Patryk Matys

III r. BiG

Konspekt lekcji biologii

Klasa: I

Dział: Powitanie biologii

Temat: Pojęcie systematyki i jej znaczenie.

Zakres treści:

-różnorodność gatunkowa organizmów,

-znaczenie klasyfikowania organizmów.

Cel ogólny: Uczeń jest świadomy różnorodności gatunkowej organizmów i zna znaczenie klasyfikowania organizmów.

Cele szczegółowe:

A. Zapamiętywanie wiadomości:

-potrafi wyjaśnić pojęcie „gatunek”,

-potrafi wyjaśnić pojęcie „systematyka”,

-zna systemy klasyfikacji roślin i zwierząt,

-potrafi zdefiniować pojęcie „klasyfikacja sztuczna”,

-potrafi zdefiniować pojęcie „klasyfikacja naturalna”,

-wie do czego służy klasyfikacja organizmów,

-wie kogo uważa się za twórcę współczesnej systematyki,

-wie co jest podstawą współczesnej klasyfikacji organizmów,

-wie dlaczego naukowe nazwy organizmów są podawane w języku łacińskim,

-zna sposób tworzenia naukowych nazw gatunków.

B. Zrozumienie wiadomości:

-potrafi wskazać różnice między systemem klasyfikacji roślin i systemem klasyfikacji zwierząt,

-potrafi wyjaśnić w jakim celu stworzono systematykę organizmów,

-potrafi podać powód nadawania organizmom nazw w języku rodzimym i nazw naukowych

-uzasadnia konieczność tworzenia nazw gatunkowych dla nowo poznanych gatunków..

C. Stosuje wiadomości w sytuacjach typowych:

-rozwija zdolność analizowania tekstu.

D. Stosowanie wiadomości w sytuacjach problemowych:

-

Postawy:

-wykazuje zainteresowanie otaczającym go środowiskiem,

-prezentuje postawę szacunku wobec wszystkich form życia.

Metody pracy:

pogadanka, miniwykład, praca z podręcznikiem.

Formy pracy:

praca indywidualna.

Środki dydaktyczne:

-podręcznik,

-żywe okazy Vaccinium myrtillus i Vaccinium vitis-idea.

Literatura dla nauczyciela:

-W. Kofta „Ciekawa biologia. Cz.1”. WSIP. Warszawa, 2009

-A. Szweykowska, J. Szweykowski „Botanika. T. 1. Morfologia”. Wyd. PWN. Warszawa, 2009.

Literatura dla ucznia:

-W. Kofta „Ciekawa biologia. Cz.1”. WSIP. Warszawa, 2009.

Notatka:

1. Gatunek jest to grupa organizmów, które są bardziej podobne do siebie niż do przedstawicieli innych grup organizmów, żyją w określonych środowiskach i są zdolne do wydawania płodnego potomstwa w warunkach naturalnych.

2. System klasyfikacji roślin:

-królestwo

-gromada

-klasa

-rząd

-rodzina

-rodzaj

-gatunek.

