Grupa A:
1. Bastarda- pismo będące syntezą północnoeuropejskiej tekstury i pism minuskulnych używanych w krajach Europy południowej. Bastarda powstała, gdy w XIV i XV stuleciu pojawiła się tendencja do łagodzenia i zaokrąglania ostrych kątów tekstury
2. Minuta w dyplomatyce- forma dokumentu poprzedzająca wygotowanie czystopisu
3. Efeimity-
-rosyjska miara pojemności - 1 garniec (miara podstawowa) = 3,2798 l
1 wiorsta = 500 sążni = 1066,8 m
1 stakan = 100-150 ml
-minuskuła karolińska - („karolina”) - rodzaj bardzo wyraźnego średniowiecznego pisma wypracowany w IX wieku przez kancelarię cesarską Karola Wielkiego we współpracy ze słynną akwizgrańską szkołą pałacową.
-regest dokumentu - zawierał najważniejszą jego treść, celem zachowania śladu ,iż taki dokument opuścił kancelarię.
-kim był wulfila- jako pierwszy przetłumaczył prawie całą Biblię (oprócz Ksiąg Królewskich), duchowny pochodzenia grecko-germańskiego, misjonarz i apostoł Gotów działający w IV wieku.
-dukt-charakterystyczny dla każdego kroju pisma układ kresek tworzących znaki pisma, które w wierszu tekstu (w ciągu) układają się w powtarzalną strukturę
-pergamin- Tego surowca używano już w II w. p.n.e. w Egipcie (Księga Umarłych z Kairu). Już w IV w. rywalizował z papirusem i stał się głównym materiałem piśmienniczym. W VII w. dotarł do kancelarii frankońskich. Rozpowszechnił się w VIII w., a do kancelarii papieskich dotarł w X w. Jako surowca do produkcji pergaminu najczęściej stosowano skóry baranie, cielęce i kozie
-złoty polski- rachunkowa jednostka pieniężna równa 30 groszom, w czasach nowożytnych wybijana jako moneta. Powstała przed połową XV wieku dla oznaczenia 30 groszy (540 denarów), stanowiących ekwiwalent w srebrze dla złotego dukata, nazywanego czerwonym złotym.
Po raz pierwszy realnie wybity za panowania Zygmunta II Augusta
-autor ,,chronologii polskiej"- Bronisław Włodarski
-klejnot w herbie - ozdoba hełmu, składająca się z godła herbowego, zwieńczenie hełmu łączące się z nim za pośrednictwem korony rangowej lub przepaski, z której rozwijały się labry.
-zawołanie- Zawołania osobowe - stanowiące najliczniejszą grupę wśród polskich proklam, wywodzące się od nazwy pojedynczego człowieka, przyjęte następnie przez cały ród, dzielące się z kolei na:
1. odimienne - będące w istocie imieniem, najprawdopodobniej seniora rodu, czy jego najwybitniejszego ówcześnie przedstawiciela, np. Grzymała;
2. przezwiskowe - czyli wywodzące się de facto od pierwotnej formy nazwiska, czy to jednostki czy też całego rodu. Przezwisko, zgodnie ze zwyczajem, urabiano najczęściej od cech fizycznych bądź też charakterologicznych, np. Junosza;
3. etniczne - wskazujące na pochodzenie rodu, przy czym wskazanie to odnosić się może do dużej jednostki etnicznej, lub również „małej ojczyzny”, czyli terenu „gniazda” rodu: np. Prus, Sas.
-mapa kwatermistrzowska wojska polskiego Królestwo Polskie potocznie Królestwo Kongresowe, Kongresówka - kadłubowe państwo polskie istniejące w latach 1815-1832, a później do 1918 r. jako część składowa Imperium Rosyjskiego. Zostało utworzone decyzją kongresu wiedeńskiego.
