WYKŁAD 4- 3.11.2009
UŁOMNOŚĆ RYNKU(WADY RYNKU-MARKET FAILURES)
3 GRUPY POTĘŻNYCH UŁOMNOŚCI:
1.Ułomność alokacyjna
Alokacja- rozdział zasobow między różne możliwości ich zastosowania, alokacja zasobów-rozdzielenie, ziemi, pracy i kapitału. O tym, kto będzie użytkował dane dobra, decydować będzie mechanizm rynkowy. Eliminuje to przypadkowy rozdział zasobów. Czasem alokacja nie jest korzystna, miewa charakter stricte rynkowy. Wg. Smitha, tylko państwo nie oglądając się na zyski, powinno z podatków dostarczać tych dóbr.
Dobro publiczne- musi spełniać dwie cechy:
w przypadku dobra publicznego nie występuje zjawisko rywalizacji o dostęp do tego dobra, takie dobra służą wszystkim bez wyjątku , jeśli już występują.
konsumpcja przez 1 osobę, nie umniejsza konsumpcji pozostałychw przypadku dóbr pierwotnych jest dowrotnie); freelier problem (niemożliwy do rozwiązania przez cokolwiek innego niż podatki); nie wykluczają tych osób, które np. nie płacą podatków.
Efekty zewnętrzne (pozytywne, negatywne)- efekty naszej działalności, które działają na korzyść bądź niekorzyść innych osób; w przypadku krytycznej sytuacji(np. klęski żywiołowej, czy zanieczyszczenia środowiska), państwo może interweniować, gdyż ma monopol na stosowanie przymusu, wprowadzanie ograniczeń, np. wywołanie nacisku na ludziach, którzy szkodzą środowisku, w celu powstrzymania ich przed tą działalnością, itp. Przymus wywoływany przez państwo jest ślepy, ma swoje konsekwencje, powinny być więc inne rozwiązania tego typu efektów zewnętrznych- RYNEK ZBYWALNYCH UPRAWNIEŃ DO KORZYSTANIA Z ZASOBÓW PRZYRODY (podejmowanie negocjacji rynkowych, np. podczas odprowadzania CO2 przez Polskę, Unia Europejska zarządziła, ile dwutlenku węgla można legalnie odprowadzić).
Monopolizacja- stanowi zagrożenie dla dobrej alokacji przez rynek; pojawia się np. jeden producent, który dostarcza dane dobra i to on dyktuje warunki dotyczące rozporządzania dobrami- ogranicza to elsatyczność rynku. Państwo powinno występować w roli strażnika, który ma ochraniać prawną konsumpcję oraz wolną konkurencję; w Unii Europejskiej pojawiają się w tym celu także urzędy antymonopolowe.