Prawo prywatne międzynarodowe 10/12/12

Wstępna propozycja jest taka, że to będzie poniedziałek 14.01.2013 - po ostatnim wykładzie zerówka

28.01.2013 - termin w sesji, godzina do ustalenia

Egzamin będzie trwał 45 minut.

Dziś proszę paśtwa zajemiemy się problematyka zobowiazan po za umownych

Materia niejednolita na poziomie prawa merytorycznego, jak i na poziomie prawa kolizyjnego.

W wstępnej fazie rozwoju p.p.m., były wspólne normy kolizyjne dla zobowiązań pozaumownych,natomiast poszczególne typy zobowiazan teraz się emancypują, na tyle ze dostają swoje własne normy kolizyjne.

Ustawa z 1965, art. 31 - charakter rezydualny, dotyczyl wszystkich zobowiazan, jeżeli nie miały te zobowiązania uregulowań szczególnych kolizyjnych.

Nowa ustawa Rzym II które zastapilo ustawe z 1965, zawiera nowe podejście i te kilka zespołów norm kolizyjnych, traktowane poszczególne zobowiązania oddzielnie.

Proszę państwa zanim przejdziemy do omawiania poszczególnych typow zaobowiazan, trzeba wiedzieć ze Istnieją rodzaje zobowiązań, ustawowych które w naturalny sposób łącza się w naturalny sposób z pojęciami szerszymi, mającymi swój własny statut, np. w prawie spadkowym - zachowek, zapis itp. Są tak silnie związane ze statutem spadkowym ze podlegają właśnie jemu. Taka sytuacja ma również miejsce w prawie rodzinnym -roznego rodzaju obowiązki, zobowiązania będą podlegaly stutowi rodzinnemu, szczególnie zobowiązania alimentacyjne - one posiadaja swój wlasny statut.

Trzeba pamiętać, ze są takie zobowiązania pozaumowne kore podlegają pod inny statut,szczerszy.

Rozporządzenie Rzym II jest proszę panstwa rozporządzeniem które zostało zawarte w 2007, 19.07.2007, nosi numer 864/2007 a stosowane jest od 11.01.2009 roku. Dania nie jest związana, wielka Brytania, Irlandia, zgłosiły akces i nie są nim zwiane - skorzystały z prawa opcji. Polska jest związana, wiec uchwalając nowa ustawe p.p.m. ustawodawca uwzględnił to rozporządzenie - art. 33 p.p.m, w kotrym znajduje się odesłanie do rozporządzenia Rzym II

Teraz kilka słów na temat zakres rozporządzenia :

W Art. 1 dowiadujemy się dokładniej jakie rozporządzenia, jakie kwestie są, a jakie nie są objęte zakresem rozporządzenia :

• Stosuje się w sprawach cywilnych i handlowych powiązanych z prawami różnych państw,

• Nie stosuje się w sprawach podatkowych celnych lub administracyjnych.

• wyłączone zobowiązania ze stosunków : rodzinnych, alimentacyjnych, małżeńskich ustrojów majątkowych, dziedziczenia, z papierów wartościowych choćby miały charakter ustawowy nie podlegają rozporządzeniu, powstających w stosunkach korporacyjnych, związanych z instytucja trustu,

Te kwestie powinny być dla nas oczywiste bo albo podlegają swoim własnym statutom, albo w ogole nie sa czescia prawa prywatnego. Ale są też takie kwestie, które nie sa tak oczywiste i powod ich wylaczenia jest inny a chodzi przede wszystkim o :

• Art. 1 ust 1 nie stosuje się do odpowiedzialności państwa za wykonywania władzy publicznej,

• Nie stosuje się do zobowiązań wynikających z naruszenia intymności i innych praw osobistych w tym do zniesławienia. Wyłączenie wynika z braku zgody państw członkowskich na ingerencje w tym zakresie, są to sprawy intymne i bardzo delikatne i państwa członkowskie nie mogły ustalić wspólnych norm kolizyjnych.