-krajobraz kulturalny -fizyczne, obserwowalne wzrokowo wyrażenie kultury ludzkiej na powierzchni Ziemi, łączący elementy środowiska przyrodniczego i kulturowego. Krajobraz kulturowy jest wynikiem przekształcania krajobrazu naturalnego przez grupę lub kilka grup kulturowych i nakładania elementów kulturowych różnego wieku. Krajobraz kulturowy to przestrzeń przyrodnicza, która znajduje się w sferze oddziaływań człowieka przyjmuje formę kulturową, wyrażoną w postaci krajobrazu kulturowego.
-genealogia- stosunki międzyludzkie oparte na powinowactwie i pokrewieństwie
-kto po raz I ustanowił pojęcie NPH- Walenty Skorochód Majewski (1814 r.); definicja: Władysław Semkowicz (1933 r.)
-styl zwiastowania Początek roku: styl Zwiastowania - od 25 marca (Florencja i Piza)
-nauka zajmująca się sztandarami- Weksylologia
-do kiedy runy - ~XI/XII wiek
-rota
-epigrafika- nauka pomocnicza historii, zajmująca się badaniem napisów, wykonanych na materiale twardym (kamieniu, metalu, drewnie, itp.).
-z jakiego języka pochodzą litert alfa beta .. alfabetu greckiego
-sigilum autenticum pieczęć autentyczna, której używać mógł tylko monarcha, papież, biskupi I kapituły katedralne. Potwierdzała moc prawną dokumentu.
-łan frankoński dawna jednostka podziału pól wspólnoty w średniowiecznej Europie, 25 ha
-ile klas ma virtuti militari 5
-jak nazwywa się I formuła dokumentu - protokół
- jaką wartość miał polski złoty w 1924 14 groszy
- beith-luis-nin (?) rodzaj alfabetu
jak oznacza się date śmierci krzyżyk
grupa C
uncjała, typ pisma kodeksowego występujący w okresie od IV do X wieku.
Wywodzi się ona z kapitały i charakteryzuje się zanikaniem kantów i tendencją do zaokrąglania liter, dającym się wpisać między dwie linie
Lachman- twórca nowożytnego edytorstwa. Ustalił dwa etapy pracy: recensio i emendatio
herbik, - Herb mieszczański, często nazywany tak przez polską szlachtę
kto order Orła Białego. - Kapituła Orderu Orła Białego
jaka moneta przed reformą złotową - Marka polska
chronologia- nauka o mierzeniu czasu(chronos-czas, logos-słowo,nauka)
archiwistyka dziedzina wiedzy obejmująca organizację archiwów, metody gromadzenia w nich danych, konserwację zbiorów itp.
toponomastyka, to dział onomastyki, której przedmiotem są geograficzne nazwy miejsc toponimy
gdzie ogma używano,
zespół archiwalny - całość dokumentacji, uznanej według odrębnych zasad za wieczystą zgromadzona przez jednego, ustrojowo odrębnego twórcę - samodzielny urząd lub osobę fizyczną, w tym zarówno dokumenty wytworzone przez twórcę zespołu, jak i przez niego otrzymane zgodnie z kompetencjami w toku wykonywania czynności.
sfragistyka- Nauka ta bada pieczęć jako źródło historyczne a zarazem jest jednym z licznych narzędzi krytyki historycznej.
pismo szczepowe, używano w państwach, które powstały na gruzach cesarstwo rzymskiego
testacja - lista świadków lub ich podpisy w dokumencie.
jakiego państwa moneta w Wolnym Mieście Krakowie,
indagendy, księga wpisów, - indaganda, czyli lustracja (inaczej inwentaryzacja) majątku, przeprowadzona przez władze pruskie na ziemiach polskich po I rozbiorze.
kapitała, najstarsza forma majuskuły, od której wywodzą się wszystkie późniejsze rodzaje pisma łacińskiego. Kapitała jest pismem monumentalnym i majestatycznym, przeznaczonym do kucia napisów w kamieniu, powstała jako pismo epigraficzne. Litery kapitały są symetryczne, rysowane linią o jednakowej grubości, mają jednakową wysokość, niemal wszystkie dają się wpisać w kwadrat. Trzonki liter są zakończone poprzecznymi kreskami, tzw. szeryfami. Szeryfy, pierwotnie ślady po dłucie kamieniarskim, w późniejszym liternictwie stanowią ozdobniki.
