Zagrożenia zdrowia psychicznego Ćwicz VIII
- stres w pracy-
- wypalenie zawodowe -
Stres
„ Stan , na który składają się silne negatywne emocje oraz towarzyszące im zmiany fizjologiczne
i biochemiczne , przekraczające normalny poziom pobudzenia „
Prof.J.Strelan
Stres
„ Stan stresu spowodowany jest brakiem równowagi pomiędzy wymaganiami
a
możliwościami jednostki co do radzenia sobie
z nimi „
Stres
jest to stan wzmożonej gotowości i nadmiernego
pobudzenia organizmu, by lepiej, skuteczniej i
efektywniej zadziałać. Nie jest to zjawisko całkiem
negatywne. Bez stresu nie potrafimy żyć. Stres można
by nazwać przyprawą życia.
jest to nieswoista reakcja mobilizująca (uaktywniająca i
przyspieszająca) pracę całego aparatu fizjologicznego I
psychicznego człowieka. Jeśli taka reakcja występuje
często, wywołuje określopsycho fizjologiczne
szkody. Tym, co wywołuje mobilizację (a więc
stresorem) może być zarówno zmiana temperatury
otoczenia, wirus, uszkodzenie ciała, jak
i emocjonalne przeżycia (lek, gniew, depresja).
Stres
Bodźce te pobudzają podwzgórze i przysadkę mózgowa, by tak stymulowały nadnercza, by one z kolei poprzez hormony kory nadnerczy przyśpieszały akcje serca i częstość oddechu, powodowały wzmożenie lepkości krwi, podwyższały poziom glukozy, cholesterolu i innych wysokoenergetycznych substancji w krwiobiegu. To wszystko dzieje się po to, by organizm człowieka w sytuacjach stresowych umiał przygotować się do walki bądź do ucieczki
Stres w medycynie jest stanem, który przejawia się swoistym zespołem składającym się z nieswoistych zmian wywołanych w całym układzie biologicznym człowieka przez czynnik stresujący.
Zjawisko stresu wg. Selye'go (1960) przebiega w trzech fazach, a mianowicie:
1.Stadium reakcji alarmowej - początkowa, alarmowa reakcja zaskoczenia i niepokoju z powodu naszego niedoświadczenia i konfrontacji z nową sytuacją
Faza mobilizacji:
a. Faza szoku: spadek ciśnienia, temperatury
b. Faza przeciwdziałania szokowi , podjęcie
przez organizm aktywnych wysiłków
obronnych, wzrost ciśnienia krwi,
temperatury ciała
2.Stadium odporności kiedy nauczyliśmy się skutecznie i bez nadmiernych zaburzeń radzić sobie ze stojącym przed nami zaburzeniem.
Faza przystosowania; jednocześnie organizm słabiej toleruje działanie szeregu innych bodźców, poprzednio nieszkodliwych
3. Stadium wyczerpania uogólnione pobudzenie całego organizmu, podobnie jak w stadium reakcji alarmowej, które jednak nie służy już zwalczaniu stresora, jest natomiast wskaźnikiem rozregulowania funkcji fizjologicznych i utraty zdolności obronnych przez organizm; zużycia zapasów energii, prowadzące do zmęczenia .
Jest to stadium wypalenia.
PRZYCZYNY STRESU W PRACY:
Większość ludzi napotyka w pracy podobne problemy, ale każdy czynnik stresujący podlega zróżnicowaniom pod względem stopnia nasilenia i znaczenia.
Osobowość pracownika łagodzi lub potęguje napięcie. Pewne czynniki, powszechnie uważane za stresujące, stanowią utrudnienie nie tylko dla jednostki, ale i jego firmy.
Z najczęściej przytaczanych przyczyn stresu w miejscu pracy jest sama praca.
PROBLEMY DOTYCZĄCE PRACY:
RZECIĄŻENIE PRACĄ: występuje wtedy, gdy mamy albo za dużo pracy, albo, gdy powierzono nam zbyt trudne zadanie. Najczęściej skarżymy się na wydłużony czas pracy kosztem czasu wolnego i higienicznego trybu życia, co nie wychodzi nam na zdrowie
PRACA ZMIANOWA: jest korzystna dla niektórych osób, lecz ogromna większość ludzi twierdzi, że to podstawowe źródło stresu w pracy. Praca zmianowa powoduje rozmaite zmiany w normalnym funkcjonowaniu organizmu. Badania przeprowadzone na ludziach pracujących na różne zmiany, wykazały, że czterokrotnie częściej występuje u nich nadciśnienie tętnicze, oraz więcej przypadków cukrzycy i wrzodów żołądka, niż w porównywalnej grupie osób, które co dzień zaczynają pracę o siódmej i kończą o piętnastej. Jeśli godziny pracy nie są regularne, nasz zegar wewnętrzny nie potrafi się do nich dostosować
PROBLEMY DOTYCZĄCE PRACY:
WYDŁUŻONY CZAS PRACY: w dzisiejszych czasach pracujemy dłużej niż dwadzieścia czy trzydzieści lat temu. Większość ludzi pracuje przynajmniej dwie, trzy godziny tygodniowo dłużej, a na stanowiskach kierowniczych dwukrotnie więcej. Lekarze w szpitalu pracują nawet po sto godzin tygodniowo, zdarza się, że nie śpią po trzydzieści sześć godzin i więcej. Pomimo korzyści finansowych i doświadczenia nieprzerwana, długotrwała praca zagraża zdrowiu. Młodsi ludzie, którzy pracują więcej, niż czterdzieści osiem godzin tygodniowo dwukrotnie częściej umierają na atak serca niż ci, którzy pracują tylko czterdzieści godzin.
