Monter_sieci_komunalnych_713[03]_Z1_07

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

MINISTERSTWO EDUKACJI

NARODOWEJ

Żaneta Łopuszyńska

Montaż i instalacja urządzeń regulujących ciśnienie wody
w sieci 713[03].Z1.07

Poradnik dla nauczyciela

Wydawca

Instytut Technologii Eksploatacji – Państwowy Instytut Badawczy
Radom 2006

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

SPIS TREŚCI

1. Wprowadzenie

2. Wymagania wstępne

3. Cele kształcenia

4. Przykładowe scenariusze zajęć

5. Ćwiczenia

5.1. Przepisy bhp i ochrony ppoż. przy montażu i eksploatacji urządzeń

regulujących ciśnienie wody w sieci

5.1.1. Ćwiczenia

5.2. Rodzaje pompowni wodociągowych i ich wyposażenie

5.2.1. Ćwiczenia

5.3. Rodzaje urządzeń regulujących ciśnienie wody w sieci

5.3.1. Ćwiczenia

5.4. Montaż i instalacja urządzeń regulujących ciśnienie wody w sieci

5.4.1. Ćwiczenia

5.5. Aparatura kontrolno-pomiarowa i automatyka w pompowni wodociągowej

5.5.1. Ćwiczenia

5.6. Próba szczelności połączeń i rurociągów oraz odbiór techniczny pompowni

wodociągowej

5.9.1. Ćwiczenia

5.7. Eksploatacja urządzeń regulujących ciśnienie w sieci wodociągowej

5.10.1. Ćwiczenia

6. Ewaluacja osiągnięć ucznia

7. Literatura

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

1. WPROWADZENIE

Przekazujemy Państwu Poradnik dla nauczyciela, który będzie pomocny w prowadzeniu zajęć

dydaktycznych w szkole kształcącej w zawodzie Monter sieci komunalnych.

W poradniku zamieszczono:

−

Wymagania wstępne, stanowiące wykaz wiadomości i umiejętności, które uczeń powinien
mieć opanowane, aby mógł przystąpić do realizacji tej jednostki modułowej.

−

Cele kształcenia jednostki modułowej, czyli wiadomości i umiejętności jakie uczeń ukształtuje
podczas pracy z poradnikiem.

−

Przykładowe scenariusze zajęć.

−

Przykładowe ćwiczenia, ze wskazówkami do realizacji, zalecanymi metodami nauczania-
uczenia się oraz środkami dydaktycznymi.

−

Ewaluację osiągnięć ucznia, przykładowe narzędzia pomiaru dydaktycznego.

−

Wykaz literatury uzupełniającej.

Wskazane jest, aby zajęcia dydaktyczne były prowadzone różnymi metodami ze szczególnym

uwzględnieniem aktywizujących metod nauczania, tj.: tekstu przewodniego, samokształcenia
kierowanego, ćwiczeń praktycznych.

Formy organizacyjne pracy uczniów mogą być zróżnicowane, począwszy od samodzielnej

pracy uczniów do pracy zespołowej.

W celu przeprowadzenia sprawdzianu wiadomości i umiejętności ucznia, nauczyciel może

posłużyć się zamieszczonym w rozdziale 6 zestawem zadań testowych, zawierającym różnego
rodzaju zadania.

W tym rozdziale podano również:

−

plan testu w formie tabelarycznej,

−

punktacje zadań i uczenia się,

−

propozycje norm wymagań,

−

instrukcję dla nauczyciela,

−

instrukcję dla ucznia,

−

zestaw zadań testowych,

−

kartę odpowiedzi.

„Montaż i instalacja urządzeń regulujących ciśnienie wody w sieci”, jest jednostką modułową

w module „Technologia montażu sieci komunalnych” – schemat 1.

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

Schemat układu jednostek modułowych

713[03].Z1/2/3/4.03

Montaż rurociągów stalowych

Moduł 713[03].Z1

Technologia montażu sieci wodociągowych

713[03].Z1/2/3/4.01

Prace przygotowawczo – zakończeniowe przy montażu

sieci komunalnych

713[03].Z1/2/3/4.02

Montaż instalacji z rur stalowych

713[03].Z1.06

Montaż sieci wodociągowej

713[03].Z1/2/3/4.04

Montaż rurociągów z tworzyw sztucznych

713[03].Z1/2/3/4.05

Montaż rurociągów żeliwnych kamionkowych

i innych

713[03].Z1.07

Montaż i instalacja urządzeń regulujących

ciśnienie wody w sieci

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

2. WYMAGANIA WSTĘPNE

Przystępując do realizacji programu jednostki modułowej uczeń powinien umieć umieć:

−

posługiwać się podstawowymi pojęciami z zakresu budownictwa,

−

posługiwać się dokumentacją techniczną,

−

rozróżniać materiały budowlane,

−

rozróżniać rodzaje sieci komunalnych,

−

rozróżniać rodzaje ujęć wody,

−

rozróżniać rodzaje sieci wodociągowych,

−

wykonywać roboty przygotowawczo-zakończeniowe przy montażu sieci,

−

oceniać stan techniczny rur i kształtek wodociągowych oraz uzbrojenia sieci wodociągowej,

−

dobrać sprzęt, narzędzia i materiały do wykonania prac przygotowawczo-zakończeniowych, do
montażu połączeń rur sieciowych oraz do wykonania prac montażowych przy budowie sieci
wodociągowej,

−

wykonywać połączenia rur z tworzyw sztucznych, rur stalowych sieciowych, rur żeliwnych,

−

lokalizować i usuwać usterki oraz awarie eksploatowanych sieci wodociągowych,

−

organizować stanowisko pracy zgodnie z wymogami ergonomii,

−

przestrzegać przepisów bezpieczeństwa i higieny pracy, ochrony przeciwpożarowej oraz
ochrony środowiska,

−

korzystać z różnych źródeł informacji,

−

współpracować w grupie.

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

3. CELE KSZTAŁCENIA

W wyniku realizacji programu jednostki modułowej uczeń powinien umieć:

−

zastosować przepisy bhp i ochrony ppoż. przy instalacji urządzeń regulujących ciśnienie wody
w sieci,

−

zaplanować kolejność wykonywanych robót przy instalacji urządzeń regulujących ciśnienie
wody w sieci,

−

przygotować materiały potrzebne do instalacji urządzeń regulujących ciśnienie wody w sieci,

−

ocenić stan techniczny urządzeń regulujących ciśnienie wody w sieci przewidzianych do
montażu,

−

dobrać narzędzia i sprzęt oraz przyrządy kontrolno-pomiarowe potrzebne do instalacji urządzeń
regulujących ciśnienie wody w sieci,

−

dobrać środki do transportu urządzeń regulujących ciśnienie wody w sieci na miejsce montażu,

−

przetransportować urządzenia regulujące ciśnienie wody w sieci na miejsce montażu,

−

wyznaczyć miejsce montażu urządzeń regulujących ciśnienie wody w sieci,

−

zainstalować pompy do tłoczenia wody i urządzenia redukujące ciśnienie wody w sieci,

−

zainstalować urządzenie AKP i automatykę,

−

wykonać połączenie urządzeń regulujących ciśnienie wody z rurociągami sieciowymi,

−

zastosować wymagania zawarte w instrukcji instalacji urządzeń regulujących ciśnienie wody
w sieci,

−

zdemontować urządzenia regulujące ciśnienie wody w sieci,

−

przeprowadzić ciśnieniowe próby szczelności po wykonaniu instalacji urządzeń regulujących
ciśnienie wody w sieci,

−

usunąć usterki powstałe podczas instalacji urządzeń regulujących ciśnienie wody w sieci,

−

zlokalizować awarie eksploatowanych urządzeń regulujących ciśnienie wody w sieci,

−

usunąć awarie eksploatowanych urządzeń regulujących ciśnienie wody w sieci,

−

przeprowadzić przegląd oraz dokonać czynności konserwacyjnych urządzeń regulujących
ciśnienie wody w sieci,

−

wykorzystać budowlana dokumentację techniczną.

