Religia Mezopotamii

• Religia politeistyczna;
• Dominowała nad wieloma aspektami 

życia;

• Pierwsze wierzenia – w siły przyrody i 

moce.

Najstarsze wierzenia

• Kult płodności – obejmował kult 

bogini-matki;

• Magia – służyła do zabezpieczania 

przed demonami, których ludzie się 
obawiali;

• Wiara w życie pozagrobowe.

Formy wierzeń zmieniają się i 
kształtują się dzięki Sumerom.

Charakterystyka bogów

• Mieszkali w zaziemskich rejonach, 

czasem przebywali na ziemi (w 
domach-świątyniach);

• Odznaczali się ludzkimi cechami;
• Przyjmowali ofiary;
• Za złamanie nadrzędnego prawa, 

wymierzano im karę.

Bogowie stworzyciele

• Sumerowie wierzyli, że pierwsi 

bogowie wyłonili się z materii;

• Bogowie stworzyciele posiadają moc 

stwarzania dalszych form bytu;

• Istnieje czterech bogów stworzycieli.

An (Anu)

• Bóg nieba, najwyższy przywódca 

bogow;

• Wyłonił się z połączenia nieba (an) i 

ziemi (ki);

• Ośrodek kultu: Uruk.

Enlil (Ellil)

• Bóg powietrza;
• Władca przestrzeni                              

                między niebem a                 
                               ziemią;

• Syn boga An;
• Ośrodek kultu: Nippur.

Enki (Ea)

• Bóg podziemnych wód słodkich abzu;
• Sprzyjał ludziom; stworzył                   

 życie na ziemi

• Ośrodek kultu: Eridu; 
• Przedstawiany z długą                         

         brodą, tiarą wielorożną i             

                    w długiej szacie;

• Symbol: laska zakończona                   

 głowami barana.

Nintu/Ninmah/Ninhursang/Ar

uru/

• Bogini matka, 

antropomorficzna 
forma pierwotnej 
matki-ziemi „ki”;

• Ośrodek kultu: 

Adab.

Bogowie astralni

• Narodzili się ze związków pierwszych 

bóstw; 

• Otaczani powszechnym kultem;
• Rozstrzygali o losach stwarzanych 

jednostek bytu.

Nanna/Zuen (Sin)

• Bóg księżyca;
• Syn Enlila i Ninlil;
• Ośrodek kultu: Ur;
• Symbole: sierp                                     

   księżyca.

Utu (Szamasz)

• Bóg słońca;
• Uważany za boga prawdy, 

sprawiedliwości i prawa;

• Ośrodek kultu:                                     

   Sippar, Larsa;

• Przedstawiany                                     

            z długą brodą;

• Atrybut: piła do                                    

       drewna.

Inana/Inanna (Isztar)

• Bogini miłości i walki, pani planety 

Wenus;

• Ośrodki kultu: Uruk, Niniwa, Kisz;
• W sztuce przedstawiana jako 

uskrzydlona i uzbrojona                            
                                 bogini-wojownik,      
                                          później naga;

• Symbol: gwiazda,                                      

      tarcza z gwiazd.

Wielkie zgromadzenie

• Bogowie stworzyciele i sędziowie w 

świecie podziemnym – nazywani 
Annunakami;

• Sądziło bóstwa za naruszanie 

nadrzędnych praw;

• Celem zgromadzenia było 

utrzymanie świata w harmonii.

Bogowie sił przyrody

• Iszkur (Adad) – bóg wiatrów,                      

    deszczu, burzy;

• Gibil i Nusku – bogowie ognia;
• Enten – opiekun przyrody w                  

okresie zimy;

• Emesz – opiekun przyrody                          

              w okresie lata;

• Asznan – bogini zbóż;
• Lahar – bóg zajmujący się trzodami 

owiec;

• Nansze – opiekunka rybołówstwa.

Bogowie sztuk i rzemiosł

• Nidaba – bogini mądrości i patronka 

pisarzy;

• Muszdama – opiekun budownictwa;
• Kulla – bóg czuwający nad wyrobem 

cegieł;

• Enkimdu – nadzoruje groble;
• Uttu – opiekunka tkactwa;
• Gula – bogini lekarka.

Bóstwa wegetacji

• Ningiszzida;
• Dumuzi – również bóg pasterzy, 

ukochany Isztar. Nie przedstawiany w 
sztuce mezopotamskiej. 

Bóstwa świata podziemnego 

„kur” i krainy zmarłych 

„arali”

• Ereszkigal (Allatu) - władczyni; 
• Nergal (Erra) – władca, małżonek 

Ereszkigal. Ośrodek kultu w Kuta.

Ich świta:
• Namtar (Namtaru) – bóg plag;
• Neti – strażnik bram;
• przewoźnik zmarłych przez rzekę 

świata podziemnego.

Ninurta

• Bóg huraganu, wojny i polowania;
• Syn Enlila;
• Miejsce kultu: Nippur, Kalchu;

Bogowie imperium Babilonii 

i Asyrii

• Przejęto wiele koncepcji Sumerów, 

jednak doszło do pewnych 
przeobrażeń;

• Kształtuje się religia typu 

narodowego – kult koncentruje się na 
osobie jednego boga;

Aszur

• Narodowy bóg 

Asyrii. 

• Najwyższe 

bóstwo całego 
państwa. 

• Symbol: tiara 

wielorożna, 
napięty łuk.

Marduk

• Lokalny bóg Babilonu;
• Syn boga Ea;

• Bóg słońca wiosennego, zaklęć i 

wróżb

• Patronował magii, mądrości,    

                       wodzie i 
sądownictwu;

• Symbol: trójkątnie 

ukształtowana łopata-motyka;