 

zawsze pionizację bierną i czynną.

zawsze pionizację bierną i czynną.

Pionizacja bierna

Pionizacja bierna

/ 

/ 

prowadzona w łóżku

prowadzona w łóżku

/

/



Sprzęt: 

Sprzęt: 



Łóżko z 

Łóżko z 

unoszonym 

unoszonym 

zagłówkiem 

zagłówkiem 



Różne poduszki

Różne poduszki



Koce

Koce



Gąbki o różnym 

Gąbki o różnym 

kształcie i 

kształcie i 

wielkości

wielkości

Etapy pionizacji

Etapy pionizacji



Pół siad, tułów oparty o zagłówek

Pół siad, tułów oparty o zagłówek



Siad prosty, tułów zabezpieczony z tyłu i boków

Siad prosty, tułów zabezpieczony z tyłu i boków



Siad na krawędzi łóżka, tułów zabezpieczony, podudzia 

Siad na krawędzi łóżka, tułów zabezpieczony, podudzia 

swobodnie zwisają

swobodnie zwisają



Siad w fotelu

Siad w fotelu



Siad na krześle – zabezpieczenie- tułów przez oparcie krzesła, 

Siad na krześle – zabezpieczenie- tułów przez oparcie krzesła, 

boki przez terapeutę

boki przez terapeutę



Stanie z pomocą kul i z oparciem o ścianę

Stanie z pomocą kul i z oparciem o ścianę



Stanie z pomocą kul w pewnej odległości od ściany

Stanie z pomocą kul w pewnej odległości od ściany



Stanie o jednej kuli bokiem do ściany, łóżka, drabinki, chwyt ręką 

Stanie o jednej kuli bokiem do ściany, łóżka, drabinki, chwyt ręką 

za szczebel,

za szczebel,



Stanie tyłem do drabinki

Stanie tyłem do drabinki



Stanie z pomocą balkonika

Stanie z pomocą balkonika



Samodzielne stanie

Samodzielne stanie

Pionizacja bierna

Pionizacja bierna

/ prowadzona na stole 

/ prowadzona na stole 

pionizacyjnym/

pionizacyjnym/



Zasady :

Zasady :



Pacjent przymocowany – ustabilizowany do 

Pacjent przymocowany – ustabilizowany do 

blatu stołu pasami na poziomie stawów: 

blatu stołu pasami na poziomie stawów: 

kolanowych, miednicy, klatki piersiowej,

kolanowych, miednicy, klatki piersiowej,



Pionizację zaczyna się od nachylenia blatu 

Pionizację zaczyna się od nachylenia blatu 

stołu pod kątem 30 do 40

stołu pod kątem 30 do 40

0

0



Minimalny czas aby pionizacji od 3 do 5 

Minimalny czas aby pionizacji od 3 do 5 

min.. W kolejnych dniach zwiększamy kąt 

min.. W kolejnych dniach zwiększamy kąt 

nachylenia dochodząc do pozycji pionowej,

nachylenia dochodząc do pozycji pionowej,



Pionizację uważa się za zakończoną jeżeli 

Pionizację uważa się za zakończoną jeżeli 

pacjent wytrzyma w pozycji pionowej od 

pacjent wytrzyma w pozycji pionowej od 

20 do 30 min.  

20 do 30 min.  



Dla uaktywnienia / wzmacnianie kkg., 

Dla uaktywnienia / wzmacnianie kkg., 

ćwiczenie równowagi, obciążania kkd./ 

ćwiczenie równowagi, obciążania kkd./ 

pacjenta w czasie pionizacji kolejno 

pacjenta w czasie pionizacji kolejno 

uwalniania się pasów: klatka piersiowa, 

uwalniania się pasów: klatka piersiowa, 

stawy kolanowe. Ćwiczenia wykonuje się 

stawy kolanowe. Ćwiczenia wykonuje się 

przy drabinkach. 

przy drabinkach. 