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

4. PRZYKŁADOWE SCENARIUSZE ZAJĘĆ

Scenariusz zajęć 1

Osoba prowadząca:

Montaż i instalacja urządzeń regulujących ciśnienie wody
w sieci

Modułowy program nauczania:

Montaż rurociągów z tworzyw sztucznych

Moduł:

Technologia montażu sieci wodociągowych

Jednostka modułowa:

713[03].Z1.07

Temat: Zasady montażu urządzeń AKP w pompowni wodociągowej

Cel ogólny: kształtowanie umiejętności określania rodzaju aparatury kontrolno-pomiarowej, miejsc

montażu i kolejności robót przy jej instalacji w pompowni wodociągowej.

Po zakończeniu zajęć edukacyjnych uczeń powinien umieć:

−

przedstawić cel stosowania urządzeń AKP,

−

rozróżnić rodzaje aparatury kontrolno - pomiarowej,

−

omówić zadania poszczególnych elementów AKP,

−

określić przebieg prac montażowych,

−

zaplanować kolejność wykonywanych robót przy montażu AKP,

−

zastosować wymagania zawarte w instrukcji instalacji urządzeń AKP,

−

współpracować w grupie,

−

korzystać z różnych źródeł informacji.

Metody nauczania–uczenia się:

−

miniwykład, pokaz z instruktażem, dyskusja i ćwiczenia.

Formy organizacyjne pracy uczniów:

−

praca indywidualna,

−

praca w grupach.

Środki dydaktyczne:

−

aparatura kontrolno-pomiarowa,

−

narzędzia i materiały do wykonania montażu,

−

schematy i zdjęcia z zamontowanymi elementami aparatury kontrolno-pomiarowej,

−

dokumentacja techniczna i instrukcje instalacji urządzeń AKP.

Czas trwania:
3 godziny dydaktyczne – 135 minut.

Przebieg zajęć:
1. Wprowadzenie i przedstawienie celów zajęć.
2. Plan zajęć:

A. Montaż wodomierza:

−

wstęp – nauczyciel przedstawia uczniom wodomierze i narzędzia niezbędne do montażu,
omawia ich budowę i działanie, sposób użycia i montażu,

−

uczniowie otrzymują wodomierze, materiały i sprzęt do montażu i w małych grupach
zapoznają się z budową i zasadą działania,

−

uczniowie sporządzają notatkę na temat budowy i zasad montażu wodomierza,

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

−

nauczyciel demonstruje uczniom zasady montażu wodomierza,

−

uczniowie obserwują i notują procedurę montażu wodomierza,

−

nauczyciel dla przykładu ocenia jakość wykonanego montażu,

−

uczniowie notują na jakie elementy należy zwrócić uwagę, by stwierdzić prawidłowość
montażu,

−

uczniowie przygotowują stanowisko pracy i wykonują montaż wodomierza, zgodnie
z instrukcją instalacji wodomierza i zasadami bhp i ppoż.,

−

nauczyciel w trakcie wykonywania montażu koryguje nieprawidłowości przy
wykonywaniu ćwiczenia,

−

uczniowie prezentują i oceniają jakość wykonanego montażu wodomierza,

−

nauczyciel uzupełnia wypowiedzi uczniów,

−

uczniowie porządkują stanowisko pracy.

B. Montaż manometrów i wakuometrów:

−

wstęp – nauczyciel przedstawia uczniom manometry, wakuometry i narzędzia niezbędne
do ich montażu, omawia ich budowę, zasadę działania, sposób użycia i montażu,

−

uczniowie podzieleni na grupy otrzymują omawiane urządzenia AKP oraz materiały
i sprzęt niezbędny do ich montażu, zapoznają się z budową i zasada działania aparatury,

−

uczniowie notują zasadę działania i montażu manometrów i wakuometrów,

−

nauczyciel demonstruje uczniom miejsca i zasady montażu omawianych urządzeń
pomiarowych,

−

uczniowie obserwują i notują procedurę montażu manometru i wakuometru,

−

nauczyciel ocenia jakość wykonanego montażu,

−

uczniowie notują na jakie elementy należy zwrócić uwagę, by stwierdzić prawidłowość
montażu,

−

uczniowie przygotowują stanowisko pracy i wykonują montaż manometrów
i wakuometrów, zgodnie z instrukcją montażu manometru i wakuometru oraz zasadami
bhp i ppoż.,

−

nauczyciel w trakcie wykonywania montażu koryguje nieprawidłowości przy
wykonywaniu ćwiczenia,

−

uczniowie prezentują i oceniają jakość wykonanego montażu manometru i wakuometru,

−

nauczyciel uzupełnia wypowiedzi uczniów,

−

uczniowie porządkują stanowisko pracy.

3. Podsumowanie zajęć:

−

uczniowie określają zadania urządzeń AKP,

−

uczniowie charakteryzują rodzaje i budowę elementów aparatury kontrolno-pomiarowej,

−

uczniowie określają zasady doboru materiałów i sprzętu do montażu urządzeń AKP,

−

uczniowie określają zasady montażu elementów.

Ocena poziomu osiągnięć uczniów i ocena ich aktywności:

−

metoda obserwacji aktywności, zaangażowania i zachowań indywidualnych uczniów
i poszczególnych grup podczas wykonywania ćwiczeń,

−

ocena prawidłowości i estetyki wykonania ćwiczenia.

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

Scenariusz zajęć 2

Osoba prowadząca:

Montaż i instalacja urządzeń regulujących ciśnienie wody
w sieci

Modułowy program nauczania:

Montaż rurociągów z tworzyw sztucznych

Moduł:

Technologia montażu sieci wodociągowych

Jednostka modułowa:

713[03].Z1.07

Temat: Pompy wodociągowe

Cel ogólny: Kształtowanie umiejętności rozpoznawania i charakteryzowania pomp w sieci

wodociągowej.

Po zakończeniu zajęć edukacyjnych uczeń powinien umieć:

−

podać zadania jakie spełniają pompy na sieci wodociągowej,

−

rozróżnić poszczególne rodzaje pomp wodociągowych,

−

omówić budowę i zasadę działania poszczególnych pomp,

−

scharakteryzować elementy konstrukcyjne pomp,

−

omówić wielkości charakteryzujące pracę pomp,

−

omówić sposób pracy pompy w pompowni wodociągowej,

−

współpracować w grupie,

−

korzystać z różnych źródeł informacji.

Metody nauczania–uczenia się:

−

pokaz z objaśnieniem,

−

metoda aktywizacji uczniów – JiGSAW (tzw. puzzle).

Formy organizacyjne pracy uczniów:

−

praca indywidualna,

−

praca w grupach.

Środki dydaktyczne:

−

modele pomp,

−

rysunki, schematy lub zdjęcia pomp wykonane w formie foliogramów lub prezentacji
multimedialnej,

−

dokumentacja techniczna pompowni wodociągowej,

−

katalogi pomp.

Czas trwania:
2 godziny dydaktyczne – 90 minut.

