TOWARZYSTWO EDUKACJI BANKOWEJ

WROCŁAW

MGR BOŻENA BEDRYK

1. DEFINICJA ZDROWIA



ZDROWIE- to zdolność i umiejętność pełnienia ról społecznych,

adaptacji do środowiska, radzenia sobie ze zmianami.



ZDROWIE – wg. WHO -1948r.- to pełen dobrostan fizyczny,

psychiczny i społeczny, a nie wyłącznie brak choroby bądź

niedomagania.

DOBROSTAN FIZYCZNY- wszystkie czynniki związane z

materialnym środowiskiem człowieka ( woda, powietrze,

żywność, środowisko pracy, środowisko zamieszkania). Zakres

dobrostanu fizycznego obejmuje badanie i ocenę wpływu tych

czynników na zdrowie populacji.

DOBROSTAN PSYCHICZNY- obejmuje ważną strefę życia każdego

człowieka. Depresje psychiczne, nerwice o różnej etiologii

dotykają znacznego odsetka populacji współczesnego świata

i są w konsekwencji przyczyną zaburzeń somatycznych.

DOBROSTAN SPOŁECZNY-konflikty społeczne, bezrobocie

pogłębiające się rozwarstwienie majątkowe powodują
frustrację, która rzutuje na stan zdrowia. Zjawiska te
zaostrzyły się od momentu wejścia Polski w czas przemian
gospodarczych.



ZDROWIE- to stan lub zdolność organizmu ludzkiego
wykazywania odpowiednich czynności w określonych
warunkach środowiskowych i genetycznych.



ZDROWIE – to stan swoistej równowagi albo oddziaływania
między układem jaki stanowi organizm człowieka,

a otaczającym go środowiskiem zewnętrznym , równowagi

umożliwiającej trwanie, rozwój i reprodukcję człowieka.



POTRZEBY ZDROWOTNE – wg. WHO

– jest to zakłócenie w

stanie zdrowia lub społecznym samopoczuciu, które wymagają
interwencji w postaci działań leczniczych, rehabilitacyjnych czy
pomocy społecznej a także działań zapobiegawczych

POTRZEBY ŻYCIOWE ZDROWEGO CZŁOWIEKA

POTRZEBY ŻYCIOWE ZDROWEGO CZŁOWIEKA

POTRZEBY BIOLOGICZNE:

POTRZEBY BIOLOGICZNE:



ODŻYWIANIA I UTRZYMYWANIA STAŁEGO POZIOMU PŁYNÓW;

Wszelkie procesy życiowe człowieka zależne są od energii, która

powstaje w wyniku zachodzących w tkankach procesów
przemiany materii. Czynnikiem umożliwiającym przebieg tych
procesów jest dostarczanie do organizmu pożywienia, które jest w
nim trawione i przyswajane. Powstające związki są zużywane
przez organizm jako materiał budulcowy lub ulegają spaleniu ,
dając określoną ilość energii .

Składnikami niezbędnymi do budowy tkanek oraz do wytwarzania

energii są podstawowe produkty odżywcze , jak : białka,
węglowodany i tłuszcze oraz składniki regulujące: witaminy, woda,
sole mineralne.

Białka- podstawowymi cząstkami białka są aminokwasy. Białka

można dzielić na :

pełnowartościowe – tzn., posiadają wszystkie aminokwasy

potrzebne dla człowieka - zwierzęce;

niepełnowartościowe – nie zawierają pełnego kompletu

potrzebnych człowiekowi aminokwasów – roślinne.

Białka są materiałem budulcowym, służą do wytwarzania ciał

odpornościowych , hormonów, enzymów.

Węglowodany - są podstawowym źródłem energii. Wyróżniamy:
jednocukry ( cukier gronowy, owocowy ), dwucukry ( cukier

trzcinowy, słodowy ), wielocukry ( skrobia, błonnik, heparyna ).

Tłuszcze – są materiałem energetycznym. Wyróżniamy tłuszcze

proste i złożone.

Racjonalne żywienie jest nie tylko czynnikiem chroniącym organizm

przed chorobą , ale również warunkuje osiąganie maksymalnej

sprawności fizycznej i umysłowej. Jest podstawą zdrowia jednostki

i całego społeczeństwa. Energetyczna wartość pożywienia musi

odpowiadać wartości przemiany materii u danej jednostki.

W odniesieniu do osób dorosłych , poszczególne składniki winny być

dostarczane do organizmu w następujący sposób:

-

Biało 15%;

-

Węglowodany 65%;

-

Tłuszcze 20%;

Jeżeli spożywa się produkty naturalne i różnorodne, to wymóg ten

jest spełniany automatycznie.

Zgodnie z zaleceniami dietetyków , człowiek powinien przyjmować

4-5 posiłków dziennie. Jedzenie powinno przebiegać wolno, z

dobrym przeżuwaniem, ze względu na dokonujący się w jamie

ustnej proces wstępnego trawienia pokarmu.

