Zawodowe zagrożenia
zdrowia fizjoterapeuty Ćwiczenia II
Podział zagrożeń zawodowych
Zagrożenia zawodowe ,które mogą występować w środowisku pracy dzielimy na:
czynniki niebezpieczne - powodujące wypadki w pracy np.: przemieszczające się maszyny i mechanizmy, powierzchnie na których możliwy jest upadek, ostrza ,ostre krawędzie, wystające elementy, urządzenia pod napięciem, sprężone gazy, substancje wybuchowe i łatwopalne, zatrucia wziewne
czynniki szkodliwe - zagrażające chorobami zawodowymi
Czynniki szkodliwe dzielimy na :
Czynniki chemiczne:
o działaniu toksycznym
- środki dezynfekcyjne
- środki do sterylizacji
- pary parafiny
- gazy wydzielające się podczas kąpieli wodnych ( dwutlenek węgla,
siarkowodór , chlor )
- w terapii z wykorzystaniem promieniowania nadfioletowego( tlenki azotu
oraz ozon )
o działaniu alergizującym
lateks
składniki gumy
leki (np. antybiotyki )
talk
Czynniki fizyczne :
promieniowanie nadfioletowe ( w działach światłolecznictwa )
promieniowanie podczerwone ( w działach światłolecznictwa )
- promieniowanie laserowe ( w działach światłolecznictwa )
- promieniowanie jonizujące (promieniowanie alfa przy kontakcie z promieniotwórczym
radonem i produktami jego rozpadu - w działach wodolecznictwa)
pole i promieniowanie elektromagnetyczne ( w działach elektroterapii i terapii ultradźwiękowej )
ultradźwięki ( w działach terapii ultradźwiękami )
mikroklimat gorący i wilgotny
mikroklimat zimny ( w krioterapii )
drgania miejscowe ( przy obsłudze głowic do terapii ultradźwiękami )
Czynniki związane ze sposobem wykonywania pracy:
Do specyficznych czynników , które mogą wpłynąć na stan zdrowia fizjoterapeutów należą :
obciążenie wysiłkiem fizycznym , często w niekorzystnym mikroklimacie
obciążenie posturalne, wymuszona pozycja ciała, ruchy monotypowe (masaż leczniczy)
ucisk na nerwy rdzeniowe, nadmierne przeciążenie mięśni
praca na zmiany lub w godzinach nadliczbowych
Czynniki psychospołeczne:
czynniki związane z narażeniem na stres zawodowy ( atmosfera w pracy, kontakt z osobami chorymi i niedołężnymi, relacje z przełożonymi
Czynniki biologiczne:
Szkodliwymi, zawodowymi czynnikami biologicznymi są wszystkie drobnoustroje - wirusy, bakterie i grzyby, łącznie z dokonanymi mutacjami, hodowlami komórkowymi i pasożytami wewnętrznymi, które mogą być przyczyną zakażenia, alergii lub innego działania toksycznego
Narażenie fizjoterapeuty w pracy :
Szczególnie czynniki biologiczne :
wirus zapalenia wątroby
wirus HIV
wirus gruźlicy i prątki atopowe
zakażenia dermatofitami
enterowirusy, wirus grypy, różyczki, ospy wietrznej i półpaśca,świnki
gronkowiec złocisty
paciorkowiec ropny
pałeczki z rodzaju Salmoneella,Klebsiella,Escherichia coli
chorobotwórcze drożdżaki Candida albicans
mikroklimat wilgotny i temp. 24-27 ° C ( grzyby pleśniowe, szereg gatunków bakterii,
wirusy )
nieprawidłowo przechowywane tworzywa (np. borowiny), które mogą być źródłem bakterii
(np. Escherichia coli )
praca w działach aerozoloterapii, narażenie na czynniki przenoszone drogą kropelkową
drobnoustroje np.. prątka gruźlicy (w sanatoriach o tym profilu)
czynniki przenoszące się na drodze krwiopochodnej
Wirus zapalenia wątroby - typ A
WZW A - choroba jest przenoszona drogą pokarmową
( tzw.choroba brudnych rąk )
źródłem zakażenia: człowiek wydalający wirusa np.. z kałem, skażone środki spożywcze i woda
Profilaktyka WZW A :
przestrzeganie zasad higieny (mycie i dezynfekcja rąk )
przestrzeganie zasad higieny przy produkcji i przygotowaniu środków spożywczych oraz dostarczaniu zdrowej, czystej wody
szczepienia p/WZW A
Wirus zapalenia wątroby - typ B
WZW B - chorobę tę określamy mianem żółtaczki wszczepiennej
Drogi zakażenia:
- kontakt z krwią , wydzielinami i wydalinami pacjenta