Przebieg zajęć:
1. Wprowadzenie i przedstawienie celów zajęć.
2. Plan zajęć:

A. Zadania pomp w sieci wodociągowej:

−

wstęp – nauczyciel przedstawia uczniom podstawowe informacje dotyczące zadań pomp,
pompowni w sieci wodociągowej,

−

uczniowie analizują uzyskane informacje i sporządzają krótką notatkę, a następnie
dokonują podziału pompowni.

B. Rodzaje i budowa pomp:

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

−

wstęp – nauczyciel przedstawia uczniom podstawowe informacje dotyczące rodzajów
pomp, wykorzystując modele, schematy i foliogramy,

−

nauczyciel dokonuje podziału na dwie grupy i przydziela każdej z nich do opracowania
w oparciu o poradnik dla ucznia, właściwą literaturę oraz dokumentację techniczną,
materiał na temat budowy pomp:
grupa I – opracowuje budowę i zasadę działania pomp wirowych,
grupa II – opracowuje budowę i zasadę działania pomp tłokowych,

−

uczniowie w grupach sporządzają notatkę w zeszytach na zadany temat,

−

nauczyciel dokonuje ponownego podziału na dwie grupy w taki sposób, aby w każdej byli
uczniowie z poprzedniej grupy,

−

w poszczególnych grupach uczniowie przekazują sobie nowe treści dotyczące pomp i uczą
się wzajemnie,

−

wszyscy uczniowie samodzielnie w zeszytach opracowują krótką notatkę, a następnie przy
użyciu modeli, schematów i zdjęć omawiają budowę pomp i charakteryzują zasadę ich
działania.

C. Współpraca pomp:

−

wstęp – nauczyciel wyjaśnia wielkości charakteryzujące działanie pomp i potrzebę
współpracy,

−

uczniowie w małych grupach analizują schematy i efekty współpracy pomp, sporządzają
notatkę,

−

uczniowie określają zasadność równoległego lub szeregowego łączenia pomp.

3. Podsumowanie zajęć:

−

uczniowie określają zadania jakie pełnią pompy na sieci wodociągowej,

−

uczniowie charakteryzują budowę i zasady działania tych urządzeń,

−

uczniowie wspólnie wykonują plakat stanowiący porównanie równoległego i szeregowego
łączenia pomp.

Ocena poziomu osiągnięć uczniów i ocena ich aktywności:

−

metoda obserwacji aktywności, zaangażowania i zachowań indywidualnych uczniów i grup
podczas zajęć,

−

ocena prawidłowości i estetyki wykonania poszczególnych zadań w czasie zajęć.

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

5. ĆWICZENIA

5.1. Przepisy bhp i ochrony ppoż. przy montażu i eksploatacji

urządzeń regulujących ciśnienie wody w sieci

5.1.1. Ćwiczenia

Ćwiczenie 1

Określ skutki nieprzestrzegania przepisów bhp przy montażu i transporcie urządzeń

regulujących ciśnienie wody w sieci wodociągowej.

Wskazówki do realizacji

Przed przystąpieniem do realizacji ćwiczenia nauczyciel powinien omówić zakres i technikę

wykonania ćwiczenia z uwzględnieniem przepisów bhp.

Sposób wykonania ćwiczenia

Uczeń powinien:

1) zapoznać się z wymaganiami dotyczącymi bezpieczeństwa i higieny pracy podczas montażu

urządzeń regulujących ciśnienie w sieci,

2) obejrzeć film, zdjęcia lub ilustracje dotyczące transportu i montażu urządzeń regulujących

ciśnienie w sieci z zastosowaniem przepisów bhp,

3) przeanalizować uzyskane informacje, wskazać dlaczego konieczne jest stosowanie przepisów

bhp przy montażu i transporcie urządzeń regulujących ciśnienie w sieci,

4) zapisać wyniki swoich spostrzeżeń w zeszycie.

Zalecane metody nauczania–uczenia się:

–

ćwiczenia praktyczne.

Środki dydaktyczne:

–

film dotyczący transportu i montażu urządzeń regulujących ciśnienie wody w sieci
z zastosowaniem przepisów bhp,

–

zdjęcia lub ilustracje z miejsc montażu urządzeń,

–

literatura z rozdziału 7.

Ćwiczenie 2

Określ skutki nieprzestrzegania przepisów bhp i ochrony ppoż. związanych z eksploatacją

urządzeń regulujących ciśnienie w sieci.

Wskazówki do realizacji

Przed przystąpieniem do realizacji ćwiczenia nauczyciel powinien omówić zakres i technikę

wykonania ćwiczenia z uwzględnieniem przepisów bhp

Sposób wykonania ćwiczenia

Uczeń powinien:

1) zapoznać się z wymaganiami dotyczącymi bezpieczeństwa i higieny pracy podczas eksploatacji

urządzeń regulujących ciśnienie w sieci,

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

2) obejrzeć film, zdjęcia lub ilustracje przedstawiające przebieg prac eksploatacyjnych

i stosowanie przepisów bhp,

3) przeanalizować uzyskane informacje,
4) wskazać dlaczego konieczne jest stosowanie przepisów bhp podczas eksploatacji urządzeń

regulujących ciśnienie w sieci,

5) zapisać wyniki swoich spostrzeżeń w zeszycie.

Zalecane metody nauczania–uczenia się:

–

ćwiczenia praktyczne.

Środki dydaktyczne:

–

film przedstawiający prace związane z eksploatacją urządzeń regulujących ciśnienie wody
w sieci,

–

zdjęcia lub ilustracje prac eksploatacyjnych dotyczących urządzeń regulujących ciśnienie wody
w sieci,

–

literatura z rozdziału 7.

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

5.2. Rodzaje pompowni wodociągowych i ich wyposażenie

5.2.1. Ćwiczenia

Ćwiczenie 1

Posługując się modelem pompowni wodociągowej przedstaw jej zasadę działania.

Wskazówki do realizacji

Przed przystąpieniem do realizacji ćwiczenia nauczyciel powinien omówić zakres i technikę

wykonania ćwiczenia z uwzględnieniem przepisów bhp.

Sposób wykonania ćwiczenia

Uczeń powinien:

1)  zapoznać się z rodzajami, wyposażeniem i zasadą działania pompowni wodociągowej,
2)  zapoznać się z modelem i rysunkami pompowni wodociągowej,
3)  nazwać poszczególne elementy, podać ich zadania i zasadę działania,
4)  wskazać na co należy zwrócić uwagę przy eksploatacji pompowni,
5)  zapisać wyniki w zeszycie,
6)  zaprezentować wyniki grupie.

Zalecane metody nauczania–uczenia się:

–

ćwiczenia praktyczne.

Środki dydaktyczne:

–

model i schemat pompowni,

–

opracowania dotyczące zasad działania pompowni wodociągowych,

–

literatura z rozdziału 7.

Ćwiczenie 2

Porównaj zastosowanie i wyposażenie pompowni wodociągowej i hydroforowej.

Wskazówki do realizacji

Przed przystąpieniem do realizacji ćwiczenia nauczyciel powinien omówić zakres i technikę

wykonania ćwiczenia z uwzględnieniem przepisów bhp

Sposób wykonania ćwiczenia

Uczeń powinien:

1) zapoznać się z wiadomościami dotyczącymi charakterystyki pompowni wodociągowej

i hydroforowej,

2) zapoznać się ze zdjęciami, schematami lub modelami pompowni wodociągowej

i hydroforowej, obejrzeć filmy dotyczące lokalizacji i wyposażenia tych pompowni,

3)  określić zastosowanie i elementy wyposażenia pompowni wodociągowej i hydroforowej,
4)  zestawić cechy pompowni wodociągowej i hydroforowej w formie porównania,
5)  wyniki zapisać w zeszycie np. w formie tabeli,
6)  zaprezentować wyniki grupie.