Woda jest najważniejszym związkiem chemicznym , wchodzącym
w skład organizmu ludzkiego. Wszelkie reakcje chemiczne, takie

jak procesy utleniania, redukcji, asymilacji i dysymilacji, zachodzą
w organizmie wyłącznie w roztworach wodnych. Woda bierze w
nich bezpośredni udział. Spełnia ona również rolę środka
transportującego substancje odżywcze i tlen ( dlatego, że jest
dobrym rozpuszczalnikiem zarówno ciał stałych , płynów, gazów.
Woda jest doskonałym regulatorem temperatury. Poza tym jest
źródłem niektórych składników mineralnych, takich jak fluor, jod ,

a także jest rozpuszczalnikiem witamin, np. z grupy B i C.
Organizm człowieka zawiera przeciętnie 60-65% wody.
Utrata wody występuje z dwóch zasadniczych powodów:
1. Konieczność usuwania ciepła z organizmu- parowanie;
2. Konieczność wydalania mocznika i innych produktów przemiany

materii.

W ciągu doby człowiek wydala około 2500ml wody, z czego:

-

z moczem – 1500ml;

-

przez skórę- 450ml;

-

przez płuca- 400ml;

-

ze stolcem- 150ml.

Ponieważ utrata wody jest procesem stałym, więc dla utrzymania

ciągłości procesów życiowych musi być nieustannie uzupełniana.
Dorosły człowiek przyjmuje w ciągu doby ok.2500ml wody. Z tej
ilości 1500ml to płyny a resztę stanowi woda zawarta w
pożywieniu. Ok.350ml wody pozostaje w organizmie w procesie
przemian metabolicznych.

Człowiek pozbawiony wody może przeżyć kilka dni.



STAŁEJ WYMIANY GAZOWEJ

Wymiana gazowa jest to proces , w którym każdy żywy organizm

pobiera z powietrza tlen, a oddaje dwutlenek węgla. Jest to proces
oddychania, w którym wyróżnia się 3 fazy.

1. Oddychanie zewnętrzne- pobieranie tlenu z powietrza
i wydychanie dwutlenku węgla, które odbywa się w

pęcherzykach

płucnych.
2. Przenoszenie gazów przez krew- tlen na zasadzie dyfuzji,

spowodowanej różnicą ciśnień, dostał się z powietrza
pęcherzykowego do krwi, jest przenoszony do poszczególnych
narządów, tkanek i komórek. Natomiast dwutlenek węgla na takiej
samej zasadzie zostaje wydalony do powietrza pęcherzykowego

i dalej na zewnątrz.

3. Oddychanie wewnętrzne. Zasadniczymi czynnikami warunkującymi

oddychanie są :

-

Prawidłowa działalność ośrodka oddechowego w ośrodkowym
układzie nerwowym,

-

Drożne drogi oddechowe,

-

Prawidłowy stan pęcherzyków płucnych,

-

Ujemne ciśnienie w jamie płucnej,

-

Prawidłowe funkcjonowanie mięśni klatki piersiowej i przepony,

-

Zachowane w normie krążenie krwi, prawidłowa ilość hemoglobiny
i jej zdolność łączenia z tlenem,

-

Powietrze z odpowiednią zawartością tlenu.

Powietrze atmosferyczne składa się z 78,1% azotu, 20,9% tlenu, około

0,03% dwutlenku węgla i około 1% gazów szlachetnych, takich jak:
argon, wodór, neon. Poza tym zawiera : pyły, dymy, sadze, bakterie.

Najdoskonalszą forma dostarczania do organizmu tlenu jest

przebywanie na powietrzu przez kilka godzin. Nie mniej ważną
formą podaży tlenu do organizmu są systematycznie uprawiane
ćwiczenia.



WYDALANIA. Jest to naturalny proces usuwania z organizmu
zbędnych produktów przemiany materii. Każdy człowiek w wyniku
procesów metabolicznych wytwarza obok składników
przyswajalnych i niezbędnych pewną ilość substancji
nieprzyswajalnych i szkodliwych. Są one usuwane z organizmu
człowieka przez:

1. Nerki- usuwają szkodliwe substancje, dzięki czemu umożliwiają

zachowanie prawidłowego składu krwi, limfy, płynu tkankowego.
Rezultatem pracy nerek jest mocz, który jest wydalany kilka razy
dziennie na zewnątrz na zasadzie odruchu, ale w sposób
kontrolowany.

2. Układ pokarmowy- ilość i konsystencja wydalanych mas kałowych

zależna jest od spożywanych pokarmów, a także od przebiegu
procesów trawienia w jelicie cienkim. Zdrowy człowiek oddaje
stolec w zależności od nawyków i sposobu odżywiania 1-2 razy w
ciągu 48 godzin.