PODRÓŻE I DOJAZD DO PRACY: podróże zagraniczne są przez nas często postrzegane jako atrakcyjne i kuszące, ale dla ludzi, którzy muszą podróżować służbowo, są niemałym źródłem stresu. Gdy spędza się znaczną ilość czasu poza domem, w życiu rodzinnym pojawiają się poważne zakłócenia. Stanie w korkach ulicznych, czekanie na lotniskach i zawodność transportu, bywają uciążliwe. Nieobecność w biurze może wywołać w nas niepokój, że o nas zapomnieli i pomijają przy podwyżce.
PROBLEMY DOTYCZĄCE PRACY:
ROZWÓJ TECHNIKI: kierownictwo, jak i podwładni musieli dostosować swoje metody pracy, sprzęt a często i samą siłę roboczą, aby dać sobie radę w nowych realiach. Podlegamy więc ogromnej presji, aby być na bieżąco w dziedzinie najnowszej techniki i nie pozostawać w tyle, nie tylko za współpracownikami, ale i za innymi firmami. Starsi pracownicy, którym zwykle najtrudniej dostosować się, mają często poczucie, że są niczym tryby w machinie, i że nie traktuje się ich jak myślących ludzi. Ponadto niektóre nowe formy pracy wywołują poczucie osamotnienia.
POŚPIECH I TERMINY: zawody, w których obowiązują ścisłe terminy wykonania pracy są zazwyczaj stresujące.
Pośpiech zawsze podnosi poziom stresu.
PROBLEMY DOTYCZĄCE PRACY:
ZŁE WARUNKI PRACY: ciasne pomieszczenie, gdzie dokucza chłód, słabe oświetlenie, hałas i zawodny sprzęt nie nastraja nas pozytywnie. Źle zaprojektowane pomieszczenia, w których z braku dostępu światła słonecznego, jesteśmy skazani na jaskrawe lampy gdzie panuje chaos rozmaitych sprzętów, ustawionych na różnych wysokościach a dobór personelu jest przypadkowy też nie działają korzystnie.
PRACA TYLKO DLA PIENIĘDZY: ludzie, którzy pracują wyłącznie dla pieniędzy, nie czują się docenieni ani dowartościowani, są nie spełnieni i niezadowoleni.
PROBLEMY DOTYCZĄCE PRACY:
NISKIE WYNAGRODZENIE: kłopoty finansowe z pewnością przyczyniają się do wzrostu napięć, o ile zadowolenie z pracy nie równoważy nam niskiej płacy.
NUDA: nowoczesne maszyny uczyniły i tak mało ciekawe prace jeszcze nudniejszymi, a pracownicy muszą dostosować swoje tempo pracy do wydajności maszyny. Rotacja stanowisk, wspólna praca nad jednym zadaniem, zwiększenie kompetencji, swobodniejsze warunki pracy jak również praca na zmiany czasami pomagają rozwiać nudę.
KONTAKTY MIĘDZYLUDZKIE: jest to poważne źródło stresu w pracy. Wzajemne oddziaływania, mogą być źródłem zarówno silnego stresu, jak i mocnego wsparcia. Wielu z ludzi musi pracować dla osób, którzy nie lubią i nie szanują innych, a wrogość ze strony kolegów z pracy czy konfrontacje z ludźmi z zewnątrz są na porządku dziennym. Sposób, w jaki odnosimy się do naszych szefów i podwładnych, ma niemały wpływ na nasze samopoczucie, gdy opuszczamy biuro.
PROBLEMY DOTYCZĄCE PRACY:
RELACJE Z BEZPOŚREDNIM PRZEŁOŻONYM: tam, gdzie przełożony nie dba o pracowników i nie okazuje im zrozumienia, powstają niepotrzebne napięcie. Szczególnie stresująca jest niekonstruktywna krytyka, faworyzowanie wybranych i nadużywania swojego stanowiska.
STOSUNKI Z SZEREGOWYMI PRACOWNIKAMI: prawie w każdym miejscu pracy dochodzi do intryg biurowych; naturalna jest nieufność i rywalizacja między współpracownikami. Często pojawiają się konflikty między silnymi indywidualnościami. Tam, gdzie atmosfera w pracy jest zła, wzajemne niechęci i urojenia przybierają na sile; szkodzi to samopoczuciu jednostek jak i kondycji firmy jako całości. Ludzie szorstcy i bezwzględni lekceważą uczucie własne i otoczenia, stwarzają atmosferę napięcia i wrogości.
