LEKI PRZECIWWIRUSOWE

W chwili obecnej nie ma środków „niszczących” wirusy - stosowane w praktyce środki mogą jedynie zapobiegać zakażeniu poprzez zahamowanie absporcji wirusa na powierzchni komórki, wnikania do jego wnętrza komórki, transkrypcji i translacji składające się na procesy replikacji wirusa w komórce. Większość chorób wirusowych leczymy objawowo(leki przeciwgorączkowe, zapobiegające wtórnym zakażeniom) podstawowe znaczenie ma immunoterapia większość leków przeciwwirusowych głównie łagodzi objawy i zmniejsza śmiertelność. Zakres działania tych leków jest zwykle wąski i ograniczony do jednego gatunku a nawet odmiany wirusa

I.Wakcynoterapia:

Polega na aktywnej immunizacji organizmu przez podawanie szczepionek, która odgrywa ważną rolę w profilaktyce wielu chorób

II.Seroterapia:

Polega na pasywnej immunizacji przez podawanie preparatów gammaglobulin stosujemy je u chorych z niedoborami immunologicznymi(leczniczo) i u osób mających kontakt z chorobami zakaźnymi np. ciężarnych po kontakcie z różyczką u osób po kontakcie, u osób po kontakcie z wirusowym zapaleniem wątroby typu A

Preparaty:

Immunoglobuliny nieswoista:

• Gamma - Globulina ludzka i.v i.m

• Pentaglobin i.v

Immunoglobuliny swoista:

• Cytotect i.v

• Gamma anty HBs 200 1000

• Vartiect

III.Terapia interferonem:

Interferony są to małocząsteczkowe glikoproteiny wytwarzane przez komórki organizmu zakażonego wirusem lub pobudzona przez indukcje interferonu. Wyróżniamy trzy typy interferonu: alfa, beta i gamma. Interferon działa przeciwwirusowo hamuję wewnątrz komórkową syntezę(hamowanie translacji wirusowego m - RNA) RNA i DNA wirusowego, a tym samym namnażanie się wirusa. Interferon alfa jest stosowany w zakażeniach wirusem opryszczki(HSV - 1 HSV - 2) w zakażeniach półpaścem i cytomegalowirusem, a coraz większe znaczenie odgrywa w leczeniu przewlekłych zapaleń wątroby wywołanych HBV i HCV

LEKI PRZECIWWIRUSOWE

Leki stosowane w zakażeniach wirusami Herpes

Zakażenia wirusami Herpes simplex typu 1 lokalizują się w jamie ustnej w obrębie twarzy tułowia i kończyn w przełyku i mózgu. Zakażenia wirusami Herpes simplex typu 2 lokalizują w narządach płciowych, odbycie, skórze(rąk) i oponach mózgowych w obu przypadkach zakażeń może być pierwotne lub wynikające z ujawnienia się zakażeń utajonych. Głównymi jednostkami chorobowymi są:

• Opryszczka zwykła(Herpes simplex)

• Opryszczka wargowa(Herpes labialis)

• Opryszczka narządów płciowych(Herpes genitalis)

Nieco odmienną postacią zakażenia wirusami Herpes(typu Varicelle zoster) jest półpasiec wykazujący wiele podobieństw do herpes simplex

I.Idoksurydyna:

Działanie: jest to antymetabolit tymidyny(gdzie grupa metylowa została zastąpiona jodem) co umożliwia wbudowanie tej cząsteczki do DNA(zahamowanie replikacji wirusa) nie hamuje wirusów RNA nie działa wybiórczo dlatego stosowany miejscowo

Zastosowanie: stosowanych jest w świeżych i nawrotowych opryszczkowych zapalenia rogówki

Preparaty: Dendrid krople do oczu 0,1%

II.Tromantadyna:

Jest pochodną amantadyny działający na HSV(hamuje tworzenie kapsydu wirusa z elementów białkowych)

Działania niepożądane: często wywołuje alergie kontaktowe

Zastosowanie: leczenie miejscowe opryszczki

Preparaty: Viru - Merz maść 1%

III.Acyklowir

Działanie: jest analogiem dezoksyguanozyny wnika wybiórczo do komórek zakażonych wirusem Herpes ulega następie fosforylacji przy udziale wirusowej kinazy, co powoduje zahamowanie replikacji DNA wirusa. Przenika łatwo do tkanek również do OUN wydala się przez nerki z moczem głównie w postaci niezmienionej

Działanie niepożądane: jest dość dobrze tolerowany niekiedy powoduje po podaniu przejściowe zwiększenie stężenia mocznika i kreatyniny oraz aktywość AspAT i AlAT we krwi, zaburzenia neurologiczne i zapalenie żył w miejscowym podawaniu

Zastosowanie: stosowany przede wszystkim w zakażeniach wirusami opryszczki i półpaśca u osób ze zmniejszoną odpornością immunologiczną(np. po przeszczepach) podanie acyklowiru zapobiega uaktywnieniu się wirusów HSV i WZW

Przeciwwskazania: w ciąży w okresie laktacji i uszkodzeniach nerek

Preparaty: Heviran, Zovirax Antivir tabl.

