LEKI PRZECIWGRZYBICZE
A) ANTYBIOTYKI PRZECIWGRZYBICZE:
Grizeofulwina:
stosowany zewnętrznie nie działa przeciwgrzybiczo, nie działa także na Candida albicans i bakterie,
stosowany wyłącznie w zakażeniach grzybiczych skóry, włosów i paznokci (ma wąski zakres działania),
mechanizm działania jest złożony (hamuje biosyntezę chityny oraz hamuje biosyntezę RNA), wykazuje dodatkowo działanie przeciwzapalne,
liczne działania niepożądane: bóle głowy (15%), zaburzenia żołądkowo-jelitowe,
nie powinien być stosowany w ciąży (działanie mutagenne) oraz u osób starających się o dziecko (też mężczyzn).
Nystatyna:
antybiotyk polienowy otrzymywany biosyntetycznie ze szczepu promieniowca Streptomyces nursei,
działa grzybostatycznie lub grzybobójczo (zależnie od stężenia),
skuteczna w leczeniu miejscowych grzybic i zakażeń drożdżakowych (m.in. Candida albicans),
nie działa na bakterie i pierwotniaki,
mechanizm działania polega na uszkodzeniu błony komórkowej grzybów,
lek nie wchłania się z p.pok., dlatego stosowany jest doustnie tylko w leczeniu grzybic p.pok.
(w formie tabletek lub zawiesiny, zawiesina może być stosowania także do pędzlowania),
stosowana także dopochwowo (tabl.dopochwowe),
działania niepożądane: nudności, wymioty, w większych dawkach biegunka.
Amfoterycyna B:
antybiotyk polienowy, działa grzybobójczo lub grzybostatycznie zależnie od stężenia, jest podstawowym antybiotykiem w leczeniu grzybic narządowych,
mechanizm działania polega na uszkadzaniu błony komórkowej grzybów,
źle wchłania się z p.pok., stosowana doustnie działa tylko miejscowo (jak nystatyna), w zakażeniach układowych stosowana jest dożylnie (wlew),
działania niepożądane: jest bardzo toksyczna, może powodować reakcje uczuleniowe (rzadko wstrząs), hipertermię, bóle głowy, spadki ciśnienia, zaburzenia żołądkowo-jelitowe, czasami uszkodzenie wątroby,
najistotniejsze jest jednak jej działanie nefrotoksyczne (80%),
tzw. amfoterycyna liposomalna (preparat AmBisome) - lek w tej postaci jest włączana do fosfolipidów, przez co osiąga większe stężenia w osoczu i jest mniej toksyczna (szczególnie na nerki).
Natamycyna:
antybiotyk przeciwgrzybiczy i przeciwdrożdżakowy stosowany w leczeniu grzybic pochwy, przewodu pokarmowego, jamy ustnej oraz skóry,
przy podawaniu doustnym mogą wystąpić wymioty, nudności lub biegunka (brak doustnych preparatów na rynku).
1
B) SYNTETYCZNE LEKI PRZECIWGRZYBICZE:
Liczna grupa leków o różnej budowie i mechanizmie działania, największe znaczenie mają pochodne imidazolu
(klotrimazol, ekonazol, ketokonazol, mikonazol) oraz pochodne triazolowe (flukonazol i itrakonazol).
Mechanizm działania:
polega na uszkodzeniu błony cytoplazmatycznej grzybów przez zahamowanie biosyntezy ergosterolu (związek należący do grupy witamin D - prekursor witaminy D2),
szeroki zakres działania przeciwgrzybiczego i przeciwdrożdżakowego leków tej grupy,
niektóre z nich są stosowane miejscowo (klotrimazol, ekonazol), inne także w leczeniu grzybic układowych
i narządowych (ketokonazol, itrakonazol, flukonazol).
Ketokonazol:
stosowany w leczeniu układowych i powierzchniowych grzybic, ma szeroki zakres działania (stosowany w przypadkach opornych na inne środki),
hamuje syntezę steroidów w komórkach grzybów (ale też u ludzi),
łatwo wchłania się z p.pok., może powodować uszkodzenia wątroby.
Klotrimazol:
stosowany w leczeniu drożdżycy i rzęsistkowicy pochwy (tabl.dopochwowe) oraz w zakażeniach skóry
(krem, płyn),
podobne zastosowanie ma ekonazol.
Mikonazol:
obecnie rzadko stosowany w leczeniu zakażeń układowych, głównie stosowany miejscowo.
Flukonazol:
dobrze wchłania się z p.pok. i dobrze przenika do tkanek,
stosowany w drożdżycach pochwy (w pojedynczej dawce - 150mg), błon śluzowych jamy ustnej, gardła i innych (w dawce 50mg przez 14-30 dni, w cięższych zakażeniach w dawce 100mg), w grzybicach układowych
(początkowo nawet w dawce 400mg, później 200mg), a także w zakażeniach skórnych oraz zapobiegawczo
(u chorych leczonych chemio- lub radioterapią, obecnie także w profilaktyce zakażeń wywołanych
antybiotykoterapią),
stosunkowo mało toksyczny (rzadko nudności, bóle głowy, brzucha, skórne odczyny uczuleniowe, bardzo rzadko działanie nefro- i hepatotoksyczne), przeciwwskazany w ciąży i w wieku reprodukcyjnym (gdy nie jest stosowana skuteczna antykoncepcja).
Itrakonazol:
bardzo szeroki zakres działania, bardzo skuteczny w grzybicach powierzchniowych jak i układowych,
w grzybicy paznokci stosowany pulsacyjnie (ponieważ silnie gromadzi się w keratynie paznokci),
działania niepożądane głównie ze strony p.pok., lek jest przeciwwskazany w ciązy, okresie laktacji i u dzieci,
wpływa na cytochrom P450 (interakcje z wieloma lekami).
Terbinafina:
należy do grupy tzw. alliloamin, mechanizm działania polega na hamowaniu epoksydazy skwalenowej, co wywołuje niedobór ergosterolu w błonach komórkowych,
działa grzybobójczo, stosowany w grzybicach skóry i paznokci (też doustnie), działa na drożdżaki,
dobrze tolerowany (rzadko zab.p.pok.), przeciwwskazany w ciąży.
2