Z przewodu pokarmowego wydalana jest również pewna ilość

gazów, które powstają w przebiegu procesów gnilnych i
fermentacyjnych. Nie wydalone gazy powodują wzdęcia.



RUCHU – ruch jest przejawem życia każdego organizmu żywego.
Ruch zależny jest od 3 układów: nerwowego, mięśniowego i
kostnego. Potrzeba ruchu jest zależna od wieku i rodzaju
wykonywanej pracy.



WYPOCZYNKU- naturalnym skutkiem każdej pracy jest zmęczenie,
które stanowi fizjologiczny odruch obronny przed całkowitym
wyczerpaniem organizmu. Zmęczenie może być następstwem
obciążenia układu nerwowego i ruchowego.

I.

Zmęczenie-objawia się zmniejszeniem szybkości i wrażliwości
reagowania na bodźce środowiska zewnętrznego, pogorszeniem
koordynacji psychoruchowej, zmniejszeniem koncentracji uwagi,
uczuciem znużenia i sennością. Skutkiem zmęczenia bywa
zazwyczaj obniżenie lub nawet czasami zupełne zniesienie
zdolności do pracy. Jeśli nie stosuje się w pracy odpowiednich
przerw , a objawy zmęczenia są bagatelizowane, to może pojawić

się przemęczenie. Jest to stan patologiczny.
Do objawów zmęczenia dołączają się wtedy takie dolegliwości,

jak osłabienie czynności psychicznych (postrzegania, pamięci,
myślenia) oraz ból głowy, bezsenność czy brak łaknienia.



Przewodnictwo cieplne- oddawanie ciepła następuje na granicy

zetknięcia się skóry np. z zimniejszym powietrzem. Proces ustaje

w momencie wyrównania temperatur.



Parowanie- jest czynna forma oddawania ciepła. Ciepło odbierane

jest z organizmu przez substancję parującą ( pot).

Utrzymywanie równowagi cieplnej organizmu regulowane jest

przez ośrodek termoregulacji w ośrodkowym układzie nerwowym-

podwzgórze i odbywa się na zasadzie odruchowej. Człowiek ma

następujące możliwości regulowania oddawania ciepła:

pobudzenie układu nerwowego, zmiana tempa przemiany materii,

wydalanie potu, zmiana ukrwienia skóry. Poza mechanizmami

fizjologicznymi człowiek ma w pewnym stopniu możliwość

regulowania temperatury swojego organizmu w sposób świadomy.

Może wpływać na procesy metaboliczne zwiększając lub

zmniejszając ilościowo lub jakościowo posiłki, wysiłek fizyczny,

przez odpowiednio dobraną odzież lub zmianę temperatury

otoczenia.

Warunkiem utrzymania pełnej sprawności psychofizycznej jest

Warunkiem utrzymania pełnej sprawności psychofizycznej jest

właściwe organizowanie wypoczynku

właściwe organizowanie wypoczynku

.

.

II.

Wypoczynek bierny- polega na ograniczeniu bądź przerwaniu

pracy określonych narządów. Realizuje się go najczęściej przez sen

lub tzw. relaks. Zapotrzebowanie na sen jest cechą indywidualną

każdego człowieka. Zakłada się, że dziecko w pierwszym roku śpi

18-20 godzin, w wieku szkolnym 10-12 godzin, młodzież – około 9

godzin, a człowiek dorosly6-8 godzin. Sen powinien być

poprzedzony krótkim spacerem lub innym zajęciem o charakterze

odprężającym. Poza tym aby sen dawał pełny odpoczynek to

człowiek musi być : czysty, posiadać świeżą bieliznę, oddzielne

posłanie a temperatura pomieszczenia nie powinna przekraczać

18 stopni.

III.

Relaks- stan odprężenia psychicznego i fizycznego- jest formą

wypoczynku polegającą na kilkuminutowym rozluźnieniu mięśni

i zmniejszeniu do minimum aktywności myślowej.

IV.

Wypoczynek czynny- główna zasada wypoczynku czynnego

winno być to, by miał on charakter przeciwny do rodzaju

wykonywanej pracy.



POTRZEBA UTRZYMYWANIA STAŁEJ TEMPERATURY CIAŁA

Człowiek zalicza się do organizmów STAŁOCIEPLNYCH, tzn. jest w

stanie utrzymać względnie stałą temperaturę, prawie

niezależnie od temperatury otoczenia. Oddawanie ciepła

odbywa się na drodze:



promieniowania- radiacja- emitowanie ciepła do otoczenia.

Warunkiem jest różnica temperatury.



Konwekcja- ma miejsce wtedy gdy organizm oddaje ciepło

przylegającym do niego cząstkom powietrza. Im szybszy jest

ruch powietrza, niższa jego temperatura i większa powierzchnia

odsłoniętej skóry, tym oddawanie ciepła tą drogą jest

skuteczniejsze.