Pionizacja czynna

Pionizacja czynna

Wszystkie etapy prowadzi się 

Wszystkie etapy prowadzi się 

podobnie jak w pionizacji biernej, 

podobnie jak w pionizacji biernej, 

w łóżku bez zabezpieczenia. 

w łóżku bez zabezpieczenia. 

Pacjent przyjmuje i utrzymuje 

Pacjent przyjmuje i utrzymuje 

pozycję samodzielnie.

pozycję samodzielnie.

Wykonanie 

Wykonanie 



Czas pierwszej pionizacji minimalnie powinien trwać 

Czas pierwszej pionizacji minimalnie powinien trwać 

od 3 do 5 min. Pionizacja nie musi być 

od 3 do 5 min. Pionizacja nie musi być 

przeprowadzona jedno czasowo. Można wykonać ją 

przeprowadzona jedno czasowo. Można wykonać ją 

w kilku etapach jednak tak aby uzyskać minimalny 

w kilku etapach jednak tak aby uzyskać minimalny 

czas,

czas,



Stała kontrola i obserwacja pacjenta / tętno, 

Stała kontrola i obserwacja pacjenta / tętno, 

ciśnienie, samopoczucie, rytm oddechowy/,

ciśnienie, samopoczucie, rytm oddechowy/,



Obowiązek stałe przebywania terapeuty z pacjentem

Obowiązek stałe przebywania terapeuty z pacjentem



Przedłużenie czasu pionizacji zależy od 

Przedłużenie czasu pionizacji zależy od 

samopoczucia pacjenta,

samopoczucia pacjenta,



Na każdym etapie pionizacji pacjent bez sensacji 

Na każdym etapie pionizacji pacjent bez sensacji 

powinien wytrzymać od 20 do 30 min. Jest to czas 

powinien wytrzymać od 20 do 30 min. Jest to czas 

potrzebny do przejścia do kolejnego etapu.

potrzebny do przejścia do kolejnego etapu.

     

     

Przed rozpoczęciem 

Przed rozpoczęciem 

nauki chodzenia należy 

nauki chodzenia należy 

pamiętać o:

pamiętać o:



Ćwiczeniach równoważnych 

Ćwiczeniach równoważnych 

na każdym etapie pionizacji

na każdym etapie pionizacji



Zaopatrzenie w pomoce 

Zaopatrzenie w pomoce 

ortopedyczne niezbędne do 

ortopedyczne niezbędne do 

chodu / aparaty, kule, łuski, 

chodu / aparaty, kule, łuski, 

wyrównanie długości 

wyrównanie długości 

kończyn dolnych/

kończyn dolnych/



 

 

stała dbałość o siłę i 

stała dbałość o siłę i 

ruchomość w obrębie kkg. i 

ruchomość w obrębie kkg. i 

kkd.

kkd.

III.  Nauka 

III.  Nauka 

podstawowego kroku

podstawowego kroku

Najlepiej prowadzić w poręczach. Uczymy 

Najlepiej prowadzić w poręczach. Uczymy 

naprzemiennego obciążenia stojąc na obu 

naprzemiennego obciążenia stojąc na obu 

stopach, w rozkroku, w wykroku. 

stopach, w rozkroku, w wykroku. 

Nauka wykroku:

Nauka wykroku:



Przemieszczenie masy ciała na jedną kd.

Przemieszczenie masy ciała na jedną kd.



Uniesienie miednicy lub zgięcie kd w stawie 

Uniesienie miednicy lub zgięcie kd w stawie 

kolanowym po stronie nie obciążonej

kolanowym po stronie nie obciążonej



Wysunięcie kd. w przód i oparcie pięty o podłoże z 

Wysunięcie kd. w przód i oparcie pięty o podłoże z 

równoczesnym przemieszczeniem środka ciężkości 

równoczesnym przemieszczeniem środka ciężkości 

ciała i pełnym obciążeniem kd. wykrocznej.  

ciała i pełnym obciążeniem kd. wykrocznej.  

Opanowanie tych czynności pozwala na dobranie 

Opanowanie tych czynności pozwala na dobranie 

odpowiedniego rodzaju kroku tj. dwu-, trój-, cztero 

odpowiedniego rodzaju kroku tj. dwu-, trój-, cztero 

taktowego.

taktowego.

