Kierunki pedagogiki współczesnej

1.Pedagogika Celestyna Freineta.

Założenia pedagogiki Freineta:

• szkoła nie może selekcjonować dzieci na lepsze i gorsze lecz powinna pracować z dziećmi o różnych możliwościach intelektualnych

• kształcenie ma charakter swobodny i naturalny zgodnie z indywidualnym tempem pracy

• w pracy pedagogicznej najważniejszy jest rozwój osobowości każdego dziecka

• pedagogika oparta jest na prawach dziecka, szacunku dla jego osoby, potrzeb i dążeń

• brak ocen i podręczników

• w rozwoju zawodowym nauczyciela ważna jest wymiana doświadczeń,

• założenia pedagogiczne realizowane są za pomocą TECHNIK, które ułatwiają pracę nauczyciela.

Efektywność procesu edukacyjnego zapewni stosowanie technik:

• Swobodna ekspresja artystyczna: plastyczna, muzyczna, ruchowa.

• Swobodny tekst, drukarnia przedszkolna.

• Gazetka przedszkolna.

• Korespondencja międzyprzedszkolna.

• Doświadczenia poszukujące. 

• Planowanie pracy.

Freinet wprowadza techniki swobodnych tekstów, opiera się na swobodnej ekspresji słownej dziecka, którą Freinet wysunął na pierwsze miejsce. Przywiązywał ogromną rolę do twórczego myślenia i kształcenia dziecka. Język jego zdaniem wyraża nie tylko wewnętrzne przeżycia ,ale jest przede wszystkim narzędziem komunikacji społecznej oraz narzędziem poznawczym świata. W technice swobodnych tekstów dzieci znajdujemy zródło do nauki języka ojczystego, jako źródła poznania dziecka a także punkt wyjścia do zainteresowań.(drukarnia ,gazetka szkolna).

2. Pedagogika Marii Montessori.

Pedagogika Montessori pomaga w rozwijaniu indywidualnych cech osobowości, w formowaniu prawidłowego charakteru, zdobywaniu wiedzy, umiejętności szkolnych i współdziałania. Cele te realizowane są poprzez pomoc dziecku w:

• rozwijaniu samodzielności i wiary we własne siły,

• wypracowaniu szacunku do porządku i do pracy,

• wypracowaniu zamiłowania do ciszy i w tej atmosferze do pracy indywidualnej i zbiorowej,

• osiąganiu długotrwałej koncentracji nad wykonywanym zadaniem,

• wypracowaniu postaw posłuszeństwa opartego na samokontroli, a nie na zewnętrznym przymusie,

• szacunku dla pracy innych,

• rozwijaniu indywidualnych uzdolnień i umiejętności współpracy,

Zadania pedagogiki Montessori:

• uczenie przez działanie

• samodzielność

• koncentracja

• lekcje ciszy (cisza receptywna może umożliwić większe skupienie)

• porządek

• indywidualny tok rozwoju każdego dziecka

3.Pedagogika Thomasa Gordona.

• Szeroko rozumiany rozwój dziecka, który powinien wynikać z jego możliwości i potencjału, a nie dążenia do określonego wcześniej przez rodziców ideału.

• Poszanowanie praw i potrzeb dziecka, uważając, że jest ono „człowiekiem ze wszystkimi ludzkimi cechami, uczuciami i reakcjami”.

• Nauka samodzielności i odpowiedzialności dziecka, budowanie wzajemnego poszanowania.

• Rodzice nie powinni porównywać swojego dziecka do żadnych wzorców, powinni szanować i akceptować jego indywidualność, dziecko ma się rozwijać na tyle ile może a nie dążąc do określonego ideału.

• Dziecko jest pełnowartościowym człowiekiem a więc należy mu się szacunek i takie same prawa jakie obowiązują dorosłych.

• Dziecko potrzebuje informacji o odczuciach rodziców, związanych z jego zachowaniami, aby samo mogło modyfikować swoje zachowania.