PROBLEMY DOTYCZĄCE PRACY:
RELACJE Z KLIENTAMI I INNYMI LUDŹMI SPOZA FIRMY: ludzie, których praca polega na bliskich kontaktach z wieloma osobami uskarżają się na wysoki poziom stresu. Podczas konfrontacji z ludźmi spoza firmy możemy odczuwać napięcie, zwłaszcza, jeśli nasza praca wymaga częstych spotkań z dużą liczbą ludzi.
MOLESTOWANIE SEKSUALNE: wyjątkowo niezręczne i groźne sytuacje wynikają wtedy, jeżeli osobą molestującą jest zwierzchnik albo, gdy trudno uniknąć prowokujących sytuacji. Należy wówczas umieć zdecydowanie w sposób wyraźny odmówić i uczynić to na początku zaistnienia tej kłopotliwej okoliczności. Warto również dyskretnie zapytać osoby współpracujące, czy miały dawniej lub w niedalekiej przeszłości podobne doświadczenia oraz prowadzić dziennik wydarzeń, rozmów i sytuacji, który przyda się gdyby trzeba było wystąpić na drogę sądową. W ostateczności można złożyć skargę formalną a prawo zapewnia obecnie w sposób skuteczny ochronę ofiary tej podstępnej formy znęcania się.
PROBLEMY DOTYCZĄCE PRACY:
AWANS ZAWODOWY: dla wielu ludzi awans zawodowy zajmuje drugie miejsce po pracy i utrzymaniu się na stanowisku. Rzadko zdarza się idealna sytuacja, w której bylibyśmy pewni swego zatrudnienia i awansu. Częściej brak pewności utrzymania posady, a nasz niepokój budzą plotki o bliskich zwolnieniach i systematyczne kontrole jakości pracy. Niechciana emerytura i nie spełnione ambicje, szczególnie, jeśli stanowiska obsadzono młodymi ludźmi, to źródło frustracji, napięcia i stresu.
NIEPEWNOŚĆ: większość ludzi przystępując do nowej pracy godzi się na pewne napięcia w nadziei na awans, po zdobyciu doświadczenia i osiągnięciu na swoim stanowisku dobrych wyników w pracy. Gdy tacy ludzie wkraczają jednak w tak zwany wiek średni, ich kariera przestaje się gwałtownie rozwijać, coraz mniej mają okazji „wykazać się”, trudniej im opanować korzystanie z nowej techniki, a entuzjazm wygasa, gdy nie wytrzymują konkurencji z młodszymi, tryskającymi energią kolegami. Nikt nie jest dziś pewny swojej pracy, żaden zawód nie gwarantuje zatrudnienia aż do emerytury.
PROBLEMY DOTYCZĄCE PRACY:
OCENIANIE: dla wielu ludzi świadomość, że jesteśmy w pracy oceniani bywa niepokojąca i zagrażająca. Natomiast osoby, które dokonują oceny wiedzą, że mają bezpośredni wpływ na byt materialny i poczucie własnej wartości osoby ocenianej, a jeśli ktoś zakwestionuje ich opinię, będą musieli odpowiadać za pomówienie.
AWANS I DEGRADACJA: degradacja jest bez wątpienia stresująca, ale zdarza się, że nawet awans nie sprawia nam radości. Niektórym ludziom wystarcza do szczęścia utrzymanie pełnionej dotąd funkcji.
Otrzymują awans, choć wcale go nie pragną lub nie potrafią wziąć na siebie większych obowiązków.
PROBLEMY DOTYCZĄCE PRACY:
MOTYWACJA PRACOWNIKÓW: pracownicy chcą brać udział w życiu firmy i czuć się doceniani. Jeżeli tak się nie dzieje popadają w depresję i apatię. Niektórzy częściej nadużywają alkoholu i innych używek, aby uciec myślami od bezsensownej harówki. Natomiast tam gdzie zachęca się personel do udziału w podejmowaniu decyzji, czy dopuszcza się do pewnego udziału w zyskach, chętnie przyczyniają się do powodzenia firmy wykształca się poczucie przynależności i zaangażowania, polepszają się też kontakty i porozumienie wśród pracowników instytucji.
NIESPRECYZOWANE WYMAGANIA FIRMY: praca i życie w firmie jest o wiele mniej stresujące, jeśli wiemy, czego się od nas oczekuje i mamy precyzyjnie określone nasze obowiązki. Wszelki niepewności trwające dłuższy czas wywołują stres, spadek motywacji i pewne zniecierpliwienie, którego efektem jest poszukiwanie nowej pracy.
PROBLEMY DOTYCZĄCE PRACY:
SPRZECZNE OBOWIĄZKI: na niektórych stanowiskach trzeba podejmować decyzje, które są źle przyjmowane przez zatrudnionych, lub też czynić to, co niekoniecznie jest związane z obowiązkami. To powoduje przykre uczucie sprzeczności.
