SOCJOLOGIA JAKO NAUKA I WIEDZA

SOCJOLOGIA JAKO NAUKA I

WIEDZA

Socjologia jest to nauka o społeczeństwie ( z łac.

Societes – społeczeństwo ,

z gr. Logos – rozum, nauka)

Społeczeństwo to:

a. zorganizowany zespół zbiorowości ludzkich

posiadających wspólne warunki bytowania

b. ogół więzi i stosunków społecznych oraz

instytucji

c. zbiorowość terytorialna stanowiąca układ

zamknięty o własnej tożsamości będącą

podstawą poczucia odrębności wobec innych

Wiedza – wszelka forma poznawania, całokształt informacji

pozostających ze sobą w określonym (luźnym bądź
systemowym) układzie będącym efektem poznania
Rodzaje wiedzy: a. naukowa b. potoczna c. artystyczno –
literacka d. spekulatywna
Nauka:

a. sens przedmiotowy – system uzasadnionych twierdzeń i

teorii zawierające możliwie adekwatną – na danym etapie
rozwoju poznania – wiedzę o zjawiskach i prawidłowościach
rzeczywistości lub danego aspektu rzeczywistości,

b. sens funkcjonalny – zorganizowany proces poznawczy, ogół

czynności i metod składających się na działalność badawczą
zapewniającą obiektywne i uporządkowane poznania
danego aspektu rzeczywistości,

c. sens socjologiczny – dziedzina kultury, która oprócz nauki w

w/w celu znaczeniach współtworzy także system indukcji
naukowo- badawczych, materialno – techniczna baza oraz
zbiorowości uczonych

Cechy wiedzy naukowej:
a.wysoki poziom poprawności (adekwatność

do rzeczywistości),

b. wysoki stopień pewności,
c. wysoki stopień usystemowania logicznego,
d. samokrytycyzm i samokontrola,
e.intersubiektywna komunikowalność

sprawdzalność,

f. duża zawartość informacji,
g. wysoka zdolność eksploatacyjna,
h. duże możliwości prognostyczne,
i. duże zdolności heurystyczne (zdobywana

wiedza jest źródłem nowej wiedzy)
Cele nauki:

a. wewnętrzna (poznawcza),
b. zewnętrzna (praktyczna)

PRZEDMIOT I ZAKRES BADAŃ SOCJOLOGICZNYCH

Socjologia jako nauka

1. Traktuje społeczeństwo jako uporządkowany zbiór ludzi

posiadający prawidłowości i powtarzalne cechy

2. Odróżnia się od wiedzy potocznej metodami zdobywania

wiedzy sposobami funkcjonowania i uzasadnienia

twierdzeń oraz korzystania z rezultatów badań

3. Analizy zjawisk i procesów społ. oparte są o określone

procedury (metoda naukowa),

a. twierdzenia uzasadniające empirycznie /doświadczenie/

b. uogólnienia funkcjonują w formie praw społecznych

c. język opisu jest precyzyjny, treść pojęć jest ustalona

d. unikanie ocen i wartościowania

e. podstawowe pytania organizujące proces poznawczy tj.

jak jest, dlaczego tak jest, jak będzie, co zrobić aby

zmienić stan obecny

Funkcje

socjologii

1. teoretyczne

2. praktyczne,

a. diagnostyczna ,

b. prognostyczna,

c. socjotechniczna

Struktura organizacji
ogólna;
a. teoria struktur

społecznych,

b. teoria zmian

społecznych

2. szczegółowa,
socjologia rodziny,
b. miasta,
c. przemysłu,
d. pracy,
e. kultury,
f. wiary,
g. moralności,
h. organizacji

Przyczyny wzrastającego stopnia

zorganizowania społecznego:

