Obturacja górnych dróg oddechowych

definicja

• termin medyczny określający zwężenie struktury anatomicznej posiadającej światło (na przykład oskrzele, naczynia krwionośne).

• W przypadku chorób przebiegających z obturacją oskrzeli dochodzi do upośledzenia przepływu powietrza w drogach oddechowych wynikającego ze zmniejszenia ich drożności, co przejawia się subiektywnym odczuciem duszności.

Opory oddechowe

• Praca mięśni oddechowych wydatkowana jest przede wszystkim na rozciągnięcie elementów sprężystych płuc (opór sprężysty) oraz pokonanie oporu przepływu powietrza w drogach oddechowych (opór dróg oddechowych). Wydatkowana jest również pokonanie tarcia między narządami przemieszczającymi się w klatce piersiowej podczas oddychania oraz ich bezwładności.

• Z punktu widzenia fizjologii oddychania najważniejszy jest opór sprężysty i niesprężysty (dróg oddechowych)

• Obturacja – typ zaburzenia sprawności wentylacji, częsty w chorobach płuc i oskrzeli, jest wywołany zwiększeniem się oporu dla przepływu powietrza w drogach oddechowych.

• W zależności od mechanizmu ograniczającego przepływ gazu wyróżnia się:

• Obturację oskrzelopochodną

• Obturację płucnopochodną

• Obturację górnego odcinka dróg oddechowych

• Obturację obwodowych dróg oddechowych

• Zespół drobnych oskrzeli

Obturacja oskrzelopochodna

• Jest wywołana procesem zapalnym błony śluzowej i warstw podśluzówkowych oskrzeli.

• Jest stanem charakteryzującym: przewlekłe zapalenie oskrzeli, astmę oskrzelową, ale występuje również w zapaleniu płuc, gruźlicy, pylicy, procesach nowotworowych, u palaczy tytoniu.

• Zwiększenie się oporu oskrzelowego jest wywołane obrzękiem błony śluzowej, nadmiernym wytwarzaniem wydzieliny (zagęszczonej i lepkiej), a przede wszystkim zwiększeniem się napięcia mięsni gładkich

Obturacja płucnopochodna

• Jest wynikiem utraty sprężystości tkanki płucnej na skutek uszkodzenia włókien kolagenowych i elastycznych oraz wtórnego zwiotczenia miąższu.

• Mała sprężystość powoduje wydechowe zapadanie oskrzelików obwodowych pozbawionych własnego rusztowania anatomicznego.

• Zwiększa się opór oskrzelowy w fazie wydechowej, co tłumaczy duszność wydechową – podstawową dolegliwość chorych na rozedmę

Przyczyny obturacji górnych dróg oddechowych

• Zaaspirowanie ciała obcego

• Guzy krtani lub tchawicy

• Obrzęk naczynioruchowy

• Ostre zapalenie nagłośni

Wskazówki rozpoznawcze

• Stridor (świst krtaniowy)

• Brak reakcji na leki rozszerzajace oskrzela

• Podwyższone PaCO2

Ciało obce w krtani

• Ciała obce dróg oddechowych są nagłymi stanami zagrożenia życia. Wymagają szybkiego rozpoznania i postępowania mającego na celu ich usunięcie. W najgorszym przypadku ciało obce zamyka światło dróg oddechowych, prowadząc w ciągu kilku minut do śmierci. Dzieje się tak w przypadku uwięźnięcia np. kęsa pokarmowego w krtani. Ciała obce gardła w postaci ości ryb znajduje się często wbite w migdałki podniebienne czy migdałek językowy. Inne, takie jak kości czy mniejsze przedmioty mogą się zatrzymywać w zachyłkach gruszkowatych. Często również w przypadku obecności ciała obcego dochodzi do obrzęku błon śluzowych, odruchowego kurczu krtani (laryngospasmus), co dodatkowo nasila dolegliwości i może prowadzić do niedrożności dróg oddechowych.