CZYSTOŚCI . Ta potrzeba odczuwana jest w sposób indywidualny

i zróżnicowany. Czynnikami mającymi zasadniczy wpływ na jej

kształtowanie są: środowisko społeczne, wychowanie, krąg
kulturowy, tradycja, itp. Niezaspokojenie potrzeby czystości może
powodować zaburzenia w sferze biologicznej i psychicznej
człowieka. Poza potrzebą czystości skóry, człowiek odczuwa
również potrzebę czystości otoczenia, w którym przebywa,
odzieży, naczyń.

Wszystkie wyżej wymienione potrzeby towarzyszą człowiekowi

od momentu urodzenia aż do śmierci. Zaspokojenie ich jest

warunkiem koniecznym utrzymania życia w sensie

biologicznym. Niezaspokojenie potrzeb biologicznych może być

przyczyną wielu schorzeń.



POTRZEBY PSYCHOSPOŁECZNE

POTRZEBY PSYCHOSPOŁECZNE

W przeciwieństwie do potrzeb biologicznych nie można podać

W przeciwieństwie do potrzeb biologicznych nie można podać

zamkniętego rejestru potrzeb psychospołecznych, ponieważ lista

zamkniętego rejestru potrzeb psychospołecznych, ponieważ lista

ich może być praktycznie nieskończona. W procesie kształtowania

ich może być praktycznie nieskończona. W procesie kształtowania

potrzeb psychospołecznych bierze udział wiele czynników

potrzeb psychospołecznych bierze udział wiele czynników

zewnętrznych, takich jak warunki społeczne, krąg kulturowy,

zewnętrznych, takich jak warunki społeczne, krąg kulturowy,

normy etyczne przyjęte w danym środowisku, wychowanie oraz

normy etyczne przyjęte w danym środowisku, wychowanie oraz

wewnętrznych- takich jak wrodzone dyspozycje psychiczne,

wewnętrznych- takich jak wrodzone dyspozycje psychiczne,
temperament, zainteresowania, itp.



POCZUCIA BEZPIECZEŃSTWA I STABILIZACJI

Jednym z warunków odczuwania bezpieczeństwa jest ład i porządek.

Wszelkie zakłócenia w tym względzie człowiek może odczuwać w
sferze biologicznej i psychicznej. Występuje wtedy stan nazywany
zagrożeniem, który może być spowodowany czynnikami
zewnętrznymi i wewnętrznymi.



CZYNNIKI WEWNĘTRZNE- pogorszenie stanu zdrowia, podeszły
wiek, niemożność przystosowania do nowej sytuacji, lęk przed
niestałością uczuć najbliższej osoby, obawa przed utratą
znaczenia, stanowiska, kompromitacją, śmiesznością.



CZYNNIKI ZEWNĘTRZNE- obce środowisko, niechęć otoczenia,
sytuacje przekraczające możliwości rozwiązania, niekorzystne
i niepewne warunki bytowe.

W celu zaspokojenia potrzeby bezpieczeństwa człowiek podejmuje

szereg działań, które maja na celu nie tylko zmniejszenie bądź
likwidację stanu zagrożenia, ale uzyskanie stanu pewnej
stabilizacji. Są to zabiegi o charakterze materialnym i
niematerialnym.



POTRZEBA DZIAŁANIA- jest zaspakajana w zależności od wieku
trzech podstawowych formach: zabawie , nauce, pracy.



POTRZEBA KONTAKTÓW SPOŁECZNYCH- mieścić się tu będą
potrzeby, jak: zwracania uwagi na siebie, zdobycia uznania,
przynależności do grupy społecznej, uzyskania znaczenia, itp.
Czynniki utrudniające prawidłowe zaspakajanie potrzeb: egoizm,
niecierpliwość, postawa apodyktyczna, czasami wiek lub ujemne
doświadczenia w tym zakresie, rzadziej niektóre cechy
zewnętrzne, np. nieestetyczny wygląd. Czynniki ułatwiające
kontakty to: pogodne, towarzyskie usposobienie, pożądane
społecznie cechy charakteru- życzliwość, altruizm oraz właściwe
warunki środowiskowe.



POTRZEBY UCZUCIOWE- są wyrazem dążności człowieka do jakiejś

pełni w tym zakresie, do bliskości i trwałości związków z innymi

ludźmi.

Uczucia- to w uproszczeniu przeżywanie stosunku do osoby ( także

siebie samego) lub zjawiska.



POTRZEBA ODPOWIEDZIALNOŚCI ZA SIEBIE- chęć decydowania

o sobie i ponoszenia konsekwencji własnych czynów.



