Prawo prywatne międzynarodowe 19/11/2012 wykład 8.
Część szczególna.
Omawiamy statuty.
Omawiamy przepisy p. p. m., oraz konwencji i umów multilateralnych. Pierwszeństwo mają konwencje bilateralne.
OSOBY FIZYCZNE
Statut personalny, dotyczy kwestii prawa właściwego dotyczącego podmiotu. Oddzielne normy dla osób fizycznych i oddzielne dla osób prawnych i innych jednostek organizacyjnych.
Art. 11 i następne ppm.
Ogólną zasadą, jeżeli chodzi o wskazanie prawa właściwego dla osob fizycznych wyraza art. 11 ppm. Dotyczy wszystkich kwestii personalnych - zdolność prawna i zdolność do czynności prawnych podlega prawu ojczystemu. Łącznik obywatelstwa jest typowym stosowanym w tych przypadkach. Jest tradycyjnym łącznikiem w tym przypadku, są państwa poslugujace się łącznikiem stałego miejsca zamieszkania.
Zdolnosc prawna, zdolność do czynności prawnych powinny wynikac, zakłada się ze powinny wynikac z prawa materialnego. Nosimy tę zdolność niezależnie od tego gdzie się znajdujemy. Nawet znajdując się w innych państwach będzie rozpatrywana nasz zdolność przy lacnziki obywatelstwa ( tak zakłada polska ustawa). Należy pamiet ze art. 11 ppm nie dotyczy wszystkich problemów, zdolności w każdym zakresie - jest kilka przpeisow szczególnych np. zdolność do zawarcia malzenstwa - art. 48 ppm; zdolność testowania - statut spadkowy; deliktowa - rozporządzenie Rzym II. W tym zakresie nie stosujemy normy oglnej, a szczególne przepisy wskazane w ustawie.
Zakres statutu personalnego osob fizycznych - objeta jest zdolność prawna i zdolność do cyznnosci prawnych.
Zdolnosc prawna - przesłanki nabycia, początek. Otóż zywkle początek jest związane z chwila urodzenia, ale urodzenie może być roznie rozumiane w roznych systemach prawnych - zdolne do życia, posiadało ludzką postać itp. Obejmuje ograniczenia tej zdolności, gdyby się okazało ze prawo wlasciwe ogranicza ze względu na plec, rase, religie to skutki zastosowania będą sprzeczne z polskim porządkiem publicznym, prawnym polskim - odmowa zastosowania.
Koniec zdolności prawnej - związane z tym domniemania ; śmierć człowieka, ale w niektórych systemach prawa pojawiają się domniemania - nagłej śmierci itp.
Zdolność do czynności prawnych- zakresem statut objęte sa ; kryteria wplywajace na te zdolność, ustalnie zakresu zdcp, pozycja danego podmiotu ze względu na przyslugujaca mu zdolność, problem ewentualnej zgody przedstawiciela ustawowego, skutki braku odpowiedniej zdolności. Art. 11, który stanowi o ogolnej zasadzie, doznaje pewnych wyjątków:
Art. 11 Ust 2 p. p. m. osoba fizyczna prowadzi dzialalnosc gosp i dokonuje cyznnosci w ramach przedsiebiorca - prowadzenia działalności, to mamy modyfikację, ale nie przełamanie zasady ogolnej - statu subsydiarny pozwala ustalić zdolność w oparciu o miejsce prowadzenia przedsiębiorstwa. Wystarczy ze osoba fizyczna ma zdolność w państwie w którym prowadzi dzialalnosc gospodarczą. Jest ogrniaczony - chodzi tylko o zdolność do czynności prawnyc i wykonywanych w zakresie danego przedsiębiorstwa. Np. Osoba fizyczna obywatel innego państwa, prowadzi w Polsce okreslana działalność, gdyby się okazało ze wg prawa ojczystego nie ma zdolności, ale w zakresie prawa polskiego posiadał by zdolność do czynności prawnych to może prowadzic tę działanosc. Wyjątek na potrzeby obrotu gospodarczego.
Art. 12 p.p.m w tym przypadku chodzi o ochrone kontrahentow osoby która dokonuje czynności w innym państwie niż państwo ojczyste. Kazus Mizardi 1986rok meksykanin kupowal bizuterie we Francji, mimo ze ma 22 lata to wg prawa ojczystego nie miał pelnej zdolności do czynności prawnych. Gdy biznes stal się klapa zaczal się powolywac na niewaznosc tych czynności ze względu na brak do cyznnosci prawnych. SK chronil dobrą wiatę kontrahentów - uznal ze nie może się bronic tym ze był nie zdolny do czynności prawnych.
