URSYNÓW

NOWOCZESNE METODY UCZENI

A SIĘ

Człowiek najlepsza inwestycja !

Renata Borowiecka
Centrum Edukacji

Muzyka w procesie uczenia się

Dotychczasowe badania nie potwierdziły, że słuchanie muzyki w trakcie uczenia się
korzystnie wpływa na zapamiętywanie wiadomości. Istnieją natomiast dowody, że słuchanie
muzyki poprawia przyswajanie informacji.
Istnieją programy, jak supernaucznie bazujące na pracach Łozanowa, usprawniania pamięci,
opierające się na przekonaniu, że podczas procesu zapamiętywania należy, w celu jego
poprawy, słuchać muzyki barokowej w tempie largo. Założenia te, nie znalazły jednak
potwierdzenia w badaniach.
Na Wydziale Psychologii Uniwersytetu Warszawskiego w 2000 roku prowadzone były
badania wśród uczniów szkół średnich, którzy mieli za zadanie zapamiętać listę słów,
słuchając jednocześnie muzyki barokowej lub aktywizującej muzyki pop. Po pewnym czasie
poproszono ich o odtworzenie nauczonej listy słów.
Okazało się, że osoby które uczyły się przy muzyce, a odtwarzały w ciszy, odnosiły gorsze
rezultaty niż te, które zapamiętywały przy muzyce i odtwarzały przy muzyce lub uczyły się w
ciszy i odtwarzały w ciszy.
Dr Czerniawska uważa, że w tym przypadku zaskakujące wydawałoby się wyniki
eksperymentu zależą od efektu zgodności kontekstu pamięci, który zachodzi wówczas, gdy
w chwili zapa

miętywania i przypominania sobie czegoś przywołujemy ten sam kontekst

( identyczne warunki podczas uczenia się i odtwarzania).
W przypadku muzyki może ona stanowić swego rodzaju kontekst dla pamięci - skuteczne
narzędzie, dzięki któremu łatwiej wydobyć nam informacje z magazynów pamięci. Proces ten
zachodzi wówczas, gdy w chwili odtwarzania informacji zostanie przywołana ta sama
muzyka, która towarzyszyła uczeniu się.

Wielu uczniów uczy się przy muzyce, lecz nie ma to żadnego wpływu na efektywniejsze

zapamiętywanie. Miałoby to jakiekolwiek znaczenie tylko wtedy, gdyby np. podczas
odpytywania czy pisania klasówki towarzyszyła im ta sama muzyka, jak podczas uczenia.
Z

oczywistych

powodów

jest

to

często

niemożliwe

w

klasie

szkolnej.

Wykazano natomiast, że słuchanie muzyki przed uczeniem się oraz podczas przerw w nauce
zdecydowanie aktywizuje, poprawia koncentrację uwagi, zapamiętywanie. Muzyka wpływa
na nastrój, odpowiednio dobrana wprowadza w stan relaksu.

Jednym z mechanizmów przywoływanych w celu wyjaśnienia wpływu muzyki na procesy
poznawcze jest modulowanie przez nią nastroju. Poszukiwania empiryczne wspierają to
przypuszczenie. W jednym z eksperymentów przed zajęciami i w przerwach między nimi
odtwarzano studentom muzykę - piosenki Franka Sinatry ( Szyszko-Bohusz, 1979).
Okazało się, że takie oddziaływanie wywoływało atmosferę spokoju i odprężenia, a wskutek

tego silniejsze zainteresowanie zajęciami i lepszą koncentrację – rezultatem były wyższe
osiągnięcia na zajęciach.

URSYNÓW

NOWOCZESNE METODY UCZENI

A SIĘ

Człowiek najlepsza inwestycja !