Na okoliczność tych włączeń jest regulacja zawarta w nowej ustawie p.p.m z 2011 r. W nowej ustawie w art. 35 p.p.m. odpowiedzialność cywilna państwa zaniechania podlega prawu temu państwa. - jest w kwestia wrażliwa i została uregulowana po za rozporządzeniem, tak samo jeżeli chodzi o dobra osobiste. Ciężko jest ustalić zakres tego wyłączenia, myślę ze można przyjąć ze chodzi o naruszenia dobra osobiste i niemajątkową ochronę dóbr jak rowniez i majątkowa ochrona dóbr osobistych w wyznaczonych konkretnie wskazanych sferach - naruszenie prywatności i czci. Tutaj nawet jeśli chodzi o srodki majątkowe to pozostają po za zakresem rozporządzenia bo sa to kwestie bardzo delikatne i intymne dla każdego państwa.

W prawei cywilnym problematyka odszkodowawcza z naruszenia dobr osobisty jest problematyka delikatowa, typowe delikty i podstawowe srodki ochrony dobr osobistych - te srodki podlegają rozporządzeniu, a nie sa objęte tymi wymienionymi specyficznymi dobrami osobistymi ( prywatność i cześć), dlatego potrzebna była norma regulująca te kwestie. Art. 16 ppm w którym ustawodawca przewidział prawo wlasciwe dla ochrony dobr osobistych (tych specyficznych).

To co nie objęte rozporządzeniem, objęte jest przepisami ustawy ppm z 2011.

Jeżeli mówimy o kwestiach nie objętymi rozporządzeniem trzeba zwrocic uwagę na konwencje międzynarodowe na art. 27.

Art. 27 rozporządzenia pierwszeństwo przed regulacjami z rozporządzenia maja pierwszeństwo konwencje zawarte przed powstaniem rozporządzenia, wcześniej zawartych - chodzi o odpowiedzialność związaną z wypadkami drogowymi, odpowiedzialność deliktowa, chodzi o :

Konwencja Haska 1971 roku, o prawie właściwym dla wypadków drogowych. Potwierdzenie ze nie jest to objęte rozporządzeniem, znajduje w art. 34 p.p.m.

Ja już nie będę do tego wracać do tej konwencji, państwo musiec wiedzieć ze taka konwencja istnieje, teraz przejde do dalszej problematyki zobowiazan pozaumownych.

Rozporządzenie posługuje się pojęciem zobowiązania pozaumownego - rozumienie autonomiczne, może okazać się ze pewne grupy zobowiązań mogą być rozumienie inaczej na gruncie prawa materialnego różnych państw, w różny sposób.

Wyroznia się 4 odrebne grupy dotyczących zobowiazan pozaumownych:

• Zobowiązania deliktowe - tu mamy dalsze rozróżnienia :

1. Reguła ogólna,

2. Kilka reguł szczególnych dla kilku typów deliktów, tu podciągniemy sobie culpa in contrahento

• Zobowiązania z bezpodstawnego wzbogacenia,

• Zobowiązania z prowadzenia cudzych spraw bez zlecenia,

• Zobowiązania z tytułu culpa in contrahento, zresztą definiowe w sposób, ale to za chwilę - mimo ze w rozporządzeniu jest to odrębna kategoria (przejaw autonomiczności) - w Polsce zakwalifikowane do odpowiedzialności deliktowej, dlatego ja będę włączać te zobowiązania do zobowiązań deliktowych i będę je omawial wspólnie z zobowiązaniami deliktowymi, ale państwo muszą wiedzieć że rozporządzenie oddzielnie traktuje tą grupę.

Zaczniemy od prawa właściwego dla deliktów.