IV.Famcyklowir:

Działanie: jest nieaktywnym prekursorem leku przeciwwirusowego pencyklowiru(hamuje replikacji DNA wirusów grupy herpes)

Zastosowanie: przede wszystkim półpaścu i zakażeniach wirusem opryszczki zwłaszcza w przypadku oporności na acyklowir

Działanie niepożądane: powodować uczucie zmęczenia, bóle głowy oraz nudności

Przeciwwskazania: nie stosować w okresie laktacji u dzieci oraz w wypadku nadwrażliwości na leki

Preparaty: Famvir tabl.

V.Gancyklowir

Działanie: jest pochodną acyklowiru o działaniu na wirusa cytomegalii działa jednak mniej swoiście od acyklowiru

Działania niepożądane: może powodować uszkodzenie szpiku kostnego, wzrost aktywności AspAT i AlAT oraz wzrost stężenia kreatyniny i dolegliwości ze strony układu pokarmowego

Zastosowanie: stosowany jest w przypadkach zakażeń CMV zwłaszcza w AIDS i innych stanach zmniejszonej odporności

Preparaty: Cymevene amp.

VI.Foskarnet

Działanie: nowy lek stosowany wyłacznie u pacjentów AIDS i cytomegalii, gdy istnieją przeciwskazania do leczenia gancyklowirem oraz miejscowo w leczeniu HSV - 1 HSV - 2

Działania niepożądane: dość toksyczny zaburzenia czynności nerek, hipoglikemię, hipo - lub hiperkalcemię, nudności, wymioty i drgawki

Preparaty: Foscavir sol. Triapten maść 2%

LEKI STOSOWANE W ZAKAŻENIACH RETROWIRUSAMI

W zakażeniach retrowirusam(HIV) stosuje się przede wszystkim nukleotydowe inhibitory odwrotnej transkryptazy i wszystkie te leki mają wspólny mechanizm działania - hamują RNA - zależną polimerazę DNA(odwrotną transkryptazę) wirusa HIV. Środki te są skuteczne profilaktycznie lub bezpośrednio po ostrym zakażeniu. Pierwszym lekiem z tej grupy była zydowudyna potem didanozynę zalcytabinę stawudynę. Kolejną grupą leków są nerwirapina oraz delawirdyna(ich zastosowanie ogranicza fakt szybkiego wytwarzania oporności wirusowej). Ostatnią grupą leków są inhibitory proteazy, których mechanizm działania opiera się na wiązaniu się z wirusową proteazą, która odgrywa kluczową rolę w „dojrzewaniu” wirusa. Ponieważ działają one na inną fazę cyklu życiowego wirusa często stosowane są z nukleotydowymi inhibitorami odwrotnej transkryptazy są one dobrze tolerowane i należą do nich indinawir, nelfinawir, ritonawir i saquinawir

I.Zydowudyna:

Działanie: jest to analog azydotymidyny wchłania się szybko z przewodu pokarmowego choć występują różnice osobnicze, związane z efektem pierwszego przejscia; wydala się w 60 - 90% z moczem

Działania niepożądane: działa toksycznie na szpik(niepożądane skutki hematologiczne można zmiejszyć przez podanie GM - CSF), wywołuje ze strony przewodu pokarmowego(utrata apetytu, nudności, wymioty) i układu nerwowego(zawroty i bóle głowy)

Zastosowanie: jest pierwszym lekiem, który zastosowany w przebiegu AIDS wydłuża czas przeżycia choroby. Często stosowany w leczeniu skojarzonym z acyklowirem lub interferonu alfa, a także z innymi dideoksynukleozydami.

Ostatnio wprowadzony do leczenia zalcytabinę, którego mechanizm jest podobny do działania zydowudyny i jest on stosowany w monterapii AIDS jako leczenie alternatwyne do zydowudyny lub w terapii skojarzonej z tym lekiem.

Preparaty: Azovir Retrovir kaps. Hivid tabl.