CIĘŻAR ODPOWIEDZIALNOŚCI: bardzo odpowiedzialnym zadaniem, niezależnie od typu pracy, jest nadzorowanie innych ludzi. Jest to bardziej stresujące, niż odpowiedzialność za dobra materialne np. budynek, sprzęt czy budżet. Pracownikom źle się pracuje w obliczu ciągłej groźby zwolnień, w okresie cięć oszczędnościowych. Natomiast przełożeni muszą umieć balansować pomiędzy minimalizacją kosztów i jak najlepszym kierowaniem pracą podwładnych.
PROBLEMY DOTYCZĄCE PRACY:
STOSUNKI W MIEJSCU PRACY: czujemy się mniej zestresowani, jeśli w pełni wyjaśniono nam nasze zadania, a wszelkie możliwe ryzyko naszej pracy jest nam znane od samego początku. Kierownictwo powinno tworzyć atmosferę wzajemnej tolerancji, a nie konfrontacji. Stałe dokształcanie, rotacja stanowisk, wspólna praca nad konkretnymi problemami i umiejętność dostosowania-tworzy zgrany zespół pracowników.
Symptomy towarzyszące przeżywaniu stresu:
FIZJOLOGICZNE:
Częste przeziębienia lub inne infekcje,
palpitacje serca,
kłopoty z oddychaniem,
ucisk lub bóle w klatce piersiowej,
osłabienie,
bezsenność,
bladość, skłonność do omdlenia,
migreny,
bóle niewiadomego pochodzenia,
ciśnieniowe bóle głowy,
bóle w krzyżu,
niestrawności, biegunki, zaparcia,
choroby skóry lub alergie,
astma,
wzmożone pocenie się i lepkość rąk,
zaburzenia w miesiączkowaniu,
szybka utrata wagi,
pleśniawki lub zapalenie pęcherza moczowego
zimne dłonie i stopy.
Symptomy towarzyszące przeżywaniu stresu:
PSYCHOLOGICZNE:
gniew, złość, rozdrażnienie, nerwowość,
lęk, obawa,
wstyd, zakłopotanie,
depresja,
złe samopoczucie,
poczucie winy,
zazdrość, zawiść,
huśtawka nastrojów,
obniżona samoocena,
poczucie braku kontroli,
uczucie beznadziejności,
myśli samobójcze,
myśli paranoidalne,
niezdolność do koncentracji,
natrętne myśli lub wyobrażenia,
ucieczka myśli,
wzmożone fantazjowanie.
Symptomy towarzyszące przeżywaniu stresu:
BEHAWIORALNE:
zachowanie bierne lub agresywne,
skłonność do irytacji,
trudności z mówieniem,
drżenie, tiki nerwowe,
wysoki i nerwowy śmiech,
zgrzytanie zębami,
nadmierny pociąg do alkoholu,
zwiększone spożycie kofeiny, jedzenia dla zabicia czasu,
zakłócony rytm snu (np. budzenie się bardzo wcześnie),
zamykanie się w sobie lub popadanie w przygnębienie,
zaciskanie pięści, uderzanie pięścią (np. w stół),
zachowania kompulsywne lub impulsywne,
rytuały „sprawdzania”,
zła gospodarka czasem,
obniżona jakość pracy,
zwiększona absencja w pracy,
szybkie jedzenie/chodzenie,
zwiększona podatność na uleganie wypadkom,
zmiana stosunku do seksu.
Nasilenie stresu można zmierzyć korzystając ze skali dr Richarda Rahe'a. Obliczył on natężenie stresu wywołanego przez ważne wydarzenia życiowe i przyporządkował każdemu z nich wartość liczbową.
Ocenia się, że osoby, których wynik wynosi ponad 30 punktów, ponoszą ryzyko zapadnięcia na poważną chorobę w ciągu najbliższych dwóch lat.
Stresor
Śmierć współmałżonka/dziecka
Rozwód
Separacja małżeńska
Odsiadka w więzieniu
Śmierć członka bliskiej rodziny
Ślub
Utrata pracy
Odejście na emeryturę
Ciąża
Kłopoty w życiu seksualnym
Zmiana sytuacji zawodowej
Zamiana sytuacji finansowej
Całkowita zmiana charakteru pracy
Zmiana zakresu obowiązków zawodowych
Problemy z teściami
Wielki sukces osobisty
Początek lub koniec nauki w szkole
Kłopoty z szefem
Zmiana w godzinach lub warunkach pracy
Zmiana szkoły lub studiów
Wakacje
Drobne przekroczenia prawa
KOSZTY STRESU W PRACY:
Pracownik podlegający stresowi:
• nie jest w stanie pracować efektywnie i wydajnie
• popełnia niezamierzone pomyłki i błędy
• ulega częstszym wypadkom przy pracy
• jest niechętny nowościom i zmianom w pracy
• wypala się - traci zainteresowanie pracą
• wchodzi w konflikt z przełożonymi, nie wykonuje ich poleceń
• omija zasady bezpieczeństwa
• jest niechętny wszelkim zmianom i nowatorskim rozwiązaniom
• bierze częste zwolnienia lekarskie, często korzysta
z porad lekarzy
• odchodzi z pracy (częsta rotacja kadr)
• zapada na ciężkie przewlekłe choroby wymagające kosztownych oddziaływań
STRES W PRACY PRZYCZYNĄ CHORÓB
Praca jest miejscem, gdzie w szczególny sposób jesteśmy narażeni na stres.