POTRZEBY INTELEKTUALNE I ESTETYCZNE- potrzeby poznawcze

i uczenia się. Potrzeby poznawcze mają charakter niejako

naturalny. Poznawanie jest bowiem warunkiem koniecznym

zaspakajania innych potrzeb. Dzięki niemu człowiek uczy się

unikać niebezpieczeństwa i przystosowywać do otoczenia.

Uczenie się jest ubocznym skutkiem wszelkich czynności.

Przejawia się ono w zmianach zachodzących przy wykonywaniu

tych samych czynności w przyszłości. Uczenie się jest procesem

społecznym, szerszym niż poznawanie.



CECHY POTRZEB PODSTAWOWYCH WG. MASLOWA

I.

Ich nieobecność ( niezaspokojenie ) powoduje chorobę;

II.

Ich obecność ( zaspokojenie ) zapobiega chorobie;

III.

Ich przywrócenie leczy chorobę;

IV.

Nie są aktywne albo odczuwalne przez osobę zdrową.

ZACHOWANIA ZDROWOTNE

1.

To jakiekolwiek zachowania jednostki będące elementem
codziennego życia, a ponadto wpływające na stan jej zdrowia.
Są to działania polegające na praktycznym stosowaniu
posiadanej wiedzy na temat zdrowia i choroby.

2.

Są to wszelkie zachowania człowieka mające związek ze
zdrowiem i chorobą.

ZDROWY STYL ŻYCIA

Styl życia- kompleks zachowań i działań , charakterystyczny dla

poszczególnych osób lub grup społecznych, uwarunkowany
społecznie, kulturowo, ekonomicznie i środowiskowo. Styl życia ma
bardzo istotny związek ze zdrowiem , choć nie wszystkie
poszczególne działania ludzi są zorientowane na zdrowie. Do
podstawowych elementów zdrowego stylu życia należą ćwiczenia
fizyczne. Stwierdza się, że nie tylko poprawiają one fizyczny stan
organizmu , lecz także wpływają na samopoczucie psychiczne.
Ćwiczenia fizyczne powodują: mniejszą skłonność do depresji,
zmniejszenie lęku, redukcję agresji, zwiększenie wiary w siebie,
podwyższenie samooceny.

Inne niezbędne elementy zdrowego stylu życia to: właściwe

odżywianie, kontrola wagi, dostateczna ilość snu, okresy
relaksacji, niepalenie papierosów.

OCHRONA ZDROWIA

Ochrona zdrowia zajmuje widoczne miejsce w życiu społecznym
i politycznym. Opieka zdrowotna jest zagwarantowaną przez

konstytucję powinnością państwa wobec obywateli.

Podstawowym przepisem konstytucyjnym dotyczącym ochrony

zdrowia jest art. 68 Konstytucji RP. Rozdział II poświęcony jest
wolnościom, prawom i obowiązkom człowieka i obywatela.

Ochrona zdrowia w Polsce od 1999r. funkcjonuje w oparciu o system

ubezpieczenia zdrowotnego Jednym z jego elementów jest kontrakt
zawarty przez płatnika ze świadczeniodawcą. Przedmiotem tego
kontraktu jest określony rodzaj i ilość świadczeń zdrowotnych oraz
zasady i warunki ich udzielania. Beneficjantem świadczeń jest osoba
trzecia- ubezpieczony. Umowa określa koszyk świadczeń oraz to ,

w jakim czasie i w jakich warunkach świadczenie ma zostać

udzielone.

MEDYCYNA SPOŁECZNA

Rozpatruje zagadnienia zdrowotne w makroskali. Należą do nich :

badania stanu zdrowia ludności i jego uwarunkowań, analiza

występujących trendów sytuacji zdrowotnej i jej prognozowanie, ocena

efektywności poszczególnych działań na rzecz zdrowia, wyznaczanie

kierunków ochrony zdrowia stosownie do aktualnych potrzeb

społecznych i możliwości ich zaspakajania. Medycyna społeczna

przetwarza dorobek dyscyplin medycznych i pozamedycznych w

celu lepszego poznania stanu zdrowia ludności, jego uwarunkowań i

możliwości poprawy.

Medycyna społeczna jako dyscyplina naukowa zajmuje się badaniem

praw biologicznych i społecznych decydujących o zdrowiu i chorobie

społeczeństw ludzkich. Zadaniem jej jest ocena stanu zdrowia ludności

, jego rozwoju , zdrowotnych warunków środowiska otaczającego ,

opracowanie metod i sposobów umacniania zdrowia, mechanizmów

finansowych, regulacje prawne. Ten zakres medycyny społecznej

został uznany przez Polskie Towarzystwo Medycyny Społecznej i

Zdrowia Publicznego i oparty na definicji zdrowia publicznego.

MEDYCYNA ZAPOBIEGAWCZA- to taki sposób ujmowania medycyny,
w którym dominuje kierunek profilaktyczny nad naprawczym.