Ad DELIKTOWA ODPOWIEDZLANOŚĆ

Zaczniemy od historii, od szkoły tzw statutowej, czyli od średniowiecza. Na początku właściwa była zasada lex loci delicti comissima, miejsce popełnienia deliktu - była to tradycyjna reguła. Ta reguła obowiązywała przez wiele setek lat, ale w naszej kolizjonistyce przeszła na plan dalszy, jednym z powodów jest problem z ustalenia miejsca popełnienia deliktu. Problem wielomiejscowych. Możemy mówić o wiele miejscowości :

• Prostej - z obszarem jednego państwa związany jest czyn, a z obszarem innego państwa związany jest skutek tego deliktu.

• Złożonej - powiazanie z więcej niż jednym państwem, nawet gdy chodzi o sam czy, albo o sam skutek, albo tu i tu czyli po stornie czynu jak i skutku.

Problemy z wielomiejscowością skłoniły do poszukiwania innych łączników, i na początku XIX - łącznik wspólne prawo personalne stron, dłużnika i wierzyciela.

Kazus Backtoch vs Jackson : Chodziło wycieczkę weekendowa dwójki mieszkańców nowy Jork, jednym samochodem udali się do Kanady. Na terytorium kanady zdarzył się wypadek samochodowy, gdzie odpowiedzialność ponosił kierowca, ale powstał problem bo pasażerka była przewożona z grzeczności, regulacje nie pozwalały dochodzić roszczeń gdy przewożona była z grzeczności. Sprawa rozstrzygana w NY i sad stwierdził ze tradycyjna reguła jest zasada miejsca popełnienia deliktu, ale w tym przypadku rozstrzyganie wg tradycyjnego łącznika nie powinno być zastosowane bo osoby pochodziły z nowego Yorku itp. Jedynym miejscem nie związanym z nowym yorkiem było miejsce zdarzenia i sad uznał ze prawem właściwym powinno być prawo personalne stron czyli prawo stanu nowy Jork.

Jeżeli chodzi o powiazanie przyjęte w rozporządzeniu to mamy regule ogólna i kilka reguł szczególnych poświęconym pewnym typom deliktów

1. Reguła ogólna - art4 rozp, jednak zaczynanie od tego art. jest niepoprawne powinno zaczynać się od art. 14 który stanowi o wyborze prawa. Co do zasady w zobowiązaniach pozaumownych pierwszeństwo ma wybór prawa. W pierwszej kolejności możliwy jest wybór, ma charakter następczy, wybór uprzedni dopuszczalny jest tylko wtedy gdy wszystkie strony tego zobowiązania prowadza działalność gospodarczą. - przed popełnieniem deliktu, strony się najczęściej nie znają, a jak się znają to nie myślą o jakiś szkodach deliktowych, dlatego wybór następczy. Przedsiębiorcy w umowach lub stosunków, mogą zawierać klauzule wyboru prawa „na wszelki wypadek” jakby w trakcie wykonywania umowy pojawiły się jakieś problemy i szkody wynikłe z deliktów. Dopuszczalne jest takie zastrzeżenie dla wszelkich stosunków zawieranymi miedzy przedsiębiorcami, szczególnie kiedy stale wchodzą z sobą w takie stosunki umowne.

Wybór wyraźny lub dorozumiany - powinien w sposób dostatecznie pewny wynikać z okoliczności sprawy.

Wybór nie może naruszać praw osób trzecich.

Art. 14 ust 2,3 dotyczą specyficznych sytuacji, gdy łącznik subiektywny jest jedynym elementem obcym w sprawie. Sprawa czysto krajowa - pokłócili się dwaj panowie, dali sobie po buzi, jest sprawa jest delikt, ustalają ze wybierają dla tego deliktu prawo francuskie - nie narusza to przepisów bezwzględnie obowiązujących prawa całkowicie powiązanego. Nie jest wyborem kolizyjnym, ale zgodnie z art. 14 ust2 traktujemy je jako wskazanie materialno-prawne, wejdą w grę w luki dyspozytywne - przestrzenie dyspozytywne.