Również liczne badania nad „Efektem Mozarta”, przeprowadzone przez Schelleberg, 2003
i jego współpracowników (np. Natais i Schelleberg 1999, Thompson, Schelleberg i Husain,
2001), zdają się potwierdzać, że nastrój i pobudzenie wywołane przez muzykę silnie
wpływają na efektywność funkcjonowania poznawczego.
W 2010 roku naukowcy z Wydziału Psychologii Uniwersytetu Wiedeńskiego ogłosili, że nie
znaleźli żadnych naukowych dowodów potwierdzających istnienie tego fenomenu. Zbadali
w sumie 3 tys.

osób, przeprowadzili ponad 40 doświadczeń w różnych krajach i nie

potwierdzili efektu Mozarta. Zespołem kierował dr Jakob Pietschnig, który wyjaśnił, iż
eksperyment kalifornijski obejmował zbyt małą grupę osób, co spowodowało, że margines
błędu był zbyt duży.
Jedna z hipotez wyjaśniających „Efekt Mozarta” na poziomie neurofizjologicznym

wzmożone wydzielanie dopaminy w mózgach osób słyszących sonaty (Sutoo
i Akiyama, 2004; Schellenberg, 2003). Przyśpieszone wydzielanie tego neuroprzekaźnika
jest związane ze stanem relaksu wywołanego muzyką. Prawdopodobnie ostatecznie można
uznać, iż lepsze efekty poznawcze uzyskiwane po wysłuchaniu muzyki Mozarta mają swoje
źródło w stanie relaksu i poprawie nastroju.
Psychologowie staw

iają sobie pytanie: czy długotrwały, aktywny kontakt z muzyką może

powodować podwyższenie funkcjonowania poznawczego, w tym pamięciowego, w innych
zakresach niż muzyka?
Przeprowadzono badania polegające na wprowadzeniu lekcji muzyki dla dzieci w wieku
prze

dszkolnym i weryfikowaniu, czy pod ich wpływem zmieniają się osiągnięcia w zadaniach

poznawczych. Rauscher i Zupan (2000) weryfikowały, czy dzieci, które przez 8 miesięcy
pobierały lekcje gry na key-bordzie będą uzyskiwały lepsze wyniki w różnych zadaniach
poznawczych. Okazało się, że dzieci uczące się muzyki, w porównaniu do dzieci z grupy
kontrolnej, miały istotnie wyższe osiągnięcia w zadaniach czasowo-przestrzennych.
Podobne poszukiwania, przeprowadzone przez Bilhartz, Bruhna i Olson (2000), wykazały że
u dzieci w wieku 4-

6 lat, które przez 30 tygodni miały zajęcia muzyczne, nastąpiła poprawa

w testach mierzących pamięć.

Zgromadzone dotychczas dane pozwalają na sformułowanie wniosku, że wczesny trening
muzyczny może przyczynić się do podwyższenia osiągnięć poznawczych w różnych
zakresach, w tym

w odniesieniu do pamięci.

URSYNÓW

NOWOCZESNE METODY UCZENI

A SIĘ

Człowiek najlepsza inwestycja !

Renata Borowiecka
Centrum Edukacji

DZIESIĘĆ SPOSOBÓW WYKORZYSTANIA MUZYKI W UCZENIU SIĘ I PLANOWANIU

wg. Dona Campbella

1. Muzyka modyfikuje twoje otoczenie

Muzyka pozwoli ci po

budzić twój umysł, zaktywizować się do działania lub zrelaksować

się w zależności od aktualnego stanu twojego umysłu i ciała. Pozwoli zablokować
dźwięki dochodzące z innych pomieszczeń oraz zredukować hałasy dobiegające
z zewnątrz.

2. Muzyka mo

że "przemawiać" do twojego ciała

Jeżeli słuchasz muzyki świadomie przed rozpoczęciem zadania, twoje fale mózgowe,
oddech, bicie serca, temperatura ciała i napięcie mięśni mogą się zmieniać. Posłuchaj
muzyki przez dziesięć minut przed nauką - przygotuje to twój umysł do wysiłku.

3.

