Podziały stosunków prawnych

• według przedmiotu regulacji (gałąź prawa):

• stosunek cywilnoprawny;

• stosunek administracyjnoprawny;

• stosunek karnoprawny (jego wyodrębnianie jest sporne w nauce prawa, a dotyczy obowiązku naprawienia szkody wyrządzonej przestępstwem, obowiązku do przeproszenia osoby pokrzywdzonej i uiszczenia tzw. zadośćuczynienia);

• według trwałości bądź celu:

• stosunek prawny materialny (materialnoprawny) - (wynika z prawa materialnego, np. co do zasady kodeks cywilny),

• stosunek procesowy (formalny, formalnoprawny) - podczas trwania postępowania rozstrzygającego o kształcie (istnieniu, nieistnieniu, zmianie) stosunku materialnoprawnego (wynika z prawa procesowego, np. co do zasady kodeks postępowania cywilnego);

• według sposobu określenia strony:

• stosunek jednostronnie zindywidualizowany - gdy znana jest jedna strona stosunku,

• stosunek dwustronnie lub wielostronnie zindywidualizowany - gdy znane są dwie lub więcej stron stosunku,

• obustronnie niezindywidualizowany - gdy nie są znane dwie strony stosunku;

• według powiązań między uprawnieniem jednej strony, a obowiązkiem drugiej:

• prosty - tylko jedna strona jest zobowiązana, a druga tylko uprawniona,

• złożony - strony pozostają zarówno zobowiązane jak i uprawnione;

• ze względu na podmiotowy zakres obowiązywania:

• abstrakcyjny (generalny - dotyczący wszystkich),

• konkretny (nakreślony przez przepisy prawne);

Uwaga: nie należy mylić tego podziału z podziałem umów cywilnoprawnych na abstrakcyjne i kauzalne.

• stosunek zobowiązaniowy - istnieje gdy normy prawne nakazują wykonać określonemu podmiotowi odpowiednie świadczenie na rzecz innego podmiotu;

• stosunek kompetencyjny - istniejący w przypadku gdy jeden podmiot podlega innemu podmiotowi (np. ze względu na wydaną przez podmiot decyzję).

---