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

5.3. Rodzaje urządzeń regulujących ciśnienie wody w sieci

5.3.1. Ćwiczenia

Ćwiczenie 1

Posługując się modelem przedstaw budowę i zasadę działania pompy tłokowej.

Wskazówki do realizacji

Przed przystąpieniem do realizacji ćwiczenia nauczyciel powinien omówić zakres i technikę

wykonania ćwiczenia z uwzględnieniem przepisów bhp

Sposób wykonania ćwiczenia

Uczeń powinien:

1)  zapoznać się z rodzajami pomp,
2)  zapoznać się ze schematem pracy pompy tłokowej,
3)  przeanalizować budowę pompy tłokowej posługując się modelem i schematami,
4)  określić zasadę działania pompy tłokowej,
5)  zapisać wyniki w zeszycie,
6)  zaprezentować wyniki grupie.

Zalecane metody nauczania–uczenia się:

–

ćwiczenia praktyczne.

Środki dydaktyczne:

–

model pompy tłokowej,

–

schematy i zdjęcia przedstawiające budowę i zasadę działania pompy tłokowej,

–

literatura z rozdziału 7.

Ćwiczenie 2

Korzystając ze schematów, porównaj równoległą i szeregową współpracę pomp.

Wskazówki do realizacji

Przed przystąpieniem do realizacji ćwiczenia nauczyciel powinien omówić zakres i technikę

wykonania ćwiczenia z uwzględnieniem przepisów bhp.

Sposób wykonania ćwiczenia

Uczeń powinien:

1)  zapoznać się z wiadomościami dotyczącymi charakterystyki pracy pomp,
2)  zapoznać się z wielkościami charakteryzującymi pracę pomp,
3)  określić na czym polega równoległa współpraca pomp,
4)  określić na czym polega szeregowa współpraca pomp,
5)  porównać szeregową i równoległą współpracę pomp,
6)  wyniki zapisać w zeszycie,
7)  zaprezentować wyniki grupie.

Zalecane metody nauczania–uczenia się:

–

ćwiczenia praktyczne.

Środki dydaktyczne:

–

modele i schematy, zdjęcia pompowni wodociągowej i hydroforowej,

–

opracowania zawierające charakterystyki pompowni wodociągowej i hydroforowej (literatura
z rozdziału 7).

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

Ćwiczenie 3

Posługując się modelem i rysunkami przedstaw zasadę działania urządzenia hydroforowego.

Wskazówki do realizacji

Przed przystąpieniem do realizacji ćwiczenia nauczyciel powinien omówić zakres i technikę

wykonania ćwiczenia z uwzględnieniem przepisów bhp.

Sposób wykonania ćwiczenia

Uczeń powinien:

1) zapoznać się z budową zespołu hydroforowego,
2) posługując się modelem, schematem i zdjęciami przeanalizować budowę zespołu

hydroforowego,

3) przeanalizować pracę urządzeń zespołu hydroforowego – pomp, zbiornika ciśnieniowego

wodno – powietrznego, sprężarki i uzbrojenia, określić zadania tych urządzeń,

4)  określić zasadę działania całego zespołu hydroforowego,
5)  zapisać wyniki w zeszycie,
6)  zaprezentować wyniki grupie.

Zalecane metody nauczania–uczenia się:

–

ćwiczenia praktyczne.

Środki dydaktyczne:

–

model urządzenia hydroforowego,

–

modele, schematy i zdjęcia urządzeń wchodzących w skład zespołu hydroforowego,

–

literatura z rozdziału 7.

Ćwiczenie 4

Posługując się modelem lub schematem przedstaw budowę i zasadę działania zaworu

redukcyjnego.

Wskazówki do realizacji

Przed przystąpieniem do realizacji ćwiczenia nauczyciel powinien omówić zakres i technikę

wykonania ćwiczenia z uwzględnieniem przepisów bhp.

Sposób wykonania ćwiczenia

Uczeń powinien:

1)  zapoznać się z budową zaworu redukcyjnego i jego charakterystyką,
2)  zapoznać się ze schematem pracy zaworu redukcyjnego,
3)  przeanalizować budowę zaworu redukcyjnego posługując się modelem i schematami,
4)  określić zadania jakie spełnia na sieci wodociągowej,
5)  określić zasadę działania, sposób nastawy i wpływ zmiany ciśnienia,
6)  zapisać wyniki w zeszycie.

Zalecane metody nauczania–uczenia się:

–

ćwiczenia praktyczne.

Środki dydaktyczne:

–

model, rysunki i schemat zaworu redukcyjnego,

–

schematy przewodu wodociągowego z zamontowanym zaworem redukcyjnym,

–

literatura z rozdziału 7.

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

5.4. Montaż i instalacja urządzeń regulujących ciśnienie wody w sieci

wodociągowej

5.4.1. Ćwiczenia

Ćwiczenie 1

Na podstawie dokumentacji technicznej, przedstawionej przez nauczyciela, wykonaj montaż

zespołu pompowego.

Wskazówki do realizacji

Przed przystąpieniem do realizacji ćwiczenia nauczyciel powinien omówić zakres i technikę

wykonania ćwiczenia z uwzględnieniem przepisów bhp.

Sposób wykonania ćwiczenia

Uczeń powinien:

1) zapoznać się z wymaganiami dotyczącymi montażu urządzeń regulujących ciśnienie w sieci,
2) zapoznać się z instrukcją zawierającą przepisy bhp na stanowisku do ćwiczeń oraz warunkami

technicznymi montażu urządzeń regulujących ciśnienie w sieci,

3)  zaplanować kolejność robót przy instalacji zespołu pompowego,
4)  ocenić stan techniczny elementów przygotowanych do montażu,
5)  dobrać narzędzia i sprzęt potrzebny do montażu zespołu pompowego,
6)  wyznaczyć miejsce montażu zespołu pompowego,
7)  zainstalować zespół pompowy.

Zalecane metody nauczania–uczenia się:

–

ćwiczenia praktyczne.

Środki dydaktyczne:

–

stanowisko symulacyjne do montażu zespołu pompowego,

–

gotowe króćce do montażu rurociągów ssawnych i tłocznych,

–

dokumentacja techniczna pompowni,

–

instrukcja dla ucznia obejmująca przepisy bhp oraz warunki montażu zespołu pompowego,

–

materiały i sprzęt potrzebne do montażu zespołu pompowego (króćce stalowe, agregat
pompowy, klucze do skręcania połączeń kołnierzowych),

–

literatura z rozdziału 7.

Ćwiczenie 2

Na podstawie dokumentacji technicznej, przedstawionej przez nauczyciela, zainstaluj zbiornik

ciśnieniowy, a następnie go zdemontuj.

Wskazówki do realizacji

Przed przystąpieniem do realizacji ćwiczenia nauczyciel powinien omówić zakres i technikę

wykonania ćwiczenia z uwzględnieniem przepisów bhp.

Sposób wykonania ćwiczenia

Uczeń powinien:

1) zapoznać się z wymaganiami dotyczącymi montażu urządzeń regulujących ciśnienie w sieci,

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

2) zapoznać się z instrukcją zawierającą przepisy bhp na stanowisku do ćwiczeń oraz warunkami

technicznymi montażu urządzeń regulujących ciśnienie w sieci,

3)  zaplanować kolejność robót przy instalacji zbiornika ciśnieniowego,
4)  ocenić stan techniczny elementów przygotowanych do montażu,
5)  dobrać narzędzia i sprzęt potrzebny do montażu zbiornika ciśnieniowego,
6)  wyznaczyć miejsce montażu zbiornika ciśnieniowego,
7)  zainstalować zbiornik ciśnieniowy,
8)  zdemontować zainstalowane urządzenie.

