Katarzyna Żyła 19.02.2012

I rok

1. Temat: Antropologiczne powiązania gatunków z rodziny człowiekowatych.

2. Ośrodek tematyczny: ZOO

3. Cel ogólny:

Głównym zadaniem na tej lekcji jest zapoznanie dzieci z różnymi gatunkami zwierząt z rodziny człowiekowatych, a więc przedstawienie drzewa rodowego człowieka. Lekcja ta daje uczniom możliwość obejrzenia i poznania zwierząt, od których ewoluował Homo sapiens, a także ich krewnych. Zapoznaje ich także z pojęciem ewolucja, antropologia i humanizacja.

4. Cele operacyjne:

a.) wiadomości:

uczeń zna:

- pojęcia humanizacji, ewolucji, antropologii;

- mechanizmy i skutki humanizacji;

- cechy wyróżniające szympansa zwyczajnego, bonobo, goryla, orangutana, gibona od siebie oraz od człowieka,

- stopnie ewolucji człowieka.

b.) umiejętności:

uczeń potrafi:

- zaklasyfikować cechy do danego taksonu (zwierzęta, strunowce, kręgowce, ssaki, łożyskowce, naczelne, antropoidy, człekokształtne, człowiekowate, człowiek, człowiek rozumny),

- przedstawić drzewo rodowe człowieka,

- wykazać stopień pokrewieństwa człowieka z innymi człekokształtnymi

- odróżnić od siebie goryla, orangutana, bonobo, szympansa zwyczajnego oraz gibona.

- c.) postawy:

uczeń:

- kształtuje postawę badawczą,

- rozwija dociekliwość i pomysłowość,

- dostrzega różnorodność, bogactwo i piękno świata zwierząt

- buduje emocjonalny i humanitarny stosunek do zwierząt zagrożonych wyginięciem.

5. Metody:

- obserwacja bezpośrednia na terenie ogrodu zoologicznego

- praca z literaturą pomocniczą.

- wybrane zwierzęta w ogrodzie zoologicznym,

6. Uwagi dotyczące realizacji lekcji:

Proponowany temat powinien być realizowany podczas jednego dnia spędzonego w zoo. Ze względu na materiał, który wykracza poza wymaganą podstawę programową temat głównie skierowany do klas biologiczno - chemicznych oraz kół biologicznych. Warto zadbać o to, aby przed pierwszą lekcja w terenie odbyły się zajęcia z wychowania komunikacyjnego.

PRZEBIEG ZAJĘĆ

Faza wprowadzająca

1. Zapoznanie uczniów z tematem i celami planowanej lekcji w ZOO.

2. Pogadanka wstępna na terenie ogrodu zoologicznego na temat: dlaczego ludzie zakładają ogrody zoologiczne, jakie one pełnią funkcje?

3. Zasady bezpiecznego zachowania się na terenie ogrodu zoologicznego.

Faza realizacyjna:

1.Wprowadzenie uczniów w pojęcia: ewolucja, antropologia, humanizacja.

2. Prelekcja na temat pozycji systematycznej człowieka oraz cechach świadczących o przynależności do danego taksonu (do człekokształtnych)

Królestwo: Zwierzęta (Animalia)

- tkankowa budowa ciała,

- heterotrofia,

- zdolność do przemieszczania się,

- stadium blastuli w rozwoju zarodkowym.

Typ: Strunowce (Chordata)

- szkielet wewnętrzny w postaci struny grzbietowej (w stadium zarodkowym),

- cewka nerwowa położona po grzbietowej stronie ciała,

- obecność żyły wrotnej wątrobowej.

Podtyp: Kręgowce (Vertebrata)

- struna grzbietowa zastapiona kręgosłupem,

- obecność czaszki,

- pięciopęcherzykowy mózg

Gromada: Ssaki (Mammalia)

- naskórek wytwarza włosy i gruczoły (w tym gruczoły mleczne do odżywiania młodych),

- stałocieplność,

- obecność przepony,

- móżdżek podzielony na dwie półkule,

- dwa kłykcie potyliczne,

- 7 kręgów szyjnych,

- 3 kostki słuchowe,

- zróżnicowane zęby.

Szczep: Łożyskowce (Placentalia)

- wydłużony okres rozwoju zarodkowego,

- obecność łożyska.

Rząd: Naczelne (Primates)

- pięciopalczaste kończyny z przeciwstawnym kciukiem,

- widzenie stereoskopowe i zdolność rozróżniania kolorów,

- zamknięty oczodół,

- dobrze rozwinięty mózg z silnie pofałdowana korą mózgową,

- część węchowa mózgu silnie zredukowana.

Podrząd: Antropoidy (Anthropoidea)

- brak tapetum w siatkówce,

- palce zakończone paznokciami.

4. Przedstawienie podziału nadrodziny człekokształtnych:

Nadrodzina: CZŁEKOKSZTAŁTNE

Rodzina: CZŁOWIEKOWATE GIBONOWATE

Podrodzina: PONGINAE HOMININAE

Rodzaj: ORANGUTAN GORYL SZYMPANS CZŁOWIEK

ZWYCZAJNY BONOBO

5. Podział uczniów na pięć zespołów obserwacyjnych, które po kolei obserwują każdy wybieg i znajdują cechy wspólne oglądanych zwierząt (szympans zwyczajny, bonobo, gibon, orangutan, goryl, człowiek) oraz odróżniające je od siebie:

Grupa I - wybieg szympansów zwyczajnych

Grupa II - wybieg bonobo

Grupa III - wybieg goryla

Grupa IV - wybieg orangutana

Grupa V - wybieg gibonów

Każda grupa wypełnia kartę pracy:

CZŁEKOKSZTAŁTNE
Cechy wspólne:
CZŁOWIEKOWATE					GIBONOWATE
Cechy wspólne:					Cechy odróżniające od człowiekowatych:
PONGINAE ORANGUTAN	HOMININAE
Cechy odróżniające od Homininae:	Cechy wspólne:
		GORYL	SZYMPANS			CZŁOWIEK
		Cechy odróżniające od szympansa: Cechy odróżniające od człowieka:	Cechy odróżniające od goryla: Cechy odróżniające od człowieka: Cechy wspólne szympansów			Cechy odróżniające od szympansa: Cechy odróżniające od goryla:
			ZWYCZAJNY	BONOBO
			Cechy odróżniające od bonobo:	Cechy odróżniające od szympansa zwyczajnego:

6. Po kilku (do ustalenia) godzinach obserwacji każda grupa przedstawia swoje wnioski i wspólnie z nauczycielem je opracowują.

7. Uczniowie na postawie zgromadzonych obserwacji wypracowują wnioski na temat mechanizmów i skutków humanizacji:

a.) przejście do nadrzewnego trybu życia,

b.) wyprostowana postawa i związane z nią przekształcenia anatomiczne

c.) narzędzia,

d.) zmiany struktury społecznej

---