łan chełmiński, Łan mniejszy, chełmiński, nazywany też włóką: 16,8 ha
1 łan = 30 morg ≈ 17,955 hektara
minuskuła, - rodzaj pisma, wykształconego z majuskuły poprzez pozbycie się nieistotnych części trzonków liter i mieszcząc je w czterech równoległych liniach. Pismo minuskule pojawiło się w IV w., a w dokumentach w V w.
flaga- chorągiew państwowa, uznana w swej formie za oficjalną i stąd dopuszczana do użytku tylko w określonych okolicznościach.
Abrewiatura - system skrótów stosowany w starożytnych i średniowiecznych pismach;
w poligrafii: znak zastępujący jakiś wyraz (np. $)
herbowy szafer, Szrafowanie - nazywane też kreskowaniem, to metoda oddawania kolorów heraldycznych za pomocą cienkich, równoległych lub krzyżujących się kresek, a w przypadku koloru złotego kropek
metale w heraldyce, Złoto (żółty) i srebro (biały).
cyfry arabskie kiedy w Europie, XII/XIII w.
pokrewieństwo,
era dionizyjska, określana mianem po Chrystusie (i konsekwentnie przed Chrystusem) lub nowej ery(i konsekwentnie dawnej ery), została opracowana przez rzymskiego mnicha Dionizego Małego świeckich VI w.
kaledy; w kalendarzu rzymskim pierwszy dzień każdego miesiąca.
grafita
ndygenat - uznanie herbu cudzoziemskiego
Grupa D
1. Dukt charakterystyczny dla każdego kroju pisma układ kresek tworzących znaki pisma, które w wierszu tekstu (w ciągu) układają się w powtarzalną strukturę, wynikającą ze sposobu prowadzenia narzędzia pisarskiego lub przyjętych zasad przy konstrukcji lub rysowaniu znaków.
Omawiając pisma drukarskie mawia się często: dukt harmonijny, dukt szeroki, dukt wąski, dukt okrągły, dukt ostry, dukt spokojny, dukt zaburzony, itp.
2. Epigrafika dziedzina historii zajmująca się badaniem dawnych napisów wyrytych na twardym materiale
3. Rewers monety zawiera treści uzupełniające lub też jest po prostu "plecami"
4. Historiografia - dział piśmiennictwa obejmujący gatunki historyczne. Historiografia to inaczej określenie całokształtu pracy historyka razem z jej rezultatem, czyli produkcją dziejopisarską.
5. Ród grupa społeczna oparta na wspólnocie krwi, obejmująca rodziny wywodzące swe pochodzenie od wspólnego przodka. Więź wewnętrzną rodu u większości ludów pierwotnych oraz w bardziej rozwiniętych ustrojach stanowiło pochodzenie ojcowskie. Ród jest pojęciem nadrzędnym w stosunku do rodziny, składa się bowiem z wielu rodzin posiadających niejednokrotnie innenazwiska.
6. Znak pogrzebania Trójkąt i kwadrat
7. Zasób archiwaliów Zasób archiwalny- jest to całość dokumentacji zgromadzona w jednym lub wielu archiwach. Może to być:
suma zespołów archiwalnych przechowywanych w danym archiwum,
całość zasobu archiwów zarządzanych przez organa państwowe (w Polsce przez Naczelną Dyrekcję Archiwów Państwowych): to państwowy zasób archiwalny,
narodowy zasób archiwalny, rozumiany jako całość zarchiwizowanego oraz mającego się zarchiwizować w przyszłości zasobu niezależnie od miejsca przechowywania (archiwum państwowe, archiwum zakładowe).