Rozróżnia się przy tym dwa aspekty pojęcia zapobiegania :

-

Zapobieganiu występowaniu niekorzystnych zjawisk zdrowotnych;

-

zapobieganie regresji niekorzystnych zjawisk zdrowotnych
(chorób, patologii ), kiedy one już występują.

Większe znaczenie należałoby przypisać temu aspektowi medycyny

zapobiegawczej , w którym chodzi o zapobieganie występowaniu
niekorzystnych zjawisk zdrowotnych , zwłaszcza w skali masowej,
(lepiej zapobiegać np. gruźlicy, AIDS, cukrzycy, chorobom układu
krążenia ). Jest to medycyna tańsza niż medycyna nastawiona na
leczenie zmian chorobowych

. W dalszym ciągu widoczna jest

dominacja medycyny naprawczej nad m. profilaktyczną.

MEDYCYNA HOLISTYCZNA- charakteryzuje się całościowym

postrzeganiem człowieka jako obiektu badanego przez lekarza.

Pozwala to na całościowe spojrzenie na pacjenta, gdzie obserwuje

się wszystkie jego problemy, nie tylko te fizyczne, ale też te
psychiczne i społeczne. Takie traktowanie ma pozwolić na
ustalenie jego osobowości , dowiedzenie się jakim człowiekiem
jest i w oparciu

o to udzielenie mu najskuteczniejszej pomocy.
MEDYCYNA EKOLOGICZNA- zwraca uwagę na zharmonizowanie

tempa przemian w warunkach życia z tempem działania
mechanizmów przystosowawczych. Szybkie przemiany
zachodzące w świecie zewnętrznym i

nienadążanie

mechanizmów

przystosowawczych

w organizmie człowieka leży u podłoża wielu zaburzeń w stanie

zdrowia. Wpływa to na powstawanie chorób cywilizacyjnych ,

a w związku z tym na obniżenie czasu trwania życia ludzkiego.

ZDROWIE PUBLICZNE- obejmuje szeroki obszar działań dotyczących

niemal wszystkich aspektów zdrowia społeczeństwa.

Zdrowie publiczne- prekursorem był J.P.Frank – jest to sztuka ochrony

zdrowia przed konsekwencjami zagęszczenia na ziemi.

Zdrowie publiczne- wg .C. E.WINSLOWA- to nauka i sztuka

zapobiegania chorobom, przedłużania życia i promocji zdrowia
fizycznego poprzez wysiłek społeczności , higienę środowiska,
kontrolę zakażeń, nauczanie zasad higieny indywidualnej,
organizację służb medycznych i pielęgniarskich, ukierunkowana na
zapobiegnie chorobom i wczesną diagnozę, rozwój mechanizmów
społecznych zapewniających każdemu indywidualnie i społeczności
warunków życia pozwalających na utrzymanie zdrowia.

Zdrowie publiczne- wg. Prof.. C.G.SHEPS- jest to zorganizowany

wysiłek społeczeństwa na rzecz ochrony, promowania i
przywracania zdrowia ludziom.

Działania z zakresu zdrowia publicznego zmieniają się w miarę zmian
i wartości społecznych, lecz cele pozostają te same :

zmniejszenie zachorowań i liczby przedwczesnych zgonów
oraz stanów powodujących cierpienia i niepełnosprawność.

ZDROWIE PUBLICZNE- w szerokim znaczeniu zdrowie publiczne

obejmuje :



Problemy dotyczące zdrowia populacji;



Stan zdrowia zbiorowości;



Ogólne usługi zdrowotne;



Administracyjną opiekę zdrowotną.

PODSTAWOWE FUNKCJE ZDROWIA PUBLICZNEGO



DZIAŁANIA NA RZECZ ZDROWIA OGÓŁU LUDNOŚCI

:

1.

Monitorowanie stanu zdrowia oraz określenie potrzeb zdrowotnych ludności;

2.

Zapobieganie rozprzestrzenianiu się chorób, szczególnie chorób zakaźnych i
społecznych wymagających zorganizowanego wysiłku państwa na rzecz ich
zwalczania;

3.

Zapobieganie wypadkom i urazom oraz zapewnienie kompleksowej opieki ofiarom
katastrof, kataklizmów i klęsk żywiołowych;

4.

Identyfikacja i zwalczanie czynników ryzyka zdrowotnego
w środowisku, miejscu zamieszkania, pracy, nauki oraz w
placówkach służby zdrowia;

5.

Zapewnienie nadzoru epidemiologicznego;

5.

Promowanie aktywnego współuczestnictwa społeczeństwa
w działaniach na rzecz zdrowia ze szczególnym
uwzględnieniem promocji zachowań prozdrowotnych wśród dzieci i
młodzieży oraz wybranych grup wysokiego ryzyka;

6.

Kształcenie i doskonalenie zawodowe lekarzy i innego personelu
medycznego , zgodnie z wymogami współczesnej wiedzy
medycznej oraz zgodnie ze skalą potrzeb zdrowotnych;

7.