• a) Gdy poszkodowany jest przytomny

• Pierwsza pomoc polega na próbie usunięcia ciała obcego za pomocą rękoczynu Heimlicha. Można także rozpocząć pomoc od pięciu uderzeń w okolicę międzyłopatkową, a dopiero potem wykonywać rękoczyn (również pięć razy; później zabiegi te wykonuje się naprzemiennie.

Jak wykonać rękoczyn Heimlicha?

• Ratownik staje od tyłu za osobą dławiącą się i obejmuje ją pod pachami, kładąc jedną rękę zaciśniętą w pięść (powierzchnią od kciuka) w połowie odległości między pępkiem a wyrostkiem mieczykowatym, drugą rękę kładzie na pierwszej – w takiej pozycji wykonuje silne uciśnięcia w kierunku do siebie i ku górze. Te działania powodują wzrost ciśnienia w klatce piersiowej, co wspomaga naturalny odruch kaszlowy i usunięcie zalegającej wydzieliny na zewnątrz.

• b) Gdy poszkodowany jest nieprzytomny PUNKT A – udrożnienie dróg oddechowych

• Jeżli ciało obce jest widoczne należy je usunąć, jeżli nie spróbować to zrobić „na ślepo” tj. wprowadzić wzdłuż tylnej ściany gardła zgięty haczykowato palec i stara się je „wymieść”. Po tym wykonuje się rękoczyn Esmarcha i sprawdza czy poszkodowany oddycha.

• Jeżeli nie - wykonuje się dwa wdechy uważnie obserwując ruchy klatki piersiowej. Jeżeli drogi oddechowe nadal są zablokowane, konieczne jest ponowne zastosowanie rękoczynu Heimlicha

Jak wykonać rękoczyn Heimlicha u nieprzytomnego?

• Ratownik klęka nad poszkodowanym i przykłada powierzchnię dłoniową nadgarstka jednej ręki w połowie odległości między pępkiem a wyrostkiem mieczykowatym, drugą rękę kładzie na pierwszej i wykonuje uciśnięcia w kierunku do głowy i grzbietu poszkodowanego. Zaleca się pięć uciśnięć w jednym cyklu.

Astma

• Astma jest przewlekłą chorobą zapalną dróg oddechowych, w której uczestniczy wiele komórek i substancji przez nie uwalnianych

• Przewlekłe zapalenie jest przyczyną nadreaktywności oskrzeli, prowadzącej do nawracających epizodów świszczącego oddechu, duszności, ściskania w klatce piersiowej i kaszlu, występujących szczególnie w nocy lub nad ranem

• Epizodom tym zwykle towarzyszy rozlana obturacja oskrzeli o zmiennym nasileniu, często ustępująca samoistnie lub pod wpływem leczenia

• Astmy nie można wyleczyć, ale prawidłowe leczenie zazwyczaj pozwala kontrolować chorobę

Astma

Cele skutecznego leczenia astmy to:

   1) trwałe opanowanie objawów chorobowych
   2) zapobieganie występowaniu zaostrzeń
   3) utrzymywanie wydolności układu oddechowego na poziomie jak

najbardziej zbliżonym do prawidłowego
   4) utrzymywanie normalnej aktywności życiowej, w tym zdolności

podejmowania wysiłków fizycznych
   5) unikanie skutków ubocznych stosowanych leków
   6) niedopuszczenie do nieodwracalnego ograniczenia przepływu

powietrza przez drogi oddechowe
   7) niedopuszczenie do zgonu z powodu astmy

Astma

Składowe postępowania w astmie to:

   1) edukacja chorego i jego bliskich
   2) ocena i monitorowanie ciężkości astmy
   3) zalecenie unikania lub kontrolowania czynników wyzwalających

zaostrzenia astmy
   4) opracowanie indywidualnego planu leczenia przewlekłego
   5) opracowanie indywidualnego planu leczenia zaostrzeń
   6) zapewnienie stałej opieki, z regularną kontrolną oceną chorego

Astma

Ocenę i monitorowanie ciężkości astmy przeprowadza się na podstawie objawów podmiotowych :

• kaszel, świszczący oddech i duszność

• parametrów czynnościowych płuc (PEF i FEV1)