Rosnące wymagania pracodawców i ciągła rywalizacja wywołują napięcie emocjonalne, które nie jest obojętne dla zdrowia. Istnieje wiele doniesień wskazujących, że ludzie pracujący w warunkach znacznego obciążenia psychicznego cierpią na bóle kostno-stawowe i łatwiej zapadają na niektóre schorzenia, w tym choroby układu krążenia, pokarmowego i nerwowego.
Oznaki stresu
1. pobudzenie emocjonalne
2. wzrost ciśnienia krwi
3. przyspieszenie akcji serca
4. przyspieszenie oddechów
5. suchość w ustach
6. "gęsia skórka"
7. oprócz tego - wzrost poziomu cukru we krwi
Stres najczęściej może powodować:
choroby serca,
chorobę niedokrwienną ,
zawał,
zaburzenia rytmu serca,
nadciśnienie tętnicze,
chorobą wrzodową żołądka i dwunastnicy,
nerwice ,
bezsenność,
zwiększoną zachorowalność na choroby zakaźne przez obniżenie odporności organizmu.
zaburzenia miesiączkowania u kobiet i zaburzenia potencji u mężczyzn
długotrwały stres prowadzi do załamania ( infekcje wirusowe, angina)
astma i alergie
zaburzenia odżywiania ( brak łaknienia lub zajadanie stresu )
nadwaga
nadużywanie alkoholu
nikotyny
narkotyków
depresje
Kto i czym się stresuje w pracy?
55% ankietowanych skarży się na przemęczenie spowodowane nadmiarem obowiązków
43% ankietowanych cierpi również z powodu niekomfortowych warunków pracy np..uciążliwego hałasu
25% stres jest wywołany koniecznością zostawania w pracy po godzinach
Opinie Polaków o pracy:
Pozytywe
- ponad 80% respondentów deklaruje, że ma
jasno określone obowiązki i dobrze sobie radzi
z trudnościami w pracy
- 56% Polaków czuje się docenianych w pracy
- 59% robi to, co lubi
- 55% przyznaje, że w czasie wolnym nie myśli
o pracy
Opinie Polaków o pracy:
Negatywne
- 49% badanych Polaków traktuje pracę po
godzinach i w weekendy jako naturalny stan;
- 41% deklaruje, że zły dzień ma swoje
odzwierciedlenie w ich życiu prywatnym,
- 29% ankietowanych przyznaje, że znajomi
zarzucają im brak czasu na spotkania
towarzyskie
-15% badanych przyznało, że obawia się
powiększyć rodzinę ze względu na pracę.
Geografia stresu
Najczęściej z powodu stresu w pracy cierpią mieszkańcy centralnej i zachodniej części Polski. Natomiast najmniej stresującą pracę mają mieszkańcy na wschodzie i południu Polski. Najwyższy procent zestresowanych pracą Polaków mieszka w Warszawie. Stolica skupia aż 94% zestresowanych pracowników!
Opinie Polaków o objawach stresu:
najczęstszymi dolegliwościami związanymi
z wykonywaną pracą są :
zmęczenie 69%,
bóle pleców 42% (najbardziej charakterystyczna dolegliwość dla osób po 50. roku życia)
bóle głowy 40% (wskazywane głównie przez kobiety, osoby w wieku 25- 39 lat, pracujące w biurach i na kierowniczych stanowiskach
kłopoty z zasypianiem ma 22% polskiego społeczeństwa
bóle żołądka aż 17%.
kłopoty z sercem deklaruje 8% Polaków, głównie osoby starsze (po 50. r.ż.) i pracujące jednocześnie w kilku miejscach.
Opinie Polaków
Polacy wzięli udział w sondzie: Gdybym mógł/mogła zmienić jeden element w pracy, byłoby to.... Wyniki sondy ilustruje wykres:
Najczęściej wskazywanymi źródłami stresu są :
praca w hałasie - 92 pracodawców
możliwość utarty pracy - 90 pracodawców
odpowiedzialność za zdrowie, życie, przyszłość innych ludzi - 79 pracodawców
konieczność ciągłego skupienia uwagi, zachowania czujności - 77 pracodawców
praca pod presją czasu - 77 pracodawców
konieczność kontaktu z „niezadowolonymi klientami” - 76 pracodawców
ciągła dyspozycyjność - 73 pracodawców
konflikty , sprzeczki w pracy - 73 pracodawców
przemoc fizyczna, groźby, zastraszanie pracownika - 67 pracodawców
konieczność ciągłego dokształcania się pracownika - 20 pracodawców
praca w wilgoci - 18 pracodawców
samozatrudnianie się pracownika - 13 pracodawców
sztywne, niezmienne godziny pracy - 13 pracodawców
liberalny styl zarządzania („pracownikom wszystko wolno”) - 9
pracodawców
praca zautomatyzowana - 8 pracodawców
Skutki,jakie dla pracowników może powodowa przedłużająca się praca w niekorzystnych warunkach pracy.