- transfuzja skażonej krwi
- bezpośredni kontakt uszkodzonej skóry lub śluzówek ze skażonymi, nieodpowiednio
wysterylizowanymi narzędziami medycznymi np. podczas zabiegów stomatologicznych,
badań endoskopowych, lub przy czynnościach niemedycznych tj. przy wykonywaniu
tatuażu, przekłuwaniu uszu, niektórych zabiegach kosmetycznych, u fryzjera
- używania przedmiotów higieny osobistej osoby zakażonej tj. maszynek do golenia, cążek,
nożyczek, szczoteczek do zębów,
- stosunek płciowy bez zabezpieczenia z osobą zakażoną wirusem
- przeniesienia wirusa z matki na dziecko w okresie okołoporodowym
Profilaktyka WZW B
stosować sprzęt jednorazowego użycia
przeprowadzać sterylizację przedmiotów wielorazowego użytku
aseptyczne postępowanie przy naruszaniu ciągłości tkanek w zabiegach medycznych jak i pozamedycznych
w kontakcie z pacjentem (używać rękawiczek, fartuchów ochronnych, gdy grozi np. splamienie krwią)
stosowanie zasady jednego partnera seksualnego (stosowanie prezerwatyw, które jedynie zmniejsza ryzyko zakażenia wirusem)
szczepienia p/WZW B
Wirus HIV
HIV - ludzki wirus nabytego zespołu upośledzenia odporności
Drogi przenoszenia:
- skażone narzędzia ponownie używane bez sterylizacji
krew podczas zabiegów medycznych, gdy zakażona krew dostanie się do spojówki, śluzówki
lub przez uszkodzoną skórę
transfuzja krwi zakażonej HIV
wydzieliny, wydaliny osoby zarażonej
zakażone przeszczepy skóry oraz narządy
kontakty seksualne z nosicielem HIV
ekspozycja uszkodzonej skóry i otwartych ran personelu na krew i inne płyny ustrojowe
pacjenta zakażonego HIV
gdy matka, jest nosicielką wirusa, może zakazić dziecko podczas karmienia piersią
Profilaktyka HIV
przestrzegania zasad aseptyki i antyseptyki w badaniach i zabiegach inwazyjnych
przestrzeganie obowiązujących procedur (dezynfekcja sprzętu, dezynfekcja narzędzi, mycie i dezynfekcja rąk , sterylizacja , stosowanie środków dezynfekcyjnych , segregacja odpadów i bielizny pościelowej )
przestrzeganie zasad przy przetaczaniu krwi i preparatów krwiopochodnych
przestrzeganie procedur postępowania po ekspozycji na krew lub inny czynnik potencjalnie zakaźny
szkolenie personelu
Zakażenia prątkiem gruźlicy
GRUŹLICA - bakteryjna choroba zakaźna, przewlekła, obejmująca przede
wszystkim płuca i węzły chłonne
źródłem zakażenia jest chory prątkujący, czyli wydalający bakterie z wydzieliną dróg oddechowych. Bakterie przenoszone są drogą kropelkową
Profilaktyka
szczepienia ochronne ( 24 h po urodzeniu; 12 m.ż. ; 7 r.ż. ; po ujemnym wyniku próby tuberkulinowej dzieci w 12 r.ż oraz osoby szczególnie narażone np.. studenci akademii medycznych, uczniowie policealnych szkół medycznych w pierwszym miesiącu nauki)
badania wstępne przed podjęciem pracy
badania okresowe w trakcie wykonywania pracy
Zakażenia dermatofitami
DERMATOFITY - zarodniki grzybów, powodują grzybicę skóry gładkiej, dłoni, pachwin, stóp, paznokci i dłoni
źródłem zakażenia są przedmioty codziennego użytku: drewniane elementy podłogowe na basenach, chodniki łazienkowe, buty, skarpety
Profilaktyka
stosowanie zasad higieny osobistej
stosowanie własnych klapek na basenach
dokładne wycieranie rąk po kąpieli i potu
rękawice ochronne
unikanie środowiska ciepłego i wilgotnego
stosowanie lekkiej przewiewnej odzieży
stosowanie środków dezynfekcyjnych
Zakażenia ropne
ZAKAŻENIA GRONKOWCEM ZŁOCISTYM ( Staphylokokus aureus )- patogen występujący na skórze i błonach śluzowych człowieka, może być przyczyną zakażeń miejscowych, układowych i uogólnionych oraz zatruć pokarmowych
Droga zakażenia: kontakt bezpośredni (ręce personelu, skażony sprzęt )
Źródłem zakażeń jest chory, zwłaszcza z rozległymi sączącymi się zmianami oraz nosiciele, żywność przygotowywana przez osoby zakażone.
