Klasyczna szkoła prawa natury:
Tomizm: Święty Tomasz pochodził z królestwa Neapolu, z arystokratycznej rodziny z Akwinu. Napisał przede wszystkim „Summa teologiae” (ogromne dzieło w nim część dziewięćdziesiąta dotyczy prawa lege- tam jest jego koncepcja prawa natury) i summa przeciw poganom.
Święty Tomasz wychodzi z najogólniejszej definicji prawa
Punktem wyjścia jest pojęcie prawa wiecznego. Jest to prawo wieczne- lex aeterna. Boski plan zbawienia wszechświata. Jest to boski plan, który utożsamia święty Tomasz z prawem naturalnym w ujęciu świętego Augustyna. Dotyczy wszechświata jako całości i każdego jego elementu. To jest niemalże to samo, co święty Augustyn nazywał prawem naturalnym. Lex aeterna obejmuje także uregulowania dotyczące ludzi, ale nie tylko- zwierząt też. Jest to plan, którym kieruje się Bóg prowadząc wszechświat do zbawienia.
Co to jest prawo naturalne:
Święty Tomasz buduje pewną hierarchę prawa według zasady partycypacji. Każde prawo niższego rzędu musi uczestniczyć w prawie wyższego rzędu.
Prawem naturalnym- jest ta część prawa wiecznego, która:
po pierwsze dotyczy człowieka,
jest mu dana do poznania za pomocą rozumu
Prawem naturalnym jest to, co człowiek poznaje rozumem. Objawienie uzupełnia rozum a nie go zastępuje. Tu różni się ze świętym Tomaszem, który uważał, że to objawienie jest źródłem naczelnym prawa naturalnego.
Cechy prawa naturalnego według świętego Tomasza:
1) prawo naturalne jest zespołem reguł czy norm
reguły te mają charakter powszechny
poznawalne są za pomocą rozumu praktycznego
obiektywne
stałe, niezmienne
habitualne- jest manifestacją naturalnych ludzkich skłonności. Cecha wyróżniająca prawo naturalne według świętego Tomasza.
Prawo naturalne jest niezmienne.
Deizm- Niezależność prawa naturalnego od uznania czy bóg istnieje i niezależność od jego woli. U świetego Augustyna bóg utrzymywał cały świat w isnieniu a tutaj bóg nie ingeruje w nasz świat.
Racjonalizm- prawo naturalne wywodzi się z rozumu. (Nawiązanie do świętego Tomasza, ale prawo nie pochodziło od boga) źródłem norm naturalnych jest współżycie społeczne i naturalny instynkt społeczny. Apetitus socjietatis.
Kodyfikacjonizm - dążenie do kodyfikacji i postrzeganie ustawodawstwa jako gwaranta naturalnych praw.
Istotnymi koncepcjami prawno naturalnymi są:
koncepcja prawa rozumowego Johna Finnisa
oraz tzw. proceduralne prawo natury Lona Lewisa Fullera.
John Finnis (anglik urodzony w Rodezji) uważa siebie za kontynuatora św. Tomasza. Nie jest to do końca prawdą, ponieważ nie ma w jego rozważaniach głębi, która u Tomasza występuje.
JOHN FINNIS
Finnis deklaruje się jako tomista, ale nie przyjmuje w punkcie wyjścia antologii i epistemologii Tomizmu.
Punktem wyjścia Finnisa jest poznanie zdroworozsądkowe, które traktuje jako oczywiste. Zdaniem Finnisa rozum praktyczny bezspornie mówi nam, że istotnymi wartościami ludzkiej egzystencji są:
- życie,
- wiedza,
- zabawa,
- przeżycie estetyczne,
- towarzyskość,
- praktyczna rozumność,
- religia.
Inne wartości są kombinacją wskazanych wyżej.
Finis konstruuje katalog zasad, którymi człowiek powinien się kierować w swoim zachowaniu. Zasady te mają częściowo charakter metodologiczny, a częściowo aksjologiczny.
Rozum praktyczny dyktuje bowiem człowiekowi zasady logiki:
Zasada racji dostatecznej- wymagająca by nie przyjmować żadnych twierdzeń za prawdziwe bez należytego uzasadnienia,
Zasada redukcjonizmu metodologicznego- powinna prowadzić uzasadnienie od części do całości,
Zasada realizmu epistemologicznego- nakazuje zakładać, że świat poznawany jest identyczny z rzeczywistym (człowiek jest w stanie poznać rzeczywistość taką, jaka jest).
Zdaniem Fullera prawo powinno spełniać następujące warunki:
Składać się z reguł ogólnych
Legitymować się jasnością
Nie zawierać sprzeczności
Nie działać wstecz
Nie nakazywać rzeczy niemożliwych
Być publikowane
Organy państwa powinny postępować praworządnie