• zapotrzebowania na leki

Wykonanie spirometrii zaleca się podczas wstępnej oceny większości pacjentów z podejrzeniem astmy oraz okresowo u wybranych chorych w celu weryfikacji pomiarów PEF dokonanych za pomocą pikflometru

Astma - leki

Leki stosowane w leczeniu astmy

kontrolujące chorobę - są to leki przyjmowane stale, codziennie, pozwalające uzyskać i utrzymywać kontrolę astmy przewlekłej

      a) glikokortykosteroidy (GKS) wziewne i stosowane ogólnoustrojowo
      b) długo działające beta2-mimetyki wziewne (long-acting beta2-

adrenergic agonists - LABA)
      c) leki przeciwleukotrienowe
      d) kromony
      e) teofilina w postaci o przedłużonym uwalnianiu
      f) przeciwciała anty-IgE (s.c. co 2-4 tyg)

Astma-leki

Glikosterydy :

- zmniejszenie zapalenia dróg oddechowych

• zmniejszenie nadreaktywności oskrzeli

Skutki uboczne:

• kandydoza jamy ustnej,osteoporoza,zmiany masy ciała,zaburzenia metaboliczne

Preparaty wziewne: Beklometazon, Budesonid,Flutikazon

Preparaty doustne: Metylprednisolon,Prednison,Prednisolon

Astma-leki

Beta 2 –mimetyki

LABA-long activ beta 2 adrenergic agonists

-rozkurcz mięśni gładkich ściany dróg oddechowych

-zwiększenie oczyszczania śluzowo-rzęskowego

-zmniejszenie przepuszczalności ścian naczyń krwionośnych

Skutki uboczne:

-pobudzenie układu krążenia

-drżenia mięśniowe

Preparaty:

długodziałające: formoterol : Foradil, Oxis ,salmeterol -Serevent

krótkodziałające: fenoterol-Fenoterol,Berotec,salbutamol -Salbutamol

Zaostrzenie przewlekłej obturacyjnej choroby płuc

• U każdego chorego z przewlekłą obturacyjną chorobą płuc (przewlekłe zapalenie oskrzeli, rozedma płuc lub astma) należy podejrzewać zaostrzenie, jeśli wystąpi:

• -nasilona duszność

• -splątanie lub senność (z powodu pogłębiającej się niewydolności oddechowej)

Czynności podstawowe

• -podać tlen najlepiej przez maskę

• -można podać w nebulizacji 5 mg salbutamolu (1 ml roztworu do nebulizacji) oraz 500 ug ipratropium (2 ml w roztworze do nebulizacji) rozpuszczonych w 2 ml 0,9%NaCl lub sterylnej wody.

Badania do wykonania na cito!!!

• Rtg klp

• Ekg

• Szczytowy przepływ wydechowy przed i po podaniu leków

• Gazometria krwi tętniczej

• Posiew krwi

Napad astmy oskrzelowej

• Ostra duszność

• +świszczący oddech

Chorzy z zagrażającym zatrzymaniem oddechu

• Objawy:

• -chory wyczerpany nieefektywnym wysiłkiem oddechowym

• -cisza w klatce piersiowej

• -ciśnienie skurczowe <90 mmHg i zimna skóra

postepowanie

• Podać tlen 100% oraz 0,5-1 mg adrenaliny i.v., s.c., lub i.m.

Pozostali pacjenci

• Tlen

• Salbutamol w nebulizacji: 1 ml roztworu do nebulizacji (5 mg) rozpuszczony w 2 ml soli fizjologicznej.

• Hydrokortyzon 200 mg i.v.

• Gazometria

• Rozważyć podanie aminofiliny (jeśli nadal utrzymuje się duszność). Wtedy podajemy 250- 500 mg aminofiliny w powolnym wstrzyknięciu i.v.przez 10-15 minut.

Objawy ciężkiego napadu astmy oskrzelowej

• Chory nie potrafi mówić bez odpoczynku

• Częstość oddechów >30 /min

• Tętno >120/min

• RR skurczowe <100 mmHg

• Tętno paradoksalne >20 mmHg