• Wychowując dziecko należy wyzbyć się karania.

4.Pedagogika serca Marii Łopatkowej.

• Najważniejsze prawo dziecka to prawo do miłości.

• Miłość rodzicielska musi być mądra tzn. nie zabraniająca podejmować dziecku wyborów życiowych na własne wyobrażenie z pełną odpowiedzialnością za błędy.

• Niezaspokojona u dzieci i młodzieży potrzeba miłości, przynależności i bezpieczeństwa rodzi negatywne skutki psychiczne.

• Celem "pedagogiki serca" powinno być takie wychowanie człowieka dobrego, który urzeczywistniając miłość, mógłby powiedzieć o sobie: amo ergo sum.

• Wykorzystywanie związków uczuciowych dziecka do osiągania celów wychowawczych.

• Nauczyciel powinien być wzorcem osobowym posiadającym umiejętności nawiązywania z dziećmi kontaktu emocjonalnego.

5.Pedagogika Rudolfa Steinera (Waldorfska).

• Proces nauczania i wychowania dzieci, powinien opierać się na indywidualnych potrzebach, możliwościach i zainteresowaniach oraz uwzględniać rozwój twórczego działania.

• Nauka i praca dziecka w swoim środowisku, w którym wprowadzane jest w szerszy świat, w którym dokonuje się socjalizacja oraz kształtuje się postawy wobec siebie i drugiego człowieka.

• Szacunek do dziecka jako jednostki samodzielnej i poszanowanie jego indywidualności i wolności.

• Usamodzielnienie dziecka w pracy nad sobą i wspomaganie w osiągnięciu świadomej, odpowiedzialnej dojrzałości.

• Odstąpiono od tradycyjnego oceniania i promowania uczniów. Każde dziecko oceniane jest opisowo, w formie listu do rodziców.

• Dużą wagę przykłada się za to do artystycznej strony wychowania i edukacji oraz na poczucie rytmu - eurytmia (jest sztuką ruchu, który jest odzwierciedleniem życia wewnętrznego człowieka i jego stosunku do świata).

• Rozkład zajęć został skomponowany tak aby dzieci i młodzież mogły dokładnie nauczyć się tych rzeczy jakie są wymagane na ich poziomie percepcji.

• Nauczyciel jest do naśladowania dla swoich podopiecznych, których prowadzi przez wiele lat.

• Współpraca z rodzicami, aktywne uczestnictwo rodziców w życiu szkolnym.

6.Pedagogika Janusza Korczaka.

• Szacunek dla dziecka jako człowieka rozwijającego się poprzez własną aktywność.

• Był wrogiem zamkniętego, sztywnego, mało elastycznego systemu wychowawczego.

• Uczenie samoopanowania, samokrytycyzmu i hartowanie woli.

• Pobudzanie społecznej aktywności wychowanków i wychowanie przez pracę

• Dbałość o rozwój zdrowia fizycznego i moralnego dzieci.

• Stopniowe prowadzenie do usamodzielnienia dziecka przez stwarzanie sytuacji do wyłaniania się dziecięcej inicjatywy.

• Codzienne obserwowanie zachowywanie się dziecka, nie lekceważąc pozornie drobnych zjawisk.

• Poznawanie każdego dziecka.

• Sąd Koleżeński z myślą o tym, by wprowadzić zasady, normy, które obowiązywały w życiu gromady i regulowały atmosferę zakładu oraz uczyć wartościowania i właściwej oceny, rozumienia prawa i obowiązku społecznego.

7.Pedagogika Gestalt.

Powstała w latach 70ych, jako jeden z rodzajów pedagogiki alternatywnej. Określana jest jako pedagogika postaci.

• Odnalezienie siebie i własnej tożsamości.

• Osobisty rozwój jednostki, samorealizacja.

• Branie odpowiedzialności za samego siebie.