Art. 12 ust 1 ppm - umowy kotre zostały zawarte miedzy stornami znajdującymi się w tym samym państwie - osba która ma zdolność wg prawa państwa w którym dokonuje czynności, może powolac się na swoja niezdolność wynikajaac z prawa ojczystego tylko wtedy gdy druga strona była w zlej wierze - wiedziała lub nie wiedziała z powodu niedbalstwa o niezdolności do czynności prawnych drugiej strony. Nie ma znaczenia kto jest kontrahentem, ważne ze obydwie strony sa w tym samym państwie. Art.12 ust 1 ppm nie zmienia ogolnej zasady.
Art. 12 ust 2 ppm reguła dotycząca do czynności jednostronnych, osoba dokonuje czynności w państwie wg którego ma zdolność nie może się powolac na neizdolnosc wg swojego państwa ojczystego chyba, że nie przyniesie to uszczerbku osobom w dobrej wierze. Osba ta może powolac się na swa niezdolność gdy nie przyniesie to uszczerbku osobom dzialajacym z nalezyta starannoscia w przeświadczeniu że osoba tę zdolność miała. Gdy taki uszczerbek mógłby powstać - chronimy te osoby i nie wolno się powolowac w stosunku do tych osob na niezdolność.
Art. 12 ust 3 ppm jeżeli osoba fizyczna dzialala przez przedstawiciela, rozstrzygają okoliczności po stronie przedstawiciela - badamy zdolność przedstawiciela i dobra wiare kontrahentów w stosuku do przedstawiciela.
Art. 12 ust 4 wylaczenie zasad z ust 1,2 nie sotosuje się do spraw z zakresu :
-prawa rodzinnego
-prawa spadkowego
-nierchomosci polozonych za granicą
Art. 11 ust 3 ogolna wlasciwaosc prawa ojczystego nie wylacza zastosowania prawa któremu dana czynność podlega, jeżeli z tego prawa wynikają szczególne wymagania w zakresie zdolności w odeniesiu do tej cyznnosci prawnej - chodzi o wzajmenie przneikanie się statutu personalnego i statutu właściwego dla danej czynności, np. rozszczepienie sytuacji życiowej. W ramach statut merytorycznego weźmiemy szczególne wymagania dla danej czynności jeśli takie się tam znajdują. Np. prawo wlasciwe dla uznania dziecka art. 55 ust 3 ppm, prawo ojczyste dziecka z chwili jego uznania statutem czynności prawnej jakie jest uznanie jest prawo polskie, ale musimy zbadac zdolność mezczyny który chce dokonać uznania - mezczyzna który ma zdolność do uznania dziecka, ale cyz nie ma jakiś szczególnych wymaganian do uznania dziecka w prawie polskim art. 47 kro - mezyczna kotry ukonczyl lat 16. Mimo, że jego państwo pozwala uznac dziecko, należy sprawdzić dodatkowe wymagania dla danej czynności prawnej.
Osobone normy kolizyjne dla :
Ubezwłasnowolnienie - prawo ojczyste osoby której ubezwłasnowolnienie dotyczy, w Polsce ta regula nie ma zastosowania. Art. 13 ust 2 i 14 ust 2 ppm, regula przesadza ze jeśli orzeka sad polski obejmuje prawo polskie - jednostronne normy kolizyjne (wskazują jaki jest zakres zastosowania prawa polskiego) jeśli sąd polski ma jurysdykcje to zastosuje prawo polskie. Ustępy 1 obu artykułów są po to że inne sądy innych państw zaglądają do przepisów polskiej ustawy. Ich wyłącznych zadaniem jest dojście do glosu w przypadku odeslania - sad obcy na podst swoich przepisów kolizyjnych, stosujący odeslanie siegnie do tych przepisów
Imię i nazwisko doczekało się swojej własnej normy, statutem prawo ojczyste. Wyjatki 15 ustęp 2 - nabcyie albo zmiania imienia i nazwiska to stosuje się prawo wlasciwe dso oceny skutkow zdarzenia które prowadzi do zmiany lub nabycia inienia i nazwiska, np. zawarcie małżeństwa, rozwód, przysposobienie itp.
Art. 16 ppm dobra osobiste podlegają jej prawu ojczystemu. art. 16 ust 2 osoba fizyczna której dobra zostały zagrozone naruszeniem, albo zostały naruszone, może żądać ochrony dobr osobistych od państwa na terytoium państwa nastapilo naruszenie, albo państwa gdzie wystapily skutki tego naruszenia. Sam zainteresowany wybiera system prawa który udzieli mu ochrony dóbr osobisty ( wybiera z pośród dwóch alternatywnych opcji). Art. 16 ust 3 ppm,Gdy doszło do naruszenia w środkach masowego przekazu mowa tylko o środkach jak : sprostowanie, prawo do odpowiedzi lub inny podobny środek rozstrzyga państwo w którym ma siedzibę lub miejsce stałego pobytu nadawca lub wydawca.