błędy, pomyłki w czasie pracy - 98 pracodawców
uczucia lęku, niepokoju w pracy - 91 pracodawców
nerwica - 85 pracodawców
utrata motywacji, niechęć do pracy - 85 pracodawców
uczucia irytacji, złości, gniewu w pracy - 81 pracodawców
choroby infekcyjne, wirusowe (grypy, przeziębienia) - 20 pracodawców
alergie, uczulenia - 16 pracodawców
Spośród 10 skutków nadmiernego stresu PRACODAWCY wymieniali najczęściej:
błędy, pomyłki pracowników - 129 pracodawców
spadek efektywności, wydajności pracy - 119 pracodawców
odejścia wyszkolonych pracowników - 90 pracodawcó
brak motywacji i zaangażowania pracowników w pracę - 85 pracodawców
wzrost liczby dni zwolnień chorobowych - 84 pracodawców
wypadki przy pracy - 77 pracodawców
niechęć do nowych zadań, nowych sposobów pracy - 75 pracodawców
skargi pracowników - 54 pracodawców
omijanie przepisów, instrukcji przez pracowników - 50 pracodawców
niewykonywanie poleceń przełożonych - 36 pracodawców
SPOSOBY WYKORZYSTANIA STRESU
- ignoruj lub zmniejszaj istniejące zagrożenia. Do tego celu konieczne jest utrzymanie równowagi wewnętrznej. Dlatego też trzeba przyjrzeć się sytuacji pod innym kątem. Czy możliwe jest zaakceptowanie zaistniałej sytuacji? A może ma ona jakieś ukryte dobre strony?
usuń poza nawias trudną, stresogenną sytuację poprzez uświadomienie sobie, że przyczyny stresu nie będą trwały wiecznie. Pomocne jest także uruchomienie racjonalnego myślenia, które pozwala na kontrolę sytuacji poprzez jej logiczne wytłumaczenie i jest ono skuteczne nawet w tych przypadkach, gdy nie mamy wpływu na przebieg wydarzeń.
odwrócenie uwagi i skierowanie jej na coś innego, wówczas, gdy zaczynają pojawiać się nękające myśli. W momencie, gdy uda się nam wyrwać z tego błędnego koła, zaczyna pojawiać się odprężenie.
najprostszą formą jest wysiłek fizyczny.
Jak polubić stres?
Przede wszystkim pogódź się z tym, że stres jest
nieuchronnym elementem Twojego życia.
Staraj się podejść do niepowodzeń w sposób filozoficzny i oceń je jako przejściowy brak powodzenia.
Zachowaj dystans wobec tego, co ci się przytrafia. Po czasie, z odległości, przykre wydarzenia staną się mało aktualne.
Nie tłum własnych emocji, płacz i śmiej się
Stres utrzymuje Cię w gotowości.
Przeżywanie zdarzeń, które odbierasz jako stresujące może mieć pozytywny wpływ na Twój ogólny rozwój, na wzmacnianie wysokiej samooceny oraz nabywanie umiejętności radzenia sobie w trudnych sytuacjach.
Rozmawiaj na temat swoich problemów np.z przyjaciółmi
Drobne problemy rozwiązuj na bieżąco
Wysypiaj się
Szukaj przyczyn swojego zachowania w obecnej sytuacji , a nie upatruj jakiegoś defektu w samym sobie
Unikaj pesymistów
Nie mów nigdy złych rzeczy o sobie (szczególnie,że jestem „brzydka” , „głupia” itp.)
Stwórz sobie długoterminowe cele w życiu
CZYM JEST PRACOHOLIZM ?
Jest stanem uzależnienia od wykonywanej pracy, powodując zaburzenie równowagi między istotnymi elementami życia.
Ludzie uzależnieni mają dystans do otaczającego świata, rodziny, przyjaciół.
Tracą zdolność oddielania spraw osobistych od życia zawodowego.
KIM SA PRACOHOLICY ?
Pracoholikami są zwykle osoby pilne, perfekcyjne, ale i niepewne siebie, nieśmiałe, niedowartościowane, bojące się otoczenia.
Często są to osoby ambitne, lubiące rywalizować i wygrywać, które wysoko stawiają sobie poprzeczkę, za wszelką cenę dążą do osiągniecia sukcesu i prestiżu społecznego.
Niejednokrotnie podchodzą z obawą do własnego talentu, spontaniczności czy fantazji.
SKĄD SIĘ BIORA PRACOHOLICY ?