Zalecane metody nauczania–uczenia się:

–

ćwiczenia praktyczne.

Środki dydaktyczne:

–

stanowisko symulacyjne do montażu zestawu hydroforowego,

–

dokumentacja techniczna pompowni hydroforowej,

–

instrukcja dla ucznia obejmująca przepisy bhp oraz warunki montażu zbiornika ciśnieniowego,

–

materiały i sprzęt potrzebne do montażu (zbiornik ciśnieniowy, króćce stalowe, klucze do
skręcania połączeń kołnierzowych),

–

literatura z rozdziału 7.

Ćwiczenie 3

Na podstawie dokumentacji technicznej, przedstawionej przez nauczyciela, wykonaj montaż

zaworu redukcyjnego wraz z osprzętem.

Wskazówki do realizacji

Przed przystąpieniem do realizacji ćwiczenia nauczyciel powinien omówić zakres i technikę

wykonania ćwiczenia z uwzględnieniem przepisów bhp.

Sposób wykonania ćwiczenia

Uczeń powinien:

1) zapoznać się z wymaganiami dotyczącymi montażu urządzeń regulujących ciśnienie w sieci,
2) zapoznać się z instrukcją zawierającą przepisy bhp na stanowisku do ćwiczeń oraz warunkami

technicznymi montażu urządzeń regulujących ciśnienie w sieci,

3)  zaplanować kolejność robót przy montażu zaworu redukcyjnego z osprzętem,
4)  ocenić stan techniczny elementów przygotowanych do montażu,
5)  dobrać narzędzia i sprzęt potrzebny do montażu zaworu redukcyjnego z osprzętem,
6)  wyznaczyć miejsce montażu zaworu redukcyjnego,
7)  zainstalować zawór redukcyjny z osprzętem.

Środki dydaktyczne:

–

stanowisko symulacyjne do montażu urządzeń regulujących ciśnienie wody w sieci,

–

dokumentacja techniczna sieci wodociągowej,

–

instrukcja dla ucznia obejmująca przepisy bhp oraz warunki montażu zaworu redukcyjnego
z osprzętem,

–

materiały i sprzęt potrzebne do montażu (zawór redukcyjny z osprzętem, klucze do skręcania
połączeń kołnierzowych)

–

literatura z rozdziału 7.

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

5.5. Aparatura

kontrolno-pomiarowa i automatyka stosowana

w pompowniach wodociągowych

5.5.1. Ćwiczenia

Ćwiczenie 1

Na podstawie dokumentacji technicznej pompowni wodociągowej, przedstawionej przez

nauczyciela, sporządź zapotrzebowanie materiałowe odnośnie urządzeń AKP.

Wskazówki do realizacji

Przed przystąpieniem do realizacji ćwiczenia nauczyciel powinien omówić zakres i technikę

wykonania ćwiczenia z uwzględnieniem przepisów bhp.

Sposób wykonania ćwiczenia

Uczeń powinien:

1)  zapoznać się z zasadami montażu urządzeń AKP,
2)  zapoznać się z dokumentacją techniczną pompowni,
3)  określić rodzaj i ilość materiałów  do montażu,
4)  wykonać zestawienie w zeszycie.

Zalecane metody nauczania–uczenia się:

–

ćwiczenia praktyczne.

Środki dydaktyczne:

–

dokumentacja techniczna pompowni wodociągowej,

–

literatura z rozdziału 7.

Ćwiczenie 2

Na podstawie przedstawionej przez nauczyciela dokumentacji technicznej wykonaj montaż

aparatury kontrolno-pomiarowej zespołu pompowego.

Wskazówki do realizacji

Przed przystąpieniem do realizacji ćwiczenia nauczyciel powinien omówić zakres i technikę

wykonania ćwiczenia z uwzględnieniem przepisów bhp.

Sposób wykonania ćwiczenia

Uczeń powinien:

1) zapoznać się z wymaganiami dotyczącymi montażu aparatury kontrolno-pomiarowej zespołu

pompowego,

2) zapoznać się z instrukcją zawierającą przepisy bhp na stanowisku do ćwiczeń oraz warunkami

technicznymi montażu AKP,

3)  zaplanować kolejność robót przy instalacji AKP,
4)  ocenić stan techniczny urządzeń AKP przygotowanych do montażu,
5)  dobrać narzędzia i sprzęt potrzebny do montażu urządzeń AKP,
6)  wyznaczyć miejsce montażu poszczególnych elementów AKP,
7)  zainstalować aparaturę kontrolno – pomiarową zespołu pompowego,
8)  zdemontować zainstalowaną aparaturę kontrolno – pomiarową.

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

Zalecane metody nauczania–uczenia się:

–

ćwiczenia praktyczne.

Środki dydaktyczne:

–

stanowisko symulacyjne do montażu zespołu pompowego,

–

dokumentacja techniczna pompowni,

–

instrukcja dla ucznia obejmująca przepisy bhp oraz warunki montażu elementów AKP zespołu
pompowego,

–

materiały i sprzęt potrzebne do montażu urządzeń AKP,

–

gotowe króćce do montażu rurociągów ssawnych i tłocznych,

–

literatura z rozdziału 7.

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

5.6. Próba szczelności

połączeń i rurociągów oraz odbiór techniczny

pompowni wodociągowej

5.6.1. Ćwiczenia

Ćwiczenie 1

Opisz czynności związane z wykonaniem próby szczelności połączeń i rurociągów

w pompowni wodociągowej.

Wskazówki do realizacji

Przed przystąpieniem do realizacji ćwiczenia nauczyciel powinien omówić zakres i technikę

wykonania ćwiczenia z uwzględnieniem przepisów bhp.

Sposób wykonania ćwiczenia

Uczeń powinien:

1) zapoznać się z wymaganiami dotyczącymi przeprowadzenia próby szczelności połączeń

i rurociągów w pompowni wodociągowej,

2)  obejrzeć film, zdjęcia lub schemat dotyczący przeprowadzenia próby szczelności,
3)  opisać przebieg próby szczelności,
4)  zapisać wyniki swojej pracy w zeszycie.

Zalecane metody nauczania–uczenia się:

–

ćwiczenia praktyczne.

Środki dydaktyczne:

–

film przedstawiający wykonanie próby szczelności,

–

zdjęcia lub schematy dotyczące przeprowadzenia próby szczelności,

–

literatura z rozdziału 7.

Ćwiczenie 2

Wykonaj próbę szczelności fragmentu rurociągu w pompowni wodociągowej.

Wskazówki do realizacji

Przed przystąpieniem do realizacji ćwiczenia nauczyciel powinien omówić zakres i technikę

wykonania ćwiczenia z uwzględnieniem przepisów bhp.

Sposób wykonania ćwiczenia

Uczeń powinien:

1) zapoznać się z wymaganiami dotyczącymi przeprowadzenia próby szczelności połączeń

i rurociągów w pompowni wodociągowej,

2) zapoznać się z instrukcją zawierającą przepisy bhp na stanowisku do ćwiczeń oraz czynności

związane z przebiegiem próby szczelności i warunkami technicznymi,

3)  dobrać sprzęt do wykonania próby szczelności,
4)  określić przebieg próby szczelności,
5)  wykonać próbę szczelności i określić wynik próby.

Zalecane metody nauczania–uczenia się:

–

ćwiczenia praktyczne.