1. Aby skutecznie działać ludzie współcześnie

muszą się organizować

2. Organizacje obejmujące najwyższe funkcje

społ

a.produkcję dóbr materialnych,
b. utrzymanie porządku,
c. kształcenie i wychowywanie nowych pokoleń
d. ochrona zdrowia,
e. wypoczynek,
f. załatwianie spraw osobistych rodzinnych
3. Skuteczność działań jednostki wzrasta jeśli

ma wsparcie organizacji

TYPY I CELE BADAŃ

Typy badań

a. opisowe celem jest uzyskanie naukowego

potwierdzenia tez o jakimś fakcie lub

zjawisku społecznych

b. wyjaśniające poszukiwanie odpowiedzi na

pytanie „dlaczego”

c. praktyczne zastosowanie uzyskanej

wiedzy w celu dokonania zmian w

obszarze badanych zjawisk społecznych

Metody badań
1.Metody i techniki zbierania badań,
a. obserwacje (zewnętrzna i wewnętrzna),
b. ankiety i sondaże,
c. pytanie o fakty, o opinie, otwarte, zamknięte,

sugerujące, błąd manipulacyjny, ilość informacji
poszukiwanych w jednym pytaniu,

d. gromadzenie autobiografii i wypowiedzi osobistych,
e. gromadzenie dokumentów
2. Metoda opracowania materiałów,
a. metoda statystyczne,
b. analiza treści wypowiedzi i dokumentów,
c. sprawozdania z badań
3. Metoda interpretacji,
a. metoda historyczna,
b. analiza porównawcza,
c. analiza genetyczna, strukturalna, funkcjonalna.

WŁADZA ORGANIZACJI

Władza – relacje między podmiotami społecznymi
(jednostkowym, grupowym) oparta o zasadę
zależności tj. możliwości wywierania wpływu na
zachowanie podmiotu społecznego niezależnie od jej
woli
Źródła władzy:

a. przymus,
b. nagradzanie,
c. władza prawa,
d. władza kompetencji,
e. władza odniesienia

Rodzaje władzy

a. władza stanowiska (pozycji w organizacji) czyli

uprawnienia i możliwości wpływania na ludzi
przypisane do zajmowanego stanowiska w
organizacji,

b. b. władza osobista (autorytet) władza oparta na

identyfikacji z osobą kierownika, wynika z
przeświadczenia podwładnych o niezwykłej sile
charakteru czy intelektu przywódcy

KIEROWANIE I STYLE KIEROWANIA

Kierowanie jest działaniem

skierowanym na

innych z zamiarem wywołania określonych

zachowań i czynności związanych z realizacją

celów organizacji.

Podstawą kierowania

jest posiadanie władzy

a. władza stanowiska (pozycja w organizacji)

b. władza osobista (autorytet)

Role kierownika

a. społeczna

b. informacyjna

c. decyzyjna

Funkcje kierownika

a. planowania

b. organizowanie

c. motywowania

d. kontrolowania

Determinanty procesu kierowania

a. wewnętrzna wielkość organizacji, jej struktura

zasoby, cele i zadania

b. zewnętrzna środowisko społeczne w jakim

działa organizacja

c. cechy osobowościowe kompetencje

kierownika i podwładnych

Techniki kierowania

a. przymus (kary i nagrody)

b. wykorzystywanie formalnych uprawnień

c. przekonywanie

d. partycypacja w kierowaniu

e. manipulacja

Styl w miarę jednorodny, charakterystyczny

dla zwierzchnika, sposób postępowania w
różnych sytuacjach.