Art. 14 ust 3 - 3 ust 4 rozp Rzym I - dopuszcza do głosu przepisy imperatywne unijne przepisy, w syt gdy sprawa w całości powiązana jest z terytorium wspólnot Unii Europejskiej, a strony wybrały prawo innego państwa niż prawo członkowskie - taki wybór jest dopuszczalny, ale z zastrzeżeniem imperatywnych przepisów krajowych mających pochodzenie unijne ( dyrektywy, konwencje).

Łączniki obiektywne - w przypadku braku wyboru prawa, rozwiązanie kaskadowe rozporządzenia, art. 4 rozporządzenia :

• Prawo państwa w którym miejsce zwykłego pobytu ma poszkodowany i zobowiązany w chwili powstania szkody, przejaw nowoczesnego podejścia - wspólne prawo personalne stron. Co do osób prawnych - art. 23 rozp. Przez zwykły pobyt należy rozumieć siedzibę zarządu. Filia agencja oddział - miejsce siedziby ich, dział gosp. osoby fiz. - miejsce głównego przedsiębiorstwa. Gdy nie da się ustalić prawa właściwego na podstawie tego łącznika to :

• Prawo państwa gdzie powstała szkoda, niezależnie od miejsca zdarzenia i niezależnie od tego gdzie pojawiły się skutki pośrednie, to sformuowanie jest odpwiedzia na problematykę zwiazana z wielomiejscowoscia deliktu. Nie intereseuja nas skutki pośrednie. To nie rozwiazuje wszystkich problemów, bo może się okazac ze ta szkoda glowna tez jest rozproszona.

Na to wszystko nałożona jest klauzula korekcyjna. Przewidywalności i elastyczność rozporządzenia.

Klauzula korekcyjna : Temu poświęcony jest Art. 4 ust 3 jeśli wykażemy ze z okoliczności wyraźnie wynika ze czyn niedozwolony wykazuje znacznie ściślejszy związek z innym państwem, to wtedy prawem właściwym będzie prawo tego innego państwa, np. istnieniu wcześniejszego stosunku miedzy stronami - umowa, z którym delikt ma związek. Czyli gdzie gdzies we wcześniejszej relacji istnieje stosunek z którego wynika delikt, albo ma związek.

Wspomnialem wcześniej, ze istnieja regulacje szczególne i dotyczą one :

2. Odpowiedzialność z produkt - art. 5

Możliwy jest wybór prawa, jeśli go nie ma to sprawdzamy czy nie ma wspólnego prawa personalnego, pierwsze kroki jak przy zasadach oglolnych, ale jeśli nie ma wspólnego prawa personalnego to pojawia się dalsza kaskada przypadków :

• Miejsce zwykłego pobytu poszkodowanego, jeżeli w tym samym państwie produkt został wprowadzony do obrotu

• Miejsce nabycia produktu, o ile w tym państwie nastąpiło wprowadzenie produktu do obrotu,

• Miejsce powstania szkody, o ile to tam wprowadzony został produkt do obrotu,

Dwie konstrukcje korekcyjne

-szczególna korekta : jeżeli podmiot odpowiedzialny ze nie mogli spodziewać się wprowadzenia produktu do obrotu w państwie którego prawo miałoby być właściwe, to wówczas prawem właściwym jest prawo miejsca zwykłego pobytu zobowiązanego. Tylko te przypadki gdzie jest miejsce wprowadzenia produktu do obrotu

- ogólna korekta : jeśli z okoliczności wynika ze sprawa ma wyraźnie ściślejszy związek z innym państwem to stosujemy prawo tego innego państwa.

3. Delikty nieuczciwej konkurencji - art. 6

NIE JEST DOPUSZCZALNY WYBÓR PRAWA, imperatywnie wskazanie porządku prawnego, zasadą jest że prawem właściwym jest prawo państwa w którym nastąpiło naruszenie zasad konkurencji lub zbiorowych interesów konsumenta.