Zapewnienie jednolitych regulacji prawnych dotyczących systemu
organizacji, finansowania i zarządzania placówkami opieki
medycznej, ekonomii zdrowia, zasad orzecznictwa;

8.

Monitorowanie jakości świadczeń medycznych, ich dostępności,
przestrzegania zasad bioetyki zawodowej personelu, przestrzegania
praw pacjenta;

9.

Ocena sytuacji zdrowotnej kraju na tle porównań
międzynarodowych , analiz wyzwań i zagrożeń wynikających z
procesu globalizacji.



DZIAŁANIA NA RZECZ OCHRONY ZDROWIA INDYWIDUALNYCH

OSÓB

1.

Zapewnienie pełnej dostępności szczepień ochronnych, wczesnego

wykrywania i leczenia chorób zakaźnych;

2.

Zapewnienie pełnej dostępności pomocy medycznej dla osób

bezdomnych, bezrobotnych i innych mogących mieć utrudniony dostęp

do usług medycznych;

3.

Objęcie niezbędnym zakresem w pełni bezpłatnych świadczeń

leczniczych wybranych chorób o znaczeniu społecznym;

4.

Objęciem badaniami skriningowymi i czynnym poradnictwem grup

ryzyka – choroby o znaczeniu społecznym;

5.

Nadzór merytoryczny i pomoc finansowa dla instytucji charytatywnych

udzielających pomocy medycznej i społecznej osobom ubogim lub

upośledzonym.

Przedstawione funkcje zdrowia publicznego stanowią propozycję

koncepcji zdrowia publicznego w Polsce oraz ram i zakresu

niezbędnej w naszym kraju ustawy o zdrowiu

publicznym

CZYNNIKI WPŁYWAJĄCE NA KSZTAŁTOWANIE STANU ZDROWIA

JEDNOSTEK I ZBIOROWOŚCI

Primum non nocere pro ecology

Primum non nocere pro ecology



CZYNNIKI ŚRODOWISKOWE- pojęcie to obejmuje : środowisko
naturalne( powietrze, woda, gleba ); żywność; warunki pracy.

EKOLOGIA- jest to nauka badająca związek pomiędzy organizmami

żywymi a otaczającym je środowiskiem. Bada ona struktury

i funkcjonowanie przyrody żywej.
Ekologiczne zagrożenie Polski jest związane z przeobrażeniami kraju

pod względem przemysłowym , co spowodowało zanieczyszczenie
środowiska na nieodwracalną biologicznie skalę. Ekspansywna
polityka uprzemysławiania doprowadziła do wyniszczenia zasobów
przyrody i do przewlekłego stresu u ludzi zamieszkujących strefy
tzw. kryzysu ekologicznego.



ZANIECZYSZCZENIE POWIETRZA :

a.

Ze względu na pochodzenie: naturalne i sztuczne;

b.

Ze względu na charakter biologiczny i chemiczny: pyłowe i gazowe;

Do głównych naturalnych źródeł zanieczyszczeń zalicza się : wybuchy

wulkanów, pożary lasów i stepów, naturalne procesy gnicia

i rozkładu substancji organicznych.



ZANIECZYSZCZENIA WODY :

a.

Naturalne- wzrost zaobserwowany jest w czasie obumierania roślin lub

zwierząt wodnych na dnie jezior i rzek , albo w czasie ulewnych

deszczy, kiedy to szczątki zwierząt z lądu spłukiwane są do wód;

b.

Antropogenne- mogą być związane z działalnością człowieka,

w takich dziedzinach jak: przemysł, rolnictwo, gospodarka komunalna.



ZANIECZYSZCZENIE GLEBY- degradacja gleby – pomniejszenie

i zniszczenie ekologicznej i produkcyjnej wartości gleby, stopniowy

spadek zawartości próchnicy, zakwaszenie, zasolenie, ubytek

składników pokarmowych i zanieczyszczenie chemiczne.



CZYNNIKI BIOLOGICZNE- biologiczne czynniki zagrożenia zawodowego

bądź biologiczne szkodliwości zawodowe- są to takie mikro- i

makroorganizmy oraz takie struktury i substancje wytwarzane przez

organizmy, które wywierają szkodliwy wpływ na organizm ludzki i

mogą być przyczyną chorób zawodowych. NP. kleszcze, owady, pyłki

kwiatowe, mikrotoksyny, wirusy np. żółtaczki, HIV.



CZYNNIKI SPOŁECZNE-stanowią rozległą i zróżnicowaną grupę;

1.

Czynniki demograficzne-wiek ( w większości chorują ludzie starsi ),

płeć ( np. kobiety częściej chorują na osteoporozę czy nadczynność

tarczycy), wykształcenie;

2.

Czynniki ekonomiczne- dochody, status społeczny;

3.