Determinanty stylu kierowania
1.psychologiczno-społeczne
a.osobowość
b. wzory społeczne i kulturowe
2. Organizacyjne
a.właściwości struktury organizacji

Kryteria stylów kierowania

b.wg sposobu decydowania
c. wg orientacji kierownika

Style kierowania

a.autokratyczny
b. liberalny
c. demokratyczny

Komunikacja z łac. Communico oznacza uczynić
wspólnym, mieć coś z kimś
Komunikowanie się polega na przekazywaniu
wiadomości, porozumiewaniu się
Komunikacja proces wysyłania i odbierania informacji
w formie symbolicznej, który dochodzi do skutku ze
względu na ogół predyspozycji i umiejętności
człowieka pozwalających porozumieć się z innymi
Komunikowanie się w organizacji dynamiczny i
wielokierunkowy system relacji interpersonalnych
oparty o przekaz informacji wśród pracowników,
jednostek organizacyjnych i ich otoczenia, zawierający
określone wzory tworzenia, przesyłania,
interpretowania wiadomości i zasad współpracy,
pozwalający optymalnie wykorzystać zdolności i
umiejętności pracowników oraz osłabiać zachowania,
które obniżają efektywność systemu organizacji

Funkcje komunikacji
a.przełamanie barier wzajemnej

nieufności

b. stwarzanie klimatu współpracy i

dyskusji

c. zwiększenie wzajemnej akceptacji

członków w zespole

d. lepsze rozumienie ról pełnionych w

zespole i wzajemnej
odpowiedzialności za ustalenia i
realizację celów

e. zwiększenie skuteczności i

efektywności działań jednostek i
zespołów

f. kształcenie wzorów przekazywania i

interpretacji informacji

Właściwości komunikowania się
a. największy zasięg
b. hierarchiczny układ
c. relacje między uczestnikami mają charakter formalny,

obligatoryjny i organizacyjny

d. reguły postępowania mają podstawy prawne e.

planowość, zadaniowość i specjalizacja

Typy komunikacji
a. werbalna -> kom pośrednia i bezpośrednia
b. Niewerbalna
Komunik w organizacji
a. komunik wewnątrz organizacji (pomiędzy

pracownikami -> przełożony -> podwładny)

b. kom z otoczeniem zewnętrznym (kontrahenci, klienci,

dystrybutorzy)

Model Lasswela
a.Nadawca (kto mówi?)
b. Komunikat (co mówi?)
c. Kanał (za pośrednictwem jakiego kanału

mówi?)

d. Odbiorca (do kogo mówi?) e. efekt (z jakim

skutkiem mówi?)

Podstawowe umiejętności w

komunikowaniu się

a.zdolność wyrażania własnych myśli
b. umiejętność słuchania
c. umiejętność rozumienia czytanego tekstu
d. umiejętność pisania sprawozdań, referatów
e. umiejętność wysyłania i interpretacji

sygnałów niewerbalnych

Struktura organizacji

A. NADAWCA

a. intencja (zamiar, myśli uczucie)

b. kodowanie (przekład zamiaru, myśli

uczucia – na informacje, przekształcenie w

symboliczną postać)

c. wiadomość (informacje przekazywana w

postaci sygnałów)

Kanał przekazywania, szum informacyjny i

fizyczno - psychologiczny

Struktura organizacji

B. ODBIORCA

a. odbiór wiadomości (aktywna

reakcja na sygnały)

b. odkodowanie (nadawanie

znaczenia odebranej wiadomości)

c. interpretacja (intencje jakie

odbiorca przyjmuje od nadawcy)

1. każda organizacja składa się ze specyficznych dla siebie

elementów

2. istnieją wewnętrzne współzależności pomiędzy tymi

trzema elementami, właściwe tylko tej organizacji

3.Orgamnizacja zawsze stanowi specyficzny system

informacyjny który związany jest z właściwymi dla tej
relacji oraz właściwościami poszczególnych elementów
które potrafią nadać oraz odebrać przetwarzać i
rozumieć określone informacje przekazywane w
organizacji

