Monter_sieci_komunalnych_713[03]_Z2_07

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

MINISTERSTWO EDUKACJI

NARODOWEJ

Agnieszka Rozwadowska

Montaż i instalacja pompowni kanalizacyjnych

713[03].Z2.07

Poradnik dla nauczyciela

Wydawca

Instytut Technologii Eksploatacji – Państwowy Instytut Badawczy
Radom 2006

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

Recenzenci:
mgr inż. Elwira Krzemieniewska
mgr inż. Małgorzata Skowrońska

Opracowanie redakcyjne:
mgr inż. Agnieszka Rozwadowska

Konsultacja:
mgr inż. Mirosław Żurek

Korekta:
mgr inż. Mirosław Żurek

Poradnik stanowi obudowę dydaktyczną programu jednostki modułowej 713[03].Z2.06

„Montaż i instalacja pompowni kanalizacyjnych” zawartego w modułowym programie
nauczania dla zawodu „Monter sieci komunalnych”.

Wydawca

Instytut Technologii Eksploatacji – Państwowy Instytut Badawczy, Radom 2006

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

SPIS TREŚCI

1. Wprowadzenie

2. Wymagania wstępne

3. Cele kształcenia

4. Przykładowe scenariusze zajęć

5. Ćwiczenia

5.1. Przepisy bhp i ochrony ppoż. przy montażu i eksploatacji pompowni

kanalizacyjnych

5.1.1. Ćwiczenia

5.2. Rodzaje i zadania pompowni kanalizacyjnych

5.2.1. Ćwiczenia

5.3. Urządzenia do podnoszenia i tłoczenia ścieków

5.3.1. Ćwiczenia

5.4. Elementy i wyposażenie pompowni kanalizacyjnych

5.4.1. Ćwiczenia

5.5. Aparatura kontrolno-pomiarowa i automatyka w pompowniach

kanalizacyjnych

5.5.1. Ćwiczenia

5.6. Montaż pompowni kanalizacyjnych i ich wyposażenia

5.6.1. Ćwiczenia

5.7. Próba szczelności połączeń i rurociągów oraz odbiór pompowni kanalizacyjnej

5.7.1. Ćwiczenia

5.8. Eksploatacja pompowni kanalizacyjnych

5.8.1. Ćwiczenia

6. Ewaluacja osiągnięć ucznia

7. Literatura

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

1. WPROWADZENIE

Przekazujemy Państwu Poradnik dla nauczyciela, który będzie pomocny w prowadzeniu

zajęć dydaktycznych w szkole kształcącej w zawodzie Monter sieci komunalnych.

W poradniku zamieszczono:

−

Wymagania wstępne, czyli wykaz wiadomości i umiejętności, jakie uczeń powinien mieć
opanowane, aby mógł przystąpić do realizacji tej jednostki modułowej.

−

Cele kształcenia jednostki modułowej, stanowiące wykaz wiadomości i umiejętności,
jakie uczeń ukształtuje podczas pracy z poradnikiem.

−

Przykładowe scenariusze zajęć.

−

Przykładowe ćwiczenia, ze wskazówkami do realizacji, zalecanymi metodami nauczania
- uczenia się oraz środkami dydaktycznymi.

−

Ewaluację osiągnięć ucznia, przykładowe narzędzia pomiaru dydaktycznego.

−

Wykaz literatury, z której uczniowie mogą korzystać podczas nauki.

Wskazane jest, aby zajęcia dydaktyczne były prowadzone różnymi metodami ze

szczególnym uwzględnieniem aktywizujących metod nauczania tj. tekstu przewodniego,
samokształcenia kierowanego, ćwiczeń praktycznych.

Formy organizacyjne pracy uczniów mogą być zróżnicowane, począwszy od samodzielnej

pracy uczniów do pracy zespołowej.

W celu przeprowadzenia sprawdzianu wiadomości i umiejętności ucznia, nauczyciel może

posłużyć się zamieszczonym w rozdziale 6 zestawem zadań testowych, zawierającym różnego
rodzaju zadania.

W tym rozdziale podano również:

−

plan testu w formie tabelarycznej,

−

punktacje zadań i uczenia się,

−

propozycje norm wymagań,

−

instrukcję dla nauczyciela,

−

instrukcję dla ucznia,

−

kartę odpowiedzi,

−

zestaw zadań testowych.

„Montaż i instalacja pompowni kanalizacyjnych”, jest jednostką modułową w module

„Technologia montażu sieci komunalnych” – schemat 1.

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

Schemat układu jednostek modułowych

713[03].Z1/2/3/4.03

Montaż rurociągów stalowych

Moduł 713[03].Z2

Technologia montażu sieci kanalizacyjnych

713[03].Z1/2/3/4.01

Prace przygotowawczo – zakończeniowe przy

montażu sieci komunalnych

713[03].Z1/2/3/4.02

Montaż instalacji z rur stalowych

713[03].Z2.06

Montaż sieci kanalizacyjnej

713[03].Z1/2/3/4.04

Montaż rurociągów z tworzyw sztucznych

713[03].Z1/2/3/4.05

Montaż rurociągów żeliwnych, kamionkowych

i innych

713[03].Z2.07

Montaż i instalacja pompowni

kanalizacyjnych

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

2. WYMAGANIA WSTĘPNE

Przystępując do realizacji programu jednostki modułowej „Montaż i instalacja pompowni

kanalizacyjnych” uczeń powinien umieć:

−

posługiwać się podstawowymi pojęciami z zakresu budownictwa,

−

posługiwać się dokumentacją techniczną,

−

rozróżniać materiały budowlane,

−

rozróżniać sieci komunalne,

−

rozróżniać rodzaje ścieków,

−

rozróżniać rodzaje sieci kanalizacyjnych,

−

wykonywać roboty przygotowawczo-zakończeniowe przy montażu sieci komunalnych,

−

wykonywać roboty montażowe przy budowie sieci kanalizacyjnej,

−

oceniać stan techniczny rur i kształtek kanalizacyjnych oraz uzbrojenia sieci
kanalizacyjnej,

−

wykonywać połączenia rur z tworzyw sztucznych, rur stalowych sieciowych, rur
żeliwnych, kamionkowych i betonowych,

−

dobrać sprzęt, narzędzia i materiały do montażu połączeń rur sieciowych oraz do
wykonania prac przygotowawczo-zakończeniowych i prac montażowych przy budowie
sieci kanalizacyjnej,

−

lokalizować i usuwać usterki oraz awarie eksploatowanych sieci kanalizacyjnych,

−

organizować stanowisko pracy zgodnie z wymogami ergonomii,

−

przestrzegać przepisów bezpieczeństwa i higieny pracy, ochrony przeciwpożarowej oraz
ochrony środowiska,

−

korzystać z różnych źródeł informacji,

−

współpracować w grupie.

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

3. CELE KSZTAŁCENIA

W wyniku realizacji programu jednostki modułowej „Montaż i instalacja pompowni

kanalizacyjnych” uczeń powinien umieć:

−

zastosować przepisy bhp i ochrony ppoż. przy montażu pompowni kanalizacyjnych
i rurociągów tłocznych,

−

zaplanować kolejność wykonywanych robót przy montażu pompowni kanalizacyjnych
i rurociągów tłocznych,

−

przygotować materiały potrzebne do montażu pompowni kanalizacyjnych i rurociągów
tłocznych,

−

ocenić stan techniczny pompowni kanalizacyjnych przewidzianych do montażu,

−

dobrać sprzęt i narzędzia do montażu pompowni kanalizacyjnych i rurociągów tłocznych,

−

dobrać środki do transportu elementów pompowni kanalizacyjnych i rurociągów
tłocznych na miejsce montażu,

−

dostarczyć elementy pompowni kanalizacyjnych i rurociągów tłocznych na miejsce
montażu,

−

zamontować lub zainstalować pompownie kanalizacyjne,

−

zamontować w pompowniach kanalizacyjnych pompy do przepompowywania ścieków
i ich osprzęt,

−

wykonać w pompowniach rurociągi technologiczne,

−

zainstalować w pompowniach kanalizacyjnych urządzenia AKP i automatykę,

−

zamontować rurociągi tłoczne,

−

zdemontować urządzenia i osprzęt pompowni kanalizacyjnych,

−

przeprowadzić ciśnieniowe próby szczelności połączeń po wykonaniu montażu urządzeń
pompowni ścieków i rurociągów tłocznych,

−

zastosować wymagania zawarte w instrukcji montażu urządzeń stosowanych
w pompowniach kanalizacyjnych,

−

usunąć usterki powstałe podczas montażu urządzeń pompowni ścieków i rurociągów
tłocznych,

−

skontrolować pracę pomp do ścieków i pompowni kanalizacyjnych,

−

skontrolować pracę urządzeń pomiarowych i dokonać odczytu,

−

zlokalizować awarie eksploatowanych pompowni kanalizacyjnych i rurociągów
tłocznych,

−

usunąć awarie eksploatowanych pompowni kanalizacyjnych i rurociągów tłocznych,

−

sporządzić obmiar wykonanych robót,

−

wykorzystać budowlaną dokumentację techniczną.