Czynniki psychologiczne- profil osobowościowy jako czynnik ryzyka

zachorowania np. na choroby układu krążenia;

4.

Czynniki socjologiczne- jak przynależność do określonej warstwy

społecznej, izolacja społeczna, nierówność społeczna;

5.

Czynniki kulturowe- religia, obyczaje.

CZYNNIKI PSYCHICZNE JAKO PROBLEM SPOŁECZNY
Zdrowie psychiczne- jest to brak zaburzeń psychicznych.
Stres jest niespecyficzną reakcją organizmu na wszelkie

niedomagania. Przejawia się swoistym zespołem zmian
wywołanych w układzie biologicznym. Zmiany te są sumą
rozmaitych procesów przystosowawczych.

NP. SKALA OKREŚLAJĄCA WIELKOŚĆ STRESU MIERZONEGO

W JEDNOSTKACH ZMIAN ŻYCIOWYCH

1.

Śmierć współmałżonka- 100;

2.

Rozwód- 75;

3.

Separacja-65;

4.

Kara więzienia, śmierć członka rodziny- 63;

5.

Własna choroba bądź uszkodzenie ciała- 53;

6.

małżeństwo- 50;

7. Utrata pracy- 47;
8. Odejście na emeryturę- 45;
9. ciążą- 40;
10. Kłopoty seksualne- 39;
11. Zmiana stanu finansowego- 38;
12. Śmierć bliskiego przyjaciela- 37;
13. zmiana częstotliwości kłótni- 35;
14. Syn lub córka opuszcza dom- 29;
15. Kłopoty z teściową- 29;
16. Wybitne osiągnięcia osobiste- 26;
17. Rozpoczęcie lub zakończenie nauki- 34;
18. Zmiana nawyków osobistych- 23;
19. Kłopoty z szefem- 20;
20. Zmiana miejsca zamieszkania- 20;
21. Zmiana szkoły- 18;
22. Zmiana w zakresie aktywności religijnej- 15;
23. Zmiana w nawykach dotyczących jedzenia- 15;
24. urlop- 13;
25. Boże Narodzenie- 12;
26. Pomniejsze naruszenie prawa- 11.

Wg, dr T.H. HOLMES’A istnieje ryzyko rozwinięcia się w ciągu 2 lat

poważnej choroby u ludzi, którzy uzyskali w sumie ponad 300 punktów

LCU.

ZABURZENIA PSYCHOSOMATYCZNE

ZABURZENIA PSYCHOSOMATYCZNE
ZESPÓŁ HIPERWENTYLACYJNY- u podłoża leżą stany lękowe. Osoba
z tego typu zaburzeniami w czasie napadu odczuwa: kołatanie serca,

silna duszność, zawroty głowy, niepokój, występują objawy, że

niedługo umrze. Objawy dusznicy bolesnej.

WYMIOTY- ludzie reagują wymiotami na nieprzyjemny zapach, widok,

sugestie , a także na konflikty społeczne. WG.np. O. Hill’a

predyspozycje do reagowania wymiotami na sytuacje frustrujące są

częściowo uwarunkowane dziedzicznie, mogą także powstawać

w wyniku uczenia się od rodziców.
STANY KURCZOWO- WYDZIELNICZE- jelita grubego są kolejnym

przykładem często spotykanych czynnościowych zaburzeń.

Charakteryzują się napadowymi bólami kurczowymi okrężnicy,

wzmożonym wydzielaniem śluzu, biegunką, niekiedy zaparciem.

Choroba może trwać miesiącami a nawet latami a przyczyną są

najczęściej długotrwałe stany lękowe.

NADWAGA-usposabia do występowania takich chorób jak: cukrzyca,

nadciśnienie , kamica żółciowa, choroba wieńcowa. Otyłość

egzogenna jest najczęstszą postacią otyłości. Przyczyny są różne;

zamożność społeczeństwa, wzory kulturowe, czynniki psychiczne.

Wzmożone łaknienie i nadwaga mogą być reakcją psychiczną u osób

dotychczas szczupłych , na dużą dawkę stresu. Częściej jednak

przyczyną nadwagi typu psychogennego jest sprawa długotrwała np.

nieprawidłowe stosunki matka, ojciec-dziecko.

Wtórne następstwa hipoglikemii emocjonalnej- postać nerwicy. Do

typowych cech zespołu należą objawy typu hipostenicznego,

wzmożona pobudliwość układu sercowo- naczyniowego, lekkie,

napadowe stany hipoglikemiczne, zwiększona tolerancja na glukozę

przy prawidłowym na ogół stężeniu.

Główne zagrożenie zdrowotne w Polsce:

-

Największa liczba zgonów z powodu chorób układu krążenia wg. ICD-

10;

-

Nowotwory;

-

Zewnętrzne przyczyny zachorowań i zgonów.