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

Środki dydaktyczne:

–

stanowisko symulacyjne z zamontowanym odcinkiem rurociągu (najkorzystniej by ćwiczenie
zostało wykonane w warunkach rzeczywistych np. w pompowni wodociągowej),

–

urządzenia do wykonania próby szczelności,

–

instrukcja dla ucznia obejmująca przepisy bhp oraz czynności związane z przebiegiem próby
szczelności i warunkami technicznymi.

Ćwiczenie 3

Porównaj zakres i przebieg odbioru międzyoperacyjnego, częściowego i końcowego urządzeń

regulujących ciśnienie w sieci wodociągowej.

Wskazówki do realizacji

Przed przystąpieniem do realizacji ćwiczenia nauczyciel powinien omówić zakres i technikę

wykonania ćwiczenia z uwzględnieniem przepisów bhp.

Sposób wykonania ćwiczenia

Uczeń powinien:

1) zapoznać się z wymaganiami dotyczącymi przeprowadzenia odbiorów robót w pompowni

wodociągowej,

2)  określić zakres i przebieg odbioru międzyoperacyjnego, częściowego, końcowego,
3)  porównać rodzaje odbiorów robót,
4)  zapisać swoje spostrzeżenia w zeszycie,
5)  wyniki swojej pracy przedstawić grupie.

Zalecane metody nauczania–uczenia się:

–

ćwiczenia praktyczne.

Środki dydaktyczne:

–

literatura z rozdziału 7.

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

5.7. Eksploatacja urządzeń regulujących ciśnienie wody w sieci

5.7.1. Ćwiczenia

Ćwiczenie 1

Na podstawie przedstawionych przez nauczyciela dokumentów związanych z eksploatacją

urządzeń regulujących ciśnienie wody w sieci, określ sposób kontroli pracy urządzeń podnoszących
ciśnienie w sieci.

Wskazówki do realizacji

Przed przystąpieniem do realizacji ćwiczenia nauczyciel powinien omówić zakres i technikę

wykonania ćwiczenia z uwzględnieniem przepisów bhp.

Sposób wykonania ćwiczenia

Uczeń powinien:

1) zapoznać się z zasadami eksploatacji urządzeń regulujących ciśnienie wody w sieci,
2) zapoznać się z przedstawionymi przez nauczyciela dokumentami związanymi z eksploatacją

urządzeń podnoszących ciśnienie wody (instrukcją obsługi pompowni, instrukcjami obsługi
agregatów pompowych i urządzeń pompowni, itp.),

3) określić zasady kontroli pracy pomp oraz całej pompowni,
4) zapisać wyniki swojej pracy w zeszycie.

Zalecane metody nauczania–uczenia się:

–

ćwiczenia praktyczne.

Środki dydaktyczne:

–

dokumenty związane z eksploatacją urządzeń regulujących ciśnienie wody w sieci, takie jak:
instrukcja obsługi pompowni, instrukcje obsługi agregatów pompowych i urządzeń pompowni,

–

literatura z rozdziału 7.

Ćwiczenie 2

Dokonaj przeglądu zespołu pompowego oraz określ sposoby konserwacji na podstawie

instrukcji producenta dostarczonej przez nauczyciela.

Wskazówki do realizacji

Przed przystąpieniem do realizacji ćwiczenia nauczyciel powinien omówić zakres i technikę

wykonania ćwiczenia z uwzględnieniem przepisów bhp.

Sposób wykonania ćwiczenia

Uczeń powinien:

1) zapoznać się z zasadami wykonywania przeglądów i prac konserwacyjnych urządzeń

regulujących ciśnienie wody w sieci,

2) zapoznać się z dokumentacją przygotowaną przez nauczyciela – instrukcje producenta

dotyczące obsługi i eksploatacji agregatu pompowego,

3)  dokonać przeglądu zespołu pompowego,
4)  określić sposoby konserwacji zespołu pompowego, korzystając z instrukcji producenta,
5)  wyniki zapisać w zeszycie.

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

Zalecane metody nauczania–uczenia się:

–

ćwiczenia praktyczne.

Środki dydaktyczne:

–

instrukcje producenta dotyczące obsługi i warunków eksploatacji zespołu pompowego
(najkorzystniej by to ćwiczenie przeprowadzić w warunkach rzeczywistych – w pompowni
wodociągowej),

–

literatura z rozdziału 7.

Ćwiczenie 3

Korzystając dokumentacji przygotowanej przez nauczyciela, określ zasady lokalizacji awarii

urządzeń regulujących ciśnienie w sieci wodociągowej oraz sposób ich usuwania.

Wskazówki do realizacji

Przed przystąpieniem do realizacji ćwiczenia nauczyciel powinien omówić zakres i technikę

wykonania ćwiczenia z uwzględnieniem przepisów bhp.

Sposób wykonania ćwiczenia

Uczeń powinien:

1) zapoznać się z zasadami lokalizacji awarii urządzeń regulujących ciśnienie w sieci,
2) zapoznać się z przedstawionymi przez nauczyciela dokumentami związanymi z eksploatacją

urządzeń do regulacji ciśnienia w sieci (instrukcją obsługi pompowni, danymi dotyczącymi
ruchu pompowni, instrukcjami obsługi urządzeń regulujących ciśnienie wody w sieci itp.),

3) opisać sposób usuwania awarii eksploatowanych urządzeń regulujących ciśnienie w sieci,
4) zapisać wyniki swojej pracy w zeszycie.

Zalecane metody nauczania–uczenia się:

–

ćwiczenia praktyczne.

Środki dydaktyczne:

–

opracowania opisujące typowe problemy i awarie związane z eksploatacją urządzeń
regulujących ciśnienie wody w sieci wodociągowej,

–

dokumenty związane z eksploatacją pompowni wodociągowej, takie jak: instrukcja obsługi
pompowni, dane dotyczące ruchu pompowni, instrukcje obsługi agregatów pompowych
i urządzeń pompowni, itp.,

–

literatura z rozdziału 7.

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

6. EWALUACJA OSIĄGNIĘĆ UCZNIA

Przykłady narzędzi pomiaru dydaktycznego

Test dwustopniowy do jednostki modułowej „Montaż i instalacja urządzeń
regulujących ciśnienie wody w sieci”

Test składa się z 20 zadań jednokrotnego wyboru, z których:

−

zadania: 1, 2, 3, 4, 6, 9, 10, 12, 13, 14, 15, 16, 18, 19, 20 są z poziomu podstawowego,

−

zadania: 5, 7, 8, 11, 17 są z poziomu ponadpodstawowego.

Punktacja zadań: 0 lub 1 punkt

Za każdą prawidłową odpowiedź uczeń otrzymuje 1 punkt. Za złą odpowiedź lub jej brak

uczeń otrzymuje 0 punktów.

Proponuje się następujące normy wymagań – uczeń otrzyma następujące oceny
szkolne:

−

dopuszczający – za rozwiązanie 9 zadań z poziomu podstawowego,

−

dostateczny – za rozwiązanie co najmniej 12 zadań z poziomu podstawowego,

−

dobry – za rozwiązanie co najmniej 15 zadań, w tym co najmniej 2 z poziomu
ponadpodstawowego,

−

bardzo dobry – za rozwiązanie co najmniej 18 zadań, w tym co najmniej 3 z poziomu
ponadpodstawowego.

Klucz odpowiedzi: 1. d, 2. c, 3. c, 4. b, 5. b, 6. a, 7. b, 8. d, 9. d, 10. a, 11. b, 12. c,
13. c, 14. a, 15. a, 16. b, 17. d, 18. c, 19. c, 20. a

Plan testu

zad.