8. Krajobraz kulturowy fizyczne, obserwowalne wzrokowo wyrażenie kultury ludzkiej na powierzchni Ziemi, łączący elementy środowiska przyrodniczego i kulturowego.
9. Kiedy wprowadzono system groszowy w PL - XIV wiek
10. Kiedy po raz pierwszy użyto NPH-- Walenty Skorochód Majewski (1814 r.); definicja: Władysław Semkowicz (1933 r.)
11. Ile liczył łokieć - od 57do 65 cm
12. Co wprowadziła reforma z 1924r. Reforma walutowa doprowadziła do ustabilizowania sytuacji gospodarczej i pozwoliła na rozwój Polski w latach 20. i 30. XX wieku. Złoty był do 1939 walutą w pełni wymienialną, o stabilnym kursie wymiany.
13. Dyplomatyka nauka pomocnicza historii zajmująca się badaniem dokumentów, zwłaszcza średniowiecznych (tzw. dyplomów), poszczególnymi etapami ich powstawania i uwierzytelniania, typami formularza, organizacją i rozwojem kancelarii zarówno wystawcy, jak i odbiorcy, a także ustalaniem autentyczności i określeniem stanowiska prawnego dokumentu na przestrzeni dziejów.
14. Majuskuła, każda z wielkich liter alfabetu, tj. większego formatu i innego kształtu w stosunku do małej.
15. Rzymska kapitała kwadratowa Kapitała elegancka lub kwadratowa Rzymskie pismo kwadratowe. Na kształt liter wywarł płasko ścięty, poziomo trzymany pisak, używany do pisania na papirusie. Litery są tu szerokie, a powierzchnia zajmowana przez niektóre znaki zbliżona jest tu do kwadratu. Różnica miedzy grubością poszczególnych elementów jest już znaczna. Litery w piśmie kwadratowym są od siebie oddzielone i przeważnie mają jednakową wysokość i mieściły się w schemacie dwóch linii. Jest to odmiana pisma o szlachetnym kształcie liter, służącym do dziś za wzór do wersalików w piśmie drukarskim. Poprzeczne kreski kończące litery, tzw. szeryfy, są przeważnie liniami prostymi. Często stosowano również szeryfy zaokrąglane. Szerokość interlinii równa się wysokości liter lub jest nieco mniejsza.
16. Inwokacja- wezwanie imienia bożego dla zapewnienia powodzenia temu co dalej napisze, może być werbalna(słowna) lub symboliczna, np. znak krzyża
17. Kto wynalazł Wahadło 1584 (Galileusz)
18. Dokumenty Merowińskie Dzielimy je na praecepta (dotyczą nadań, potwierdzeń stanu posiadania oraz zwolnień od świadczeń) oraz na placita / iudicia (wyroki sądowe).
19. Korzec krakowski korzec krakowski - 43,7 litra
20. Kwanterion - składka czteroarkuszowa używana w kodeksach. Później ogólnie składka.
21. Kto wydał atlas Flavio z Positano
22. Abrewiacja per se - inaczej skrót wyrazu w piśmie. Słowo abrewiacja służy do nazywania skrótów w dawnych rękopisach, w innych kontekstach nie jest używane
23. Sfragistyka jedna z nauk pomocniczych historii, zajmującą się badaniem pieczęci jako źródeł historycznych, a także ich historią, powstawaniem itp.
24. Topica
25. Metryka koronna w dawnej Polsce księgi wpisów akt, dokumentów i listów wychodzących z kancelarii monarchy prowadzone od początków XV wieku do 1795 roku.
