Hormony nadnerczy: A)kory-stanowią pochodne cholesterolu. Dzielą się na 3 zasadnicze grupy różniące się pod względem budowy chemicznej, roli w organizmie i mechanizmów kontrolujących wydzielanie.- Glikokortykoidy: zasadnicze hormony glikokortykoidowe to kortyzol i kortykosteron. Wydzielane do krwi wiążą się z białkami osocza. Kortyzol wiąże się z białkiem  należącym do frakcji alpha-globulin, czyli trnskortyną, lub globuliną wiążącą kortyzol. Glikokortykoidy utrzymują prawidłową pobudliwość mięśni poprzecznie prążkowanych szkieletowych, mięśni gładkich i mięśnia sercowego. Zwiększają wydzielanie soku żołądkowego i zwiększają w nerkach przesączanie kłębuszkowe, współdziałając w wydalaniu wody  z organizmu.- Mineralokortykoidy: najważniejszy jest tu aldosteron. W przeciwieństwie do glikokortykoidów wydzielanie jego jest regulowane w przewadze przez inne czynniki poza ACTH. Mineralokortykoidy zwiększają e częściach dalszych kanalików nerkowych resorpcje zwrotną jonów sodowych z moczu pierwotnego i jednocześnie zwiększają  wydzielanie jonów potasowych. Podobnie działają na ślinianki i gruczoły w błonie śluzowej żołądka.- Androgeny- zasadniczym hormonem tej grupy jest dehydroepiandrosteron- DHEA. Pod wpływem androgenów przyśpieszeniu ulega synteza białek i wzrost organizmu oraz rozwijają się niektóre drugorzędowe cechy płciowe o typie męskim.B)rdzenia- Rdzeń nadnerczy wydziela aminy katecholowe. Najwięcej bo około 80% adrenaliny, w około 20% noradrenaliny i najmniej dopaminy. Hormony te wywierają wpływ na komórki innych tkanek, działając poprzez alpha- i beta- receptory adrenergiczne znajdujące się w błonie komórkowej- Adrenalina wydzielona do krwi przez rdzeń nadnerczy wywołuje
rozszerzenie naczyń krwionośnych w m. Szkieletowych oraz zwężenie naczyń w skórze, w błonach śluzowych i w narządach jamy brzusznej* przyśpieszenie częstości skurczów serca, zwiększenie pojemności wyrzutowej serca i podwyższenie skurczowego ciśnienia tętniczego krwi.

                          Gruczoł tarczowyZasadniczym hormonem tarczycy jest tyroksyna- T4, trijodotyronina-T3. Czynność gruczołu tarczowego związana jest z : * wychwytywaniem jodu nieorganicznego i aminokwasu tyrozyny z krwi krążącej przez komórki nabłonka pęcherzyków tarczycy * syntezą T3 i T4 wewnątrz komórek nabłonka pęcherzyków tarczycy * magazynowanie hormonów T3 i T4 wewnątrz pęcherzyków tarczycy w postaci związanej z tyreoglobuliną.- Kalcytonina- jest to hormon peptydowy wytwarzany w komórkach przypęcherzykowych gruczołu tarczowego. Zwiększona zawartość jonów wapniowych we krwi pobudza te komórki do wydzielania kalcytoniny, zwrotnie zmniejszając zawartość jonów wapnia we krwi.

JajnikiHormony jajnika dzielą się na 2 grupy: estrogeny i progesteron. Obie te grupy są pochodnymi cholesterolu- Estrogeny działają na błonę śluzową macicy- wywołują jej rozrost w fazie folikularnej cyklu miesiączkowego, zaś w fazie lutealnej pobudzają gruczoły śluzowe macicy do wydzielania śluzu. Działają na błonę mięśniową macicy i jajowodu- powodują przerost mięśni gładkich, zwiększają ich pobudliwość i ukrwienie. Estrogeny wpływają na  drugorzędne cechy płciowe- na ich rozwój, powiększa się pochwa, wzrastają gruczoły sitkowe.- Progesteron- jest wytwarzany przez komórki ciałka żółtego w jajnikach w fazie lutealnej cyklu miesiączkowego. Progesteron działa na macice antagonistycznie w stosunki do estrogenów. Zmniejsza pobudliwość błony mięśniowej macicy, zwłaszcza w stosunku do oksytocyny, hiperpolaryzując błonę komórkową komórek mięśni gładkich.

  JĄDRA Zasadniczym hormonem wydzielanym przez komórki śródmiąższowe w jądrach jest testosteron. Testosteron wydzielany jest do krwi osób obu płci z tym że u mężczyzn w kilkakrotnie większych ilościach niż u kobiet. Działanie testosteronu na organizm kobiet jest również maskowane występowaniem estrogenów, które mają w pewnym stopniu działanie antagonistyczne w stosunku do testosteronu. Testosteron wywołuje * u mężczyzn rozwój cech płciowych męskich obejmujący wykształcenie się zewnętrznych narządów  płciowych, wzrost gruczołu krokowego, pęcherzyków nasiennych, wykształcenie się budowy ciała i owłosienia typu męskiego * U obu płci- przyśpieszenie syntezy białek, zatrzymanie wody i elektrolitów w organizmie.

WYSPY TRZUSTKOWEWyspy trzustkowe( Langerhansa) stanowią około 1% masy całej trzustki. W wyspach trzustkowych występują komórki A wydzielające glukagon, komórki B wydzielające insulinę i amyline, komórki D wydzielające somatostatynę i komórki F- trzustkowy polipeptyd.- Glukagon- jego działanie jest antagonistyczne do insuliny- Insulina działa na większość komórek w organizmie- komórki wątrobowe, mięśniowe, i tkankę tłuszczową. Pod wpływem insuliny wątroba zmniejsza uwalnianie i zwiększa wchłanianie glukozy, zmniejsza wytwarzanie mocznika, zmniejsza stężenie cyklicznego AMP i zwiększa wychwytywanie fosforanów  i potasu z krwi.

