Mobbing zdefiniowany, w art. 943 Kodeksu pracy to działania lub zachowania dotyczące pracownika lub skierowane przeciwko pracownikowi, polegające na uporczywym i długotrwałym nękaniu lub zastraszaniu pracownika, jest szczególnie potrzebna w obecnej sytuacji zatrudnieniowej , kiedy to z racji dużego bezrobocia pracodawcy osiągnęli nadmiernie dominującą pozycję na rynku pracy.
Powszedniość zjawiska
Badania dotyczące warunkow w miejscu pracy przeprowadzone wśrod pracownikow 15 krajow Unii Europejskiej wykazały że każdego roku 6 mln pracowników (4% wszystkich pracowników) doznaje w miejscu pracy przemocy fizycznej, 12 mln (8%) ulega mobbingowi, a 3 mln (2%) to ofiary prześladowania seksualnego (za Litzke, Schuh, 2006).
Przyczyny mobbingu:
Pośrednie:
pogorszenie materialnych warunków społeczeństwa,
wzrost bezrobocia,
obniżanie kosztów w prywatnych firmach,
wkorzystywanie pracownika za najmniejszą płacę,
stosowanie złych metod w zarządzaniu,
brak nadzoru nad pracownikami średnich i wyższych stanowisk przez przełożonych,
manipulacja
przepisami.
Bezpośrednie:
Strach:
chęć pozostania za wszelką cenę na stanowisku,
strach przed wyjściem na światło dzienne nieprawidłowości np. finansowych,
korupcja,
zbieranie podporządkowanych osób w celu robienia interesów niezgodnych z zasadmi,
brak
kompetencji.
2. Osobowość
żądza władzy agresora,
bezwzględne podporządkowanie sobie osób,
zazdrość (np. wygląd, wiek itp.),
negacja odmiennych opinii,
podnoszenie własnej wartości poprzez poniżanie pracowników,
molestowanie seksualne w ramach obowiązków oraz wynagrodzenia.
Prawo w Polsce dotyczące mobbingu
Pracownik, zainteresowany zatrudnieniem, bo stanowi ono podstawę jego egzystencji, znajduje się w sytuacji bez wyjścia i najczęściej ulega przewadze ekonomicznej pracodawcy. Skargi zazwyczaj wnosi dopiero wtedy, gdy zostanie zwolniony z pracy, bo wówczas już niczym nie ryzykuje.
Niezależnie od odpowiedzialności odszkodowawczej, pracodawcy, może on być pociągnięty do odpowiedzialności karnej z art. 218 K.k., za to że złośliwie lub uporczywie narusza prawa pracownicze wynikające ze stosunku pracy. Analiza porównawcza komentowanego przepisu ze wskazanym artykułem Kodeksu karnego prowadzi do wniosku, że w każdym przypadku udowodnionego mobbingu byłaby podstawa do postawienia zarzutu przestępstwa z art. 218 K.k. zagrożonego grzywną, karą ograniczenia wolności albo karą pozbawienia wolności do lat 2.
Pracodawca odpowiada więc, na zasadzie ryzyka podmiotu zatrudniającego za sytuacje mobbingowe, które mogą się zdarzyć w jego zakładzie pracy. Nawet, jeżeli w konkretnym przypadku będzie można ewidentnie ustalić winę określonego kierownika niższego szczebla, pracodawca nie uwolni się od odpowiedzialności odszkodowawczej, gdyż tylko on jest jej adresatem.
Pracownik, u którego mobbing spowodował rozstrój zdrowia może dochodzić od pracodawcy odpowiedniej sumy tytułem zadośćuczynienia za doznaną krzywdę. Z uwagi na to, że ustawodawca zaznaczył jedynie prawo podmiotowe pracownika do dochodzenia zadośćuczynienia, na podstawie art. 300 K.p. znajdą w takim postępowaniu odpowiednie przepisy Kodeksu cywilnego (zob. art. 445 K.c.).
Pracownik , który wskutek mobbingu rozwiązał umowę o pracę, ma prawo dochodzić od pracodawcy odszkodowania w wysokości nie niższej niż minimalne wynagrodzenie za pracę ustalane na podstawie przepisów ustawy z dnia 10.10.2002 r. o minimalnym wynagrodzeniu za pracę, Dz. U. Nr 200, poz. 1679 .
Gdzie szukać pomocy?