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

4. PRZYKŁADOWE SCENARIUSZE ZAJĘĆ

Scenariusz zajęć 1

Modułowy program nauczania:

Montaż i instalacja pompowni kanalizacyjnych

Moduł:

Technologia montażu sieci kanalizacyjnych.

Jednostka modułowa:

713[03].Z2.07

Temat: Rodzaje pompowni kanalizacyjnych

Cel ogólny: Kształtowanie umiejętności rozpoznawania i charakteryzowania pompowni

kanalizacyjnych.

Po zakończeniu zajęć edukacyjnych uczeń powinien umieć:
–

podać zadania jakie pełnią pompownie w układach kanalizacyjnych,

–

scharakteryzować sposoby wymuszonego transportu ścieków,

–

rozróżnić poszczególne rodzaje pompowni kanalizacyjnych,

–

scharakteryzować poszczególne rodzaje pompowni kanalizacyjnych,

–

współpracować w grupie,

–

korzystać z różnych źródeł informacji.

Metody nauczania–uczenia się:
–

wykład problemowy,

–

pokaz z objaśnieniem.

Formy organizacyjne pracy uczniów:
–

praca indywidualna,

–

praca w małych zespołach.

Środki dydaktyczne:
–

dokumentacja techniczna pompowni kanalizacyjnych,

–

modele różnych pompowni kanalizacyjnych,

–

rysunki lub zdjęcia różnych pompowni kanalizacyjnych wykonane w formie foliogramów
lub prezentacji multimedialnej,

–

katalogi techniczne producentów gotowych pompowni kanalizacyjnych.

Czas trwania:
2 godziny dydaktyczne – 90 minut

Przebieg zajęć:
1.  Wprowadzenie i przedstawienie celów zajęć.
2.  Plan zajęć:

A. Zadania pompowni kanalizacyjnej:
–

wstęp – nauczyciel przedstawia uczniom podstawowe informacje dotyczące zadań
pompowni kanalizacyjnych układach odprowadzania ścieków,

–

uczniowie  analizują  uzyskane  informacje  i  sporządzają  krótką  notatkę,  a  następnie
dokonują  podziału  pompowni  kanalizacyjnych  w  zależności  od  zadań,  jakie  pełnią
w  układach kanalizacyjnych.

B. Charakterystyka pompowni kanalizacyjnych:
–

wstęp – nauczyciel przedstawia uczniom podstawowe informacje dotyczące
rodzajów pompowni kanalizacyjnych i kryteriów ich podziału,

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

–

uczniowie w małych grupach analizują dokumentację techniczną oraz modele
i schematy różnych pompowni kanalizacyjnych,

–

uczniowie dokonują podziału pompowni kanalizacyjnych w oparciu o różne kryteria,

–

uczniowie w oparciu o poradnik dla ucznia oraz właściwą literaturę i dokumentację
techniczną, sporządzają charakterystykę poszczególnych pompowni kanalizacyjnych
i sporządzają notatki w zeszytach na ten temat,

–

wszyscy uczniowie wykonują wspólnie np. w formie plakatu, zestawienie
przedstawiające podział pompowni kanalizacyjnych ze względu na różne kryteria
i ich charakterystykę.

C. Sposoby wymuszonego transportu ścieków:
–

wstęp – nauczyciel wyjaśnia potrzebę wymuszonego transportu ścieków i przedstawia
jego rodzaje,

–

uczniowie w małych grupach analizują dokumentację techniczną oraz modele
i schematy kanalizacji ciśnieniowej i podciśnieniowej,

–

uczniowie charakteryzują sposoby wymuszenia przepływu ścieków w układach
transportu hydraulicznego i pneumatycznego.

3. Podsumowanie zajęć:

–

uczniowie określają zadania jakie pełnią pompownie kanalizacyjne,

–

uczniowie charakteryzują poszczególne rodzaje pompowni kanalizacyjnych,

–

uczniowie charakteryzują sposoby wymuszonego transportu ścieków.

Ocena poziomu osiągnięć uczniów oraz ocena ich aktywności:
– Metoda obserwacji czynności i zachowań indywidualnych uczniów i poszczególnych grup

podczas zajęć.

– Ocena prawidłowości i estetyki wykonania poszczególnych zadań w czasie zajęć.

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

Scenariusz zajęć 2

Modułowy program nauczania:

Montaż i instalacja pompowni kanalizacyjnych

Moduł:

Technologia montażu sieci kanalizacyjnych.

Jednostka modułowa:

713[03].Z2.07

Temat: Wyposażenie pompowni kanalizacyjnej

Cel ogólny: Kształtowanie umiejętności rozpoznawania i charakteryzowania elementów

wyposażenia pompowni kanalizacyjnych.

Po zakończeniu zajęć edukacyjnych uczeń powinien umieć:
–

rozróżnić poszczególne elementy pompowni kanalizacyjnej,

–

podać zadania jakie pełnią poszczególne elementy wyposażenia pompowni
kanalizacyjnej,

–

rozróżnić poszczególne elementy wyposażenia pompowni kanalizacyjnej,

–

określić warunki techniczne jakie powinien spełniać zbiornik czerpalny,

–

scharakteryzować urządzenia zabezpieczające przed napływem większych zanieczyszczeń,

–

scharakteryzować uzbrojenie rurociągów i materiały rurowe z jakich się je wykonuje,

–

scharakteryzować sposoby przeciwdziałania skutkom uderzeń hydraulicznych,

–

współpracować w grupie,

–

korzystać z różnych źródeł informacji.

Metody nauczania–uczenia się:
–

pokaz z objaśnieniem,

–

metoda aktywizacji uczniów JIGSAW (tzw. puzzle) wg E. Kędrackiej-Feldman.

Formy organizacyjne pracy uczniów:
–

praca indywidualna,

–

praca w małych zespołach z zastosowaniem metody aktywizacji uczniów.

Środki dydaktyczne:
–

dokumentacja techniczna pompowni kanalizacyjnych,

–

modele różnych pompowni kanalizacyjnych,

–

schematy, rysunki lub zdjęcia elementów wyposażenia pompowni kanalizacyjnych
wykonane w formie foliogramów lub prezentacji multimedialnej,

–

katalogi techniczne producentów pompowni kanalizacyjnych i ich wyposażenia.

Czas trwania:
2 godziny dydaktyczne – 90 minut.

Przebieg zajęć:
1. Wprowadzenie i przedstawienie celów zajęć.
2. Plan zajęć:

A. Elementy pompowni kanalizacyjnej:
–

wstęp – nauczyciel przedstawia uczniom podstawowe informacje dotyczące
elementów pompowni kanalizacyjnej,

–

uczniowie analizują uzyskane informacje i sporządzają krótką notatkę, a następnie
rozpoznają na rysunkach lub schematach pompowni kanalizacyjnych ich elementy.

B. Rodzaje elementów wyposażenia pompowni kanalizacyjnej,

ich zadania

i charakterystyka:

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

–

wstęp – nauczyciel przedstawia uczniom podstawowe informacje dotyczące
wyposażenia pompowni kanalizacyjnej,

–

nauczyciel dokonuje podziału na trzy grupy i przydziela każdej z nich do
opracowania w oparciu o poradnik dla ucznia oraz właściwą literaturę oraz
dokumentację

techniczną,

materiał

temat

wyposażenia

pompowni

kanalizacyjnych:  grupa  I  –  opracowuje  budowę  i  warunki  techniczne  dotyczące
zbiorników  czerpalnych,  grupa  II  –  budowę  i  zasadę  działania  urządzeń
zabezpieczających  pompy  przed  napływem  większych  zanieczyszczeń,  grupa  III  –
uzbrojenie rurociągów w pompowni i materiały z jakich się je wykonuje,

–

uczniowie w poszczególnych grupach sporządzają notatki w zeszytach na zadany
temat,

–

nauczyciel dokonuje ponownego podziału klasy na trzy grupy w taki sposób, aby
w każdej byli uczniowie z trzech poprzednich grup,

–

w poszczególnych grupach uczniowie przekazują sobie nowe treści dotyczące
elementów wyposażenia pompowni kanalizacyjnej i uczą się wzajemnie,

–

Wszyscy uczniowie samodzielnie w zeszytach opracowują krótką notatkę,
a następnie przy użyciu modeli, schematów, rysunków i zdjęć charakteryzują
poszczególne elementy wyposażenia pompowni.

C. Elementy wyposażenia pompowni kanalizacyjnej zabezpieczające przed skutkami

uderzenia hydraulicznego:

–

wstęp – nauczyciel przedstawia uczniom podstawowe informacje przyczyn
powstawania uderzenia hydraulicznego, jego skutków i sposobów zapobiegania im,

–

uczniowie analizują uzyskane informacje i sporządzają krótką notatkę.

3. Podsumowanie zajęć:
–

uczniowie rozróżniają elementy wyposażenia posługując się dokumentacją techniczną
pompowni kanalizacyjnej,

–

uczniowie charakteryzują zadania, budowę i zasadę działania poszczególnych elementów
wyposażenia w pompowni kanalizacyjnej.

Ocena poziomu osiągnięć uczniów oraz ocena ich aktywności:
–

Metoda obserwacji czynności i zachowań indywidualnych uczniów i poszczególnych
grup podczas zajęć.