Cel operacyjny
(mierzone osiągnięcia ucznia)

Kategoria

celu

Poziom

wymagań

Poprawna

odpowiedź

Odczytać oznaczenie graficzne

Rozróżnić urządzenia do podnoszenia ciśnienia
wody w sieci

Określić zasady montażu uzbrojenia

Określić częstotliwość wykonywania prac
eksploatacyjnych

Przeanalizować wielkości charakteryzujące pracę
pomp

Rozróżnić urządzenia regulujące ciśnienie wody
w sieci

Określić zasady montażu urządzeń

Przeanalizować zasady montażu pomp

Rozróżnić rodzaje pomp

Zidentyfikować na schemacie rodzaj AKP

Przeanalizować celowość podłączenia pomp
równolegle i szeregowo

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

Rozróżnić rodzaje prac eksploatacyjnych

Dobrać rodzaje połączeń

Dobrać środki ochrony indywidualnej niezbędne
podczas montażu sieci wodociągowej

Określić zasady montażu uzbrojenia

Dobrać sprzęt do transportu pomp

Przeanalizować zastosowanie urządzeń
pomiarowych

Rozróżnić materiały rurowe do wykonywania
rurociągów w pompowni wodociągowej

Zidentyfikować urządzenie hydroforowe

Wskazać zasady udzielania pierwszej pomocy w
razie wypadku

Przebieg testowania

Instrukcja dla nauczyciela

1. Ustal z uczniem termin przeprowadzenia sprawdzianu z wyprzedzeniem co najmniej

jednotygodniowym.

2.  Przygotuj odpowiednią liczbę testów.
3.  Zapewnij samodzielność podczas rozwiązywania zadań.
4.  Przed rozpoczęciem testu przeczytaj uczniom instrukcję dla ucznia.
5.  Zapytaj, czy uczniowie wszystko zrozumieli. Wszelkie wątpliwości wyjaśnij.
6.  Nie przekraczaj przeznaczonego czasu na test.

Instrukcja dla ucznia

1.  Przeczytaj uważnie instrukcję.
2.  Podpisz imieniem i nazwiskiem kartę odpowiedzi.
3.  Zapoznaj się z zestawem zadań testowych.
4.  Test zawiera 20 zadań. Do każdego dołączone są 4 możliwości odpowiedzi. Tylko jedna z nich

jest prawidłowa.

5. Udzielaj odpowiedzi tylko na załączonej karcie odpowiedzi stawiając w odpowiedniej rubryce

znak X. W przypadku pomyłki błędną odpowiedź należy zakreślić kółkiem, następnie
ponownie zaznaczyć odpowiedź prawidłową.

6. Pracuj samodzielnie, bo tylko wtedy będziesz miał satysfakcję z wykonanego zadania.
7. Gdy udzielenie odpowiedzi będzie sprawiało Ci trudność, odłóż jego rozwiązanie na później

i wróć do tego zadania, gdy zostanie Ci wolny czas.

8. Na rozwiązanie testu masz 40 minut.

Materiały dla ucznia:

−

instrukcja,

−

zestaw zadań testowych,

−

karta odpowiedzi.

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

ZESTAW ZADAŃ TESTOWYCH

1. Przedstawione na rysunku oznaczenie graficzne przedstawia:

a) wodomierz.
b) zawór redukcyjny.

c) zawór zwrotny.
d) pompę.

2. Do podnoszenia ciśnienia w sieci wodociągowej służą:

a)  zawory redukcyjne.
b)  zawory bezpieczeństwa.
c)  pompy.
d)  wodomierze.

3. Zawór redukcyjny powinien być zamontowany:

a)  przed zaworem odcinającym.
b)  przed zaworem zwrotnym.
c)  między dwoma zaworami odcinającymi.
d)  za zaworem odcinającym.

4. Przeglądy urządzeń regulujących ciśnienie w sieci odbywają się regularnie:

a)  raz w roku.
b)  co 3÷6 miesięcy.
c)  co miesiąc.
d)  co 2 ÷ 4 lata.

5. Wielkością charakteryzującą działanie pompy nie jest:

a)  wysokość podnoszenia.
b)  wysokość posadowienia.
c)  wydajność.
d)  sprawność.

6. Jaki rodzaj urządzeń regulujących przepływ wody przedstawia

rysunek:
a) zawór redukcyjny.
b) pompę wirową.

c) zbiornik hydroforowy.
d) pompę tłokową.

7. Odstępy między zbiornikami hydroforowymi i ich odległości od ścian powinny wynosić co

najmniej:
a)  0,2 m.
b)  0,6 m.
c)  1,0 m.
d)  1,2 m.

8. Układanie i montaż przewodów należy rozpocząć:

a)  od przewodu ssawnego.
b)  od ściany pompowni.
c)  od przewodu tłocznego.
d)  od pompy.

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

9. Jaki rodzaj pompy przedstawiony jest na schemacie:

a)  pompa tłokowa.
b)  pompa wirowa śmigłowa.
c)  pompa wirowa helikoidalna.
d)  pompa wirowa odśrodkowa.

10. Na przykładowym schemacie urządzenia hydroforowego w miejscu wskazanym strzałką

znajduje się:
a) manometr.

b) termometr.

c) przetwornik ciśnienia.

d) zawór zwrotny.

11. Przy szeregowym połączeniu pomp uzyskujemy:

a)  zmniejszenie wysokości podnoszenia pompy.
b)  zwiększenie wysokości podnoszenia pompy.
c)  zmniejszenie wydajności pompy.
d)  zwiększenie wydajności pompy.

12. Prace eksploatacyjne polegające na naprawie drobnych elementów i wymianie tych, które są

uszkodzone i powodują usterki w czasie pracy urządzeń to:
a)  prace konserwacyjne.
b)  przeglądy.
c)  remonty bieżące.
d)  remonty kapitalne.

13. W pompowni pompy z przewodami łączymy za pomocą:

a)  połączeń kielichowych.
b)  połączeń spawanych.
c)  połączeń kołnierzowych.
d)  połączeń zgrzewanych.

14. Środki ochrony indywidualnej podczas montażu urządzeń regulujących ciśnienie w sieci to:

a)  odzież robocza, kask ochronny, rękawice ochronne, trzewiki ochronne.
b)  rękawice gumowe, maska przeciwgazowa, kask ochronny.
c)  odzież ochronna, okulary, nauszniki przeciwhałasowe.
d)  okulary ochronne, tarcze, skórzany fartuch do ochrony ubrania.

15. Zawór lub klapę zwrotną montujemy:

a)  na przewodzie tłocznym pompy.
b)  można nie montować.
c)  obojętnie na którym przewodzie.
d)  na przewodzie ssawnym pompy.

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

16. Do transportu pionowego i poziomego dużych pomp w pompowni wodociągowej należy użyć:

a)  wielokrążka na trójnogu.
b)  wciągnika ślimakowego.
c)  dźwigu wyposażonego w szerokie pasy.
d)  lin konopno – bawełnianych do transportu ręcznego.

17. Do pomiaru objętości przepływu wody służą:

a)  przepływomierze wirowe.
b)  zwężka Venturiego.
c)  poziomowskazy.
d)  wodomierze.

18. Rurociągi w pompowni wodociągowej wykonuje się z następujących materiałów:

a)  rury żeliwne, PE, PP.
b)  rury kamionkowe, betonowe, PVC.
c)  rury żeliwne, stalowe.
d)  rury żelbetowe, stalowe.

19. Hydrofor jest zbiornikiem ciśnieniowym:

a)  wodnym.
b)  powietrznym.
c)  wodno – powietrznym.
d)  próżniowym.