W sidła nałogu popadają najczęściej osoby ambitne, lubiące rywalizować i wygrywać, które wysoko stawiają sobie poprzeczkę, za wszelką cenę dążą do osiągnięcia sukcesu i prestiżu społecznego.
Nieraz uzależnienie od pracy przybiera formę ucieczki przed otaczającą rzeczywistością, pozwala zapomnieć o problemach życia codziennego, z którymi człowiek nie może, bądź nie chce sobie poradzić.
Praca przysłania myśli o kryzysie w życiu uczuciowym, porażce, poczuciu osamotnienia.
Ludzie traktujący pracę jako odskocznię są zwykle nieśmiali, niedowartościowani, a poprzez sukcesy w pracy starają się zrekompensować inne dziedziny życia, w których nie czują się spełnieni.
JAK ROZPONASZ PRACOHOLIKA …
fizyczne oznaki pracoholizmu
bóle głowy tiki nerwowe
zawroty głowy zmęczenie
niestrawność płytki oddech
zmiany w zachowaniu
wybuchy nastrojów roztargnienie
niepokój
łatwość irytowania się bezsenność
znudzenie i wahania nastrojów - od euforii po depresję
problemy z koncentracją niemożność zrelaksowania się
Pracoholik to perfekcjonista, uważa że nikt nie jest w staniego zastąpić, bo tylko on potrafi wykonać określone zadania we właściwy sposób, nie potrzbuje od nikogo pomocy.
Praca pochania go to tego stopnia, że zapomina o innych bardzo banalnych czynnościach np: zrobieniu zakupów czy zjedzeniu posiku.
Zapomina o ważnych uroczystościach rodzinnych, imieninach, urodzinach.
Często zabiera materiały do domu i zamiast spędzać czas z rodziną, nadrabia zaległości zawodowe.
W dniach wolnych od pracy lub podczas urlopu nie potrafi zapomniec o pracy, zrelaksować się, odpocząć.
Weekendy ciągną się w nieskonczoność, wakacje to już prawdziwa męczarnia.
•Pojęcie wypalenia zawodowego, w świadomości społecznej obecne jest już przeszło 30 lat, jednak dopiero w ostatnich latach nabrało rozgłosu i zaczęło być postrzegane jako poważny problem społeczny
•
•Najczęściej obserwowany jest u ludzi młodych, aktywnych, pełnych marzeń i pomysłów, lecz pędzących zbyt szybko po szczeblach kariery oraz u poważnych biznesmenów, którzy zatracili się w pracy zawodowej.
•Wypalenia zawodowe objawia się chronicznym, nieprzemijającym nawet po odpoczynku zmęczeniem wyczerpaniem emocjonalnym,pogorszeniem samopoczucia i funkcjonowania fizycznego, uczuciem niepowodzenia i rozczarowania co do efektów działania zawodowego.
•
Fazy wypalenia zawodowego
FAZA PIERWSZA
nadmierne i dłu
gie poczucie przeciążenia pracą
w efekcie - permanentne
zmęczenie, irytacja, wyczerpanie
emocjonalne - obniżenie skuteczności,
jako skutek
Fazy wypalenia zawodowego
FAZA DRUGA
negatywne, zdehumanizowane
zachowania wobec klientów i
współpracowników - cynizm, apatia,
sztywność działania - emocjonalne
dystansowanie się wobec problemów
zawodowych - w efekcie dalszy spadek
skuteczności
Fazy wypalenia zawodowego
FAZA TRZECIA
trwałe zmiany w postawach i motywacji - emocjonalne i psychofizyczne
wyczerpanie, depersonalizacja,poczucie bezsensu wykonywanej pracy -
rezygnacja.
Symptomy wypalenia są jednoczenie
przyczyną i skutkiem - błędne koło
CZTERY TYPY OBJAWÓW
WYPALENIA ZAWODOWEGO
I. Fizyczne
II. Emocjonalne i behawioralne
III. Rodzinne i społeczne
IV. Związane z pracą
I. Fizyczne
dominujące poczucie zmęczenia,
zaniedbywanie aktywności fizycznej,
zakłócenia snu,
utrata wagi i zaburzenia apetytu,
obniżenie potrzeb seksualnych,
nadużywanie alkoholu, leków, palenie tytoniu,
częste choroby bez rozpoznawalnych przyczyn
II Emocjonalne
i behawioralne
trudności w relaksowaniu się,
utrzymujące się poczucie znużenia,
obniżony nastrój,
stała obecność negatywnych postaw i myśli,
długotrwałe resentymenty lub urazy wobec innych ludzi,
regularnie występujące poczucie osamotnienia lub izolacji,
nawracające lęki,
poczucie pustki i brak celów.
III Rodzinne i społeczne
obniżenie zainteresowania członkami rodziny,
łatwiejsze wpadanie w irytację lub złość na członków rodziny,
spędzanie większej ilości czasu poza domem,
opór przed wspólnym wypoczynkiem,
nadmierne oglądanie telewizji jako sposób ucieczki od problemów.
