Heraldyka i weksylologia.

- elementy herbu (dokładnie; w tym np. tarcza herbowa jej podziały, typy godeł itp. itd.)

Od najdawniejszych czasów stałe elementy herbu to:

• tarcza herbowa, zawierająca godło (symbol wyróżniający, znak rozpoznawczy przynależności osoby bądź przedmiotu do szerszej grupy rodowej, prawnej lub społecznej)

Tarcze herbowe

* hełm heraldyczny (element herbu, przedstawiany jako jeden z typów hełmu rycerskiego bądź jego stylizacja, pojawia się w XII wieku.) z klejnotem (zwieńczenie hełmu łączące się z nim za pośrednictwem korony rangowej lub przepaski, z której rozwijały się labry; od około XIV w.). W późniejszym okresie do polskiego herbu na stałe weszła korona herbowa. W heraldyce zachodniej często hełm bywa pomijany i zastępowany koroną rangową.

* labry wykształcone na podobieństwo liści akantu z chust okrywających hełmy, niekiedy pomijane w uproszczonych wersjach herbów, jednak zgodnie z zasadami winny zawsze towarzyszyć herbowi przedstawianemu z hełmem.

Herb może również zawierać:

* koronę rangową - Umieszczana pierwotnie zwykle na hełmie jest jedną z heraldycznych oznak godności. Początkowo w XII-XIV w. korona umieszczana była tylko nad herbami królów i książąt. Później także nad herbami pozostałej arystokracji i zwykłej szlachty. Od końca XVI wieku najczęściej umieszczana bezpośrednio nad tarczą, zaś hełmy z klejnotami były umieszczane powyżej, bądź pomijane. W przypadku koron zamkniętych, mitry lub korony królewskiej, hełmy powyżej korony nie były umieszczane.W heraldyce polskiej, w przeciwieństwie do zasad heraldycznych wielu innych krajów stanowi, umieszczana na hełmie, konieczny element herbu szlacheckiego.

* trzymacze (bestie, zwierzęta lub anioły, wprowadzone dopiero pod koniec XVIII w.)

* ordery herbowe (nadawane ad personam czyli za osobiste zasługi, nie mogły być dziedziczone)

* dewizy herbowe (musiały być nadawane oddzielnym dyplomem)

* zawołanie wojenne - umieszczane nad klejnotem, charakterystyczne dla herbów szkockich, występujące teże we Francji i Anglii.

* oznaki godności (np. fiocchi)

* panoplia - motyw dekoracyjno-symboliczny złożony najczęściej z broni białej i uzbrojenia ochronnego (tarcz, mieczy, zbroi, hełmów, często stylizowanych na spartańskie) i ułożonych w płaszczyźnie pionowej, symetrycznie wokół tarczy z herbem właściciela.

* postument heraldyczny - zewnętrzny element herbu, na którym umieszczona jest tarcza herbowa , zwykle z trzymaczami

* płaszcz heraldyczny, stosowany głównie w herbach królewskich i książęcych.

* zawój - dwukolorowa skręcona materia zamiast korony, popularna zwłaszcza w zachodniej heraldyce, w Polsce, od XVI w. stosowana głównie w herbach mieszczańskich.

Tarcza herbowa zawiera rysunek nazywany godłem herbowym. Może ono być prostym podziałem tarczy na pola lub składać się z różnych kombinacji następujących elementów:

* figurą heraldyczną:

~ figura zaszczytna (figury powstałe z geometrycznego podziału tarczy, sięgające krawędzi)

~ figura uszczerbiona (to figura zaszczytna "luzem" czyli niedotykająca krawędzi tarczy)

~ krzyż heraldyczny (może być albo figurą zaszczytną albo szczerbioną albo należy do mobiliów]

* mobilia herbowe czyli właściwe godła herbowe, np. podkowy, narzędzia, postaci ludzi, zwierząt, symbole geometryczne. Grupy: przedmioty-wytwory rąk ludzkich; postaci zwierząt (realne lub nie) i ludzi; rośliny i elementy roślinne; przedmioty i zjawiska astronomiczne i meteorologiczne; symbole geometryczne

Tynktury heraldyczne, czyli kolorystyka herbu obejmuje:

* Ściśle określone kolory (i ich czarno-białe wzorzyste odpowiedniki zwane szrafirunkiem)

* Metale - złoto (zastępowane barwą żółtą), srebro (biel), stal

* Futra (gronostaje, kontr-gronostaje, popielice, łasice i in.)

Opis herbu, czyli blazonowanie, powinien być krótki i jednoznaczny. Język powinien być na tyle zrozumiały, aby korzystając z opisu można było herb narysować. Zgodnie z historią herb opisuje się od strony rycerza trzymającego tarczę, tzn. prawa strona tarczy to na rysunku strona lewa.

Kolejność blazonowania (opisu herbu):

1 - kolor pola tarczy,

2 - figury,

3 - mobilia herbowe,

4 - hełm (w heraldyce polskiej można pominąć),

5 - korona lub zawój (można pominąć),

6 - klejnot,

7 - elementy dodatkowe klejnotu,

8 - labry,

9 - dewiza herbowa

- początki i rozwój heraldyki w Europie i w Polsce

* pierwsze teoretyczne rozważania na temat herbów podjął Bartolus de Saxoferrato (XIV wiek)

* XVII i XVIII wiek - wykłada się heraldykę na uniwersytetach niemieckich; Christoph Gatterer traktuje heraldykę i sfragistykę jako nauki o znakach

* XIX wiek - heraldyka powiązana z organizacją wojskową: pojawienie się herbów należy wiązać wyprawami krzyżowymi; Anthony Siegenfeld, Theodor Ilgen, Erich Gritzner, Max Prinet

* pierwszy właściwy herbarz polski opracował Jan Długosz (Insignia seu incliti Regni Poloniae); Stanisław Chrząciński „Tablice odmian herbowych” (1909); „Almanach szlachecki” (1939)

* podstawy naukowe dla heraldyki stworzyli Franciszek Piekosiński i Antoni Małecki.

* program badań i podstawy naukowe wypracował Władysław Semkowicz (1907)

- zasady sztuki rycerskiej

Trzeba poczytać z netu - nie mam materiałów.

- weksylia: geneza, funkcje, typy

Trzeba poczytać z netu - nie mam materiałów.

---