Profilaktyka
dezynfekcja sprzętu medyczne
sterylizacja narzędzi i sprzętu
mycie i dezynfekcja rąk
przestrzeganie procedur medycznych
Światłolecznictwo
PROMIENIOWANIE NADFIOLETOWE - wykazuje szkodliwe działanie na narząd
wzroku, skórę, powoduje jonizację powietrza oraz syntezę ozonu i tlenków azotu
Profilaktyka
ograniczenia przestrzenne i czasowe ekspozycji na ten czynnik (po włączeniu promiennika
oddalić się na odległość co najmniej 3-4 m )
unikać łączenia jednoczesnego lub w tym samym dniu narażenia na promieniowanie
podczerwone i pola elektromagnetyczne
odsuwani powinni być pracownicy zażywający leki zwiększające wrażliwość na
promieniowanie nadfioletowe
odzież biała z włókien naturalnych oraz okulary ochronne z bocznymi osłonkami
rotacja pracowników ograniczająca ich ekspozycję
badania profilaktyczne pracowników
kontrola stanu urządzeń emitujących promieniowanie nadfioletowe (kontrola techniczna,
przeglądy instalacji, przewodów )
PROMIENIOWANIE PODCZERWONE - powoduje uszkodzenia struktur gałki ocznej: oparzenia spojówek, uszkodzenia naczyniówki i siatkówki, zaćmę.
Profilaktyka
stosowanie osłon i ekranów termicznych
stosowanie okularów ochronnych
rotacja pracowników ograniczająca ich ekspozycję
badania profilaktyczne pracowników
kontrola stanu urządzeń emitujących promieniowanie nadfioletowe (kontrola techniczna, przeglądy instalacji, przewodów)
Ciepłolecznictwo
PARAFINOTERAPIA - parafina jest substancją łatwopalną , jest możliwość
toksycznego działania par parafiny poprzez drogi oddechowe
Profilaktyka
oddzielne pomieszczenie do przygotowywania parafiny ( kuchnia parafinowa o pow. 6-7 m
2, z wentylacją )
personel powinien mieć wykonywane badania na obecność tzw.ciał parafinowych w ślinie
rotacja pracowników ograniczająca ich ekspozycję (praca nie dłużej niż 2-3 lata )
personel musi mieć dostęp do dystrybutora z wodą pokrywającą utratę wody i elektrolitów
odzież ochronna ( fartuchy igielitowe, rękawice gumowe, płócienny fartuch, obuwie
tekstylne, koszula bawełniana itd.; sprzęt np. szczypce, przyrządy do wyciskania chust
parafinowych itd.)
przeszkolenie personelu, potwierdzone stosownym zaświadczeniem w zakresie ochrony
przeciwpożarowej
pomieszczenia wyposażone w sprawny i regularnie kontrolowany sprzęt gaśniczy
KRIOTERAPIA - gazowy dwutlenek węgla może powodować zatrucia, azot w postaci gazowej może być gazem duszącym, azot w postaci ciekłej może powodować miejscowe odmrożenia
Profilaktyka
przy krioterapii ochrona personelu przed zimnem ( odpowiednia ciepłochłonność odzieży, ewentualnie napoje i posiłki profilaktyczne )
przy pracy z azotem personel powinien posiadać odpowiednią izolującą odzież i okulary ochronne , czynności powinny być wykonywane przez dwie osoby, w pomieszczeniach odpowiednia wentylacja
kontrola stanu urządzeń (przegląd techniczny)
pracownik musi być zapoznany z instrukcją bhp przy ekspozycji butli i urządzeń z ciekłym azotem
przeszkolenie personelu, potwierdzone stosownym zaświadczeniem
w zakresie ochrony przeciwpożarowej
Elektrolecznictwo
PORAŻENIE PRĄDEM ELEKTRYCZNYM - do konsekwencji zdrowotnych porażenia prądem należą: ostry stres psychiczny, zaburzenia rytmu serca aż do zatrzymania krążenia w mechanizmie migotania komór, zatrzymanie oddechu, skurcze tężcowe mięśni, poparzenia, utrata świadomości
Profilaktyka
każde urządzenie musi posiadać dokumentację techniczną
podkłady do zabiegów, pod elektrody powinny być wykonane z bawełny lub lnu, być prane i
płukane pod strumieniem bieżącej wody oraz gotowane w czystej wodzie
elektrody powinny mieć zaokrąglone brzegi, powinny być myte po każdym zabiegu wodą z
mydłem, gotowane i dezynfekowane oraz okresowo czyszczone drobnoziarnistym papierem
ściernym
pomieszczenia przygotowane zgodnie z zaleceniami
przed zastosowanie urządzenia fizjoterapeuta każdorazowo powinien sprawdzić stan
przewodów i skręcić moc urządzenia do zera
przy zabiegach jonoforezy oraz myciu wanien i komór pracownik musi mieć założone
rękawice gumowe
podczas wykonywania zabiegu nie dotykać urządzeń do elektroterapii ani elektrod i
połączeń elektrycznych
usunąć z pomieszczeń wszystkie zbędne przedmioty metalowe a wszystkie inne muszą być
uziemione
przestrzegać obowiązujących procedur dotyczących zabezpieczenia pacjenta pobierającego
zabiegi elektrolecznicze
Wodolecznictwo
KĄPIELE LECZNICZE - zagrożenia zdrowotne personelu to : praca w
mikroklimacie wilgotnym i gorącym, wysiłek fizyczny w warunkach braku komfortu
cieplnego, toksyczne działanie tworzyw w wyniku kumulacji niektórych ich
składników w organizmach personelu, ryzyko urazów związanych z mokrymi
powierzchniami, czynniki biologiczne , obciążenia posturalne (pozycja stojąca)
Profilaktyka
pomieszczenia odpowiednio wyposażone ( posadzki z materiału antypoślizgowego, wanny
odporne na siarkowodór, solanki itp.)
