Zobowiązania część szczegółowa (8)

background image

Zobowiązania - część

szczegółowa (8)

dr Marek Świerczyński

Katedra Prawa Cywilnego i Prawa

Prywatnego Międzynarodowego

background image

Leasing

• Dnia 9.12.2000 r. weszła w życie

nowela KC z 26.7.2000 r. (Dz.U. Nr 74,
poz. 857), mocą której do KC włączono
m.in. przepisy o umowie leasingu.

• Przepisów tych nie stosuje się do umów

leasingu zawartych przed dniem
wejścia w życie ustawy, o której mowa
(wynika to z jej art. 2 ust. 1).

background image

Rodzaje

• Ze względu na kryterium czasu trwania

stosunku leasingowego, wysokości sumy

opłat leasingowych (i sposobu ich

obliczenia) oraz rozkładu obciążeń

związanych z rzeczą wyróżnia się dwa

główne rodzaje leasingu:

– leasing finansowany zwany również

finansowym (financial lub finance lease)

oraz

– leasing operacyjny nazywany też

bieżącym (operating lub operational lease

albo renting).

background image

Leasing finansowy

• W leasingu finansowanym korzystający uzyskuje dobro

inwestycyjne (rzadziej inne dobro) do używania i
ewentualnie pobierania pożytków na czas oznaczony,
zbliżony do okresu jego gospodarczej używalności
(zwykle od 3 do 10 lub nawet ponad 10 lat).

• Korzystający pokrywa wszelkie poniesione przez

finansującego nakłady na przedmiot leasingu, koszty
kredytu oraz jego zysk, uiszczając uzgodnione opłaty
(leasing z pełnym zwrotem kosztów).

• Opłaty te kwalifikowane są zwykle jako świadczenie

jednorazowe rozłożone na raty.

• Właśnie ta postać leasingu wyodrębnia się w oddzielną

umowę leasingu.

background image

Leasing operacyjny

W ramach leasingu operacyjnego

korzystający uzyskuje dobro na krótki czas

– Kwalifikowane jako umowa najmu lub dzierżawy

• Zwykle może być ono przedmiotem wielu

dalszych podobnych umów.

• Uiszczane przez korzystającego wynagrodzenie

ma zwykle postać świadczenia okresowego.

background image

Pojęcie i charakter prawny umowy

leasingu

Według art. 709(1) umowa leasingu jest umową, w której

jedna jej strona zwana finansującym,

(a) zawierając umowę w zakresie działalności swego

przedsiębiorstwa,

(b) zobowiązuje się nabyć rzecz od oznaczonego zbywcy

na określonych warunkach oraz

(c) oddać tę rzecz drugiej stronie do używania albo do

używania i pobierania pożytków,

(d) przez czas oznaczony, druga zaś strona zwana

korzystającym,

(e) zobowiązuje się zapłacić finansującemu

wynagrodzenie pieniężne w uzgodnionych ratach

(f) równe co najmniej cenie lub wynagrodzeniu z tytułu

nabycia rzeczy przez finansującego.

Choć wyraźnie tego w art. 709(1) nie powiedziano na

korzystającym ciąży oczywiście obowiązek odebrania rzeczy

oraz inne powinności wynikające z dalszych przepisów o

umowie leasingu.

background image

Uwaga!

• Unormowana w KC umowa leasingu obejmuje jedynie

leasing finansowany, będący jednocześnie leasingiem
pośrednim. Wniosek taki wypływa z art. 709(1).

• Umowę leasingu uregulowaną w art. 709(1-17) nazywać

będziemy umową leasingu w ścisłym tego słowa
znaczeniu (sensu stricto).

Kryteria przyjmowane dotychczas w prawie podatkowym

(opcja własności i podmiotu amortyzującego przedmiot
leasingu) nie powinny być przenoszone automatycznie na
teren prawa cywilnego.

Odwrotnie, prawo podatkowe powinno dostosować swoje

rozwiązania do konstrukcji umów przyjmowanych w
prawie cywilnym.

background image

Uwaga!