26. Kto wynalazł druk - Gutenberg
27. Recensio Recenzja (z łac. recensio oznaczającego `spis ludności, przegląd', w jęz. pol. za pośrednictwem niem. Recension) - analiza i ocena dzieła artystycznego, publikacji naukowej, projektu,przewodnika, poradnika, wystawy, przedstawienia teatralnego, publikacji multimedialnej, filmu, przemówienia, meczu, mszy, gry komputerowej itp. Pełni funkcję informacyjną, wartościującą i postulatywną, nakłaniającą lub zniechęcającą.Recenzja odnosi się do aktualnych zjawisk artystycznych i naukowych. Jest gatunkiem o schematycznej strukturze: zawiera elementy informacyjne, analityczno-krytyczne i oceniające. Kompozycja recenzji jest dostosowana do wymogów tematycznych dzieła, określonego odbiorcy, specyfiki medium, w którym recenzja jest publikowana. Krytyczne lub pozytywne omówienie utworu artystycznego lub naukowego, którego celem jest poddanie ocenie wartości tego dzieła w oparciu o powszechnie przyjęte kryteria lub w sposób czysto subiektywny.
28. Miesiące księżycowe - Obliczenie czasu, jaki potrzebuje Księżyc na wykonanie pełnego obiegu Ziemi. Długość przeciętnego miesiąca kalendarzowego (1/12 roku) wynosi natomiast ok. 30,4 dnia.
29. Kryptograf specjalista w dziedzinie kryptografii
30. Trop termin z zakresu retoryki, oznaczający zastąpienie pewnego słowa lub wyrażenia innym - dla większej obrazowości, wyrazistości i skuteczności przekazu słownego.
Grupa ??
1 Kto napisał podręcznik NPH? Józef Szymański
2 Mapy w systemie triangulacyjnym? - kiedy pierwsza w polsce?
3 Czym różnił się złoty polski o czerwonego w XVI w?
5 Zasada proweniencji archiwalnej? zdefiniowana została w 1898 roku przez Samuela Mullera, Johana Adriana Feitha i Roberta Fruina. Jest to naczelna i naturalna zasada archiwalna, stosowana powszechnie. Została zaakceptowana w 1910 przez I Międzynarodowy Kongres Archiwistów i Bibliotekarzy w Brukseli.
Zasada proweniencji jest to poszanowanie związku zachodzącego między:
aktami zespołu archiwalnego a kancelarią, która ów zespół utworzyła,
poszczególnymi dokumentami zespołu lub jego części między sobą.
7 Nowy charakter polski?
8 Gdzie - Orzeł biały w koronie na czerw. tle?
10 Kiedy zaczynał się nowy rok w erze dionizyjskiej? od r. 1n.e.
11 Ile piwa w Krk a ile w Wawie?
12 Denar?
13 Antykwa? pismo humanistyczne - bardzo obszerne pojęcie, oznaczające kroje pisma opartego na alfabecie łacińskim
14 Kursywa? używanie znaków pisarskich w postaci pochylonej, przy czym jego stosowanie odnosi się zarówno do pisma ręcznego (także w alfabetach wcześniejszych niż łaciński)
17 Fraktura? odmiana pisma gotyckiego o liniach ostro łamanych i zawiłych ozdobach, powstała ze szwabachy w XVI w.
18 Falerystyka? to nauka o odznaczeniach, czyli znakach o ustalonych formach, przyznawanych jako nagroda za wybitne czyny lub zasługi indywidualne lub zbiorowe.
19 Zasada pokrewieństwa?
20 Virtuti militari - kiedy? Stanisław August Poniatowski ustanowił order Virtuti Militari w 1792
21 Metryka koronna? Księgi wpisów akt, dokumentów i listów wychodzących z kancelarii monarchy, prowadzone od XV w. do 1795 r.
23 Jaką jednostką mierzono sukno w średniowiecznym Krakowie?
24 Falsyfikat dyplomatyczny? to dokument, który chce uchodzić za coś innego, niż to czym jest w rzeczywistości . Jeżeli falsyfikat chcę wprowadzić nas w błąd, nazywamy go fałszerstwem.
