Prawo prywatne międzynarodowe 26/11/12

Dokonanie czynności prawnej i jej forma.

W nowej ustawie jest poświęcony rozdział tej tematyce - V. Przepisy te wchodzą w grę tylko wtedy kiedy nie ma szczegółowych przepisów dotyczących

1. Zobowiązań umownych - Rzym I

Art. 24 i 25 p.p.m., naszkicowane zostały na podstawie regulacji zawartych w konwencji.

Statut dokonania czynności prawnej - prawo właściwe dla samej czynności lex cause. To zależy z jaka czynnością mamy do czynienia, np. uznanie dziecka - prawo właściwe dla uznania dziecka (art. 55), pełnomocnictwo - prawo właściwe dla pełnomocnictwa (art. 23).

Co jest objęte statutem :

• Czy czynności prawna doszła do skutku, a zatem ile oświadczeń woli musiało zaistnieć

• Czy musiał wystąpić jakiś dodatkowy element realny, np. wydanie rzeczy, wpis do odpowiedniego rejestru,

• Sposób osiągniecia konsensu w przypadku umów, czy został osiągnięty konsens. Różne tryby zawierania umów itp.

• Czy nie jest potrzebna zgoda osoby trzeciej do ważności czynności prawnej,

WYJĄTEK : Art. 24 ust 2 p.p.m., przełamuje zasadę lex cause, przełamuje wąsko - pozwala, niezwykle rzadko podnieść ze czynność nie została dokonana. Na podst. prawa pierwotnie właściwego była czynność dokonana, ale jedna ze stron kwestionuje dokonania czynności z perspektywy prawa państwa jej zwykłego pobytu, element oceny należy do sadu. Odwołanie się do przepisów pomocniczego statutu jakim jest prawo państwa zwyklego pobytu dopuszczalne jest tylko w celu zakwestionowania dokonanej czynności. Jeżeli na podstawie podstawowego statutu czynności nie została dokonana, to tu na tym etapie kończymy rozumowanie kolizyjne.

FORMA

Statut formy od dość dawna uznawany jest jako samodzielny statut. Przy dokonywaniu czynności prawnej musimy spojrzeć zawsze z kilku stron, sprawdzić kilka aspektów. Tradycyjna zasada jest locus regit forma actus - to miejsce rządzi miejscem czynności. Prawo państwa gdzie czynności została dokonana. Zasada ta powoli doznawała korozji, zwłaszcza przy intensyfikacji prawa międzynarodowego, np. jeżeli czynność dokonywana przy nieobecności obu stron, gdy miejsce jest przypadkowe - np. na targach, ale ciągle jest ścisły związek miedzy miejscem zawieraniem czynności a jego forma. Tam gdzie wymagana jest forma urzędowa - to dokonujemy jej wg prawa w której jest wymagana.

- Savignee forma jest tak naprawdę pochodna treści czynności prawnej, sugestia aby prawem właściwym dla formy powinno być to samo co dla treści, merytoryczności lex cause. Współcześnie, bardzo popularne jest polaczenie dwóch zasada - locus regi forma actus łącznik miejsca dokonania czynności i uzgodnienia właściwości statutu merytorycznego i statusu formy czyli zastosowaniu legis cause. Art. 25 p.p.m. takie rozwianie jest zastosowane. Wchodzi ona w grę tylko w przypadkach kiedy nie ma przepisów szczególnych, jest ich jednak dużo. Art. 25 mimo ze jest reg. ogólna to ma w praktyce charakter rezydualny - tylko w przypadkach resztkowych wchodzi w grę, kiedy nie ma przepisów szczególnych. Sfery gdzie są przepisy szczególne :

- zobowiązania umowne - Rzym I (umowy obligacyjne) są tez tam przepisy dotyczące formy czynności (art. 11)

- rozporządzenie Rzym II ,zobowiązania po za umowne, art. 21 dotyczący jednostronnej czynności prawnej związanej z zobowiązaniem po za umownym, źródło może być poza umowne, ale w związku z tym mogą być dokonywane czynności prawne, np. uznanie długu.

- forma zawarcia małżeństwa, 49 p.p.m.