Nauka chodu w 

Nauka chodu w 

poręczach

poręczach

Rodzaje  chodu 

Rodzaje  chodu 



 

 

Dwutaktowy

Dwutaktowy



 

 

Trójtaktowy

Trójtaktowy



 

 

Czterotaktowy

Czterotaktowy

2

2

Chód 

Chód 

dwutaktowy

dwutaktowy

1

2

1

2

2

1

2

1

Chód dwutaktowy

Chód dwutaktowy

1

1

1

1

1

2

2

2

Chód trójtaktowy

Chód trójtaktowy

1

1

1

2

2

3

3

3

Chód czterotaktowy

Chód czterotaktowy

1

3

4

1

2

2

3

4

Prawidłowe ustawienie 

Prawidłowe ustawienie 

kul w czasie chodu

kul w czasie chodu

Nieprawidłowe 

Nieprawidłowe 

ustawienie kul

ustawienie kul

Uwaga 

Uwaga 

Opanowanie tych czynności jest podstawą do 

Opanowanie tych czynności jest podstawą do 

wyboru rodzaju chodu użytecznego. Tych 

wyboru rodzaju chodu użytecznego. Tych 

czynności uczymy poza poręczami tj. z 

czynności uczymy poza poręczami tj. z 

balkonikiem, o kulach lub kuli, o laskach lub lasce, 

balkonikiem, o kulach lub kuli, o laskach lub lasce, 

bez żadnych pomocy. 

bez żadnych pomocy. 

Asekuracja:

Asekuracja:



Terapeuta porusza się z tyłu lub z tyłu i boku 

Terapeuta porusza się z tyłu lub z tyłu i boku 

pacjenta możliwie jak najbliżej. W czasie utraty 

pacjenta możliwie jak najbliżej. W czasie utraty 

równowagi terapeuta chwyta pacjenta pod pachy, 

równowagi terapeuta chwyta pacjenta pod pachy, 

ściąga do tyłu na siebie i po ugiętych kończynach 

ściąga do tyłu na siebie i po ugiętych kończynach 

dolnych sprowadza do pozycji siedzącej

dolnych sprowadza do pozycji siedzącej



W momencie utraty równowagi asekuracja polega 

W momencie utraty równowagi asekuracja polega 

na bezpiecznym sprowadzeniu pacjenta na 

na bezpiecznym sprowadzeniu pacjenta na 

podłoże. 

podłoże. 

Pomoce ortopedyczne

Pomoce ortopedyczne

Przykłady kul

Przykłady kul

IV. Nauka chodu 

IV. Nauka chodu 

użytecznego – 

użytecznego – 

doskonalenie chodu

doskonalenie chodu



W tym celu uczymy chodu po różnym 

W tym celu uczymy chodu po różnym 

terenie, podłożu

terenie, podłożu



Zmiana szybkości chodu

Zmiana szybkości chodu



Zwiększenie zasięgu dystansu

Zwiększenie zasięgu dystansu



Dostosowanie protezy, aparatu

Dostosowanie protezy, aparatu



Zastosowanie stymulatorów np.. W 

Zastosowanie stymulatorów np.. W 

stopach opadających,

stopach opadających,



Stopniowe eliminowanie pomocy np.. 

Stopniowe eliminowanie pomocy np.. 

Jednej kuli, jednej laski, aparatu 

Jednej kuli, jednej laski, aparatu 

odciążającego itp..

odciążającego itp..

V. Nauka czynności 

V. Nauka czynności 

użytecznych i 

użytecznych i 

asekuracyjnych

asekuracyjnych



Siadania na krześle, w fotelu, sedesie itp..

