MOBBING

„

Mobbing niewątpliwie ma wiele twarzy i to

utrudnia jego zdefiniowanie i walkę z nim.

Często trudno jest szefowi uchwycić

granicę między dyscyplinowaniem

pracowników i mobbingiem szkodliwym dla

firmy; niekiedy też pracownik źle

wykonujący swoje obowiązki, uwagi szefa

traktuje jak prześladowanie.”

Słowa „mobbing” w odniesieniu do środowiska pracy

pierwszy raz użył i zdefiniował Hainz Leymann.

„Terror psychiczny w miejscu pracy, który angażuje

wrogie nastawienie i nieetyczne komunikowanie

się (stosowanie w codziennych kontaktach w

ramach stosunku pracy obelg, wyzwisk,

pomówień , oszczerstw, krzyku itd.)

systematycznie podtrzymywane przez jedną, bądź

kilka osób w stosunku do innej, co w konsekwencji

spycha ofiarę do pozycji umożliwiającej jej obronę.

Działania te zdarzają się często i trwają przez

dłuższy okres czasu. Maltretowanie to skutkuje

zaburzeniami w sferze psychiki, zdrowia

fizycznego i funkcjonowania społecznego ofiary.”

(Leymann, 1996)

MOBBING to celowe,
systematycznie
powtarzające się (przez
dłuższy czas)
zachowanie
naruszające godność
osobistą pracownika.
Zazwyczaj ma na celu:
poniżenie,
ośmieszenie, zaniżenie
samooceny nękanego,
całkowite
wyeliminowanie lub
odizolowanie
pracownika od jego
współpracowników.
Sprawcą mobbingu bywa
zazwyczaj przełożony
bądź inny pracownik.

MOBBING to sekwencja negatywnych działań,
skierowanych w dłuższym okresie czasu
(przynajmniej przez pół roku i przynajmniej
raz w tygodniu) przez osobę lub grupę
pracowników przeciw konkretnej osobie.

Mobbing, bulling, oznaczają dręczenie,

nękanie, molestowanie, psychiczny terror.

Jest bezsensownym nieprzynoszącym

żadnych wymiernych korzyści kreowaniem

„kozła ofiarnego” , bezwzględnym ,

okrutnym działaniem.

„Powtarzające się działania, mające na

celu wyrządzenie psychicznego ( ale

czasami również fizycznego) bólu,

skierowane wobec jednej osoby bądź

grupy osób, które z jakiegoś powodu

nie są zdolne do obrony przed nimi”

(Bjorkvist, 1994)

Międzynarodowa Organizacja

Pracy:

„ Mobbing to obraźliwe zachowanie

poprzez mściwe, okrutne, złościwe

lub upokarzające usiłowania

zaszkodzenia jednostce lub grupie

pracowników […] którzy stają się

przedmiotem psychicznego

dręczenia. Mobbing zawiera w sobie

stale negatywne uwagi na krytykę,

izolowanie osoby od kontaktów

społecznych, plotkowanie lub

rozprzestrzenianie fałszywych

informacji”

„Mobbing jest bombą z

opóźnionym

zapłonem, która nie

może wybuchnąć,

lecz powinna zostać

odpowiednio

wcześnie

rozbrojona , aby nie

wyrządzić dalszych

szkód.”

Mobbing nie jest czymś stałym, to proces ewoluujący. Najbardziej
znany czterofazowy model tego zjawiska został opracowany przez
Leymanna (1966)

• Faza pierwsza dotyczy pierwotnego wydarzenia krytycznego, którym

najczęściej jest występujący w miejscu pracy konflikt (kłótnia
między szefem a pracownikiem).

• Faza druga to piętnowanie, stygmatyzacja. Wszystkie działania

prowadzą do skrzywdzenia osoby; jej reputacja zostaje naruszona
(plotki, zniesławienie), kontakty z nią zaniechane (brak wyrażania
własnych poglądów, wspólnych dyskusji, ignorowanie, krytyka), a
relacje interpersonalne zaburzone (obraza, poniżanie; piętnowanie
ofiary).

• Kolejna faza wiąże się z izolowaniem ofiary. Powstaje tu mechanizm

błędnego koła; piętnowanie oraz szykanowanie osoby prowadzi do
wystąpienia u niej objawów psychosomatycznych i w konsekwencji
do długoterminowych zwolnień lekarskich. Odporność fizyczna i
psychiczna prześladowanego oraz jego efektywność w pracy
zmniejszają się (osobie uniemożliwia się rozwijanie własnych
zainteresowań), co skutkuje izolowanie od reszty grupy.

• Wydalenie z pracy jest ostatnią fazą. Jednak ofiara ma swoje prawa

H. Leymann uporządkował 45 działań

mobbingowych dzieląc je na 5 kategorii, w ramach

których wyróżnił szczegółowe działania.