- forma weksla lub czeku, art. 78 pr. wekslowe, art. 74 pr. czekowe - prawem właściwy prawo miejsca podpisania oświadczenia wekslowego lub czekowego

-forma testamentu i innych rozrządzeń na wypadek śmierci, art. 66 p.p.m. - odsyła do konwencji haskiej z 1961 właściwej dla rozrządzeń testamentowych,

- 40 p.p.m., który zajmuje się pr. właściwym dla formy umowy o arbitraż,

W wielu przypadkach forma będzie podlegała przepisom szczególnych. Jednak niektóre nadal będą podlegały zasadzie ogólnej z art. 25 p.p.m. - ukształtowany jest na wzór rozporządzenia Rzym I, mamy reg. ogólna art. 25 ust 1 zd.1 - forma podlega prawu miejsca dokonania czynności lex cause, wystarczy jednak zachowanie formy w przewidzianej przez państwa w którym czynność została dokonana. W rezultacie mamy alternatywę, będzie ważna czynność jeżeli czyni zadość chociażby jednemu systemowi. Przejaw poszukiwania prawa które utrzyma czynność w mocy z punktu widzenia formalnego - legis valigitatis. Jest pewne pierwszeństwo gdy chodzi o legis cause, nie tylko ze wymieniona w zdaniu pierwszym, zdanie pierwsze ma bardziej ogólny charakter - wszystko co z formą jest związane, o formie w ogólności. Jeżeli okazało by się ze czynność nie czyni zadość ani z lex cause ani legis regi actus, sankcja wg prawa dokonania tej czynności - pierwszeństwo legis cause.

Art. 25 ust1 zd 3 - zawiera zasadę szczególna, dotycząca umów zawieranych miedzy osobami nieobecnymi - na odległość. Problem miejsce dokonania czynności, ustawodawca decyduje aby jeszcze rozszerzyć możliwość utrzymania czynności w mocy.

Zdanie 2 i 3 powinniśmy widzieć razem.

Art. 25 ust 3 jeżeli czynności dokonał przedstawiciel bierzemy okoliczności dotyczące przedstawiciela.

Art. 25 ust2 mamy pewien wyjątek, są przypadki gdy jednak jedynym pr. Właściwym dla formy będzie prawo dla samej czynności, są przypadki gdzie alternatywy nie ma, po pierwsze - rozporządzeń dotyczących nieruchomości, a po drugie - powstanie, ustanie, połączenie, podział przekształcenie osoby prawnej lub innej jednostki organizacyjnej.

Zakres statutu formy.

Objęte są

1. Formy w znaczeniu technicznym - ustalenie kiedy mamy do czynienia z formą ustana a kiedy pisemna

2. Poszczególne formy pisemne, kiedy dana forma pisemna będzie spełniona - np. czy wysłana faxem? W Polsce - nie

3. Wymagania dotyczące ewentualnych świadków, gdy czynność wymaga świadków do swojej ważności, przesłanki jakie musza spełniać świadkowie

4. Przesadza czy jest konieczna obecność danego organu, czy oświadczenia woli nie musza być złożone przed odp. organem

5. Możliwość umownego ustalania formy przez same strony, czy mogą same na siebie narzucić pewne rygory

Po za zakresem :

• Zgoda organu, osoby trzeciej na dokonanie czynności, czy dokonania wpisu do danego rejestru, nie kwestie formalne, a innego rodzaju kwestie

Wątpliwości kwalifikacyjne - czy statut formy czy inny statutu przykłady :

• Ograniczenia ważności formalnej i materialnej, np. testamenty wspólne , forma małżeństwa (przed duchownym)

• Ograniczenia statutu formy od zagadnienie czysto proceduralnych czy dowodowych, rozgraniczenie statutu formy i statutu proceduralnego - zawsze prawo sadu, np. forma ad probationem - bardzo blisko łączy się ze statutem procedury i formy, w Polsce - formy

Gdy chodzi o prawa właściwe dla formy nie jest stosowane odesłanie. Art. 5 p.p.m. - nie ma odczynienia gdy chodzi o wskazania formy.

Rzym I, art. 11 ust 1 zasada ogólna, umowa zawarta miedzy osobami znajdującymi się w jednym państwie podlega prawu właściwemu dla umowy, lub prawa miejsca dokonania czynności. Czysta alternatywa. Wskazane są dwa systemy prawne w których możemy oceniać ważność czynności prawnej. Dotyczy również ta regułą czynności dokonywanych przez przedstawiciela. Bardzo podobnie jak w art. 25, ale nie widać tej hierarchii, nadrzędności którejś z zasad. Jak rozstrzygać kwestie skutków?

Art. 11 ust 2 umowom miedzy osobami znajdującymi się w różnych państwach, inter absentes, będą ważne z pkt formy jeżeli czynią zadość zasadzie legis cause lub prawu państwa w którym znajduje się którakolwiek ze stron, ewentualnie wystarczy miejsce zwykłego pobytu którejkolwiek ze stron - wtedy to prawo będzie brane pod uwagę. Alternatywa rozszerzona.

Gdy strona działa przez przedstawiciela bierzmy pod uwagę dotyczące przedstawiciela.

Osobna reguła w art. 11, dotyczy jednostronnej czynności dotyczącej umowy zawartej lub takiej która ma być zawarta -np. oferta, jednostronne oświadczenie o odstąpienie od umowy. Dla formy takiej czynności właściwe ma być po pierwsze lex cause, prawo które jest lub było by właściwe dla umowy, druga opcja prawo miejsca dokonywania tej czynności jednostronnej lex loci actus, po trzecie prawo miejsce zwykłego pobytu osoby dokonującej czynności.