–

Ocena prawidłowości i estetyki wykonania poszczególnych zadań w czasie zajęć.

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

5. ĆWICZENIA

5.1. Przepisy bhp i ochrony ppoż. przy montażu i eksploatacji

pompowni kanalizacyjnych

5.1.1. Ćwiczenia

Ćwiczenie 1

Określ rodzaj i przeznaczenie środków ochrony indywidualnej, w jakie powinien być

wyposażony pracownik wykonujący prace eksploatacyjne w pompowni kanalizacyjnej.

Wskazówki do realizacji
Przed przystąpieniem do realizacji ćwiczenia nauczyciel powinien omówić zakres

i technikę wykonania ćwiczenia z uwzględnieniem przepisów bezpieczeństwa i higieny pracy.

Sposób wykonania ćwiczenia

Uczeń powinien:

1)  zapoznać się z rodzajami środków ochrony indywidualnej,
2)  przeanalizować uzyskane informacje,
3)  rozpoznać  na  ilustracjach,  modelach  lub  w  warunkach  rzeczywistych  poszczególne

środki ochrony indywidualnej,

4) określić przeznaczenie każdego z nich,
5) wyniki swoich spostrzeżeń zapisać w zeszycie.

Zalecane metody nauczania–uczenia się:

–

ćwiczenia praktyczne.

Środki dydaktyczne:

–

środki ochrony indywidualnej: odzież i obuwie robocze, lampa bezpieczeństwa,
urządzenia wykrywające szkodliwe gazy, linki asekuracyjne itd.

–

zdjęcia i ilustracje przedstawiające środki ochrony indywidualnej,

–

literatura z rozdziału 7.

Ćwiczenie 2

Określ skutki nieprzestrzegania przepisów bhp związanych z montażem pompowni

kanalizacyjnej i jej wyposażenia.

Wskazówki do realizacji
Przed przystąpieniem do realizacji ćwiczenia nauczyciel powinien omówić zakres

i technikę wykonania ćwiczenia z uwzględnieniem przepisów bezpieczeństwa i higieny pracy.

Sposób wykonania ćwiczenia

Uczeń powinien:

1) zapoznać się z wymaganiami dotyczącymi bezpieczeństwa i higieny pracy przy montażu

pompowni kanalizacyjnej i jej wyposażenia,

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

2) obejrzeć film, zdjęcia lub ilustracje przedstawiające montaż pompowni kanalizacyjnej

i stosowanie przepisów bhp,

3) przeanalizować uzyskane informacje,
4) wskazać dlaczego konieczne jest stosowanie przepisów bhp przy montażu sieci

kanalizacyjnej,

5) zapisać wyniki swoich spostrzeżeń w zeszycie.

Zalecane metody nauczania–uczenia się:

–

ćwiczenia praktyczne.

Środki dydaktyczne:

–

film przedstawiający montaż pompowni kanalizacyjnej,

–

zdjęcia lub ilustracje z miejsc budowy pompowni kanalizacyjnej,

–

literatura z rozdziału 7.

Ćwiczenie 3

Określ skutki nieprzestrzegania przepisów bhp i ochrony ppoż związanych z prowadzeniem

prac eksploatacyjnych w pompowni kanalizacyjnej.

Wskazówki do realizacji
Przed przystąpieniem do realizacji ćwiczenia nauczyciel powinien omówić zakres

i technikę wykonania ćwiczenia z uwzględnieniem przepisów bezpieczeństwa i higieny pracy.

Sposób wykonania ćwiczenia

Uczeń powinien:

1) zapoznać się z wymaganiami dotyczącymi bezpieczeństwa i higieny pracy przy

eksploatacji pompowni kanalizacyjnej,

2) obejrzeć film, zdjęcia lub ilustracje przedstawiające przebieg prac eksploatacyjnych

w pompowni kanalizacyjnej i stosowanie przepisów bhp,

3) przeanalizować uzyskane informacje,
4) wskazać dlaczego konieczne jest stosowanie przepisów bhp przy eksploatacji pompowni

kanalizacyjnej,

5) zapisać wyniki swoich spostrzeżeń w zeszycie.

Zalecane metody nauczania–uczenia się:

–

ćwiczenia praktyczne.

Środki dydaktyczne:

–

film przedstawiający prace eksploatacyjne pompowni kanalizacyjnej,

–

zdjęcia lub ilustracje prac eksploatacyjnych pompowni kanalizacyjnej,

–

literatura z rozdziału 7.

Ćwiczenie 4

Posługując się dokumentacją techniczną pompowni kanalizacyjnej przedstawioną przez

nauczyciela określ jakie warunki techniczne powinna spełniać pompownia kanalizacyjna ze
względu na bezpieczeństwo i higienę pracy obsługi.

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

Wskazówki do realizacji
Przed przystąpieniem do realizacji ćwiczenia nauczyciel powinien omówić zakres

i technikę wykonania ćwiczenia z uwzględnieniem przepisów bezpieczeństwa i higieny pracy.

Sposób wykonania ćwiczenia

Uczeń powinien:

1) zapoznać się z wymaganiami dotyczącymi warunków technicznych jakim powinna

odpowiadać pompownia kanalizacyjna,

2) przeanalizować uzyskane informacje,
3) posługując się dokumentacją techniczną przedstawioną przez nauczyciela wskazać

spełnienie warunków technicznych w danej pompowni kanalizacyjnej,

4) wyniki swojej pracy przedstawić grupie.

Zalecane metody nauczania–uczenia się:

–

ćwiczenia praktyczne.

Środki dydaktyczne:

–

dokumentacja techniczna pompowni kanalizacyjnej (rzuty i przekroje poprzeczne obiektu),

–

literatura z rozdziału 7.

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

5.2. Rodzaje i zadania pompowni kanalizacyjnych

5.2.1. Ćwiczenia

Ćwiczenie 1

Na podstawie przedstawionej przez nauczyciela dokumentacji technicznej (schematu)

układu kanalizacyjnego na terenie Twojej miejscowości określ rodzaj, lokalizację i zadania
pompowni kanalizacyjnych.

Wskazówki do realizacji
Przed przystąpieniem do realizacji ćwiczenia nauczyciel powinien omówić zakres

i technikę wykonania ćwiczenia z uwzględnieniem przepisów bezpieczeństwa i higieny pracy.

Sposób wykonania ćwiczenia

Uczeń powinien

1) zapoznać się z zadaniami i rodzajami pompowni kanalizacyjnych,
2) zapoznać się z dokumentacją techniczną (schematem) układu kanalizacyjnego na terenie

Twojej miejscowości,

3)  zidentyfikować i nazwać występujące na danym terenie pompownie kanalizacyjne,
4)  określić zadania jakie pełnią w układzie kanalizacyjnym,
5)  wyniki zapisać w zeszycie,
6)  zaprezentować wyniki grupie.

Zalecane metody nauczania–uczenia się:

–

ćwiczenia praktyczne.

Środki dydaktyczne:

–

dokumentacja techniczna (schemat) układu kanalizacyjnego danej miejscowości,

–

literatura z rozdziału 7.

Ćwiczenie 2

Określ w jaki sposób można realizować wymuszony transport ścieków.

Wskazówki do realizacji
Przed przystąpieniem do realizacji ćwiczenia nauczyciel powinien omówić zakres

i technikę wykonania ćwiczenia z uwzględnieniem przepisów bezpieczeństwa i higieny pracy.

Sposób wykonania ćwiczenia

Uczeń powinien:

1) zapoznać się z rodzajami pompowni kanalizacyjnych i sposobami wymuszonego

transportu ścieków,

2)  scharakteryzować poszczególne sposoby wymuszonego transportu ścieków,
3)  określić zastosowanie poszczególnych sposobów wymuszonego transportu ścieków,
4)  wyniki zapisać w zeszycie,
5)  zaprezentować wyniki grupie.

Zalecane metody nauczania–uczenia się:

–

ćwiczenia praktyczne.

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

5.3. Urządzenia do podnoszenia i tłoczenia ścieków

5.3.1. Ćwiczenia

Ćwiczenie 1

Określ budowę, zasadę działania oraz sposób instalacji w pompowni pomp wirowych do

ścieków.

Wskazówki do realizacji
Przed przystąpieniem do realizacji ćwiczenia nauczyciel powinien omówić zakres

i technikę wykonania ćwiczenia z uwzględnieniem przepisów bezpieczeństwa i higieny pracy.

Sposób wykonania ćwiczenia

Uczeń powinien:

1) zapoznać się z rodzajami pomp stosowanych w kanalizacji i ich charakterystyką,
2) zapoznać się modelami, schematami, zdjęciami przedstawiającymi pompy wirowe

stosowane w kanalizacji,

3) określić budowę i zasadę działania poszczególnych pomp wirowych,
4) określić jakie wymagania musi spełniać pompa wirowa, jej wirnik i napęd, aby mogła

przetłaczać ścieki i osady oraz pracować zanurzona w ściekach,

5)  określić sposób instalacji różnych pomp wirowych w pompowni kanalizacyjnej,
6)  wyniki zapisać w zeszycie,
7)  zaprezentować wyniki grupie.

Zalecane metody nauczania–uczenia się:

–

ćwiczenia praktyczne.