• Umowa, na podstawie której finansujący

nabywa rzecz mającą być przedmiotem
leasingu, tworzy odrębny, samodzielny
stosunek cywilnoprawny.

• Stosunek ten określa najczęściej umowa

sprzedaży (dostawy) między sprzedawcą
(dostawcą) a finansującym, rzadziej
umowa o dzieło między przyjmującym
zamówienie a finansującym.

background image

Strony umowy

• Stronami umowy leasingu - według terminologii

przyjętej w Kodeksie - są finansujący i korzystający.

• Zrezygnowano więc ze znajdujących się dotychczas

w użyciu terminów "leasingodawca" i

"leasingobiorca".

• W roli finansującego może wystąpić jedynie

przedsiębiorca prowadzący działalność leasingową, a

umowa leasingu powinna być zawarta "w zakresie

działalności jego przedsiębiorstwa".

• Jeżeli finansujący nie jest przedsiębiorcą do zawartej

przez niego umowy przypominającej pod względem

treści umowę leasingu przepisy o umowie leasingu

mogą być stosowane tylko odpowiednio.

• Przepis art. 7091 nie wymaga od korzystającego żadnych specjalnych

kwalifikacji. Obecnie więc umowa leasingu może być zawarta nie tylko

z przedsiębiorcą, lecz również z konsumentem, jak też instytucją

publiczną.

background image

Przedmiot umowy

• W myśl art. 709(1) przedmiotem leasingu może być

rzecz.

– Chodzi tu zarówno o ruchomość, jak i

nieruchomość.

– Pojęcie rzeczy określa art. 45 KC, a pojęcie

nieruchomości art. 46 KC.

• Trudności sprawia kwalifikacja umowy przewidującej

oddanie w leasing sieci komputerowej wraz z

oprogramowaniem. To ostatnie nie jest bowiem

rzeczą, choć rzeczą jest nośnik oprogramowania.

• Przepisy kodeksowe o umowie leasingu nie

przewidują leasingu przedsiębiorstwa (w znaczeniu

przedmiotowym).

background image

Prawa i obowiązki stron umowy

• Do obowiązków finansującego należy:

a) nabycie rzeczy mającej być przedmiotem leasingu (art. 709(1),

b) wydanie jej korzystającemu do używania albo używania i

pobierania pożytków (art. 709(1), jednakże bez ponoszenia

odpowiedzialności za przydatność rzeczy do użytku (art. 709(4) § 2),

c) wydanie razem z rzeczą odpisu umowy ze zbywcą lub odpisów

innych posiadanych dokumentów dotyczących umowy, w

szczególności odpisu dokumentu gwarancyjnego co do jakości

rzeczy, otrzymanego od zbywcy lub producenta (art. 709(4) § 3),

d) znoszenie (pati) przez czas trwania stosunku leasingu używania

albo używania i pobierania pożytków rzeczy przez korzystającego,

e) ochrona korzystającego przed osobami trzecimi (ewentualne

wytoczenie powództwa windykacyjnego przeciwko osobie trzeciej lub

wspomaganie korzystającego w procesie windykacyjnym

wytoczonym przez osobę trzecią przeciwko niemu),

f) niezwłoczne powiadomienie korzystającego o zbyciu rzeczy (art.

709(14) § 2),

g) odbiór rzeczy po ustaniu stosunku leasingu.

background image

Prawa i obowiązki stron umowy

• Do obowiązków korzystającego należy:

– a) odbiór rzeczy stanowiącej przedmiot leasingu,

– b) uiszczanie finansującemu w uzgodnionych ratach opłaty

leasingowej (art. 709(1), art. 709(13) § 1) lub zapłata w określonych

w ustawie przypadkach wszystkich niezapłaconych rat (por. art.

709(5) § 3, art. 709(8) § 5 zd. 2, art. 709(15); uiszczanie czasem

opłaty mimo, iż nie doszło do wydania rzeczy korzystającemu z

powodu okoliczności, za które on odpowiada (art. 709(3),

– c) niezwłoczne zawiadomienie finansującego o utracie rzeczy (art.