sprawna wentylacja z wyciągiem dolnym i górnym nawiewem świeżego powietrza
pomieszczenia myte i dezynfekowane
odzież ochronna ( fartuch płócienny, siatkowa koszula bawełniana , fartuch powleczony
poliuretanem , buty i rekawice gumowe, buty skórzano - gumowe [przy kąpielach
kwasowęglowych , drewniaki
dla personelu pomieszczenie wypoczynkowo- socjalne o temp. powietrza 18°C,średniej
wilgotności i ruchu powietrza
zapobieganie zatruciu siarkowodorem podczas kąpieli poprzez szczelnie zakryci wanny ,
które uniemożliwia oddychanie tym gazem
przestrzeganie reżimu sanitarno-epidemiologicznego w saunach ( dezynfekcja posadzek,
mat, sprzętu ,ławki przecierane drobnoziarnistym papierem ściernym )
Ultradźwięki
TERAPIA ULTRADŹWIĘKOWA -narażenie związane z występowaniem zespołu
rzekomonerwicowego ( wahania nastroju bezsenność, bóle głowy ), negatywne działania
pól elektromagnetycznych.
Profilaktyka
- zakaz pracy kobiet w ciąży
comiesięczna rotacja pracowników
stosowanie suchych i nieprzetłuszczonych rękawiczek podczas wykonywania sprzężenia z
wykorzystaniem oleju , a w kąpieli wodnej dwóch par ( gumowe na niciane )
ręce personelu suche
kontakt z ultradźwiękami poprzez powietrze należy zmniejszyć ograniczając pracę głowic
do 2,5 godz dziennie.
Borowina
TERAPIA BOROWINOWA - czynniki szkodliwe : środowisko wilgotne i gorące, czynniki biologiczne w przypadku stosowania torfu zanieczyszczonego mikrobiologicznie, niesprzyjający mikroklimat, obciążenia statyczne i posturalne.
Profilaktyka
magazynowanie borowiny w odpowiednich warunkach mikroklimatycznych
( temp.4-20 °C , zabezpieczenie przed działaniem promieniowania słonecznego )
kontrola mikrobiologiczna ( kolejnych partii borowiny, sprzętu w kuchni borowinowej )
pomieszczenia przygotowanie zgodnie z wymogami ( kuchnie borowinowe, dezynfekcja
pomieszczeń )
pomieszczenia gdzie wykonywane są zabiegi borowinowe muszą mieć klimatyzację lub
odpowiednią wentylację ( temp.ok.. 21 °C )
przestrzeganie procedur medycznych
Masaż leczniczy
MASAŻ LECZNICZY - obciążenie wysiłkiem fizycznym,obciążenie statyczne, posturalne , monotypowość ruchów .
Profilaktyka
odpowiednie przystosowanie stanowiska pracy (wysokość leżanki, dostępność ze wszystkich
stron)
odzież ochronna fartuchy bawełniane, wygodne obuwie
pomieszczenia odpowiedniej powierzchni ( 9m2 - 18m2 )+ natrysk
odpowiednie oświetlenie
odpowiednia wentylacja ( temp. pomieszczenia 20- 22°C; wilgotność ( 40-6-%)
zabronione jest wykonywanie zabiegów masażu rękoma ze zmianami chorobowymi oraz
zranionymi
po każdym zabiegu ręce myte, dezynfekowane i nawilżane
11