CHOROBY I
ZABURZENIA
CZYNNOŚĆI
UKŁADU
POKARMOWEGO
CHOROBY I
ZABURZENIA
CZYNNOŚĆI
UKŁADU
POKARMOWEGO
ZMIANY INWOLUCYJNE:
Zaburzenia czynności autonomicznego układu
nerwowego, zanik zwojów nerwowych Auerbacha
zaopatrujących mięśnie gładkie przełyku
Zanik mięśni gładkich żołądka, przełyku, jelit
Zaburzenia motoryki przełyku, żołądka, jelit
Spłaszczenie nabłonka błony śluzowej żołądka i jelit,
skłonność do metaplazji żołądkowej, której ogniska
bywają zasiedlane przez HELICOBAKTER PYLORI
Niedobór laktazy i innych enzymów trawiennych,
pochodzących z nabłonka jelit i narządów przewodu
pokarmowego
Angiodysplazja polegająca na powstawaniu naczyniaków
lub przetok tętniczo-żylnych małych naczyń
WYMIENIONE ODRĘBNOŚĆI STRUKTURALNE I
CZYNNOŚCIOWE SĄ PRZYCZYNĄ CZĘSTSZEGO
WYSTĘPOWANIA NASTĘPUJĄCYCH ZJAWISK,
ZALICZANYCH DO PROCESÓW CHOROBOWYCH, LUB CO
NAJMNIEJ Z POGRANICZA PATOLOGII:
Przepuklina rozworu przełykowego – 70 % osób
w wieku powyżej 70 r.ż.
Uchyłkowatość – występująca u większości osób
powyżej 70 r ż.
Polipowatość jako stan przedrakowy
obniżenie, poszerzenie, wydłużenie jelita
grubego
Zaparcia stolca
Krwawienia – w postaci czarnych stolców gdy
pochodzą z górnych odcinków pp, jasnej krwi
gdy źródłem krwawienia są nisko położone guzy
nowotworowe, duże polipy lub uchyłki, lub
„podkrwawiania” krwią ciemnoczerwoną z
powodu dysplazji naczyniowej
BÓL I INNE
DOLEGLIWOŚCI:
Choremu zwykle trudno jest określić
umiejscowienie i promieniowanie bólu
Zdarza się, że nawet procesy zgorzelinowe
ściany jelita spowodowane zapaleniem uchyłka
lub zakrzepem tętnicy krezkowej, przebiegają
bez objawów otrzewnowych, z niewielkim
pobolewaniem brzucha
Wśród przyczyn leżących poza układem
pokarmowym w geriatrii wymienia się
powikłania polekowe, naczyniowe pochodzenie
dolegliwości, depresję, inne czynniki psychiczne
oraz wymienione wcześniej anomalie związane
z wiekiem
ZABURZENIA POŁYKANIA -
DYSFAGIA
Mogą być skutkiem:
uchyłku gardłowo-przełykowego Zenkera,
umiejscowionego głęboko na tylnej ścianie
Następstwem upośledzenia czynności ruchowej przełyku
Zwężenia organiczne o charakterze nowotworowym
Ropień
Niedobór żelaza lub wit. B12
Zmiany w szyjnym odcinku kręgosłupa
Porażenie opuszkowe i rzekomoopuszkowe
Parkinsonizm
Tętniak aorty
PUSTE ODBIJANIA I
WZDECIA
Należą do częstych skarg, zmiany inwolucyjne
uzasadniają ich występowanie
Nawyki sprzyjające aerofagii, np. rozmawianie
w czasie pośpiesznie spożywanego posiłku
Pasożyty przewodu pokarmowego (lamblioza) i
Helicobacter pylori
Niedobór soków trawiennych
Przyczyną wzdęć są często zmiany w okrężnicy
Dolegliwość te często są somatyczną maską
depresji
W przypadku raka trzustki depresję
rozpoznajesię u ponad 50% pacjentów
ZGAGA
Może mieć związek z zarzucaniem treści
z dwunastnicy do żołądka i z żołądka do
przełyku, uszkodzenia błony śluzowej
żołądka i zmian zapalnych przełyku
Chorzy skarżący się na zgagę odczuwają
kwaśny niesmak w jamie ustnej
Osłabienie mięśni nierzadko jest
powodem niedomykania wpustu
WYMIOTY
Występują w przebiegu większości
chorób przewodu pokarmowego,
zwłaszcza górnego odcinka
Występują w wielu patologicznych
procesach nie związanych ani funkcją
ani strukturą z układem pokarmowym
Zdarza się, że chorzy wymiotami nazywają
odpluwanie śliny lub prowokowanie zwracania
treści pokarmowej wyrażające protest w
sytuacji konfliktowej
Często występują w przebiegu depresji
Przyczyną jadłowstrętu, nudności i wymiotów
może być większość leków, często glikozydy
naparstnicy
Obfite, cuchnące, z resztkami dawno spożytych
pokarmów, są skutkiem zastoju w żołądku,
osłabionego opróżniania żołądka
Przejściowe zaleganie pokarmu w żołądku może
być wywołane zaburzeniami wodno-
elektrolitowymi, zakażeniem, itp.