20. Podczas wykonywania robót montażowych robotnik został porażony prądem elektrycznym.

Jakie działania należy podjąć przed przybyciem lekarza:
a)  odciąć dopływ prądu, sprawdzić oddech i puls.
b)  sprawdzić oddech i puls, zastosować sztuczne oddychanie.
c)  udrożnić drogi oddechowe, zastosować sztuczne oddychanie.
d)  odciąć dopływ prądu, unieść kończyny ku górze.

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

KARTA ODPOWIEDZI

Imię i nazwisko.......................................................................................................................................

Montaż i instalacja urządzeń regulujących ciśnienie wody w sieci

Zakreśl poprawną odpowiedź

zadania

Odpowiedź

Punkty

10.

11.

12.

13.

14.

15.

16.

17.

18.

19.

20.

Razem:

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

Zadanie praktyczne „próba pracy”

Jesteście pracownikami firmy instalacyjnej wykonującej hydrofornię w budynku mieszkalnym.

Waszym zadaniem jest montaż i instalacja zespołu hydroforowego zgodnie z projektem
i warunkami technicznymi.

Zespół w składzie:

1.  ................................................
2.  ................................................
3.  ................................................
4.  ................................................

Czas wykonania: 8 godzin dydaktycznych.

Zakres zadania:
1. Zaplanować czynności związane z wykonaniem zadania:

a)  zapoznać się z dokumentacją techniczną przewidzianą do zadania praktycznego.
b)  zaplanować kolejność wykonywanych robót przy instalacji zespołu hydroforowego.
c)  sporządzić wykaz niezbędnych urządzeń, uzbrojenia i materiałów montażowych.
d)  sporządzić wykaz potrzebnego sprzętu, narzędzi oraz środków ochrony osobistej.
e)  wykonać niezbędne szkice pomocnicze i obliczenia długości montażowej rurociągów.

2. Zorganizować stanowisko pracy:

a) zgromadzić i przetransportować na miejsce montażu materiały i urządzenia zgodnie

z przepisami bhp.

b) zgromadzić i rozmieścić na stanowisku montażu niezbędne narzędzia i sprzęt zgodnie

z zasadami bhp.

c)  sprawdzić stan techniczny sprzętu.
d)  sprawdzić jakość rur, kształtek, armatury i urządzeń do montażu i instalacji.
e)  dobrać odzież roboczą i środki ochrony indywidualnej.

3. Wykonać montaż i instalację urządzenia hydroforowego na gotowych fundamentach zgodnie

z warunkami technicznymi i zasadami bhp:
a)  ustawić pompę i wypoziomować.
b)  zamontować na fundamencie zbiornik hydroforowy i sprężarkę.
c)  przygotować właściwe króćce rur do montażu i oczyścić je.
d)  wykonać montaż przewodów ssawnych i armatury.
e)  wykonać montaż przewodów tłocznych i armatury.
f)  zainstalować osprzęt i AKP.
g)  przeprowadzić próbę szczelności.

4. Uporządkować stanowisko pracy, oczyścić narzędzia i sprzęt.
5. Zaprezentować efekt wykonanego zadania uzasadniając sposób jego wykonania oraz oceniając

jakość wykonania.

Wyposażenie stanowiska roboczego

−

stanowisko symulacyjne z gotowymi fundamentami przewidzianymi do tego zadania
praktycznego lub stanowisko robocze w rzeczywistych warunkach budowy sieci wodociągowej
z hydrofornią,

−

dokumentacja techniczna hydroforni przewidzianej do wykonania w ramach zadania
praktycznego,

−

urządzenia potrzebne do montażu, w tym hydrofor, pompy, sprężarka, uzbrojenie, osprzęt
i AKP,

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

−

gotowe króćce o odpowiednich długościach do montażu elementów zespołu hydroforowego,

−

sprzęt potrzebny do montażu np. poziomnica, przymiar, ołówek, piła brzeszczotowa, pilniki,
klucze.

Kryteria oceny i schemat punktowania

Proponuje się następującą punktacje za wykonanie poszczególnych części zadania praktycznego:

1. W sumie 15 pkt:

a)  – 3 pkt.
b)  – 3 pkt.
c)  – 3 pkt.
d)  – 3 pkt.
e)  – 3 pkt.

2. W sumie 10 pkt:

a)  – 2 pkt.
b)  – 2 pkt.
c)  – 2 pkt.
d)  – 2 pkt.
e)  – 2 pkt.

3. W sumie 60 pkt:

a)  – 10 pkt.
b)  – 5 pkt.
c)  – 5 pkt.
d)  – 10pkt.
e)  – 10 pkt.
f)  – 10 pkt.
g)  – 10pkt.

4. – 5 pkt.
5. – 10 pkt.
W sumie 100 punktów.

Aby zaliczyć zadanie praktyczne z wynikiem pozytywnym jego wykonanie powinno być

ocenione powyżej 75 pkt (zgodnie z CKE stosowanymi w odniesieniu do części praktycznej
egzaminów zawodowych).

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

7. LITERATURA

1.  Cieślowski S., Krygier K.: Instalacje sanitarne, cz. 1 i 2 Technologia. WSiP, Warszawa 2000.
2.  Gabryszewski T.: Wodociągi. Arkady, Warszawa 1983.
3.  Heidrich Z.: Wodociągi i kanalizacja cz. 1 i cz. 2.WSiP, Warszawa 1998.
4.  Jankowski F.: Pompownie i urządzenia hydroforowe. Arkady, Warszawa 1976.
5.  Kwietniewski M, Olszewski W, Osuch-Pajdzińska E.: Projektowanie elementów systemu

zaopatrzenia w wodę. OWPW, Warszawa 1998.

6. Roj-Chodacka A.: Przestrzeganie przepisów bezpieczeństwa i higieny pracy, ochrony

przeciwpożarowej oraz ochrony środowiska. KOWEZ, Warszawa 2002.

7. Warunki Techniczne Wykonania i Odbioru Robót Budowlano–Montażowych, Tom II.

Instalacje Sanitarne i Przemysłowe. Arkady, 1988.

Czasopisma:

1.  Gaz, Woda i Technika Sanitarna,
2.  Polski Instalator,
3.  Rynek instalacyjny
4.  Instalacje sanitarne

Wykaz norm

PN-B 01700:1999

Wodociągi i kanalizacja – urządzenia i sieć zewnętrzna – Oznaczenia
graficzne.

PN-M-44015:1997

Pompy. Ogólne wymagania i badania.

PN-65/M-44002

Pompy

wirowe

wyporowe.

Wytyczne

pomiarów

wielkości

charakterystycznych.

PN-EN ISO 16330:2005 Pompy wyporowe tłokowe i zespoły pompowe. Wymagania techniczne.
PN-81/M-44001

Pompy wirowe i ich układy. Wielkości charakterystyczne. Nazwy,
określenia, symbole i jednostki miar.

PN-68/M-44003

Pompy wirowe i wyporowe. Zespoły i elementy. Nazwy i określenia.

PN-68/M-1380-01

Pompy wirowe i wyporowe. Wymagania i badania techniczne przy
odbiorze.

PN-EN 23661:1998

Pompy odśrodkowe z wlotem osiowym. Wymiary płyt fundamentowych
i wymiary przyłączeniowe.

PN-81/B-10740

Stacje hydroforowe. Wymagania i badania przy odbiorze.

PN-EN ISO 5167:2005 Pomiary

strumienia

płynu

pomocą

zwężek

pomiarowych

wbudowanych w całkowicie wypełnione rurociągi o przekroju kołowym.

Katalogi techniczne producentów i dystrybutorów pomp, zespołów pompowych, urządzeń do
redukcji ciśnienia i aparatury kontrolno-pomiarowej oraz informacje techniczne zawarte na
stronach internetowych tych firm.