Siadania na krześle, w fotelu, sedesie itp..



chodzenie po schodach

chodzenie po schodach



Wsiadanie do środków komunikacji

Wsiadanie do środków komunikacji



Padanie i wstawanie 

Padanie i wstawanie 

Chodzenie po 

Chodzenie po 

schodach

schodach



Naukę rozpoczyna się od schodów z poręczami

Naukę rozpoczyna się od schodów z poręczami



Wchodzenie

Wchodzenie

 –kula stawiana jest na pierwszy 

 –kula stawiana jest na pierwszy 

stopień następnie kończyna dolna 

stopień następnie kończyna dolna 

sprawniejsza

sprawniejsza

 

 

funkcjonalnie, chorą dostawia się

funkcjonalnie, chorą dostawia się



Schodzenie

Schodzenie

 – kula stawiana jest na niższym 

 – kula stawiana jest na niższym 

stopniu następnie 

stopniu następnie 

słabsza

słabsza

 funkcjonalnie 

 funkcjonalnie 

kończyna dolna, zdrowa jest dostawiana

kończyna dolna, zdrowa jest dostawiana

Sposoby utrudnienia

Sposoby utrudnienia

:

:



Rezygnacja z podparcia na poręczy i przejście 

Rezygnacja z podparcia na poręczy i przejście 

na dwie kule

na dwie kule



Próba chodzenia naprzemiennego

Próba chodzenia naprzemiennego



Naukę rozpoczyna się od niskich schodów 

Naukę rozpoczyna się od niskich schodów 

przechodząc do wysokich tzw. komunikacyjnych

przechodząc do wysokich tzw. komunikacyjnych

Asekuracja:

Asekuracja:

Terapeuta asekuruje pacjenta trzymając się jedną 

Terapeuta asekuruje pacjenta trzymając się jedną 

dłonią poręczy i znajduje się zawsze od dołu 

dłonią poręczy i znajduje się zawsze od dołu 

schodów i jest skierowany do niego przodem. 

schodów i jest skierowany do niego przodem. 

Nauka padania

Nauka padania



Zasady:

Zasady:



 

 

nie bronić się przed upadkiem za wszelką cenę,

nie bronić się przed upadkiem za wszelką cenę,



W czasie upadku natychmiast odrzucić od siebie 

W czasie upadku natychmiast odrzucić od siebie 

kule,

kule,



Kontrolować upadek aby upaść na przód. 

Kontrolować upadek aby upaść na przód. 



Siłę uderzenia amortyzować przez zgięcie kkg. 

Siłę uderzenia amortyzować przez zgięcie kkg. 

w stawach łokciowych na odpowiednio 

w stawach łokciowych na odpowiednio 

położonych na podłożu dłoniach,

położonych na podłożu dłoniach,



Samodzielne wstanie poprzez uniesienie 

Samodzielne wstanie poprzez uniesienie 

miednicy i „cofanie się” na kkg równocześnie 

miednicy i „cofanie się” na kkg równocześnie 

wspierając się na kulach. W tym czasie kkd. 

wspierając się na kulach. W tym czasie kkd. 

wyprostowane w stawach kolanowych a stopy 

wyprostowane w stawach kolanowych a stopy 

umieszczone przy ścianie 

umieszczone przy ścianie 

Stopniowanie 

Stopniowanie 

trudności nauki 

trudności nauki 

padania

padania



Opad o prostym tułowiu na ścianę, na 

Opad o prostym tułowiu na ścianę, na 

kkg. od niewielkiego kąta wychylenia do 

kkg. od niewielkiego kąta wychylenia do 

większego. Odchylenie zwiększa się przez 

większego. Odchylenie zwiększa się przez 

odsunięcie pacjenta od ściany.

odsunięcie pacjenta od ściany.



Upadek w przód na kilka warstw 

Upadek w przód na kilka warstw 

materacy stopniowo zmniejszając ich 

materacy stopniowo zmniejszając ich 

liczbę,

liczbę,



Upadek w przód na twarde podłoże,

Upadek w przód na twarde podłoże,



Upadek w przód ze zmianą kierunku ciała

Upadek w przód ze zmianą kierunku ciała



Upadek z wyborem momentu utraty 

Upadek z wyborem momentu utraty 

równowagi i wiadomym kierunku

równowagi i wiadomym kierunku



Upadek niespodziewany

Upadek niespodziewany