ZARZĄDZANIE KAPITAŁEM I RYNKI FINANSOWE – WYKŁADY
9.01.2014
1. W Polsce rynek instrumentów dłużnych tworzony jest przede wszystkim przez emisję obligacji. Papiery te emitują:
- Przede wszystkim Skarb Państwa,
- Przedsiębiorstwa (spółki kapitałowe akcyjne i z o.o.),
- Jednostki Samorządu Terytorialnego (obligacje komunalne),
- Banki komercyjne.
2. Na polskim rynku instrumentów dłużnych znajdują się także:
- Listy zastane – emitowane przez banki hipoteczne,
- Obligacje Banku Gospodarki Krajowej na Recz Krajowego Funduszu Drogowego.
3. Charakterystyka obligacji jako papieru wartościowego:
Obligacja jest papierem dłużnym emitowanym w serii w którym emitent stwierdza, że jest dłużnikiem nabywcy obligacji i zobowiązuje się do wykupu obligacji w wyznaczonym terminie wraz z należnym wynagrodzeniem. Wynagrodzenie w przypadku obligacji może mieć charakter pieniężny (kupon odsetkowy lub dyskonto) lub niepieniężny w postaci prawa do zamiany na inne aktywa (np. akcje, prawo do własności nieruchomości).
4. Podział obligacji:
a) Obligacje zero-kuponowe – bez kuponów odsetkowych, których wynagrodzeniem jest dyskonto.
b) Obligacje ze stałym kuponem odsetkowym, w których inwestor otrzymuje okresowo wypłatę wynagrodzenia według stałej stopy procentowej.
c) Obligacje o zmiennym kuponie odsetkowym, w których wynagrodzenie wypłacane jest okresowo według zmiennej stopy procentowej.
Przykład 1.
Inwestor nabył obligację zero-kuponową za 9 400 zł. Jej wartość nominalna w dniu wykupu wynosi 10 000. Ile wyniesie zysk inwestora.
Wn = 10 000
Cz = 9 400
D = Wn – Cz
D = 600
Odp. Zysk inwestora w postaci dyskonta wyniesie 600 zł.
Przykład 2.
Określ okresowe przepływy otrzymywane przez inwestora w terminie do wykupu, jeżeli nabył on obligacje o wartości nominalnej 2 000. Okres wykupu wynosi 3 lata a kupony odsetkowe są płatne co pół roku. Rozważ przepływy w dwóch wariantach:
a) Stała stopa roczna 6%
b) Zmienna stopa obliczana według formuły R+0,1%, gdzie R to stawka referencyjna tożsama ze stopą WIBOR.
a)
r = 6% = 0,06
rp = 0,06 : 2 = 0,03
Wn = 2 000
n = 3
| Kolejne płatności | Stopa roczna | Stopa półroczna | Płatności |
|---|---|---|---|
| 1 | 0,06 | 0,03 | 60 |
| 2 | 0,06 | 0,03 | 60 |
| 3 | 0,06 | 0,03 | 60 |
| 4 | 0,06 | 0,03 | 60 |
| 5 | 0,06 | 0,03 | 60 |
| 6 | 0,06 | 0,03 | 2 060 |
b)
| Kolejne płatności | WIBOR | Stopa roczna | Stopa półroczna | Płatności |
|---|---|---|---|---|
| 1 | 5,7% | 5,8% | 2,9% | 58 |
| 2 | 6% | 6,1% | 3,05% | 61 |
| 3 | 6,1% | 6,2% | 3,1% | 62 |
| 4 | 5,8% | 5,9% | 2,95% | 59 |
| 5 | 5,9% | 6% | 3% | 60 |
| 6 | 5,7% | 5,8% | 2,9% | 2 058 |
Poza podanymi przykładami obligacji na rynkach finansowych można także znaleźć obligacje indeksowane, w których płatności są obliczane przy wykorzystaniu stopy inflacji.
5. Obligacje mogą być także przedmiotem obrotu na rynku wtórnym. Wówczas najczęściej ceny sprzedaży (zakupu) podawane są jako procent wartości nominalnej, zaś transakcje są ostatecznie zawierane po cenie rozliczeniowej, która obejmuje aktualny procent wartości nominalnej i należną część kuponu odsetkowego.
Cr = K% * Wn + I
K% - rynkowo określony procent wartości nominalnej.
I – aktualna wartość kuponu odsetkowego.
Przykład 3.
Inwestor zakupił 2-letnią obligację o wartości nominalnej 25 000, z kuponem płatnym co pół roku. Roczna stopa oprocentowania 5,5%, a kurs giełdowy w dniu 15.09 98,5%. Ustal cenę rozliczeniową tej obligacji, jeżeli ostatni kupon wypłacono 30.06.
Wn = 25 000
K% = 98,5%
r = 5,5%
t = od 30.06 do 15.09 => 77 dni
$I = W_{n}*r*\frac{t}{360}$ => jaka część roku
$$I = 25\ 000*0,055*\frac{77}{360} = 294,10$$
Cr = 0, 985 * 25 000 + 294, 10 = 24 919, 10
Odp. Cena rozliczeniowa na rynku wtórnym wyniesie 24 919,10 zł.
6. Rodzaje obligacji na polskim rynku finansowym – obligacje skarbowe:
Emisja obligacji skarbowych w ostatnich 4 latach systematycznie rośnie, co wynika przede wszystkim ze wzrostu potrzeb pożyczkowych państwa (rośnie deficyt budżetowy). W strukturze finansowania potrzeb pożyczkowych dominują rynkowe obligacje skarbowe, nabywane hurtowo przez instytucje finansowe (banki, OFE, ubezpieczyciele). Nieznaczny udział w finansowaniu tych potrzeb mają obligacje oszczędnościowe nabywane przez inwestorów indywidualnych (gospodarstwa domowe, przedsiębiorstwo). Do 2010 roku w obrocie były także obligacje nierynkowe (restrukturyzacyjne) wyemitowane w latach 1993-1994 na zwiększenie kapitałów własnych i rezerw dziesięciu Banków Komercyjnych.