Środki dydaktyczne:

–

modele i schematy pomp wirowych,

–

katalogi producentów pomp dla kanalizacji,

–

schematy przedstawiające sposoby instalacji pomp wirowych w pompowni
kanalizacyjnej,

–

literatura z rozdziału 7.

Ćwiczenie 2

Porównaj budowę i zasadę działania kanalizacyjnych pomp wyporowych i specjalnych.

Wskazówki do realizacji
Przed przystąpieniem do realizacji ćwiczenia nauczyciel powinien omówić zakres

i technikę wykonania ćwiczenia z uwzględnieniem przepisów bezpieczeństwa i higieny pracy.

Sposób wykonania ćwiczenia

Uczeń powinien:

1) zapoznać się z rodzajami pomp stosowanych w kanalizacji i ich charakterystyką,
2) zapoznać się z modelami, schematami, zdjęciami przedstawiającymi pompy wyporowe

i specjalne stosowane w kanalizacji,

3) określić budowę i zasadę działania poszczególnych pomp wyporowych i specjalnych,

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

4)  zestawić cechy pomp wyporowych i specjalnych w formie porównania,
5)  wyniki zapisać w zeszycie np. w formie tabeli,
6)  zaprezentować wyniki grupie.

Zalecane metody nauczania–uczenia się:

–

ćwiczenia praktyczne.

Środki dydaktyczne:

–

modele i schematy pomp wyporowych i specjalnych stosowanych w kanalizacji,

–

katalogi producentów pomp dla kanalizacji,

–

literatura z rozdziału 7.

Ćwiczenie 3

Posługując się dokumentacją techniczną pompowni kanalizacyjnych w układzie

szeregowym i równoległym porównaj oba te układy.

Wskazówki do realizacji
Przed przystąpieniem do realizacji ćwiczenia nauczyciel powinien omówić zakres

i technikę wykonania ćwiczenia z uwzględnieniem przepisów bezpieczeństwa i higieny pracy.

Sposób wykonania ćwiczenia

Uczeń powinien:

1) zapoznać się z rodzajami układów współpracy pomp w pompowni kanalizacyjnej,
2) zapoznać się z dokumentacją techniczną pompowni kanalizacyjnych w układach

szeregowym i równoległym,

3)  określić cechy poszczególnych układów,
4)  zestawić cechy układu szeregowego i równoległego w formie porównania,
5)  wyniki zapisać w zeszycie np. w formie tabeli,
6)  zaprezentować wyniki grupie.

Zalecane metody nauczania–uczenia się:

–

ćwiczenia praktyczne.

Środki dydaktyczne:

–

dokumentacja techniczna pompowni kanalizacyjnych układzie szeregowym i równoległym,

–

literatura z rozdziału 7.

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

5.4. Elementy i wyposażenie pompowni kanalizacyjnych

5.4.1. Ćwiczenia

Ćwiczenie 1

Posługując się dokumentacją techniczną przedstawioną przez nauczyciela zidentyfikuj

i scharakteryzuj poszczególne elementy konstrukcyjne pompowni kanalizacyjnych.

Wskazówki do realizacji
Przed przystąpieniem do realizacji ćwiczenia nauczyciel powinien omówić zakres

i technikę wykonania ćwiczenia z uwzględnieniem przepisów bezpieczeństwa i higieny pracy.

Sposób wykonania ćwiczenia

Uczeń powinien:

1)  zapoznać się z elementami konstrukcyjnymi pompowni kanalizacyjnej,
2)  zapoznać się z dokumentacją techniczną różnych pompowni kanalizacyjnych,
3)  rozpoznać poszczególne elementy pompowni kanalizacyjnych i je scharakteryzować,
4)  zapisać wyniki swojej pracy w zeszycie,
5)  zaprezentować wykonane ćwiczenie grupie.

Zalecane metody nauczania–uczenia się: ćwiczenia praktyczne.

Środki dydaktyczne:

–

dokumentacja techniczna różnych pompowni kanalizacyjnych,

–

literatura z rozdziału 7.

Ćwiczenie 2

Scharakteryzuj rozwiązania techniczne stosowane w pompowniach kanalizacyjnych,

w celu zapobiegania skutkom napływu zanieczyszczeń o większych rozmiarach, które
znajdują się w ściekach.

Wskazówki do realizacji
Przed przystąpieniem do realizacji ćwiczenia nauczyciel powinien omówić zakres

i technikę wykonania ćwiczenia z uwzględnieniem przepisów bezpieczeństwa i higieny pracy.

Sposób wykonania ćwiczenia

Uczeń powinien:

1) zapoznać się z elementami wyposażenia pompowni kanalizacyjnej,
2) zapoznać się z dokumentacją techniczną pompowni kanalizacyjnych, rysunkami,

schematami i zdjęciami krat, sit, rozdrabniarek, itp.,

3) określić problemy wynikające z napływu zanieczyszczeń o większych rozmiarach do

pompowni kanalizacyjnej,

4) scharakteryzować rozwiązania techniczne stosowane w pompowniach i umożliwiające

usuwanie lub rozdrabnianie większych zanieczyszczeń,

5) zapisać swoje spostrzeżenia w zeszycie,
6) przedyskutować w grupie wyniki swoich spostrzeżeń.

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

Zalecane metody nauczania–uczenia się:

–

ćwiczenia

praktyczne.

Środki dydaktyczne:

–

dokumentacja techniczna pompowni kanalizacyjnych,

–

rysunki, schematy, zdjęcia przedstawiające kraty, sita, rozdrabniarki i pompy o specjalnej
konstrukcji umożliwiającej rozdrabnianie zanieczyszczeń,

–

literatura z rozdziału 7.

Ćwiczenie 3

Posługując się przedstawioną przez nauczyciela dokumentacją techniczną pompowni

kanalizacyjnej scharakteryzuj elementy wyposażenia pompowni kanalizacyjnej - rurociągi,
armaturę oraz pozostałe urządzenia.

Wskazówki do realizacji
Przed przystąpieniem do realizacji ćwiczenia nauczyciel powinien omówić zakres

i technikę wykonania ćwiczenia z uwzględnieniem przepisów bezpieczeństwa i higieny pracy.

Sposób wykonania ćwiczenia

Uczeń powinien:

1) zapoznać się z elementami wyposażenia pompowni kanalizacyjnej,
2) zapoznać się z dokumentacją techniczną pompowni kanalizacyjnych, rysunkami,

schematami i zdjęciami elementów wyposażenia pompowni,

3) scharakteryzować poszczególne elementy wyposażenia pompowni określając ich zadanie,

budowę i zasadę działania,

4) zapisać swoje spostrzeżenia w zeszycie zestawiając cechy poszczególnych elementów

wyposażenia pompowni w formie porównania,

5) zaprezentować efekty swojej pracy grupie.

Zalecane metody nauczania–uczenia się:

–

ćwiczenia praktyczne.

Środki dydaktyczne:

–

dokumentacja techniczna pompowni kanalizacyjnych,

–

rysunki, schematy, zdjęcia przedstawiające elementy wyposażenia pompowni
kanalizacyjnych,

–

katalogi techniczne rur i armatury stosowanej w pompowniach kanalizacyjnych,

–

literatura z rozdziału 7.

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

5.5. Aparatura kontrolno-pomiarowa i automatyka w pompowni

kanalizacyjnej

5.5.1. Ćwiczenia

Ćwiczenie 1

Posługując się przedstawioną przez nauczyciela dokumentacją techniczną zidentyfikuj

elementy aparatury kontrolno-pomiarowej i nazwij urządzenia do pomiaru natężenia
przepływu i ciśnienia w pompowni kanalizacyjnej.

Wskazówki do realizacji
Przed przystąpieniem do realizacji ćwiczenia nauczyciel powinien omówić zakres

i technikę wykonania ćwiczenia z uwzględnieniem przepisów bezpieczeństwa i higieny pracy.

Sposób wykonania ćwiczenia

Uczeń powinien:

1) zapoznać się z elementami aparatury kontrolno – pomiarowej w pompowni

kanalizacyjnej i ich charakterystyką,

2)  zapoznać się z dokumentacją techniczną pompowni kanalizacyjnej,
3)  przeanalizować dokumentację techniczną pompowni kanalizacyjnej,
4)  przeanalizować  rysunki,  zdjęcia  i  modele  urządzeń  do  pomiaru  przepływu  ścieków

i ciśnienia,

5)  zidentyfikować i nazwać elementy AKP w pompowni kanalizacyjnej,
6)  zapisać wyniki swoich spostrzeżeń w zeszycie,
7)  zaprezentować efekty swojej pracy grupie.

Zalecane metody nauczania–uczenia się:
ćwiczenia praktyczne.

Środki dydaktyczne:

–

dokumentacja techniczna pompowni kanalizacyjnej,

–

modele, rysunki i zdjęcia elementów AKP w pompowniach kanalizacyjnych,

–

literatura z rozdziału 7.

Ćwiczenie 2

Scharakteryzuj metody sterowania pracą pompowni kanalizacyjnej w zależności od

poziomu ścieków.

Wskazówki do realizacji
Przed przystąpieniem do realizacji ćwiczenia nauczyciel powinien omówić zakres

i technikę wykonania ćwiczenia z uwzględnieniem przepisów bezpieczeństwa i higieny pracy.