Pracownik, który uważa, że w stosunku do niego pracodawca bądź współpracownicy stosują
mobbing, może szukać pomocy w Państwowej Inspekcji Pracy. Z roku na rok liczba skarg od osób, ktore doświadczyły mobbingu wzrasta Niestety kontrola inspektorow PIP spowodowana skargą pracownika może nie przynieść oczekiwanych efektow. Inspektor, jako osoba z zewnątrz, z reguły nie będzie mogł stwierdzić, czy w stosunku do pracownika faktycznie podejmowane są zabronione działania. Często jednak pojawienie się inspektora PIP jest sygnałem dla pracodawcy, że w jego firmie stosunki między pracownikami nie układają się najlepiej. W takim przypadku pracodawca może podjąć działania, ktore doprowadzą do zaprzestania działań mobbingowych, od rozmów do zwolnień dyscyplinarnych. Naturalnym sojusznikiem mobbingowanych pracownikow są związki zawodowe. Za ich główne zadanie przyjmuje się wymuszanie na pracodawcy przestrzegania praw pracowniczych. Jeżeli interwencje związkow nie przyniosą oczekiwanych rezultatów, to zgłaszane do nich skargi mogą być wykorzystane w sądzie przy dochodzeniu roszczeń od pracodawcy. Ważną rolę w niesieniu pomocy ofiarom mobbingu odgrywają organizacje stowarzyszenia antymobbingowe. Nękani pracownicy mogą uzyskać w nich pomoc psychologiczną i prawną. W Polsce działa kilka takich stowarzyszeń, ktore biorą także aktywny udział w procesach sądowych wytaczanych pracodawcom tolerującym mobbing.
Konsekwencje mobbingu:
Mobbing niesie ze sobą bardzo poważne konsekwencje w postaci drastycznego pogorszenia zdrowia fizycznego i psychicznego, mogącego prowadzić do długotrwałej choroby. Narażenie na długotrwały stres o wysokim poziomie intensywności czyni w ludzkiej psychice ogromne spustoszenia. Obniżenie samopoczucia, utrata pewności siebie to zaledwie początek problemów. Osoby mobbingowane najczęściej doświadczają:
zaburzeń psychosomatycznych,
bólów ciała,
zaburzeń gastrycznych,
podwyższonego ciśnienia krwi,
zaburzeń jedzenia, bezsenności,
stanów lękowych, nerwicowych,
stanów depresyjnych
zaburzeń myślenia polegających na niemożliwości koncentracji uwagi, problemach w twórczym rozwiązywaniu nowych zadań, zapominaniu.
W dalszej perspektywie stosowania mobbingu, ofiara zaczyna czuć się coraz gorzej, nie może uwolnić się od myślenia o sytuacji w pracy, zaczyna mieć problemy ze snem i nie potrafi się odprężyć. W zależności od indywidualnych cech osobowości pracownika, może on odczuwać albo nadmierne, niezdrowe pobudzenie, albo całkowitą apatię. Mogą pojawić się obsesyjne myśli o sytuacji w pracy i samej pracy zarówno przed pójściem do niej, w trakcie, jak i po pracy. Pojawia się chęć zmiany pracy. Ofiara mobbingu poddaje w wątpliwość swoje możliwości i kompetencje, jej samoocena podlega znacznemu obniżeniu, a zdolności interpersonalne są zaburzone. Całość może prowadzić do rozpadu osobowości, poczucia bycia gorszym, nikim, a w wyniku tego do gorszego funkcjonowania w społeczeństwie. Nieprzystosowanie społeczne powoduje izolację i zamknięcie się w sobie, wycofanie. Często zdarza się, że ofiara mobbingu w środowisku rodzinnym uzewnętrznia kumulowaną w ciągu dnia złość, niezadowolenie, rozpacz, skutkiem czego rodzina przestaje „normalnie” funkcjonować. Czyli pogarsza się nie tylko sfera zawodowa, ale i prywatna. Pogorszeniu ulegają jej stosunki rodzinne, znajomi zaczynają irytować rzekomym brakiem zrozumienia, a świat może zacząć wydawać się wrogi. W opowieściach pracowników, którzy doświadczyli mobbingu, często pojawia się motyw pogorszenia relacji rodzinnych i problem braku komunikacji między partnerami, wynikający z pogorszenia kondycji psychicznej tych osób. Nieumiejętność odseparowania się od problemów w pracy, może znacząco wpłynąć na jakość życia, czyniąc je zupełnie nieznośnym.
Bibliografia:
http://konferencjaterapiizajeciowej.pl