4.Organizacje zawsze funkcjonują jako struktury celowo-

zadaniowe w których istota sprowadza się do

a. formowania zadań i celów organizacji jako całości
b. zadania właściwe dla poszczególnych elementów

konstytuujących daną organizację

c. organizacje zawsze funkcjonują jako względnie

autonomiczne całości

d. całości te musza mieć względnie jednolity charakter

czyli stanowić w całości porządek

Organizacja to zjawiska społeczne które
wynikają przede wszystkim z działań ludzkich
związanych z realizacją potrzeb, interesów i
celów jednostek zbiorowości ludzkich.
Socjologia organizacji zajmuje się przede
wszystkim więc badaniem zasadniczych
uwarunkowań powstawania i rozwoju
organizacji, ponadto zajmuje się metodami i
technikami wpływania na ich funkcjonowanie
czyli sterowania nimi. Zajmuje się również
badaniami patologicznych form wpływania na
organizację czyli socjo i psychomanipulację.
Socjologia organizacji należy odróżnić od jej
pokrewnej dziedziny zwanej socjologią
zarządzania. Istotą socjologii organizacji jest
badanie mechanizmu funkcjonowania
specyficznych struktur zwanych organizacjami.

Zasadnicze rodzaje organizacji

1. podstawowe właściwości struktur organizacji – należą

do nich swoiste systemy społeczne analogiczne do

takich jak grupy społeczne, społeczności, instytucje w

sensie organizacyjnym.

Cechują się one w swym funkcjonowaniu

następującymi właściwościami:

a. specyficznymi dla siebie celami i zadaniami

b. metodami i technikami ich realizacji

c. określonymi rolami społecznymi związanymi z

realizacją tych zadań. Role społeczne są pojmowane

tu jako prawa i obowiązki określonych członków

organizacji

d. każda organizacja posiada system stancji

e. każda organizacja w związku z tym wytwarza swoistą

świadomość organizacyjną oraz kulturę organizacyjną,

czyli sposób myślenia o organizacji i w organizacji

2. Do podstawowych rodzajów struktur organizacji

zaliczamy:
PODZIAŁ I

a. formalne czyli takie które funkcjonują w organizacji o

uporządkowaną, względnie spójną i wyrażoną mniej
lub bardziej bezpośrednie normy i wartości oraz
postępowania członków danej organizacji

b. nieformalne które nie posiadają określonych reguł

funkcjonowania i zachowania członków
PODZIAŁ II

a. legalne to takie które posiadają zewnętrzną

akceptację w odniesieniu do swoich celów, zadań,
czyli posiadają zewnętrzną sankcję

b. nielegalne to takie organizacje które funkcjonują bez

przyzwolenia zewnętrznego lub których metody
funkcjonowania nie pozyskują pozytywnej sankcji
społecznych

PODZIAŁ IV
a.organizacje pierwotne to takie które

powstają w sposób spontaniczny na drodze
samo organizacji tzn. bezcelowej i bez
świadomej działalności organizacji człowieka

b. organizacje wtórne to takie które powstają

w celu realizacji określonych zadań w
dwojakim charakterze

1)powstają w wyniku oddziaływania

zewnętrznych sytuacji lub osób które
skłaniają jednostki zbiorowości do
określonego postępowania

2) w zbiorowości pojawia się przywódca który

formuje cele i skłania ludzi do ich realizacji
przedstawiając je bądź jako ich cele bądź
cele szerszych zbiorowości

Społeczne determinanty organizacji

1. determinacja gospodarcza – związane

są z uwarunkowaniem materialnych

możliwości funkcjonowania

rzeczywistości społecznej jako całości .