Sposób wykonania ćwiczenia

Uczeń powinien:

1) zapoznać się z zasadami automatyzacji i sterowania w pompowniach kanalizacyjnych,
2) określić cel i korzyści automatyzacji pracy pompowni kanalizacyjnej,

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

5.6. Montaż pompowni kanalizacyjnych i ich wyposażenia

5.6.1. Ćwiczenia

Ćwiczenie 1

Na podstawie dokumentacji technicznej pompowni kanalizacyjnej sporządź zapotrzebowanie

materiałowe.

Wskazówki do realizacji
Przed przystąpieniem do realizacji ćwiczenia nauczyciel powinien omówić zakres

i technikę wykonania ćwiczenia z uwzględnieniem przepisów bezpieczeństwa i higieny pracy.

Sposób wykonania ćwiczenia

Uczeń powinien:

1)  zapoznać się z zasadami montażu pompowni kanalizacyjnej i elementów jej wyposażenia,
2)  zapoznać się z projektem pompowni kanalizacyjnej przedstawionym przez nauczyciela,
3)  określić rodzaj i ilość materiałów montażowych potrzebnych do budowy pompowni,
4)  wykonać zestawienie materiałów zapisując je w zeszycie.

Zalecane metody nauczania–uczenia się:

–

ćwiczenia praktyczne.

Środki dydaktyczne:

–

projekt budowlany pompowni kanalizacyjnej,

–

instrukcja dla ucznia obejmująca zasady sporządzania zapotrzebowania materiałowego,

–

literatura z rozdziału 7.

Ćwiczenie 2

Sprawdź stan i jakość pompowni kanalizacyjnej ze zbiornikiem z tworzywa sztucznego

i pompami zatapialnymi, która jest przewidziana do montażu.

Wskazówki do realizacji
Przed przystąpieniem do realizacji ćwiczenia nauczyciel powinien omówić zakres

i technikę wykonania ćwiczenia z uwzględnieniem przepisów bezpieczeństwa i higieny pracy.

Sposób wykonania ćwiczenia

Uczeń powinien:

1) zapoznać się z zasadami sprawdzania stanu materiałów do budowy pompowni

kanalizacyjnej,

2)  zapoznać się z instrukcją zawierającą przepisy bhp na stanowisku do ćwiczeń,
3)  zapoznać się z instrukcją producenta pompowni,
4)  dokonać sprawdzenia stanu poszczególnych elementów pompowni,
5)  swoje spostrzeżenia zapisać w zeszycie.

Zalecane metody nauczania–uczenia się:

–

ćwiczenia praktyczne.

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

Środki dydaktyczne:

–

stanowisko do wykonania ćwiczenia powinno być wyposażone w kompletną pompownię
ze zbiornikiem z tworzywa sztucznego oraz pompami zatapialnymi (najkorzystniej by
ćwiczenie zostało wykonane w warunkach rzeczywistych tj. na miejscu budowy
pompowni kanalizacyjnej),

–

instrukcja dla ucznia obejmująca przepisy bhp,

–

literatura z rozdziału 7.

Ćwiczenie 3

Określ zasady transportu i składowania materiałów montażowych do budowy pompowni

kanalizacyjnej (rur, armatury, urządzeń).

Wskazówki do realizacji
Przed przystąpieniem do realizacji ćwiczenia nauczyciel powinien omówić zakres

i technikę wykonania ćwiczenia z uwzględnieniem przepisów bezpieczeństwa i higieny pracy.

Sposób wykonania ćwiczenia

Uczeń powinien:

1) zapoznać się z zasadami transportu i składowania materiałów montażowych do budowy

pompowni kanalizacyjnej,

2) obejrzeć film, zdjęcia lub ilustracje przedstawiające zasady transportu oraz składowania

materiałów do budowy pompowni kanalizacyjnej,

3) określić sposób transportu poszczególnych materiałów w zależności od ich rodzaju oraz

dobrać odpowiedni sprzęt i środki transportu,

4) wyniki swojej pracy zapisać w zeszycie.

Zalecane metody nauczania–uczenia się:

–

ćwiczenia praktyczne.

Środki dydaktyczne:

–

film, zdjęcia ilustracje przedstawiające zasady transportu materiałów do budowy
pompowni kanalizacyjnej,

–

literatura z rozdziału 7.

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

Ćwiczenie 4

Na podstawie dokumentacji technicznej pompowni kanalizacyjnej i instrukcji producenta

określ

zasady

montażu

aparatury

kontrolno-pomiarowej

(przetwornika

ciśnienia,

przepływomierza) oraz układu sterowniczego.

Wskazówki do realizacji
Przed przystąpieniem do realizacji ćwiczenia nauczyciel powinien omówić zakres

i technikę wykonania ćwiczenia z uwzględnieniem przepisów bezpieczeństwa i higieny pracy.

Sposób wykonania ćwiczenia

Uczeń powinien:

1) zapoznać się z zasadami montażu aparatury kontrolno-pomiarowej w pompowni

kanalizacyjnej,

2) zapoznać się z dokumentacją techniczną pompowni kanalizacyjnej i instrukcją

producenta elementów aparatury kontrolno-pomiarowej oraz układu sterowniczego,

3) określić zasady montażu aparatury kontrolno-pomiarowej oraz układu sterowniczego

w pompowni,

4) wyniki swojej pracy zapisać w zeszycie.

Zalecane metody nauczania–uczenia się:

–

ćwiczenia praktyczne.

Środki dydaktyczne:

–

dokumentacja techniczna pompowni kanalizacyjnej,

–

instrukcje producenta aparatury kontrolno-pomiarowej (przetwornika ciśnienia,
przepływomierza) oraz układu sterowniczego,

–

literatura z rozdziału 7.

Ćwiczenie 5

Na podstawie przedstawionej przez nauczyciela dokumentacji technicznej i instrukcji

producenta wykonaj montaż agregatu pompowego oraz odcinków rurociągu ssawnego
i tłocznego wraz z armaturą i osprzętem. Następnie zdemontuj urządzenia i osprzęt.

Wskazówki do realizacji
Przed przystąpieniem do realizacji ćwiczenia nauczyciel powinien omówić zakres

i technikę wykonania ćwiczenia z uwzględnieniem przepisów bezpieczeństwa i higieny pracy.

Sposób wykonania ćwiczenia

Uczeń powinien:

1) zapoznać się z wymaganiami dotyczącymi montażu urządzeń, rurociągów i armatury

w pompowni kanalizacyjnej,

2) zapoznać się z dokumentacją techniczną pompowni kanalizacyjnej,
3) zapoznać się z instrukcją zawierającą przepisy bhp na stanowisku do ćwiczeń oraz

czynności związane z przebiegiem i warunkami technicznymi montażu urządzeń,
rurociągów i armatury w pompowni kanalizacyjnej,

4)  określić w kolejności czynności związane z montażem,
5)  dobrać sprzęt i narzędzia potrzebne do montażu,
6)  przygotować potrzebne do montażu materiały,

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

7) wykonać montaż agregatu pompowego oraz odcinków rurociągu ssawnego i tłocznego

wraz z armaturą i osprzętem,

8) wykonać demontaż urządzeń i osprzętu.

Zalecane metody nauczania–uczenia się: ćwiczenia praktyczne.

Środki dydaktyczne:

–

stanowisko symulacyjne do montażu elementów wyposażenia pompowni kanalizacyjnej
(najkorzystniej by ćwiczenie zostało wykonane w warunkach rzeczywistych tj. na
miejscu budowy pompowni kanalizacyjnej),

–

dokumentacja techniczna pompowni kanalizacyjnej,

–

instrukcja dla ucznia obejmująca przepisy bhp oraz czynności związane z przebiegiem
i warunkami technicznymi montażu,

–

sprzęt i narzędzia potrzebne do montażu (łańcuchy, haki, szyny nośne itp. oraz klucze do
skręcania śrub przy połączeniach kołnierzowych),

–

materiały potrzebne do montażu (agregat pompowy, gotowe króćce do wykonania
rurociągów, zasuwy odcinające, klapa zwrotna).

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

5.7. Próba szczelności połączeń i rurociągów oraz odbiór pompowni

kanalizacyjnej

5.7.1. Ćwiczenia

Ćwiczenie 1

Opisz czynności związane z wykonaniem próby szczelności połączeń i rurociągów

w pompowni kanalizacyjnej.

Wskazówki do realizacji
Przed przystąpieniem do realizacji ćwiczenia nauczyciel powinien omówić zakres

i technikę wykonania ćwiczenia z uwzględnieniem przepisów bezpieczeństwa i higieny pracy.

Sposób wykonania ćwiczenia

Uczeń powinien:

1) zapoznać się z wymaganiami dotyczącymi przeprowadzenia próby szczelności połączeń

i rurociągów w pompowni kanalizacyjnej,

2)  obejrzeć film, zdjęcia lub schemat z przeprowadzenia próby szczelności,
3)  opisać przebieg próby szczelności,
4)  wskazać  dlaczego  konieczne  jest  badanie  na  szczelność  połączeń  i  rurociągów

w pompowni kanalizacyjnej,

5) zapisać wyniki swojej pracy w zeszycie.