3. System klasyfikacji zwierząt:

-królestwo

-typ

-gromada

-rząd

-rodzina

-rodzaj

-gatunek

4. Pinus(nazwa rodzajowa) sylvestris(epitet gatunkowy).

Ogniwa lekcyjne	Czas	Czynności nauczyciela	Czynności ucznia
Sprawy organizacyjne	7min	Przywitanie uczniów. Sprawdzenie listy obecności i zapisanie tematu lekcji. Sprawdzenie pracy domowej. Odpytanie z lekcji poprzedniej.	Przywitanie nauczyciela.
Faza wprowadzająca	3min	Nauczyciel pyta: „Czy wiecie co to jest gatunek?” Nauczyciel poleca uczniom wykonanie notatki(„Gatunek jest to...”).	Uczniowie odpowiadają: „Grupa organizmów, które są bardziej podobne do siebie niż do przedstawicieli innych grup organizmów, żyją w określonych środowiskach i są zdolne do wydawania płodnego potomstwa w warunkach naturalnych.”
Faza realizacyjna	25min	„Na świecie istnieje około 1,75mln opisanych gatunków roślin i zwierząt. Jak myślicie, w jakim celu zostały one opisane i sklasyfikowane?” Nauczyciel wyjaśnia czym zajmuje się systematyka: „Systematyka zajmuje się opisywaniem, nazywaniem gatunków i szukaniem pokrewieństw między nimi.” Nauczyciel zapoznaje uczniów z rodzajami klasyfikacji: „W wyniku uporządkowania wiedzy na temat gatunków powstaje klasyfikacja, czyli system, który jest rodzajem katalogu organizmów. Porównując różne gatunki, zauważamy, że niektóre z nich są bardziej do siebie podobne i bardziej odmienne od innych. Pozwala to pogrupować gatunki w jednostki systematyczne różnego rzędu. W przypadku roślin jest to: -królestwo -gromada -klasa -rząd -rodzina -rodzaj -gatunek. W przypadku zwierząt: -królestwo -typ -gromada -rząd -rodzina -rodzaj -gatunek. Taki system klasyfikacji nazywamy systemem hierarchicznym.” Nauczyciel poleca uczniom przeczytanie akapitu zaczynającego się od „W XVIII w...”(podręcznik, str.26) i udzielenia odpowiedzi na pytanie: „Kogo uważamy za stwórcę współczesnej systematyki i dlaczego?” „Od czasu, gdy Karol Darwin opublikował podstawy teorii ewolucji, wiemy, że podobieństwo organizmów jest często, ale nie zawsze wynikiem ich ewolucyjnego pokrewieństwa. Np. opływowy kształt ciała delfina, będącego ssakiem, jest przystosowaniem do wodnego trybu życia, a nie cechą wskazującą na pokrewieństwo z rybami. Chodzi o to, iż często dokonujemy klasyfikacji organizmów na podstawie ich wyglądu, co nieraz bywa mylące.” Nauczyciel zapoznaje uczniów z zasadami klasyfikowania organizmów: „Klasyfikacje oparte na zewnętrznym podobieństwie organizmów nazywamy klasyfikacjami sztucznymi, zaś klasyfikacje oparte na pokrewieństwie organizmów-klasyfikacjami naturalnymi.” Podanie informacji nt. użyteczności stosowania obu rodzajów klasyfikacji: „Użyteczność klasyfikacji naturalnej jest większa niż klasyfikacji sztucznej, gdyż pozwala przewidzieć niestwierdzone jeszcze przez nas cechy organizmów.” „Podstawę współczesnej klasyfikacji organizmów jest porównywanie genów i białek. Im geny i białka są bardziej podobne, tym organizmy są bliżej spokrewnione.” Nauczyciel wyjaśnia dlaczego nazwy organizmów są zazwyczaj podawane w języku łacińskim: „Klasyfikacja powinna służyć identyfikacji poszczególnych organizmów. Aby osiągnąć ten cel, stworzono zbiór zasad, których należy przestrzegać podczas opisywania gatunków, ich nazywania i klasyfikowania. W czasach, kiedy żył Karol Linneusz, ludzie nauki posługiwali się łaciną. Z tego względu, a także dlatego, iż jest to język uniwersalny dla badaczy na całym świecie, naukowe nazwy gatunków są podawane w języki łacińskim.” Nauczyciel pyta: „Dlaczego nazwa gatunkowa składa się z 2 części?” Podanie przykładu Pinus sylvestris. „Wszystkie poznane gatunki organizmów na Ziemi mają swoje naukowe nazwy. Każda dwuwyrazowa nazwa odpowiada jednemu gatunkowi.” Nauczyciel zadaje pytanie: „Jak myślicie, czy nie wystarcza, że dany organizm ma nazwę polską?” „Dokładnie tak. Na przykład we wschodniej Polsce borówką nazywa się krzewinkę o liściach wiecznie zielonych i czerwonych owocach. W zachodniej Polsce ta sama roślina jest nazywana brusznicą, a nazwa borówka jest przypisywana krzewince o liściach opadających na zimę i o owocach czarnych, a więc roślinie, która we wschodniej Polsce jest nazywana czarną jagodą.” „Nazwa naukowa jest jednoznacznie związana z konkretnym, szczegółowym opisem gatunku i dla krzewinki o czerwonych owocach brzmi Vaccinium vitis-idea, a dla krzewinki o owocach czarnych- Vaccinium myrtillus.”	Uczniowie odpowiadają: „W celu uporządkowania wiedzy.” Uczniowie odpowiadają: „Karol Linneusz-podsumował ówczesną wiedzę o różnorodności organizmów, stworzył podstawowe jednostki klasyfikacji i zasady nadawania im nazw, a także po raz pierwszy podał dokładne opisy dotychczas poznanych gatunków roślin i zwierząt.” Uczniowie odpowiadają: „Pierwsze słowo to nazwa rodzajowa, a drugie słowo(epitet gatunkowy)-oznacza odpowiedni gatunek w danym rodzaju.” Uczniowie odpowiadają: „Nie, ponieważ nie wszyscy znają język polski, a poza tym w różnych częściach kraju ta sama roślina jest różnie nazywana.”
Faza podsumowująca	8min	Nauczyciel zadaje pytania: -co to jest gatunek? -czym zajmuje się systematyk? -w jakim celu prowadzi się klasyfikację organizmów? -czym różni się system klasyfikacji roślin i zwierząt? -czym różni się klasyfikacja sztuczna od klasyfikacji naturalnej? -co jest podstawą współczesnych klasyfikacji organizmów? -jak zbudowana jest nazwa łacińska i co oznaczają poszczególne słowa? -dlaczego każdy organizm ma poza nazwą polską jeszcze drugą nazwę-łacińską?	Uczniowie odpowiadają.
Praca domowa	2min	Dla wszystkich: wyjaśnić w jakim celu stworzono systematykę organizmów. Dla chętnych: podać powód nadawania organizmom nazw polskich i nazw naukowych.

---