I. Oddziaływania utrudniające możliwości

komunikowania się

1. Ograniczanie przez przełożonego możliwości
wypowiadania się.
2. Ciągłe przerywanie wypowiedzi.
3. Ograniczanie przez kolegów możliwości wypowiadania się.
4. Reagowanie na uwagi krzykiem, wymyślaniem
i pomstowaniem.
5. Ciągłe krytykowanie wykonywanej pracy.
6. Ciągłe krytykowanie życia prywatnego.
7. Napastowanie przez telefon.
8. Ustne groźby i pogróżki.
9. Groźby na piśmie.
10. Ograniczanie kontaktu przez poniżające, upokarzające
gesty i spojrzenia.
11. Różnego rodzaju aluzje, bez jasnego wyrażanie się wprost.

II. Oddziaływania zaburzające stosunki

społeczne

12. Unikanie przez przełożonego rozmów z
ofiarą.
13. Nie dawanie możliwości odezwania się.
14. W pomieszczeniu, gdzie ofiara pracuje,
przesadzenie na
miejsce z dala od kolegów.
15. Zabronienie kolegom rozmów z ofiarą.
16. Traktowanie “jak powietrze”.

III. Działania mające na celu zaburzyć społeczny

odbiór osoby

17. Mówienie źle za plecami danej osoby.
18. Rozsiewanie plotek.
19. Podejmowanie prób ośmieszenia.
20. Sugerowanie choroby psychicznej.
21. Kierowanie na badanie psychiatryczne.
22. Wyśmiewanie niepełnosprawności czy kalectwa.
23. Parodiowanie sposobu chodzenia, mówienia lub

gestów

w celu ośmieszenia osoby.
24. Nacieranie na polityczne albo religijne przekonania.

c.d

25. Żarty i prześmiewanie życia prywatnego.
26. Wyśmiewanie narodowości.

27. Zmuszanie do wykonywania prac naruszających

godność

osobistą.
28. Fałszywe ocenianie zaangażowania w pracy.
29. Kwestionowanie podejmowanych decyzji .
30. Wołanie na ofiarę używając sprośnych przezwisk
lub innych, mających ją poniżyć wyrażeń.
31. Zaloty lub słowne propozycje seksualne.

IV. Działania mające wpływ na jakość sytuacji

życiowej i zawodowej

32. Nie dawanie ofierze żadnych

zadań do wykonania.

33. Odbieranie prac, zadanych

wcześniej do wykonania.

34. Zlecanie wykonania prac

bezsensownych.

35. Dawanie zadań poniżej jego

umiejętności.

36. Zarzucanie wciąż nowymi pracami

do wykonania.

37. Polecenia wykonywania

obraźliwych dla ofiary zadań.

38. Dawanie zadań przerastających

możliwości i kompetencje

ofiary w celu jej zdyskredytowania.

V. Działania mające szkodliwy wpływ na zdrowie

ofiary

39. Zmuszanie do wykonywania prac szkodliwych dla

zdrowia.

40. Grożenie przemocą fizyczną.
41. Stosowanie niewielkiej przemocy fizycznej.
42. Znęcanie się fizyczne.
43. Przyczynianie się do ponoszenia kosztów,
w celu zaszkodzenia poszkodowanemu.
44. Wyrządzanie szkód psychicznych w miejscu
Zamieszkania lub miejscu pracy ofiary.
45. Działania o podłożu seksualnym.

Nie można szefowi

używać wobec

pracownika

wulgaryzmów!!!!

Nie wolno mu

krzyczeć…

Wyniki europejskich badań
Unii Europejskiej
dotyczących warunków
pracy, wskazują, że
każdego roku
- 6 mln pracowników (4%
wszystkich pracowników)
doznaje w miejscu pracy
przemocy fizycznej,
- 12 mln (8%) ulega
mobbingowi,
- 3 mln (2%) to ofiary
prześladowania
seksualnego.

MOBBER

•

wysoki poziom biernej agresji,

•

dba o własne korzyści,

•

postrzega kolegów jako rywali,

•

zazdrosny o sukcesy innych,

•

przecenia swoje umiejętności.

•

Brak wyrzutów sumienia

•

Wysokie mniemanie o sobie

•

Nieżyczliwy, pełen nienawiści

•

Nie potrafi pracować w zespole

•

Uparty, żądny władzy.

•

Niekomunikatywny, na wszelkie uwagi reaguje
ze złością.

Przyczyny

mobbingu

• Czynniki indywidualne, socjo-demograficzne

(płeć, wiek, wykształcenie, stan cywilny) , cechy
osobowości, odmienność zachowania, staż pracy,
doświadczenie,

• Czynniki organizacyjne; nieodpowiednie

kierownictwo, złe zarządzanie, niewłaściwa
organizacja pracy, kultura organizacji, nieprzyjazny
klimat, stresujące środowisko pracy, brak zakresu
obowiązków pracowniczych, brak umiejętności
rozwiązywania sytuacji kryzysowych, struktura
silnie zhierarhowana, przeludnienie, nierówne
kryteria dostepu do awansu.