IV Związane z pracą
utrata zapału,
poczucie, że wciąż brakuje na coś czasu,
obawy i opór przed codziennym wyjściem do pracy,
rosnące poczucie niekompetencji,
narastające niezadowolenie z pracy,
utrzymująca się złość i pielęgnowanie urazów do przełożonych, kolegów i współpracowników,
potrzeba częstego patrzenia na zegarek,
trudności w wyrażaniu opinii,
schematyczne traktowanie swoich podopiecznych
PRZYCZYNY WYPALENIA ZAWODOWEGO
Wypalenie zawodowe może być skutkiem przepracowania, długotrwałego stresu w środowisku pracy lub zbyt wygórowanych oczekiwań stawianych jednostce przez otoczenie.
Duży wpływ na pojawienie się tego problemu ma charakter i psychika osoby, bowiem wiele zależy m.in. od: odporności na stres, temperamentu, systemu wartości, samooceny oraz od postawy wobec pracy i obowiązków
Problem ten dotyka najczęściej osoby ambitne, pracujące na samodzielnych, odpowiedzialnych stanowiskach, na co dzień żyjący w stresie i stawiający sobie zbyt wysoko poprzeczkę
Źródła wypalenia
Lokalizowane są zazwyczaj w trzech płaszczyznach:
indywidualnej
interpersonalnej
organizacyjnej
I Czynniki indywidualne
niska samoocena,
niepewność
defensywność
zależność
bierność
poczucie kontroli zewnętrznej,
nieracjonalne przekonania o roli zawodowej
niskie poczucie skuteczności zaradczej
unikanie sytuacji trudnych
II Czynniki interpersonalne
kontakty z przełożonymi i współpracownikami.
konflikty interpersonalne
rywalizacja
brak wzajemnego zaufania
zaburzona komunikacja
przemoc psychiczna
agresja werbalna
mobbing
III Czynniki organizacyjne
stresory związane z rolą zawodową:
stresory związane ze środowiskiem fizycznym
stresory związane ze sposobem wykonywania pracy
stresory związane z funkcjonowaniem pracownika
jako członka organizacji
stresory związane z rozwojem zawodowym
stresory związane z jednoczesnym
funkcjonowaniem w organizacji i poza nią
Zawody szczególnie zagrożone wypaleniem:
lekarze
pielęgniarki
pracownicy społeczni
policjanci
nauczyciele
psycholodzy, pedagodzy
księża
przedstawiciele handlowi
Wspólne cechy tych zawodów:
bezpośrednia praca z ludźmi
niesienie pomocy innym
wysokie koszty psychologiczne
wymóg wysokiego zaangażowania
niskie wynagrodzenie
niekorzystne warunki pracy
wysokie wymagania wobec osób wykonujących te zawody (profesjonalizm, ciągłe doskonalenie)
praca misją społeczną - walka o coś, chęć zmiany świata
KTO JEST NARAZONY NA WYPALENIE ZAWODOWE ?
Z problemem tym najczęściej borykają się osoby, które w codziennej pracy mają bezpośredni kontakt z ludźmi, ich praca polega na niesieniu pomocy innym lub zajmują odpowiedzialne stanowiska kierownicze
Zawody wymagające życia na pełnych obrotach, często kosztem zdrowia czy rodziny, dużej aktywności
i kreatywności
Każdy jednak może stracić poczucie sensu swojej pracy, niezależnie od wykonywanego zawodu.
SYNDROMY WYPALENIA ZAWODOWEGO
- problemy z koncentracją, problemy z podjęciem decyzji
- brak kontroli nad emocjami - niecierpliwość, wybuchy gniewu i irytacji
- wyczerpanie fizyczne - przewlekłe zmęczenie bez przyczyny, brak aktywności
- bóle głowy, mięsni
osłabienie organizmu, częste infekcje
brak apetytu, nagły spadek wagi
- utrata entuzjazmu - schematyczne podchodzenie do problemów i zadań, brak własnej inwencji
- problemy z zasypianiem, bezsenność
świadome izolowanie się od otoczenia, unikanie bezpośrednich kontaktów z ludźmi
- wyniszczenie organizmu
- przewlekła depresja
DZIAŁANIA PROFILAKTYCZNE
Profilaktyka wypalenia
Wczesne rozpoznawanie objawów przeciążenia stresem
Poznawanie siebie, własnych zasobów i ograniczeń
Określenie skutecznych i nieskutecznych sposobów
radzenia sobie z problemem i emocjami
Lepsze zrozumienie zachowania innych
Podnoszenie własnych kwalifikacji
Rozwijanie własnych kompetencji interpersonalnych
Empatia, asertywność, umiejętność rozwiązywania
konfliktów i negocjacji
„zespół wsparcia społecznego - nie mylić z „grupą narzekania”!)
Harmonia w stylu życia
Czas na odpoczynek, własne przyjemności, bliskie
więzi, kontakty towarzyskie, źródła przyjemności