Zalecane metody nauczania–uczenia się:

–

ćwiczenia praktyczne.

Środki dydaktyczne:

–

film przedstawiający wykonanie próby szczelności,

–

zdjęcia lub schematy z przeprowadzenia próby szczelności,

–

literatura z rozdziału 7.

Ćwiczenie 2

Wykonaj próbę szczelności przewodu tłocznego w pompowni kanalizacyjnej.

Wskazówki do realizacji
Przed przystąpieniem do realizacji ćwiczenia nauczyciel powinien omówić zakres

i technikę wykonania ćwiczenia z uwzględnieniem przepisów bezpieczeństwa i higieny pracy.

Sposób wykonania ćwiczenia

Uczeń powinien:

1) zapoznać się z wymaganiami dotyczącymi przeprowadzenia próby szczelności połączeń

i rurociągów w pompowni kanalizacyjnej,

2) zapoznać się z instrukcją zawierającą przepisy bhp na stanowisku do ćwiczeń oraz

czynności i warunki techniczne związane z przebiegiem próby szczelności,

3)  dobrać sprzęt do wykonania próby szczelności,
4)  określić przebieg próby szczelności,
5)  wykonać próbę szczelności,
6)  określić wynik próby.

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

Zalecane metody nauczania–uczenia się:

–

ćwiczenia praktyczne.

Środki dydaktyczne:

–

stanowisko

symulacyjne

zamontowanym

odcinkiem

przewodu

tłocznego

(najkorzystniej by ćwiczenie zostało wykonane w warunkach rzeczywistych tj. na
miejscu budowy pompowni kanalizacyjnej),

–

sprzęt do wykonania próby szczelności (urządzenie do prób ciśnieniowych z manometrem),

–

instrukcja dla ucznia obejmująca przepisy bhp oraz czynności związane z przebiegiem
próby szczelności i warunkami technicznymi.

Ćwiczenie 3

Porównaj zakres i przebieg odbioru międzyoperacyjnego, częściowego i końcowego

w pompowni kanalizacyjnej.

Wskazówki do realizacji
Przed przystąpieniem do realizacji ćwiczenia nauczyciel powinien omówić zakres

i technikę wykonania ćwiczenia z uwzględnieniem przepisów bezpieczeństwa i higieny pracy.

Sposób wykonania ćwiczenia

Uczeń powinien:

1) zapoznać się z wymaganiami dotyczącymi przeprowadzenia odbiorów robót w pompowni

kanalizacyjnej,

2)  określić zakres i przebieg odbioru międzyoperacyjnego, częściowego, końcowego,
3)  porównać rodzaje odbiorów robót,
4)  zapisać swoje spostrzeżenia w zeszycie,
5)  wyniki swojej pracy przedstawić grupie.

Zalecane metody nauczania–uczenia się:

–

ćwiczenia praktyczne.

Środki dydaktyczne:

–

literatura z rozdziału 7.

Ćwiczenie 4

Dokonaj obmiaru wykonanych robót związanych z montażem pompowni kanalizacyjnej.

Wskazówki do realizacji
Przed przystąpieniem do realizacji ćwiczenia nauczyciel powinien omówić zakres

i technikę wykonania ćwiczenia z uwzględnieniem przepisów bezpieczeństwa i higieny pracy.

Sposób wykonania ćwiczenia

Uczeń powinien:

1) zapoznać się z zasadami obmiaru robót przy budowie pompowni kanalizacyjnej,
2) zapoznać się z instrukcją zawierającą zasady obmiaru robót oraz przepisy bhp na

stanowisku do ćwiczeń,

3)  przygotować sprzęt do wykonania pomiarów,
4)  dokonać niezbędnych pomiarów i obliczeń,
5)  zapisać wyniki swojej pracy w zeszycie.

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

5.8. Eksploatacja pompowni kanalizacyjnej

5.8.1. Ćwiczenia

Ćwiczenie 1

podstawie

przedstawionych

przez

nauczyciela

dokumentów

związanych

z eksploatacją pompowni kanalizacyjnej, określ sposób kontroli pracy pomp do ścieków
i pompowni kanalizacyjnych.

Wskazówki do realizacji
Przed przystąpieniem do realizacji ćwiczenia nauczyciel powinien omówić zakres

i technikę wykonania ćwiczenia z uwzględnieniem przepisów bezpieczeństwa i higieny pracy.

Sposób wykonania ćwiczenia

Uczeń powinien:

1) zapoznać się z zasadami eksploatacji pompowni kanalizacyjnej,
2) zapoznać się z przedstawionymi przez nauczyciela dokumentami związanymi

z eksploatacją pompowni kanalizacyjnej (instrukcją obsługi pompowni, danymi
dotyczącymi ruchu pompowni, instrukcjami obsługi agregatów pompowych i urządzeń
pompowni, itp.),

3) określić zasady kontroli pracy pomp do ścieków oraz całej pompowni,
4) zapisać wyniki swojej pracy w zeszycie.

Zalecane metody nauczania–uczenia się: ćwiczenia praktyczne.

Środki dydaktyczne:

–

dokumenty  związane  z  eksploatacją  pompowni  kanalizacyjnej,  takie  jak:  instrukcja
obsługi  pompowni,  dane  dotyczące  ruchu  pompowni,  instrukcje  obsługi  agregatów
pompowych  i  urządzeń  pompowni,  itp.  (najkorzystniej  by  to  ćwiczenie  przeprowadzić
w warunkach rzeczywistych – w pompowni kanalizacyjnej),

–

literatura z rozdziału 7.

Ćwiczenie 2

Skontroluj pracę urządzeń pomiarowych np. manometru lub przetwornika ciśnienia

i dokonaj odczytu zarejestrowanych przez te urządzenia wartości ciśnienia.

Wskazówki do realizacji
Przed przystąpieniem do realizacji ćwiczenia nauczyciel powinien omówić zakres

i technikę wykonania ćwiczenia z uwzględnieniem przepisów bezpieczeństwa i higieny pracy.

Sposób wykonania ćwiczenia

Uczeń powinien:

1) zapoznać się z zasadami eksploatacji pompowni kanalizacyjnej,
2) zapoznać się z przedstawionymi przez nauczyciela dokumentami związanymi

z eksploatacją pompowni kanalizacyjnej, a w szczególności instrukcją obsługi urządzeń
pomiarowych,

3) skontrolować pracę manometru (przetwornika ciśnienia),
4) dokonać odczytu zarejestrowanych wartości ciśnienia.

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

Zalecane metody nauczania–uczenia się:

–

ćwiczenia praktyczne.

Środki dydaktyczne:

–

manometr lub przetwornik ciśnienia zamontowane na stanowisku symulacyjnym
(najkorzystniej by to ćwiczenie przeprowadzić w warunkach rzeczywistych –
w pompowni kanalizacyjnej),

–

dokumenty związane z eksploatacją pompowni kanalizacyjnej, a w szczególności
instrukcja obsługi urządzeń pomiarowych,

–

literatura z rozdziału 7.

Ćwiczenie 3

Określ zasady lokalizacji awarii w pompowni kanalizacyjnej oraz sposoby ich usuwania

dla typowych problemów, które mogą wystąpić w trakcie eksploatacji.

Wskazówki do realizacji
Przed przystąpieniem do realizacji ćwiczenia nauczyciel powinien omówić zakres

i technikę wykonania ćwiczenia z uwzględnieniem przepisów bezpieczeństwa i higieny pracy.

Sposób wykonania ćwiczenia

Uczeń powinien:

1) zapoznać się z typowymi problemami jakie mogą wystąpić w czasie eksploatacji

pompowni kanalizacyjnej,

2) zapoznać się z przedstawionymi przez nauczyciela dokumentami związanymi

z eksploatacją pompowni kanalizacyjnej (instrukcją obsługi pompowni, danymi
dotyczące ruchu pompowni, instrukcjami obsługi agregatów pompowych i urządzeń
pompowni, itp.),

3) opisać sposób usuwania typowych awarii eksploatowanych pompowni kanalizacyjnych

i rurociągów tłocznych,

4) zapisać wyniki swojej pracy w zeszycie.

Zalecane metody nauczania–uczenia się:

–

ćwiczenia praktyczne.

Środki dydaktyczne:

–

opracowania opisujące typowe problemy i awarie związane z eksploatacją pompowni
kanalizacyjnych,

–

literatura z rozdziału 7.

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

6. EWALUACJA OSIĄGNIĘĆ UCZNIA

Przykłady narzędzi pomiaru dydaktycznego

Test dwustopniowy do jednostki modułowej „Montaż i instalacja pompowni
kanalizacyjnych”

Test składa się z 20 zadań jednokrotnego wyboru, z których:

–

z poziomu podstawowego są zadania: 1, 2, 3, 4, 5, 6, 7, 9, 10, 14, 15, 16, 17, 18, 19,

–

z poziomu ponadpodstawowego są zadania: 8, 11, 12, 13, 20.

Punktacja zadań: 0 lub 1 punkt

Za każdą prawidłową odpowiedź uczeń otrzymuje 1 punkt. Za złą odpowiedź lub jej brak

uczeń otrzymuje 0 punktów.