NIEREFLUKSOWE ZAPALENIE
PRZEŁYKU:
Występuje niekiedy u ciężko chorych,
leczonych antybiotykami,
kortykosteroidami lub cytostatykami
czynnikiem wywołującym są pleśniawki
(Candida albicans) lub wirusy (Herpes)
Krwawienia i krwotoki z górnego
odcinka p.p.
w geriatrii występują 20-30 x częściej
Najczęściej wrzody żołądka i opuszki XII-cy,
żylaki przełyku lub dna żołądka, nadżerki, rak
żołądka,
Przewlekłe niezauważone podkrwawianie z
dziąseł, lub wrodzona skaza naczyniowa
Krwawienia w jamie ustnej są nieraz pierwszym
objawem ostrej białaczki szpikowej
Krwawienia z dolnego odcinka: angiodysplazje w
jelicie cienkim, obturacje naczyń krezki, uchyłki,
guzy krwawnicowe, rak, polipy, szczelina odbytu
OPORY WYCZUWANE W JAMIE
BRZUSZNEJ:
W badaniu palpacyjnym są nieraz mylnie
interpretowane:
Rozpoznanie guza nowotworowego w
przypadku stwierdzenia bolesnego, tętniącego
oporu pochodzącego od poszerzonej lub krętej
aorty brzusznej
Rozpoznanie guza w przypadku zalegania mas
kałowych w części wstępującej jelita grubego,
esicy albo innego odcinka okrężnicy
Rozpoznanie guza, gdy wypełniony pęcherz
moczowy wystaje ponad spojenie łonowe, a
opiekunowie chorego pytani o diurezę
odpowiadają „dużo”(co wynika z częstej
zmiany podkładów, pieluch)
Choroba refluksowa
Jest skutkiem zarzucania zawartości
żołądka do przełyku
Może być przyczyną zapalenia przełyku
przebiegającego z palącym bólem za
mostkiem, zwłaszcza w pozycji leżącej
Niesmak w jamie ustnej
Bóle nadbrzusza
Odbijania
Dysfagia
Wymioty
Przepuklina rozworu przełykowego
Stwierdzana u 70 % chorych po 70 rż.
W większości nie powoduje objawów
patologicznych
Schorzenie to nieraz jest przyczyną bardzo
dramatycznych dolegliwości, naśladujących:
Zawał mięśnia sercowego
Często współistnieją:
Bóle
Nadżerki
Krwawienia i krwotoki
Martwica uwięźniętej tkanki
Przełyk Barreta
Przebiega z objawami zapalenia
Owrzodzeniami
Bliznowatymi lokalnymi zwężeniami
PREDYSPONUJE DO RAKA
U podłoża choroby leży metaplazja nabłonka w
dolnej części przełyku: miejsce płaskiego
wielowarstwowego zajmuje nabłonek
walcowaty
Występują bóle uniemożliwiające jedzenie,
zgaga, utajone krwawienia, nieraz stany
gorączkowe, wyniszczenie
Wrzód żołądka
Zwany często ischemicznym, wymaga
różnicowania z rakiem,
Z wiekiem wzrasta częstość występowania w
błonie śluzowej żołądka Helicobacter pylori
Ma swoją specyfikę, powstaje zwykle jako
następstwo zwiększonej wrażliwości błony
śluzowej i zmniejszenia jej właściwości obronnych
Przeważnie jest umiejscowiony wysoko w trzonie,
ma wygląd kraterowaty
Często przebiega bezobjawowo, ale goi się długo
Rozpoznanie:
Badanie endoskopowo – bioptyczne
Wziernikowanie ma nieocenioną wartość w
rozpoznawaniu chorób żołądka, opuszki dwunastnicy,
odbytnicy i esicy, oraz jamy otrzewnowej
Endoskopia umożliwia bezpośrednią wzrokową ocenę
odcinka przewodu pokarmowego, pobranie materiału do
badań, wykonanie cholangio-pankreatografii wstecznej,
usunięcie polipów, zahamowanie krwawienia metodą
elektrokoagulacji lub laseroterapii.
Badanie ultrasonograficzne
Badanie radiologiczne – achlazja, rozstrzeń i zwężenie,
przepukliny rozworu przełykowego
Badanie bakteriologiczne – najczęściej metodą
serologiczną
Leczenie:
Uregulowanie trybu życia i sposobu odżywiania
Spożywanie małych objętościowo posiłków, w odstępach
kilkugodzinnych, 4 – 6 x dziennie
Pokarmy świeże, niewskazane picie bardzo gorących
płynów, ograniczenie przypraw, dokładne przeżuwanie
kęsów
Wyeliminowanie bezsenności, pośpiechu, zdenerwowania
lub zmęczenia
W achlazji i skurczu przełyku znajdują zastosowanie nitraty
i leki blokujące kanał wapniowy
W refluksie żołądkowym leki poprawiające motorykę p.pok.
Zapalenie przełyku może wymagać zastosowania
antybiotyku, w zapaleniu refluksowym leki osłaniające,
hamujące czynność wydzielniczą
cd
Lecznie stazy żołądkowej albo gastroparezy
zależy od przyczyn, leczenie przyczynowe
Wrzód żołądka leczy się tradycyjnie, goi się co
najmniej kilka tygodni, ustąpienie dolegliwości
nie stanowi kryterium wyleczenia, zagrożenie
krwotokiem może być znacznie większe:
Ranitydyna lub famotydyna 300 mg wieczorem
Leki blokujące pompę protonową Omeprazol
20 mg/dobę
Leki osłaniająco – zobojętniające Magnosil,
Gealcid