709(5) § 2),

– d) utrzymanie rzeczy w należytym stanie oraz ponoszenie ciężarów

związanych z własnością lub posiadaniem rzeczy (art. 709(7) § 1),

zawiadomienie finansującego o konieczności dokonania istotnej

naprawy rzeczy (art. 709(7) § 2),

– f) umożliwienie finansującemu sprawdzenia rzeczy w zakresie

określonym w art. 709(7) § 1 i 2,

– g) przestrzeganie sposobu używania rzeczy i pobierania jej

pożytków określonego w umowie, a gdy umowa tego nie określa -

używanie rzeczy i pobieranie pożytków w sposób odpowiadający

właściwościom i przeznaczeniu rzeczy (art. 709(9),

– h) zwrot (wydanie) rzeczy finansującemu po zakończeniu leasingu

(art. 709(17), chyba że umowa stanowi co innego.

background image

Opłata leasingowa

• Korzystający zobowiązuje się zapłacić finansującemu w

uzgodnionych ratach wynagrodzenie pieniężne równe co

najmniej cenie lub wynagrodzeniu z tytułu nabycia rzeczy przez

finansującego.

• Poza ceną lub wynagrodzeniem przy ustaleniu wysokości opłaty

leasingowej strony zwykle biorą pod uwagę jeszcze inne

czynniki, w szczególności zysk należny przedsiębiorcy

leasingowemu, koszty zaciągniętego przez niego kredytu,

obsługę transakcji.

• Świadczenie pieniężne korzystającego ma charakter

świadczenia jednorazowego rozłożonego na raty.

• Przepis art. 709(1) in fine wymagający by wynagrodzenie

korzystającego było co najmniej równe cenie lub wynagrodzeniu

uiszczonemu przez finansującego, należy traktować jako

dyrektywę kierunkową.

• Drobne odstępstwo od powyższej wskazówki nie powinno

przeszkadzać kwalifikowaniu umowy jako umowy leasingu sensu

stricto.

background image

Odpowiednie stosowanie

• W art. 709(1) opisana została modelowa umowa leasingu.

• Poza przypadkiem wyraźnie wskazanym w Kodeksie (art. 709(18),

dotyczącym leasingu bezpośredniego, odpowiednie stosowanie

przepisów o umowie leasingu może być rozważane w

szczególności, gdy:

– a) finansujący nie jest przedsiębiorcą leasingowym,

– b) umowa dotyczy przedmiotu innego niż rzecz,

– c) opłata leasingowa nie w pełni odpowiada dyrektywie z art. 709(1)

(część kwoty odpowiadającej cenie rzeczy stanowi świadczenie

korzystającego spełniane w razie przeniesienia własności rzeczy),

– d) opłatę (i jej raty) obliczono wprawdzie zgodnie ze wskazówką z art

709(1), także wszystkie inne postanowienia umowy odpowiadają

przepisom o umowie o leasingu, jednakże ze względu na nieco krótszy

okres trwania leasingu, zapłacone raty nie w pełni zrekompensują

cenę rzeczy (umowa z częściowym zwrotem kosztów).

• Jeżeli oceniana umowa nie odpowiada modelowi umowy leasingu,

ani też nie jest do niej podobna w stopniu większym niż do innych

umów, jej oceny prawnej należy poszukiwać poza przepisami o

umowie leasingu.

background image

Odpowiednie stosowanie

• Przepisy art. 709 (1-17) odnoszą się do leasingu

finansowanego pośredniego. Jednakże art. 709

(18), nakazuje przepisy te stosować odpowiednio

do leasingu finansowanego bezpośredniego.

• Umowa, której dotyczy art. 709 (18) nie jest

umową leasingu w ścisłym tego słowa znaczeniu,

lecz jest umową do umowy leasingu podobną.

Inna sprawa, iż w praktyce obrotu nazywana

zapewne będzie umową leasingu.

• Przy stosowaniu przepisów art. 709 (1-17) do

leasingu bezpośredniego w miejsce finansującego

należy podstawić właściciela, który w wyniku

zawarcia umowy staje się leasingodawcą.

background image

Pisemność

• Umowa leasingu, bez względu na to

co stanowi jej przedmiot, wymaga
zachowania przy jej zawarciu formy
pisemnej.