Proponuje się następujące normy wymagań – uczeń otrzyma następujące oceny
szkolne:

–

dopuszczający – za rozwiązanie co najmniej 9 zadań z poziomu podstawowego,

–

dostateczny – za rozwiązanie co najmniej 12 zadań z poziomu podstawowego,

–

dobry – za rozwiązanie co najmniej 15 zadań, w tym co najmniej 2 z poziomu
ponadpodstawowego,

–

bardzo dobry – za rozwiązanie co najmniej 18 zadań, w tym co najmniej 3 z poziomu
ponadpodstawowego.

Klucz odpowiedzi: 1. a, 2. a, 3. a, 4. a, 5. b, 6. d, 7. b, 8. c, 9. d, 10. c, 11. b,
12. b, 13. d, 14. c, 15. b, 16. b, 17. b, 18. c, 19. a, 20. c.

Plan testu

zad.

Cel operacyjny
(mierzone osiągnięcia ucznia)

Kategoria

celu

Poziom

wymagań

Poprawna

odpowiedź

Zidentyfikować rodzaj pompowni
kanalizacyjnej

Rozróżnić rodzaj uzbrojenia przewodów
w pompowni kanalizacyjnej

Określić na podstawie dokumentacji
rzeczywistą długość przewodu

Nazwać rodzaje rur do montażu rurociągów
pompowni kanalizacyjnej

Określić sposób sterowania pracą
pompowni w zależności od jej rodzaju

Dobrać rodzaj połączenia do rodzaju rur

Zidentyfikować rodzaj urządzenia do
tłoczenia ścieków

Dobrać rodzaj rur do warunków związanych
z tłoczeniem ścieków

Zidentyfikować rodzaj uzbrojenia na
podstawie oznaczenia graficznego

10 Określić warunki techniczne

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

przeprowadzenia próby szczelności
rurociągów pompowni

Wyznaczyć parametry pracy pompy na
podstawie charakterystyki

Określić wymagania montażowe dla
przepływomierza indukcyjno -
magnetycznego

Określić wymagania montażowe dla klapy
zwrotnej

Określić warunki techniczne montażu
wyposażenia pompowni kanalizacyjnej

Dobrać sprzęt do montażu wyposażenia
pompowni kanalizacyjnej

Określić zasady montażu rurociągów w
pompowni kanalizacyjnej

Zastosować przepisy bhp przy budowie
pompowni kanalizacyjnej

Dobrać środki ochrony indywidualnej przy
prowadzeniu prac eksploatacyjnych w
pompowni kanalizacyjnej

Zastosować zasady udzielania pierwszej
pomocy w razie wypadku

Przeanalizować przyczyny niewłaściwej
pracy pomp

Przebieg testowania

Instrukcja dla nauczyciela

1. Ustal z uczniami termin przeprowadzenia sprawdzianu z wyprzedzeniem co najmniej

jednotygodniowym.

2.  Przygotuj odpowiednią liczbę testów.
3.  Zapewnij samodzielną pracę uczniów w czasie rozwiązywania zadań.
4.  Przed rozpoczęciem testu przeczytaj uczniom „instrukcję dla ucznia”.
5.  Upewnij się, czy wszyscy uczniowie ją zrozumieli. Wyjaśnij ewentualne wątpliwości.
6.  Nie przekraczaj czasu przeznaczonego na test.

Instrukcja dla ucznia

1.  Przeczytaj uważnie instrukcję.
2.  Podpisz imieniem i nazwiskiem kartę odpowiedzi.
3.  Zapoznaj się z zestawem zadań testowych.
4.  Test zawiera 20 zadań. Do każdego dołączone są 4 możliwości odpowiedzi. Tylko jedna

z nich jest prawidłowa.

5. Udzielaj odpowiedzi tylko na załączonej karcie odpowiedzi stawiając w odpowiedniej

rubryce znak X. W przypadku pomyłki błędną odpowiedź należy zakreślić kółkiem
a następnie ponownie zaznaczyć odpowiedź prawidłową.

6. Pracuj samodzielnie, bo tylko wtedy będziesz miał satysfakcję z wykonanego zadania.
7. Gdy udzielenie odpowiedzi będzie Ci sprawiało trudność, odłóż jego rozwiązanie na

później i wróć do tego zadania, gdy zostanie Ci wolny czas.

8. Na rozwiązanie testu masz 40 minut.

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

ZESTAW ZADAŃ TESTOWYCH

1. Jaki rodzaj pompowni kanalizacyjnej przedstawia schemat:

pompownia centralna.

pompownia technologiczna.

pompownia sieciowa.

pompownia przydomowej oczyszczalni ścieków.

2. Jaki rodzaj uzbrojenia należy zamontować na rurociągu tłocznym w pompowni

kanalizacyjnej oprócz zaworu zwrotnego:
a)  zasuwę odcinającą.
b)  zawór stopowy.
c)  zawór redukcyjny.
d)  zawór bezpieczeństwa.

3. Ile wyniesie rzeczywista długość odcinka przewodu tłocznego, jeżeli na rysunku rzutu

pompowni w skali 1:50 długość tego odcinka przewodu wynosi 4,70 cm:
a)  2,35 m.
b)  3,50 m.
c)  4,70 m.
d)  5,00 m.

4. Rurociągi tłoczne w pompowni kanalizacyjnej wykonuje się z:

a)  rur stalowych, żeliwnych, z PVC i PE.
b)  rur stalowych, betonowych, z PVC i PE.
c)  rur żeliwnych, kamionkowych, z PVC i PE.
d)  rur żeliwnych, kamionkowych, z PP i PE.

5. Praca pomp w pompowniach jednokomorowych powinna być:

a)  sterowana ręcznie.
b)  sterowana automatycznie.
c)  sterowana półautomatycznie.
d)  sposób sterowania może być dowolny.

6. Połączenia rur żeliwnych na rurociągach tłocznych w pompowni kanalizacyjnej to

połączenia:

a)  klejone
b)  zgrzewane
c)  spawane
d)  kołnierzowe

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

7. Schemat przedstawia pompę:

a)  wirową śmigłową.
b)  wirową odśrodkową.
c)  wyporową tłokową.
d)  ślimakową.

8. Przy tłoczeniu agresywnych ścieków przemysłowych o podwyższonej temperaturze

najlepiej zastosować:
a)  rury PVC.
b)  rury PE.
c)  rury żeliwne.
d)  rury stalowe.

9. Przedstawione na rysunku oznaczenie graficzne uzbrojenia pompowni kanalizacyjnej

przedstawia:
a)  zasuwę odcinającą kołnierzową.
b)  zasuwę odcinającą kielichową.
c)  zawór redukcyjny kołnierzowy.
d)  zawór zwrotny kołnierzowy.

10. Ciśnienie próbne w czasie próby szczelności rurociągów w pompowni kanalizacyjnej:

a)  może być takie samo jak ciśnienie robocze.
b)  może być mniejsze od ciśnienia roboczego.
c)  musi być o 50% większe od ciśnienia roboczego.
d)  musi być o 100% większe od ciśnienia roboczego.

11. Na podstawie charakterystyki pompy i rurociągu określ wydajność i wysokość

podnoszenia w punkcie pracy:

a) Q= 4 dm

/s, H=20 mH

b) Q= 5 dm

/s, H=20 mH

c) Q= 6 dm

/s, H=25 mH

d) Q= 7 dm

/s, H=25 mH

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

12. Montując przepływomierz indukcyjno-magnetyczny należy zachować odcinki proste

o długościach odpowiednio równych:
a) 2 krotnej średnicy nominalnej rurociągu przed urządzeniem oraz 1 krotnej średnicy

rurociągu za nim.

b) 3÷5 krotnej średnicy nominalnej rurociągu przed urządzeniem oraz 2 krotnej

średnicy rurociągu za nim.

c) 6 krotnej średnicy nominalnej rurociągu przed urządzeniem oraz 4 krotnej średnicy

rurociągu za nim.

d) nie ma wymagań w tym zakresie.

13. Klapy zwrotne należy montować:

a)  nie ma wymagań w tym zakresie.
b)  na poziomych odcinkach rurociągów.
c)  na pionowych odcinkach rurociągów.
d)  na  odcinkach  pionowych  tak,  aby  przy  przepływie  do  góry  klapa  znajdowała  się

w pozycji otwarcia przepływu.

14. Aby chronić budynek pompowni przed hałasem i przenoszeniem drgań należy:

a)  osłaniać agregaty pompowe specjalną obudową.
b)  montować agregaty pompowe na fundamentach betonowych.
c)  montować agregaty pompowe na fundamentach betonowych z amortyzatorami.
d)  zakładać na agregaty pompowe izolację dźwiękochłonną.

15. Jaki sprzęt będzie ci potrzebny do transportu i ustawienia elementów wyposażenia

w pomieszczeniach pompowni kanalizacyjnej:
a)  liny konopno – bawełniane.
b)  prowadnice, łańcuchy i haki.
c)  żuraw.
d)  dźwig.

16. Przy wykonaniu rurociągów w pompowni kanalizacyjnej montaż przewodów ssawnych

i tłocznych rozpoczynamy od:
a)  wykonania powłok malarskich.
b)  wykonanie połączeń z pompami.
c)  wykonania połączeń z armaturą.
d)  wykonania szczelnych przejść przez ściany zbiornika.