Każda organizacja w zróżnicowanym

stopniu wchodzi w różnorodne relacje ze

strukturami gospodarczymi ze względu

na konieczności uzyskiwania

materialnych środków do naszej

egzystencji, relacje te mogą mieć

charakter bezpośredni, legalny i

formalny, bezpośredni i nielegalny,

pośredni legalny i pośredni nielegalny

Społeczne determinanty

organizacji

a. instytucje społeczne to takie wytwory życia

społecznego materialne i świadomościowe które

warunkują funkcjonowanie organizacji działając

jako zewnętrzne regulatory. Do podstawowych

instytucji o charakterze materialnym zaliczamy

tzw. organizacje regulacyjne. Instytucje jako

regulatory świadomościowe które kontynuując

różne formy wiedzy i świadomości społecznej

- wiedza potoczna czyli taka którą ludzie uzyskują

z toku codziennego życia a której zdobycie nie

wymaga żadnych umiejętności

Społeczne determinanty organizacji

- świadomość moralna czyli te wszystkie

informacje które nabyliśmy w stosunkach z

innymi ludźmi a które odnoszą się do naszych

zachowań w stosunku do innych jednostek

zbiorowości i organizacji w których

uczestniczyliśmy oraz społeczeństwa jako całości

- wiedza moralna uczy odróżnienia zachowań

ocenionych pozytywnie

- wiedza i wiara religijna

- prawo

- literatura, sztuka

- ideologia i świadomość polityczna

Społeczne determinanty

organizacji

- wiedza filozoficzna

- wiedza naukowa

2. Struktury społeczne czyli istniejące w danym

społeczeństwie niezależnie od woli i

świadomości jednostek zbiorowości i inne

elementy życia społecznego jako czynniki

kierujące określamy rodzaj organizacji.

3. determinacja materialna – do tych czynników

warunkujących zachowania ludzkie a w efekcie

funkcjonowanie organizacji zaliczamy

wszystkie takie wytwory ludzkiej aktywności

które służą zaspakajaniu biologicznych potrzeb

człowieka lub też funkcjonują w charakterze

środków służących wytwarzaniu materialnych

czynników pracy ludzkiej.

Społeczne determinanty

organizacji

4. psychiczne

Środowisko organizacyjne to specyficzny

aspekt szerszego środowiska zwanego

społeczeństwem, które stanowi wszystkie

zjawiska, procesy, struktury społecznej oraz

efekty z ich istnienia i funkcjonowania, które

warunkują sytuacje i funkcjonowanie

jednostek jako członków organizacji oraz

organizacji jako takich.

Środowisko organizacji dzieli się na:

1. zewnętrzne

czyli te wszystkie zbiorowości i grupy

społeczne których jednostka nie jest

członkiem a które wpływają na jej sytuację

oraz funkcjonowanie organizacji do której

należy.

Otoczenie zewnętrze posiada dwa

zasadnicze aspekty

a. realny tzn. istniejące i rzeczywiście

oddziaływujące elementy otoczenia

b. potencjalny czyli taki który aktualnie nie

wpływa na organizację ale może wpłynąć na

jej członków bądź na samą organizację w

bliższym lub dalszym czasie

Środowisko organizacji dzieli się

na:

Środowisko zewnętrzne to przede wszystkim

takie zjawiska jak:

a. poziom i charakter zależności danej

organizacji od struktur i organizacji

zewnętrznych

b. charakter tzw. otoczenia bezpośredniego i

pośredniego

c. otoczenie kompatybilne bądź nie z naszymi

celami i potrzebami

d. oddalenie czyli otoczenie konkurencyjne

e. otoczenie naturalne

f. otoczenie sztuczne

Społeczne determinanty

organizacji

2. wewnętrzne to specyficzna struktura

elementów i właściwości które tworzą:

a. skład organizacyjny czyli struktura

personalna, demograficzna, kulturowa,

psychospołeczną, odnosząca się do

potrzeb motywacji postaci i osobowości

b. hierarchie organizacyjne oraz struktura ról

organizacji czyli specyficzny dla organizacji

rodzaj i zakres zadań oraz uprawnień

związanych z miejscem zajmowanym przez

jednostkę w organizacji

Środowisko organizacji dzieli się na

c. formalne i nieformalne podstruktury

organizacji

d. poziom zewnętrzny spójności organizacji

e. sprzeczności i konflikty wewnętrzną

f. zasoby materialne organizacji

g. cele i zadania organizacji

h. wielkość organizacji.

http://www.sciaga.pl/tekst/36231-37-

socjologia_jako_nauka_i_wiedza

Document Outline