Chodzi o środki ochrony nie majątkowe (ustęp 2 i 3) dóbr osobistych. Majątkowe : Zadośćuczynienie, odszkodowanie za szkodę majątkową. Najczesciej będą dochodzone w ramach stosunkow, roszczeń zobowiązań po za umownych - w ramach deliktów. Tam gdzie srodki dobr osobistych sa srodkami deliktowymi, no to oczywiście ma statut delilktowy, statu deliktowy to rozporządzenie Rzym II, które ograniczna swe zastosowanie - nie stosuje się go do ochrony dobr osobisty do zniesławienia i innych podobnych przypadkach. Jakie srodki podlegają art. 16 a rzym II, 16 - środki niemajątkowe, statut deliktowy - typowe środki odszkodowawcze związane z uszkodzeniem ciala, rozstrojem zdrowia, z wylaczeniem ochrony srodkow czci czy naruszen prywatności.
OSOBY PRAWNE I INNE JEDNOSTKI ORGANIZACYJNE
Art. 17 ust łącznik siedziby. Właściwość prawa państwa w którym osoba prawna ma siedzibę.
Jak „siedzibę” rozumieć - rzeczywista siedziba osobny prawnej. A w razie wątpliwości siedziba organu zarządzającego daną osobą prawną.
Wyjątek od zasady : art. 17 ust 1 ppm, jeżeli prawo wskazane w ust 1 przewiduje włąściwosc prawa państwa w którym osoba prawana została utworzona stosuje się prawo tego państwa - odesłanie. Podąrzając za łącznikiem siedziby należy sprawdzić jak syt regulują normy kolizyjne prawa wskazanego. Gdy się okaze ze to państwo posluguje się lacznikiem inkorporacji to wtedy mamy podążyć za odesłaniem. Gdy nie posluguje się łącznikiem inkorporacji, to mamy zastosować prawo siedziby. Np. rozważamy zdolność osoby prawnej której siedziba znajduje się w Angli, okazuje się ze prawo angielskie posluguje się łącznkiem inkorporacji to trzeba sprawdzić gdzie dana osoba powstala i zastosować prawo tego państwa. Idziemy za odesłaniem.
Zakres ststutu personalnego osób prawnych art. 17 ust 3 ppm prawu wlasciwemu podlejgaja w szczególności : podział, łączenie, nazwa, firma, zdolność, kompetencje zasady działania organu (…) wszystkie kwestie związane z funkcjonowaniem osoby prawnej
Przepisy szczególne dotyczące zdolności osob prawnych, art. 18 ppm ust 1 jest odpowiednikiem art. 11 ust 2 ppm przy osobach fizycznych, gdy osoba prawna dokonuje czynności w zakresie prowadzenia przedsiębiorstwa wystarczy ze ma zdolność wg prawa państwa w którym przedsiębiorstwo jest prowadzone. Nie przekresla zasady ogolnej siedziby, subsydiarny statut pozwalający ustalić ze zdolność wystepuje.
Art. 18 ust 2 ppm, jest odpowiednikiem art. 12 ppm przy osobach fizycznych, osoba prawna może się powolac w stosunku do drugiej strony na ograniczenia zdolności lub reprezentacji wynikające z art. 17, prawa wskazanego przez łącnzik siedziby, jeżeli takich ograniczen nie przewiduje w państwie dokonania czynności takich ograniczen tylko wtedy gdy druga strona działa w złej wierze. Podbnie jak w art. 12 ppm jest wylaczonie pewnych sfer czynności :
- prawo spadkowe
- Nieruchomości polozonych za granicą
Przeniesienie siedziby.
Oznacza zmianę statutu, art. 19 ust 1 ppm, wskazuje że mamy do cyznienia z typową zmianą statutu - osoba prawna podlega prawu nowej siedziby, pojawia się ryzyko ze osba prawna w danym siedzibie w ogole nie istnieje, albo nie spelnia wymagan kapitałowych, może być ze w nowym państwie nie będzie uznawana zdolność osoby prawnej bo nie spelnia wymagań. Ryzyko realne - art. 19 ust 1 zad 2 ppm, zdolność osoby prawnej jest zachowana jeżeli przewiduje to prawo każdego z zainteresowanych panst - kumulatywność obu systemow, prawo starej siedziby i prawo nowej siedziby. Przenoszac siedzibę należy mieć na względzie to ryzyko.
Przeniesienie siedziby w obrębie Europejskiego Obszaru Gospodarczego - Unia + EFTA, NIE POWODUJE UTRATY osobowości prawnej (art. 19 ust 2 zdanie 3 ppm) MTS - opiera się na swobodzie unijnej - swoboda prowadzenia działalności gospodarczej.
Art 19 ust 2 ppm -połączenie osób prawnych, jeśli lacza się obosy majace siedziby w roznych państwach, musza być spełnione KUMULATYWNIE przesłanki wszystkich systemow prawnych.
Art. 20 ppm - ochrona dóbr osobistych osób prawnych stosuje się przepisy art. 16 ust 2 i 3 ppm.
Art. 21 ppm - przepisy o osobach prawnych stosuje się do jednostek nie mających osobowososci prawnej.