17. Elementy pompowni i jej wyposażenia należy składować na miejscu budowy w odległości

od krawędzi wykopu:
a)  mniejszej niż 1 m.
b)  większej niż 1 m.
c)  mniejszej niż 0,5 m.
d)  dowolnej.

18. Które z podanych środków ochrony indywidualnej stosuje się w czasie prac

eksploatacyjnych w pompowni kanalizacyjnej:
a)  rękawice ochronne, fartuch skórzany i tarcza spawalnicza.
b)  hełm ochronny i nauszniki przeciwhałasowe.
c)  urządzenia do wykrywania szkodliwych gazów, szelki bezpieczeństwa i linki

asekuracyjne.

d) szelki z jednopunktowym zaczepem piersiowym i hełm ochronny.

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

19. Jaki jest tryb postępowania (po odcięciu dopływu prądu) w czasie udzielania pomocy

przedlekarskiej poszkodowanemu, który został porażony prądem niskiego napięcia i jest
przytomny:
a) wezwać specjalistyczne służby ratownicze, opatrzyć ewentualne oparzenia

i obrażenia oraz podjąć kroki ograniczające skutki wstrząsu.

b) opatrzyć poszkodowanego, podjąć kroki ograniczające skutki wstrząsu i w razie

potrzeby wezwać pomoc.

c) wykonać sztuczne oddychanie i masaż serca.
d) wezwać pogotowie ratunkowe i przystąpić do sztucznego oddychania.

20. W czasie eksploatacji pompowni kanalizacyjnej obsługa zauważyła, że nastąpiły

zakłócenia w pracy pomp polegające na grzaniu pompy, co może świadczyć o:
a)  złym stanie fundamentów.
b)  złym stanie rurociągów.
c)  pracy pompy na sucho.
d)  uszkodzeniu mechanicznym wewnątrz pompy.

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

KARTA ODPOWIEDZI

Imię i nazwisko.............................................................................................................................

Montaż i instalacja pompowni kanalizacyjnych

Zakreśl poprawną odpowiedź

zadania

Odpowiedź

Punkty

10.

11.

12.

13.

14.

15.

16.

17.

18.

19.

20.

Razem:

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

Zadanie praktyczne „próba pracy”

Jesteście pracownikami firmy instalacyjnej. Waszym zadaniem jest wykonanie instalacji
kompletnej pompowni kanalizacyjnej w gotowym wykopie zgodnie z warunkami
technicznymi określonymi w dokumentacji technicznej.

Zespół w składzie:

1.  ........................................
2.  ........................................
3.  ........................................
4.  ........................................
5.  ........................................

Czas wykonania: 8 godzin dydaktycznych.

Zakres zadania:
1) Zaplanować czynności związane z wykonaniem zadania:

a)  zapoznać się z dokumentacją techniczną przewidzianą do zadania praktycznego.
b)  sporządzić plan działania związany z instalacją pompowni kanalizacyjnej.
c)  sporządzić wykaz niezbędnych materiałów montażowych.
d)  sporządzić wykaz potrzebnego sprzętu, narzędzi oraz środków ochrony osobistej.
e)  wykonać  niezbędne  szkice  pomocnicze  i  obliczenia  długości  rurociągów

przyłączeniowych pompowni do sieci kanalizacyjnej.

2) Zorganizować stanowisko pracy:

a)  zgromadzić i rozmieścić na stanowisku pracy materiały do montażu.
b)  zgromadzić i rozmieścić na stanowisku pracy narzędzia i sprzęt zgodnie z zasadami bhp.
c)  sprawdzić stan techniczny sprzętu.
d)  sprawdzić jakość materiałów do montażu.
e)  dobrać odzież roboczą i środki ochrony indywidualnej.

3) Wykonać montaż pompowni i przewodów przyłączeniowych zgodnie z warunkami

technicznymi i zasadami bhp:
a)  przygotować podłoże pod zbiornik pompowni.
b)  zamontować kompletną pompownię kanalizacyjną w gotowym wykopie.
c)  wykonać połączenia rurociągów pompowni z siecią kanalizacyjną.
d)  wykonać próbę szczelności połączeń.
e)  zamontować elementy sterowania pracą pompowni.

4) Uporządkować stanowisko pracy, oczyścić narzędzia i sprzęt oraz wykonać obmiar

wykonanych robót.

5) Zaprezentować efekt wykonanego zadania uzasadniając sposób jego wykonania oraz

oceniając jakość wykonania.

Wyposażenie stanowiska roboczego
–

stanowisko symulacyjne do montażu pompowni kanalizacyjnej lub stanowisko robocze
w rzeczywistych warunkach budowy pompowni kanalizacyjnej, na którym jest wykonany
wykop odpowiednio zabezpieczony obudową i odwodniony, wymiary wykopu powinny
być zgodne z dokumentacją techniczną przewidzianą do tego zadania praktycznego,

–

dokumentacja techniczna pompowni kanalizacyjnej przewidzianej do zainstalowania
w ramach zadania praktycznego,

–

materiały potrzebne do instalacji pompowni – kompletna pompownia kanalizacyjna
w zbiorniku z tworzywa sztucznego, rury np. PVC na przewody przyłączeniowe

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

o średnicy zgodnej z dokumentacją techniczną, elementy układu sterowania pracą
pompowni,

–

sprzęt potrzebny do opuszczenia pompowni do wykopu, do montażu przewodów
przyłączeniowych i automatyki oraz do wykonania próby szczelności połączeń np.
żuraw, łańcuchy, haki, poziomica, przymiar, ołówek, piła brzeszczotowa, pilniki, pompka
ręczna do prób.

Kryteria oceny i schemat punktowania
Proponuje się następująca punktację za wykonanie poszczególnych części zadania
praktycznego:
1) W sumie 15 pkt:

a)  – 3 pkt.
b)  – 3 pkt.
c)  – 3 pkt.
d)  – 3 pkt.
e)  – 3 pkt.

2) W sumie 10 pkt:

a)  – 2 pkt.
b)  – 2 pkt.
c)  – 2 pkt.
d)  – 2 pkt.
e)  – 2 pkt.

3) W sumie 60 pkt:

a)  – 10 pkt.
b)  – 20 pkt.
c)  – 10 pkt.
d)  – 10 pkt.
e)  – 10 pkt.

4) – 5 pkt.
5) – 10 pkt.

W sumie 100 punktów.

Aby zaliczyć zadanie praktyczne z wynikiem pozytywnym jego wykonanie powinno być

ocenione powyżej 75 pkt (zgodnie z wymogami CKE stosowanymi w odniesieniu do części
praktycznej egzaminów zawodowych).

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

7. LITERATURA

1. Cieślowski S., Krygier K.: Instalacje sanitarne, cz. 1 i 2 Technologia. WSiP, Warszawa

2000.

2. Heidrich Z.: Wodociągi i Kanalizacja, cz. 1 i 2 WSiP, Warszawa 1998.
3. Kowalczyk Z., Loska F., Czarkowski M.,: Kosztorysowanie w budownictwie. WSiP

Warszawa 1995.

4. Roj-Chodacka A.: Przestrzeganie przepisów bezpieczeństwa i higieny pracy, ochrony

przeciwpożarowej oraz ochrony środowiska. KOWEZ, Warszawa 2002.

5. Szpindor A.: Zaopatrzenie w wodę i kanalizacja wsi. Arkady 1992.
6. Warunki Techniczne Wykonania i Odbioru Robót Budowlano–Montażowych, Tom II.

Instalacje Sanitarne i Przemysłowe. Arkady, 1988.

7. Weismann D.: Komunalne przepompownie ścieków. Wyd. „Seidel–Przywecki” Sp. z o.o.

Warszawa 2001.

Czasopisma:
1.  Gaz, Woda i Technika Sanitarna
2.  Polski Instalator
3.  Rynek instalacyjny
4.  Instalacje sanitarne

Obowiązujące normy:
PN-B 01700:1999

Wodociągi i kanalizacja – Urządzenia i sieć zewnętrzna –
Oznaczenia graficzne

PN-EN 752-1:2000

Zewnętrzne systemy kanalizacyjne – Pojęcia ogólne i definicje

PN-EN 752-2:2000

Zewnętrzne systemy kanalizacyjne – Wymagania

PN-EN 12050-1:2002

Przepompownie ścieków w budynkach i ich otoczeniu – Część 1:
Przepompownie zawierające fekalia

PN-EN 12050-2:2002

Przepompownie ścieków w budynkach i ich otoczeniu – Część 2:
Przepompownie bez fekaliów

PN-EN 12050-3:2002

Przepompownie ścieków w budynkach i ich otoczeniu – Część 3:
Przepompownie zawierające fekalia do ograniczonego zakresu
zastosowania

PN-EN 12050-4:2002

Przepompownie ścieków w budynkach i ich otoczeniu – Część 4:
Zawory zwrotne do przepompowni ścieków bez fekaliów
i z fekaliami

Katalogi techniczne producentów i dystrybutorów: pompowni kanalizacyjnych,
elementów wyposażenia pompowni i układów sterowania oraz informacje techniczne
zawarte na stronach internetowych tych firm.