Hormony parakrynowe dyfundujące w przestrzeni międzykomórkowej oddziałują naSąsiednie komórki jako substancje regulujące.

GruczołPrzykłady hormonów                                        j Przysadka mózgowa hormony tropowe (np. hormon ad reno korty koi ropowy, htirmon  1 wzrostu, prolaklyna)                                                                                   1Pod wzgórze hormony hipoti/jotropowc |np. hormony uwalniające (np. hormon  1 uwalniający hormon tyreotropowy). hormon antydiuretyczny, oksv-  1 tocyna                                                                                                          1 Gruczoł tarczowy (tarcz.yca)tyroksyna, 3,5.3'-trójjodotyroninaNadnercza mineralokortykoidy (np. aldosteron), glikokortykoidy (np. korty-zol), kateeholaminy(np. adrenalina, noradrenalina)Przy tarczyceparaihocmonGruc/oły płciowetestosteron, eslradiol, progesteronWysepki trzustkoweinsulina, glukagon. somatostatvna

Regulacja reakcji biochemicznych. Jako regulatory hormony pobudzają albo hamują prędkość reakcji biochemicznych kontrolując aktywność enzymów i wywołując w na­stępstwie tego morfologiczne, biochemiczne oraz czynnościowe zmiany w tkankach doce­lowych. Chociaż nie stanowią one źródeł energii w reakcjach biochemicznych, modulują aktywność procesów dostarczających energię i regulują stężenie krążących we krwi substratów energetycznych (np, glukozy, kwasów tłuszczowych).

Hormony autokrynone reguluje aktywność komórek, przez które są wydzielane. serce: przedsionkowy pepiyd natriurelyc^ny (ANP),nerki: 1,25-diliycJrok.sycholekalcyferol (kaleytriol),wątroba: 25-hydroksycholekalcyferol (kalcydiol), somatomedyno.szyszynka: melatoninę,skóra: kalcyferol (witaminę Di),przewód pokarmowy: gastrynę, cholccy.slokininę (CX'K), sckreiynę, wazoakty
peptyd jelitowy (VIP).

Regulacja procesów życiowych. Hormony regulują wzrost, dojrzewanie, różnicowanie, re­generacje, reprodukcję, pigmentację, zachowanie, metabolizm i homeostazę chemiczną.Wolniejsze procesy (np. wzrost, reprodukcja, metabolizm) wymagają dłuższego okresu ciągłej stymulacji hormonalnej, w przeciwieństwie do szybkiej koordynacji pewnych funk­cji ciała, np. odruchowego skurczu mięśnia szkieletowego, wyzwalanego i kontrolowanego przez układ nerwowy.

Hormony podwzgórzowe: A)wazopresyna-  kurczy mięśnie naczyń krwionośnych i zwiększa resorpcję zwrotną wody w nerkach. W związku z tym  jest również nazywana hormonem antydiuretycznym- ADH. Wzrost ciśnienia osmotycznego krwi pobudza osmodetektory znajdujące się w okolicy jądra nadwzrokowego podwzgórza. Powoduje to uwalnianie niewielkich ilości wazopresyny z części nerwowej przysadki do krwi i zahamowanie utraty wody przez organizm. Jednocześnie zostaje pobudzony ośrodek pragnienia w podwzgórzu, który  kieruje aktywnością somatyczną człowieka prowadzącą do wypicia wody, a tym samym do obniżenia ciśnienia osmotycznego krwi.            B)oksytocyna- podrażnienie receptorów brodawki sutkowej wywołuje wydzielanie oksytocyny, która kurczy mięśnie przewodów mlecznych sutka i wydala mleko w nich nagromadzone. Podrażnienie receptorów w szyjce macicy i  w pochwie również powoduje wydzielanie oksytocyny na drodze odruchowej. Występuje to w czasie porodu. Rozciągnięcie szyjki macicy w czasie akcji porodowej na drodze odruchowej powoduje wydzielanie dużych ilości oksytocyny, która z kolei działając na błonę mięśniową macicy, wywołuje jej skurcze i postęp akcji porodowej.Hormony podwzgórza działające pobudzająco to: kortykoliberyna- CRH, tyreoliberyna- TRH, gonadoliberyna- GnRH, somatokrynina- GRH.Hormony podwzgórzowe działające hamująco to: somatostatyna- SRIF, prolaktostatyna- PIF.

  Przysadka A)część gruczołowa-występują tu komórki wydzielające hormony: hormon wzrostu-hGH  ,  prolaktynę- PRL, hormon kortykotropowy- ACTH, hormon tyreotropowy- TSH, hormony gonadotropowe.- Hormon wzrostu bierze udział w syntezie białek organizmu, przemianie węglowodanów, tłuszczów, mineralnej.- Prolaktyna- wydzielanie jej staje się bardziej aktywne w czasie snu, wysiłku fizycznego, stresu fizycznego i psychicznego. U kobiet w czasie ciąży wydzielanie prolaktyny zwiększa się, osiągając największe stężenie we krwi przed porodem. Po porodzie stężenie to zmniejsza się do wartości poprzedzających ciąże                                                                              B)część pośrednia- komórki nabłonkowe tej części wydzielają u ludzi hormony melanotropowe: alpha-MSH, beta-MSH, gamma-MSH.- Hormon melanotropowy wywołuje u ludzi zmianę w rozmieszczaniu melaniny  w skórze oraz uwalnianie wolnych kwasów tłuszczowych z tkanki tłuszczowej

---