• Przepis art. 709(2) zastrzega rygor

nieważności, co oznacza, iż w
omawianym zakresie mamy do
czynienia z formą ad solemnitatem.

background image

Odesłanie do najmu i

sprzedaży

• Bardzo istotne z praktycznego punktu widzenia rozwiązania

przynosi art. 709(17). Odwołuje się on bądź do przepisów o

najmie, bądź do przepisów o sprzedaży na raty.

• Przepisy o najmie stosuje się odpowiednio do:

– a) odpowiedzialności finansującego za wady rzeczy powstałe

na skutek okoliczności, za które ponosi on odpowiedzialność

(chodzi tu o odpowiednie zastosowanie art. 664 KC),

– b) uprawnień i obowiązków stron w razie dochodzenia przez

osobę trzecią przeciwko korzystającemu roszczeń dotyczących

rzeczy (por. art. 665 KC),

– c) odpowiedzialności korzystającego i osoby trzeciej wobec

finansującego w razie oddania rzeczy tej osobie przez

korzystającego do używania (por. art. 668 KC),

– d) zabezpieczenia rat leasingu i świadczeń dodatkowych

korzystającego (por. art. 670 KC),

– e) zwrotu rzeczy przez korzystającego po zakończeniu leasingu

(por. art. 675 KC),

– f) ulepszenia rzeczy przez korzystającego (por. art. 676 KC).

background image

Użyczenie

• Użyczenie jest umową, na podstawie której

użyczający (komodant) zobowiązuje się
zezwolić biorącemu (komodatariuszowi) -
przez czas oznaczony lub nie oznaczony -
na bezpłatne używanie oddanej mu w tym
celu rzeczy.

Cechą charakterystyczną użyczenia

jest nieodpłatność.

• Do użyczenia odnoszą się zatem te przepisy

KC, które dotyczą czynności prawnych
nieodpłatnych (por. art. 59, 84, 528, 530).

background image

Inne cechy umowy użyczenia

• Umowa użyczenia jest umową

zobowiązującą, nie wzajemną.

• Należy do umów jednostronnie

zobowiązujących.

• Jest umową realną: dochodzi do skutku przez

porozumienie stron połączone z wydaniem

rzeczy biorącemu.

• Przed wręczeniem rzeczy stosunek

użyczenia nie może powstać, a strony mogą

jedynie zawrzeć odpowiednią umowę

przedwstępną (pactum de commodando).

background image

Wady rzeczy

• Gdy rzecz ma wady (fizyczne lub prawne), użyczający - jak

przy darowiźnie (por. art. 892) - jest odpowiedzialny za szkodę.

• Odpowiedzialność ta powstaje tylko wtedy, gdy użyczający

wiedząc o wadach, których biorący nie mógł z łatwością

zauważyć (wady ukryte), nie zawiadomił go o nich.

• Odpowiedzialność użyczającego różni się zasadniczo od

odpowiedzialności z tytułu rękojmi za wady w umowach

wzajemnych, w szczególności w umowie sprzedaży i najmu.

• Nie jest to bowiem odpowiedzialność obiektywna, niezależna

od winy.

• Użyczającemu można przypisać odpowiedzialność tylko w

wypadku nagannego zachowania (użyczający znając wadę

ukrytą rzeczy nie zawiadamia o niej biorącego), a zatem

zawinionego (przy czym użyczającemu nie można postawić

zarzutu, że nie zbadał rzeczy.

• Ciężar dowodu okoliczności wiedzy użyczającego o wadzie

spoczywa na biorącym.

