Klasyczna szkoła prawa natury:

Tomizm: Święty Tomasz pochodził z królestwa Neapolu, z arystokratycznej rodziny z Akwinu. Napisał przede wszystkim „Summa teologiae” (ogromne dzieło w nim część dziewięćdziesiąta dotyczy prawa lege- tam jest jego koncepcja prawa natury) i summa przeciw poganom.

Święty Tomasz wychodzi z najogólniejszej definicji prawa

Punktem wyjścia jest pojęcie prawa wiecznego. Jest to prawo wieczne- lex aeterna. Boski plan zbawienia wszechświata. Jest to boski plan, który utożsamia święty Tomasz z prawem naturalnym w ujęciu świętego Augustyna. Dotyczy wszechświata jako całości i każdego jego elementu. To jest niemalże to samo, co święty Augustyn nazywał prawem naturalnym. Lex aeterna obejmuje także uregulowania dotyczące ludzi, ale nie tylko- zwierząt też. Jest to plan, którym kieruje się Bóg prowadząc wszechświat do zbawienia.

Co to jest prawo naturalne:

Święty Tomasz buduje pewną hierarchę prawa według zasady partycypacji. Każde prawo niższego rzędu musi uczestniczyć w prawie wyższego rzędu.

Prawem naturalnym- jest ta część prawa wiecznego, która:

1. po pierwsze dotyczy człowieka,

2. jest mu dana do poznania za pomocą rozumu

Prawem naturalnym jest to, co człowiek poznaje rozumem. Objawienie uzupełnia rozum a nie go zastępuje. Tu różni się ze świętym Tomaszem, który uważał, że to objawienie jest źródłem naczelnym prawa naturalnego.

Cechy prawa naturalnego według świętego Tomasza:

1) prawo naturalne jest zespołem reguł czy norm

reguły te mają charakter powszechny

poznawalne są za pomocą rozumu praktycznego

obiektywne

stałe, niezmienne

habitualne- jest manifestacją naturalnych ludzkich skłonności. Cecha wyróżniająca prawo naturalne według świętego Tomasza.

Prawo naturalne jest niezmienne.

Deizm- Niezależność prawa naturalnego od uznania czy bóg istnieje i niezależność od jego woli. U świetego Augustyna bóg utrzymywał cały świat w isnieniu a tutaj bóg nie ingeruje w nasz świat.

Racjonalizm- prawo naturalne wywodzi się z rozumu. (Nawiązanie do świętego Tomasza, ale prawo nie pochodziło od boga) źródłem norm naturalnych jest współżycie społeczne i naturalny instynkt społeczny. Apetitus socjietatis.

Kodyfikacjonizm - dążenie do kodyfikacji i postrzeganie ustawodawstwa jako gwaranta naturalnych praw.

Istotnymi koncepcjami prawno naturalnymi są:

1. koncepcja prawa rozumowego Johna Finnisa

2. oraz tzw. proceduralne prawo natury Lona Lewisa Fullera.

John Finnis (anglik urodzony w Rodezji) uważa siebie za kontynuatora św. Tomasza. Nie jest to do końca prawdą, ponieważ nie ma w jego rozważaniach głębi, która u Tomasza występuje.

JOHN FINNIS

Finnis deklaruje się jako tomista, ale nie przyjmuje w punkcie wyjścia antologii i epistemologii Tomizmu.

Punktem wyjścia Finnisa jest poznanie zdroworozsądkowe, które traktuje jako oczywiste. Zdaniem Finnisa rozum praktyczny bezspornie mówi nam, że istotnymi wartościami ludzkiej egzystencji są:

- życie,

- wiedza,

- zabawa,

- przeżycie estetyczne,

- towarzyskość,

- praktyczna rozumność,

- religia.

Inne wartości są kombinacją wskazanych wyżej.

Finis konstruuje katalog zasad, którymi człowiek powinien się kierować w swoim zachowaniu. Zasady te mają częściowo charakter metodologiczny, a częściowo aksjologiczny.

Rozum praktyczny dyktuje bowiem człowiekowi zasady logiki:

1. Zasada racji dostatecznej- wymagająca by nie przyjmować żadnych twierdzeń za prawdziwe bez należytego uzasadnienia,

2. Zasada redukcjonizmu metodologicznego- powinna prowadzić uzasadnienie od części do całości,

3. Zasada realizmu epistemologicznego- nakazuje zakładać, że świat poznawany jest identyczny z rzeczywistym (człowiek jest w stanie poznać rzeczywistość taką, jaka jest).

Zdaniem Fullera prawo powinno spełniać następujące warunki:

Składać się z reguł ogólnych

Legitymować się jasnością

Nie zawierać sprzeczności

Nie działać wstecz

Nie nakazywać rzeczy niemożliwych

Być publikowane

Organy państwa powinny postępować praworządnie

---