25 Kalenda?w kalendarzu rzymskim pierwszy dzień każdego miesiąca.
26 Eschatokół? to protokół końcowy (atestacja datacja i aprekacja)
27 Portolany? inaczej portulany, dawne morskie mapy kompasowe z XIII-XIV w., przedstawiające kontury lądów i mórz na podstawie siatki róży wiatrów.
29 Kolory heraldyki? Niebieski, czerwony, purpurowy, czarny, zielony
pytania grupy G
1 Co to jest oryginał to dokument w formie w jakiej wyszedł od wystawcy za jego wiedzą i z jego woli. Spełnia on wszystkie zalety środka dowodowego .
2 co to jest rotulus
3 kiedy powstał kalendarz rewolucyjny wprowadzony we Francji(pocz. 22 IX 1792 — dzień proklamowania republiki); 1806 zniesiony przez Napoleona I, 1871 na krótko przywrócony przez Komunę Paryską; dzielił rok na 12 miesięcy po 30 dni i miał 5 (lub 6) dni uzupełniających na jego końcu; miesiąc, zamiast tygodni, miał 3 dekady.
4 kto wymyślił busole Flavio z Positano
5 krytyka
6 kiedy zaczęto stosować tusz pieczętny
7 inwentarz realny
8 sztandar będący znakiem oddziału, stowarzyszenia, miasta, szkoły, instytucji itp. Składa się z płata i drzewca zakończonego głowicą. Płat ma różne wzory na obu stronach, przeważnie obszyty jest frędzlą i przymocowany do drzewca skórzanym rękawem i ozdobnymi gwoździami. Pod głowicą wiązane są wstęgi i szarfy w barwach narodowych lub orderów i odznaczeń, którymi posiadacz sztandaru został odznaczony. Pod wstęgami mogą być mocowane odznaki odznaczeń. Sztandar, podobnie jak chorągiew, występuje w jednym egzemplarzu.
9 narysować znak urodzony gwiazdka
10 ile stopni ma zodiak 30
13 bulla
15 starszy futank ? nie mogę się doczytać xD
16 bordiura w iluminatorstwie książkowym jest to dekorowany pas okalający tekst znajdujący się na karcie księgi.
17 portola
18 brachygrafia nauka będąca działem paleografii. Zajmuje się badaniem i rozszyfrowywaniem skrótów.
19 dyspozycja
21 inwentarz realny zespołu archiwalnego
22 numizmatyka jedna z nauk pomocniczych historii. Zajmuje się badaniem monet, banknotów i innych znaków pieniężnych pod względem historycznym, estetycznym, a także technicznym.
23 legenda na monecie oznacza napisy znajdujące się na monecie. Najczęściej spotykamy legendę otokową, pojedyńczą lub rzadziej podwójną. Na takich monetach napis otacza portrety, herby lub inne wyobrażenia umieszczone w centrum pola monety.
24 ile groszy liczył w 1528 złoty polski 30gr
28 potulus
29 łan chełmiński 16,8 ha
i coś z jakimiś garncami ile garnców miała miarka krakowska albo coś takiego
oryginał- dokument w formie, w której wyszedł od wydawcy za jego wiedzą i z jego woli. spełnia on wszystkie zalety środka dowodowego.
było od kiedy był futhark
wg. Szymańskiego 4 grosze srebrne wchodziły na jedną złotówkę srebrną lub 30 groszy miedzianych
pytania grupy F chyba :)
1. Co to ligatura połączone litery w postaci jednego wspólnego, nowego znaku
5.Co to jest majuskuła pismo, którego trzonki mieszczą się w dwóch równoległych liniach. Majuskuła była punktem wyjścia dla pisma kapitałowego.