• Natomiast użyczający uchyli swoją odpowiedzialność, jeżeli

wykaże, że biorący wiedział lub z łatwością powinien był

zauważyć, że rzecz jest wadliwa.

background image

Koszty utrzymania

• Biorący obowiązany jest ponosić

zwykłe koszty utrzymania rzeczy, aby
zachować ją w stanie nie
pogorszonym. Koszty te obejmują np.
opłaty eksploatacyjne związane z
utrzymaniem użyczonego lokalu czy
samochodu.

background image

Przypadkowa utrata

• Przedwczesne zakończenie użyczenia może

nastąpić w razie zajścia jednej z trzech

okoliczności (katalog ten może zostać

rozszerzony w umowie) przewidzianych w

art. 716:

a) niewłaściwego używania rzeczy,
b) nieuzasadnionego powierzenia rzeczy osobie

trzeciej,

c) gdy rzecz stanie się użyczającemu potrzebna.

• Dwie pierwsze stanowią istotne naruszenie

obowiązku pieczy

background image

Solidarna

odpowiedzialność

biorących

• Uwaga! Jeżeli kilka osób wspólnie

wzięło rzecz do używania, ich
odpowiedzialność jest solidarna

background image

Zwrot rzeczy

• Zwrot rzeczy nastąpić powinien

niezwłocznie po zakończeniu użyczenia,
bez uprzedniego wezwania użyczającego

Po zakończeniu użyczenia biorący do

używania obowiązany jest zwrócić
użyczającemu rzecz w stanie nie
pogorszonym; jednakże biorący nie
ponosi odpowiedzialności za zużycie
rzeczy będące następstwem
prawidłowego używania.

background image

Przedawnienie

• Roszczenie użyczającego przeciwko

biorącemu do używania o naprawienie
szkody za uszkodzenie lub pogorszenie
rzeczy, jak również roszczenia biorącego
do używania przeciwko użyczającemu o
zwrot nakładów na rzecz oraz o
naprawienie szkody poniesionej wskutek
wad rzeczy przedawniają się z upływem
roku od dnia zwrotu rzeczy

background image

POŻYCZKA

• Pożyczka jest umową, na podstawie której dający

pożyczkę (pożyczkodawca) zobowiązuje się

przenieść na własność biorącego (pożyczkobiorcy)

określoną ilość pieniędzy albo rzeczy oznaczonych

tylko co do gatunku, a biorący zobowiązuje się

zwrócić tę samą ilość pieniędzy albo tę samą ilość

rzeczy tego samego gatunku i tej samej jakości.

• Umowa pożyczki jest podstawową, najogólniejszą, a

zarazem najprostszą czynnością kredytową.

• Umowa pożyczki jest umową konsensualną, a

zatem dochodzi do skutku przez samo

porozumienie stron, a wydanie przedmiotu pożyczki

(i przeniesienie jej własności na pożyczkobiorcę)

stanowi wykonanie zawartej już umowy.

background image

POŻYCZKA

• Umowa pożyczki jest umową dwustronnie

zobowiązującą:

– pożyczkodawca zobowiązuje się do przeniesienia

własności przedmiotu pożyczki

"w zamian"

– za zobowiązanie pożyczkobiorcy do zwrotu, czyli do

przeniesienia własności takiego samego przedmiotu

na pożyczkodawcę (przy czym wykonanie

zobowiązania przez pożyczkodawcę jest warunkiem

skuteczności zobowiązania pożyczkobiorcy

• Umowa pożyczki nie jest umową wzajemną.

– Zwrot przedmiotu pożyczki nie stanowi ekwiwalentu

świadczenia pożyczkodawcy.

background image

POŻYCZKA

• W ujęciu KC umowa pożyczki jest umową

nieodpłatną.

• Umowa ta może wszakże zostać zawarta

pod tytułem odpłatnym.

• Odpłatność można ustalić w dowolny

sposób np. w postaci oprocentowania

(odsetek, zob. art. 359) wyrażonego w

pieniądzu (najczęściej), przeniesienia

własności rzeczy oznaczonych co do

tożsamości, zezwolenia na korzystanie z

rzeczy

background image

POŻYCZKA

• Przedmiotem umowy pożyczki mogą być wszelkie

rzeczy ruchome, oznaczone tylko co do gatunku

oraz pieniądze (także zagraniczne), rozumiane

wszakże jako "jednostki pieniężne", wyrażające

pewną wartość ekonomiczną.

• Dla ważności umowy pożyczki nie jest wymagana

szczególna forma.