4. Szkody w środowisku - art. 7

Wybór prawa jest możliwy, w razie jego braku POWÓD ma wybór, może powołać się na

- miejsce powstania szkody lub

-miejsce zdarzenia szkodzącego

5. Naruszenie własności intelektualnej -art. 8

WYBÓR PRAWA WYŁĄCZONY, przyjęte rozwiązanie wybiera się na zasadzie terytorializmu, właściwe jest prawo państwa na podstawie którego prawa dochodzi się ochrony.

Regulacje prawa własności intelektualnej, maja charakter ścisłe terytorialny. Jeżeli dochodzimy ochrony polskiego prawa do patentu to na podstawie polskiego prawa. Powołujemy się na naruszenie przepisu danego systemu prawa. W pewnych przypadkach może podlegać pod jednolite przepisy wspólnotowe, istnieje jednolita regulacja znaków towarowych i patentów - możemy się powołać na naruszenie tej regulacji. Stosujemy w tym przypadku reżim unijny, ale nie regulują całości zagadnień kwestiach nie uregulowanych - podlegają prawu miejsca naruszenia.

6. Culpa in contrahento - art. 12

Chodzi o przypadek wyrządzenia szkody w ramach kontaktów handlowych przed zawarciem umowy. Ma regulacje niezależnie od tego czy umowa została zawarta czy tez nie.

Możliwy wybór, gdy nie uwzględniony, prawem właściwym jest prawo właściwe dla umowy która została lub miała zostać zawarta.

Związek z umową jest na tyle silny, aby można było sięgać do prawa właściwego dla umowy w przypadku poszukiwania prawa właściwego z culpa in contrahento.

Gdy nie można tego ustalić (prawa właściwego dla umowy), to mamy reguły takie jaki

-prawo właściwe wspólne personalne stron

-a w ostateczności miejsca powstania szkody

Klauzula korekcyjna : gdy wynika ściślejszy związek z innym państwem to stosuje się prawo tego państwa.

AD .Zobowiązania z bezpodstawnego wzbogacenia.

Art. 10 rozporządzenia Rzym II, w pierwszej kolejności możliwy jest wybór prawa przez strony. Gdy brak wyboru prawa, rozwiązanie kaskadowe :

• prawo właściwe dla stosunku istniejącego miedzy stronami który ścisłe zwiany jest z wzbogaceniem (umowa, czyn niedozwolony) lex causa condictionis - prawo przyczyny bezpodstawnego wzbogacenia,

• wspólne prawo personalne stron,

• prawo miejsce wystąpienia bezpodstawnego wzbogacenia,

Klauzula korekcyjna : ściślejszy związek z prawem innego państwa, będziemy stosować prawo tego państwa

-Klauzula korekcyjna koryguje zawsze wskazania obiektywne, nie można dokonać korekcji wyboru! Nie można przed sądem powiedzieć, że dokonaliśmy wyboru prawa, ale teraz patrząc to jednak jest jakieś inne prawo ścislej związane ze sprawą. Nie możemy się na to powołać.

AD Prowadzenie cudzych spraw bez zlecenia, art. 11

W pierwszej kolejności wybór, jak nie to kaskada

- prawo właściwe prawo stosunku istniejącego wcześniej miedzy stronami, np. pełnomocnictwo które się zakończyło, zlecenie które się zakończyło,prawo rządzące tym wcześniejszym stosunkiem, możemy domniemywać ze będzie również wlasciwe dla prowadzenia cudzych spraw bez zlecenia, jeśli nie kolejnym wskazaniem jest

-wspólne prawo personalne,

- w ostateczności prawo państwa w którym miało miejsce działania negotiorum gestor,

Nałożona jest na te wszystkie wskazania obiektywne - Klauzula korygująca - ściślejszy związek ze sprawą, wtedy stosujemy prawo tego państwa.

Ten schemat się powinien państwu utrwalić. Zasada ogolna, zasada szczegolna , klauzula korygujaca.