Dwie reguły szczególne w art. 11 dotyczące 2 typów umów :

• Konsumenckich - spetryfikowanie statutu. miejsce zwykłego pobytu konsumenta, przełamanie zasady ogólnej. Dotyczy tylko umów z tzw. Konsumentem biernym ( w pewien sposób konsument został „wciągnięty” w transakcje transgraniczną - z elementem międzynarodowym) nie stosuje się tych przepisów do takiego typowego konsumenta aktywnego - Kowalski na wycieczce w Grecji kupujący pamiątki.

• Których przedmiotem są prawa rzeczowe na ruchomości, lub prawa korzystania z nieruchomości, otóż tutaj mamy przełamanie ogólnej zasady - prawo właściwe dla formy miejsce położenia nieruchomości przy spełnieniu 2 dodatkowych przesłanek : jeżeli z tego prawa wynika ma być stosowane niezależnie od miejsca zawarcia umowy i prawa dla niej właściwego, oraz po drugie tych przepisów nie da się wyłączyć w drodze umowy przepisów dotyczących formy.

Może się okazać ze wymagania formalne nie są spełnione wg żadnego wchodzących w grę systemów, co wtedy? Które prawo ma rozstrzygać o konsekwencjach? Może być tak ze czynność nie czyni zadość żadnemu z systemów dla państwa X czy Y, w państwie X skutkiem ad probationem, w państwie Y nieważność czynność. Za prawo właściwe powinniśmy wybrać prawo państwa które przewiduje sankcje jak najłagodniejszą. Jeżeli ta sankcja była by mimo wszystko nieważność, skutki nieważności ze względu na formę będą podlegały już przepisom legis cause - ZAWSZE. To wynika z art. 12 ust 1 E, rozporządzenia.

STATUT PRZEDSTAWICIELSTWA

Przedstawicielstwo, jako konstrukcja dość powszechnie występująca w prawie cywilnym różnych państw.

Ustawa z 65 nie zawierała norm kolizyjnych dotyczących przedstawicielstwa, w nowej ustawie przepisy dotyczące przedstawicielstwa się już znalazły.

Przepisy dla

• pełnomocnictwa ustawowego, art. 22 p.p.m., podlega prawu właściwego dla stosunku prawnego z którego wynika umocowanie do reprezentowania. Rodzaje pełnomocnictwa : rodzice, kuratela dla ubezwłasnowolnionego, kuratela dla osoby prawnej dla każdego z tych pełnomocnictw są inne stosunki prawne, np. ubezwłasnowolnienie i jego skutków, statut personalny osoby prawnej itp.

• Pełnomocnictwo, umocowanie oparte na woli mocodawcy, art. 23 p.p.m., w pierwszej kolejności pozwala na wybór prawa. Podlega prawu wybranego przez mocodawcę, są przepisy szczególne które maja chronić osobę trzecia, można się powołać na prawo wybrane jeżeli osoba trzecia mogła się o tym dowiedzieć lub wiedziała, gdy nie wie - nie może to dla niej przynieść negatywnych skutków.

Mocodawca może się powołać na wybrane prawo, kiedy pełnomocnik wiedział lub z łatwością mogli się o tym dowiedzieć. Pełnomocnik nie wiedząc o wyborze mogli przyjąć, ze mocodawca wybrał prawo państwa X, pełnomocnik podjął działania - instytucja rzekomego pełnomocnika i czekał na potwierdzenie mocodawcy, a okazało się ze mocodawca wybrał państwa Y gdzie niepotwierdzenie skutkowało odpowiedzialności odszkodowawcza pełnomocniczka - nie można tak zaskakiwać pełnomocnika.

Art. 23 ust 2 jest to norma o charakterze kaskadowym, w razie braku wyboru :

• prawo miejsca siedziby pełnomocnika w której on stale działa,

• prawo państwa w którym znajduje się przedsiębiorstwo mocodawcy jeżeli to tam działa stale pełnomocnik,

• prawo właściwe państwa w którym pełnomocnik rzeczywiście działał, lub według woli mocodawcy miał działać.

Zakres statutu

Obejmuje wszystkie elementy z udzieleniem pełnomocnictwa, za wyjątkiem formy i zdolności mocodawcy. Zakres umocowania , kwestia dopuszczalności substytucji, dokonywania czynności z samym sobą, odwołania pełnomocnictwa, możliwości zrzeczenia się takiego odwołania, inne przyczyny wygaśnięcia pełnomocnictwa. Nie dotyczy samej czynności!! - podlega swojemu własnemu statutowi, jednak czy była ważna trzeba ustalić czy pełnomocnik działał w zakresie swojego umocowania to już ustala statut pełnomocnictwa.

---