• Przygotowanie człowieka do rozpoznawania potrzeb.

• Nauczyciel powinien przestrzegać i akceptować wychowanków w całej pełni jako równoprawne jednostki.

• Wychowanie jest spotkaniem dwóch podmiotów „Ja i Ty” jako równorzędnych partnerów, którzy wzajemnie się wychowują i uczą się wzajemnie od siebie.

8.Pedagogika Erischa Fromma - radykalnego humanizmu.

Fromm stara się zrozumieć istnienie przemocy między ludźmi, agresji i okrucieństwa, upatrując ich przyczyn w niemożności rozwiązywania przez człowieka podstawowych problemów swego życia, w niezdolności do kochania innych.

• W procesie wychowania kładzie nacisk na: formowanie zdolności obronnych osoby na zagrożenie jej życia, indywidualności, mocy sprawczej czy godności osobistej. Sztuka wychowania ma być sztuką miłości

• Wychowanie jest tożsame z pomocą, której udziela się dziecku aby mogło urzeczywistnić swoje możliwości

• Zdaniem Fromma natura człowieka nie jest ani dobra ani zła. To wpływ społeczeństwa niesie negatywne elementy  w ty sensie, że ludzie są od siebie zależni i potrzebują się nawzajem

• Wg koncepcji Fromma wychowanie może pomóc człowiekowi w odnalezieniu swojego prawdziwego JA.

• Szczególna wrażliwość na te aspekty wychowania, które prowadzą do niszczenia JA u człowieka.

• Negatywne dla rozwoju jednostki wpływy struktur i procesów społecznych.

9.Humanizm.

Prąd filozoficzny, etyczny i kulturowy wywodzący się z epoki odrodzenia, a także postawa intelektualna i moralna, nawiązująca do dziedzictwa odrodzenia, wyrażającej się troską o potrzeby, szczęście, godność i swobodny rozwój człowieka. W ogólności humanizm przykłada wagę do racjonalnego myślenia, a nie do religijnej wiary i etyki wynikłej z nakazów religijnych.

10.Personalizm.

Nazwa kilku (czasem przenikających się) kierunków współczesnych filozoficznych o nastawieniu na autonomiczną wartość osobowości, przykładających szczególną wagę do pojęcia osoby (łac. persona).

W centrum uwagi jego zwolenników znajduje się osoba (persona): byt natury duchowej, obdarzony świadomością i wolą, twórczy i odpowiedzialny moralnie.

11.Pedagogika Nowego wychowania.

Nowe wychowanie to nurt pedagogiczny zmierzający do odnowy szkoły, treści i metod kształcenia i wychowania, zapoczątkowany na przeł. XIX i XX w. przez J. Deweya w Stanach Zjednoczonych. Nowe wychowanie było przede wszystkim krytyką tzw. szkoły tradycyjnej.

Główne zasady:

• wychowanie powinno być dostosowane do naturalnego rozwoju dziecka

• dziecko powinno uczyć się wtedy gdy poczuje potrzebę zdobywania wiedzy

• nauczyciel ma stwarzać warunki do rozwoju potrzeb poznawczych i moralnych dzieci

• nauczanie powinno być zindywidualizowane

• szkoła ma pobudzać aktywność dziecka

• ocena prac indywidualnych i zbiorowych oraz testy pomiaru uzdolnień dzieci zamiast egzaminów

• udział uczniów w planowaniu programu

Główne zarzuty to:

• wychowanie jednostronne, oparte na nieuzasadnionych nadziejach co do rzeczywistego wpływu spontanicznej działalności ucznia na ich rozwój intelektualny

• przesadne zainteresowanie dzieckiem

• przerost zajęć praktycznych często przypadkowych pod względem treści nad zajęciami umysłowymi, które zapewniałyby dzieciom podstawy usystematyzowanej wiedzy o świecie.

Przedstawiciele: Maria Montessori, Celestyn Freinet.