• Czynniki społeczne ; poziom przestępczośći,

zmiany ekonomiczne, szybko postępujące zmiany
społeczne

Kto najbardziej narażony jest na

mobbing?

1. Osoby samotne
2. Młodzi pracownicy, dobrze wykształceni,

znający języki obce, po zagranicznych
stażach lub praktykach.

3. Osoby w wieku przedemerytalnym (zwykle

po 50’tce)

4. Osoby różniące się pod jakimś względem od

pozostałych

5. Kobiety
6. Osoby niezradne (ciche, zamknięte w sobie)

Skutki psychicznego znęcania się:

• Osoba może stać się niezdolna do wykonywania pracy

w danej instytucji ale i do wykonywania swego zawodu

• Zaburzenia psychosomatyczne, bóle głowy,

bezsenność, depresja i niepokój – prowadzą do
poważnych długotrwałych chorób.

• Ofiara mobbingu poddaje w wątpliwość swoją wartość

(obniżona samoocena) oraz własne możliwości i
kompetencje

• Jej zdolności nawiązywania i podtrzymywania

kontaktów zostają zaburzone, w wyniku czego nie
może ona zaspokoić swoich potrzeb społecznych;
przebywania i komunikowania się z ludźmi, budowania
trwałych relacji i związków,

• Nieprzystosowanie społeczne powoduje izolację i

zamykanie się w sobie.

• Zmniejszona wydajność pracy.
• Mobbing jest czynnikiem stresogennym.

(Szwedzkie dane statystyczne pokazują , że w ciągu
jednego roku 10-20% samobójstw popełnianych jest
z powodu terroru psychicznego w pracy. )

• Ofiary terroru psychicznego szukają

pomocy i rady w środowisku
rodzinnym.

Członkowie rodziny stają się

współuczestnikami całej sytuacji!

• Jest to podwójny mobbing, gdyż

przenosi się to na grunt rodzinny i
dotyka najbliższych osób ofiary.

Sposoby przezwyciężania

mobbingu w organizacji

• Należy zadbać o właściwe zarządzanie

personelem,

• Prowadzić odpowiednią i sprawiedliwą

politykę rekrutacyjną,

• Położyć nacisk na regularne szkolenia i

konferencje poświęcone zagadnieniom
przemocy w pracy,

• Przeprowadzać ankiety wśród pracowników

(lepiej zapobiegać niż leczyć)

Od 1 stycznia 2004 r. mobbing jest uregulowany w Kodeksie

Pracy.

Art. 94

. [Przeciwdziałanie mobbingowi]

§ 1. Pracodawca jest obowiązany przeciwdziałać mobbingowi
§ 2. Mobbing oznacza działania lub zachowania dotyczące pracownika

lub skierowane przeciwko pracownikowi, polegające na uporczywym
i długotrwałym nękaniu lub zastraszaniu pracownika, wywołujące u
niego zaniżoną ocenę przydatności zawodowej, powodujące lub
mające na celu poniżenie lub ośmieszenie pracownika, izolowanie
go lub wyeliminowanie z zespołu współpracowników

§ 3. Pracownik u którego mobbing wywołał rozstrój zdrowia, może

dochodzić od pracodawcy odpowiedniej sumy tytułem
zadośćuczynienia za doznaną krzywdę.

§ 4. Pracownik, który wskutek mobbingu rozwiązał umowę o pracę ma

prawo dochodzić od pracodawcy odszkodowania w wysokości nie
niższej niż minimalne wynagrodzenie za pracę, ustalane na
podstawie odrębnych przepisów

§ 5. Oświadczenie pracownika o rozwiązaniu umowy o pracę powinno

nastąpić na piśmie z podaniem przyczyny , o której mowa w § 2 ,
uzasadniającej rozwiązanie umowy.

• Istniejące w różnych krajach badania

pokazują, że 4-15% osób doświadcza
mobbingu w miejscu pracy. Z
przeprowadzonych badań przez
CBOS (Centrum Badania Opinii
Społecznej) (2002) wynika, że 5 %
pracowników jest na co dzień
szykanowanych przez przełożonego,
a 12 % przyznaje, że przynajmniej
raz miało do czynienia z podobną
sytuacją.

Na podstawie badań przeprowadzonych w ostatnich latach przez
Europejską Fundację Poprawy Warunków Życia i Pracy i
Międzynarodową Organizację Pracy stwierdzono, że średnio 9%
pracowników jest poddawanych działaniom lobbingowym w krajach
Unii Europejskiej. Procent pracowników doświadczających przemocy w
miejscu pracy kształtował się następująco:

• Finlandia 15%
• Luksemburg 7%
• Holandia 14 %
• Niemcy 7%
• Wielka Brytania 14%
• Austria 6%
• Szwecja 12%
• Grecja 5%
• Belgia 11%
• Hiszpania 5%
• Francja 10%
• Portugalia 4%
• Irlandia 10%
• Włochy 4%
• Dania 8%