Jednakże umowa pożyczki, której wartość

przenosi 500 zł powinna być, dla celów

dowodowych, stwierdzona pismem (forma

ad probationem, zob. art. 74).

• Co do szczególnych unormowań umowy pożyczki

zob. art. 78 PrBank (pożyczka uzyskuje status

czynności bankowej, jeżeli jest udzielana przez

bank - art. 5 ust. 2 pkt. 1 PrBank).

background image

Odstąpienie; odmowa

wydania

• Dający pożyczkę może odstąpić od

umowy i odmówić wydania

przedmiotu pożyczki, jeżeli zwrot

pożyczki jest wątpliwy z powodu złego

stanu majątkowego drugiej strony.

• Uprawnienie to nie przysługuje

dającemu pożyczkę, jeżeli w chwili

zawarcia umowy o złym stanie

majątkowym drugiej strony wiedział

lub z łatwością mógł się dowiedzieć.

background image

Umowa o kredyt

bankowy

• Umowa o kredyt bankowy jest umową

zbliżoną do pożyczki pieniężnej

• Wedle art. 69 ust. 1 PrBank przez umowę o

kredyt

– 1) bank zobowiązuje się oddać do dyspozycji

kredytobiorcy na czas oznaczony w umowie

kwotę środków pieniężnych z przeznaczeniem na

ustalony cel,

– 2) a kredytobiorca zobowiązuje się do korzystania

z niej na warunkach określonych w umowie,

zwrotu kwoty wykorzystanego kredytu wraz z

odsetkami w oznaczonych terminach spłaty oraz

zapłaty prowizji od udzielonego kredytu.

background image

Umowa o kredyt

bankowy

• W świetle tej definicji za cechy charakterystyczne umowy

o kredyt, odróżniające ją zarazem od umowy pożyczki,

można uznać:

a) kwalifikację podmiotową kredytodawcy; może nim być

tylko bank, a zatem jednostka organizacyjna będąca

bankiem w rozumieniu PrBank (art. 2 w zw. z art. 5 ust. 1 i

pkt 3 ust. 4),

b) kredytodawca zobowiązuje się do postawienia do

dyspozycji kredytobiorcy środków pieniężnych bez ich

wydania do jego rąk (bezgotówkowy pieniądz bankowy), ale

z możliwością dokonywania przez kredytodawcę rozliczeń

lub wypłat na rzecz osób trzecich (por. orz. SN z 26.3.1999

r., KKN 416/97, Prok. i Pr. 1999, Nr 10),

c) skonkretyzowanie w umowie celu wykorzystania kredytu,

d) odpłatność (oprocentowanie i prowizja),

e) zawarcie umowy na czas oznaczony (chociaż

dopuszczalne jest zawarcie umowy kredytowej na czas

nieoznaczony).

background image

Forma i cechy umowy

• Dla ważności umowy o kredyt nie jest wymagana

szczególna forma.

• Powinna ona jednak być, z mocy art. 69 ust. 2

PrBank zawarta na piśmie (forma ad probationem,

zob. art. 74).

• Umowa o kredyt jest umową konsensualną,

dwustronnie zobowiązującą i odpłatną.


Document Outline


Wyszukiwarka

Podobne podstrony:
Zobowiązania część szczegółowa (6)
Zobowiązania część szczegółowa (1)
Zobowiązania część szczegółowa, technik administracji
Zobowiązania część szczegółowa (11)
Zobowiązania część szczegółowa (7)
Zobowiązania część szczegółowa dodatkowa prezentacja 3
Zobowiązania część szczegółowa (14)
Zobowiązania część szczegółowa (10)
Zobowiązania część szczegółowa (11) poprawiona
Radwański, Panowicz Zobowiązania, część szczegółowa
Zobowiązania część szczegółowa (12) poprawiona
Zobowiązania część szczegółowa (13)
Zobowiązania część szczegółowa dodatkowa prezentacja 1
Zobowiązania część szczegółowa (3)
Zobowiązania część szczegółowa
Zobowiązania część szczegółowa (9)

więcej podobnych podstron