LEKI STOSOWANE W ZAKAŻENIACH INNYMI WIRUSAMI

I.Amantadyna:

Działanie: wyłącznie na wirusy typu A₂ hamuje on absorpcję wnikanie i opłaszczanie i namnażanie się wirusa A₂ grypy. Podawanie daje 70 - 90% zabezpiecza przed zakażeniem grypą działa również na układ dopaminowy - zastosowanie w chorobie Parkinsona łatwo się wchłania po podaniu p.o wydala się w 90% z moczem w niezmienionej formie

Działania niepożądane: na ogół dobra tolerancja może wywoływać zaburzenia czynności OUN(bóle głowy, zaburzenia myślenia, halucynacje, lęki, bezsenność, hipotensję ortostatyczną) zaburzenia gastryczne

Przeciwwskazania: w ciąży, padaczce i chorobie wrzodowej

Preparaty: Viregyt K tabl. Amantix tabl.

II.Rybawiryna:

Działanie: polega na hamowaniu syntezy nukleotydów guaninowych, a także polimerazy RNA. Działa na większość wirusów DNA i RNA, a zwłaszcza na wirusów grupy A i B, wirusa wścieklizny, HSV oraz retrowirusy. Podejmowanie są badania nad leczeniem gorączki krwotocznej(Ebola)

Preparaty: Virazole aer. Copegus tabl.

LEKI STOSOWANE W ADIS

Wirus ten powoduje zniszczenie limfocytów T(CD4) uniemożliwia im obronę przeciwko drobnoustrojom(zakażenia oportunistyczne). W leczeniu zakażeń HIV stosuję się pięć grup leków różnych kombinacjach. Ze względu na trudności terapeutyczne grupy ekspertów ustalają standardy terapeutyczne co 6 mięsięcy:

• Nukleozydowe inhibitory odwrotnej transkryptazy(NRTI) - zydowudyna, didanozyna, zalcytabina, stawudyna, lamiwudyna, abakawir, emtrycytabina

• Nukleotydowe inhibitory odwrotnej transkryptazy(NtRTI) - tenofowir

• Nukleozydowe inhibitory odwrotnej transkryptazy(NNRTI) - newirapina, delawirdyna, efawirenz

• Inhibitory proteaz(IP) - indinawir, rytonawir, sakwinawir, nelfinawir, amprenawir, fosamprenawir, lopinawir, tipranawir

• Inhibitory fuzji

I.Didanozyna(ddJ) - lek o identycznym mechanizmie działania, silniejszym działaniu przeciwwirusowym i mniejszej toksyczności niż AZT, wywołuje jednak czasem groźne zapalenie trzustki stosuje się ją co 12 godzin

II.Stawudyna(4dT) - nukleozydowy analog tymidyny stosowany w monoterapii ADIS; skuteczność wątpliwa

III.Lamiwudyna(3TC) - nukleozydowy analog cytydyny działa na różne postacie HIV wykazuje synergizm z zidowudyną oznacza się stosunkową małą toksycznością

IV.Inhibitory proteaz - Proteaza HIV - 1 enzym ten rozkłada białko komórek gospodarza dostarczając w ten sposób materiałów budulcowych dla wirusa zablokowuje jej powoduje zahamowanie rozwoju wirusa:

• Sanchinawir - analog peptydowy słabo wchłania się z przewodu pokarmowego łatwo wytwarza się oproność(z tego powodu głównie stosowany w terapii skojarzonej z zidowudyną lub z zalcytabiną) jest dobrze tolerowany - może jednak wywołać wystąpienie lub ujawnienie się cukrzycy lub(rzadziej) niedokrwistość hemolityczną

• Ritonawir i indanawir - oba leki dobrze wchłaniają się z jelit są silnymi inhibitorami stosowane w leczeniu skojarzonym z dideoksyrybonukleozydami. Wywołuje często objawy niepożądane na szczęście o niegroźnym charakterze. Mogą wywołać interakcje z wieloma lekami

• Nelfinawir - najlepiej tolerowany z inhibitorów proteaz HIV. Stosowany jest podobnie jak inne inhibitory w terapii skojarzonej.

LEKI STOSOWANE W WZW TYPU B(Lamiwudyna(Zefix), entekawir(Baraclude), adefovir dipivioxil(Hepsera), Telbiwudyna(sebivo), PegIFN alfa 2a(Pegasys), IFN alfa 2b(IntronA)

LEKI STOSOWANE WZW TYPU C(terapia skojarzona PegIFN alfa 2a z rybawiryna lub PegIFN alfa 2b(Pegintron) z rybawiryna) w trakcie badań klinicznych jest albinterferon(AlbIFN alfa 2b) w skojarzeniu z ryboflabioną)

---