6. narysuj znak "poległ" wg. tablic genealogicznych dwa skrzyżowane miecze
7. jakie tereny obejmowała mapa kwatermistrzowska Wojska Polskiego? Tereny Królestwa Kongresowego.
8. Gdzie po raz pierwszy pojawił się talar. W Czechach (koniec XV w.) / Austria i Saksonia.
9.Jaki władca Polski jako pierwszy wybijał złotą monetę Władysław Łokietek XVII/ XIV
10. ile kwart liczył korzec krakowski 4/ 128?
11. ile wynosił łan frankoński 25 ha
14. czym jest dokument publiczny czyli taki, którego walorów prawnych nie było można podważyć, bez stwierdzenia, że jest podrobiony. Autentyczność takiego dokumentu stwierdzała sigillum authenticum, czyli pieczęć autentyczna, której używać mógł monarcha, papież, biskupi i kapituły katedralne.
17. w którym wieku pojawiła się w Polsce kancellareska XVI
18. czym jest zasada pertunencji terytorialnej zakłada, że akta wytworzone przez urząd działający na określonym terytorium, przynależą do tegoż samego terytorium.
19.czym zajmuje się toponomastyka- dział językoznawstwa zajmujący się badaniem znaczenia i pochodzenia nazw geograficznych.
20. co to jest kodykologia- niekiedy zwana też rękopisoznawstwem, zajmuje się badaniem materiału, formy i treści rękopisu.
21. co to jest heraldyka zajmuje się badaniem rozwoju i znaczenia oraz zasadami kształtowania się herbów. Wywodzi się od słowa herold - oznaczającego urzędnika dworskiego, wywołującego nazwiska rycerzy biorących udział w turniejach.
22. w którym wieku opracowany został kalendarz juliański 709 r opracowany na życzenie Juliusza Cezara przez astronoma greckiego Sosygenesa
23. co to jest inicjał litera rozpoczynająca rozdział lub wydzielone części tekstu, która z całości wyróżnia się wielkością, kształtem, kolorem lub ozdobami. W średniowieczu inicjał zdobił stronę rękopiśmiennej książki. Wykonywaniem inicjałów, zdobieniem ręcznym ( miniatury), jak też przepisywaniem ksiąg zajmowali się zakonnicy. Inicjały dzielą się na inicjały figuralne (wypełnienie litery postaciami ludzkimi lub nawet całymi scenami) oraz inicjały ornamentalne (ozdoby geometryczne albo motywy roślinne i zwierzęce).
24. co to jest martyrologia najstarszy gatunek hagiograficzny, wiąże się ze starochrześcijańskimi listami, wykazami męczenników. Martyrologia jest kompilacją elementów kalendarzowych i krótkiej informacji o śmierci męczennika.
25. co to jest koicja jest związkiem dwojga ludzi odmiennej płci, zawartym dla spłodzenia i wydania na świat potomstwa. Koicja jest najczęściej wynikiem małżeństwa. Stosunki genealogiczne wynikające z koicji i małżeństwa nazywamy powinowactwem.
28. jak powstaje enklawa terytorium otoczone ze wszystkich stron terytorium lądowym innego państwa. Jeżeli stanowi ono część jakiegoś państwa to jest ono jego eksklawą. Terminów "enklawa/eksklawa" używa się także dla określenia tego typu terytoriów w skali subnarodowej. Terminu "enklawa" używa się także w przypadku, gdy teren jednego rodzaju jest otoczony terenem innego rodzaju
29. pierwszy znak zodiaku przy przesileniu wiosennym Baran
30. co to jest literae są to litery A, B, C, D, E, F i G oznaczające dany rok kalendarzowy w zależności od pierwszego dnia danego roku, co pomaga znaleźć dzień tygodnia dla daty, a także obliczyć Wielkanoc.
Zwykłe lata są oznaczane pojedynczymi literami, które oznaczają, który dzień wypada w niedzielę. Natomiast lata przestępne - literami podwójnymi.