Przepisy wspólne, dotyczą zakresu statutu, który został określony uniwersalnie w art. 15 rozporządzenia. Panstwo macie wymienione tam poszczególne kwestie, odnoszą się do wystąpienia szkody.

Ja uporządkowałem te zagadnienia z art. 15 i tak :

Koncentrujemy się na statucie deliktowym, chociaż przepis ma znaczenie szersze. Zakres statutu obejmuje ( z punktu widzenia deliktu) :

• Przesłanki odpowiedzialności deliktowej w tym szkoda,związek przyczynowy, różne podstawy odpowiedzialności, jeśli chodzi o szkodę to zarówno jak jej istnienie, powstanie, charakter i rozmiar podlega prawu właściwemu,

• Ograniczenia odpowiedzialności i ewentualne okoliczności zwalniające,

• Określenie poszkodowanego, ustalenie czy ochronie podlegają pośrednio poszkodowani

• Określenie osoby odpowiedzialnej za szkodę

• Zdolność deliktowa osoby odpowiedzialnej za szkodę

• Wielopodmiotowość i relacja miedzy nimi

• Dziedziczność i zbywalność roszczeń deliktowych (chociaż to na kogo miałyby przejść, zajmuje się już inny statutu)

• Środki odszkodowawcze, naprawienia szkody

• Środki zmierzające do zapobieżenia szkody, roszczenia prewencyjne

• Wygaśnięcie zobowiązania, przedawnienia czy prekluzji

To wszystko wynikało za art. 15 ,

• Dodatkowo z Art. 22 wynika - ciężar dowodu oraz domniemania związane z zobowiązaniem pozaumownych

Trzeba zwrócić jeszcze uwagę na art. 17 rozporządzenia który zawiera zasadę bezpieczeństwa i postepowania, ten temat ma szczególne znaczenie przy ustaleniu bezprawności, podelga statutowi zobowiazania pozaumowne - ale zawsze musimy oceniać w kontekście miejsca w którym podjęto dane zachowanie ,np. prawo właściwe dla wypadku drogowego jest prawo polskie ale - wypadek w wielkiej Brytanii - i sprawdzenie po której stronie ulicy jechał, czy było to bezpieczne. Określamy na podstawie prawa w miejscu w którym miało miejsce zdarzenie. Musimy ustalić fakt, że w wielkiej brytanii jeździ się po innej stronie jezdni niż w Polsce.

Nie jest to przełamanie właściwości statutu,a dlaczego? - bo te okoliczności traktujemy jako fakty, okoliczności faktyczne służące do wyciagnięcia wniosków prawnych.

Pewnym przełamaniem właściwości statutu może być odwołanie się do przepisów wymuszających swoje obowiązywanie,w rozporządzenie zajmuje się tym art. 16 mimo ze nie zawiera definicji, w praktyce stosuje się definicje przepisów wymuszających swoje zastosowanie z art. 9 Rzym I nie chodzi o wszystkie przepisy, ale te ze względu na ustrój, porządek publiczny wymuszają swoje zastosowanie - bo są ważne dla państwa. Przepisy wymuszające państwa sadu, sad wie które przepisy maja ten charakter, wie ze musi je zastosować. Można brac również pod uwagę przepisy wymuszające swoje zastosowanie państwa trzeciego - ze względu na prawidłowe wykonanie orzeczenia.

ROZPORZĄDZENIE WYŁĄCZA ODSESŁANIE -nie bierzemy pod uwagę odesłania - prowadzi nas od razu do przepisów merytorycznych.

Są jeszcze uregulowania szczególne, których już nie będę z państwem omawiał. To zamyka rozważania na temat zobowiązań po za umownych, na nast. Zajęciach proszę państwa w miare moznosci zerknąć do zagadnień zobowiazan alimentacyjnych i z zakresu prawa rodzinnego. Zajmeimy się zobowiązaniami alimentacyjnymi, a później od razu do tematyki z zakresu prawa rodzinnego.

---