Muzyka może cię zaktywizować: „kofeina w dźwięku"

Muzyka może stymulować mózg w zdrowy, naturalny sposób. Może się wydawać, że
głośna muzyka pop jest stymulująca, jednak należy być czujnym, gdyż może również
szybko wyczerpać. Niska, pulsująca muzyka ( jak rock, rap) łatwo wprowadza w ruch,
taniec lub pomaga w "zapomnieniu o całym świecie". Lekka muzyka o niskiej
częstotliwości, zorganizowana w przejrzysty, nieskomplikowany sposób oczyszcza,
odświeża umysł i ciało w kilka minut.

4. Muzyk

a wspiera matematyczne zdolności

Klasyczna muzyka oparta jest na strukturze rytmów i słuchowych wzorców; może ona
wspomagać pamięć, logiczne myślenie i wyobraźnię przestrzenną. Muzyka jest wysoce
skomplikowanym systemem matematycznym. Badania wykazują, że słuchanie muzyki
instrumentalnej we wczesnym dzieciństwie wspiera rozwój zdolności matematycznych.

5.

Muzyka usprawnia pamięć

Wiele komponentów muzyki jest związanych z różnymi częściami mózgu. Rytm muzyki
przemawia do ciała, harmonia do emocji, a melodia do określonych, bardziej świadomych
regionów mózgu. Wolna, zorganizowana muzyka wspiera mózg w opracowywaniu
werbalnej i wizualnej informacji. Zapamiętywanie słownictwa i wymowy może być
wsparte poprzez powtarzanie głośno lub w myślach w sposób rytmiczny i melodyjny.
Możesz nauczyć się swojego abecadła w takt muzyki Mozarta (Twinkle, Twinkle Little
Star). Możesz także użyć muzyki, żeby ulepszyć i utrwalić proces zapamiętywania.

URSYNÓW

NOWOCZESNE METODY UCZENI

A SIĘ

Człowiek najlepsza inwestycja !

6.

Muzyka łączy umysł i serce

Muzyka stymuluje bezpośrednią reakcję Układu Limbicznego, emocjonalnego centrum
mózgu, które jest bramą do skutecznego uczenia się. Kiedy nauka jest stresująca,
słuchaj przez kilka minut muzyki, która cię zainspiruje, następnie użyj muzyki Mozarta,
aby zrównoważyć swój stan emocjonalny. Weź kilka głębokich oddechów, zamknij oczy
i zrelaksuj się, mając w wyobraźni wypoczęty umysł. Następnie powróć do
przejrzystego myślenia i obudź lewą połowę mózgu, słuchając muzyki aktywizującej.

7.

Muzyka równoważy mózg

Kiedy jesteś pod wpływem stresu, muzyka może zrównoważyć fale mózgowe do
niższego poziomu beta lub wyższego poziomu alfa, w czasie krótszym niż 10 minut. Po
relaksie, pobudź mózg wysoką częstotliwością Koncertu Skrzypcowego Mozarta.
Będziesz wypoczęty i gotowy do nowych zadań.

8. Muzyka to nie tylko spotkanie z twoim uchem

Skóra i kości przenoszą dźwięki do mózgu. Czasami ultra niskie i wysokie dźwięki
mogą dać ci nieprzyjemne uczucie i przeszkadzać w koncentracji. Zwróć uwagę na
komputery, zegarki, maszyny do pisania, lodówkę: wszystko to przeszkadza ci
w koncentracji, docierając do mózgu przez kości i skórę. Muzyka, której słuchasz
w

wyciszonym pokoju jest bardziej efektywna, ponieważ odbierasz dźwięki poprzez

ciało tak samo jak przez uszy. W "hałaśliwym" pokoju użyj słuchawek z możliwością
regulowania głośności.

9. Muzyka jest uniwersalna

Rytmy, harmonia i ton przekraczają kulturę, język, geografię. Słuchając Mozarta,
Brahmsa

czy ulubionego artysty pop wiesz, że ich wszystkich łączy muzyka. Inna jest

muzyka, przy

której tańczymy, relaksujemy się, przy innej nastrajamy się romantycznie.

Określona piosenka przywołuje nasze wspomnienia, np. przywodzi na myśl przyjaciela,
o którym nie myśleliśmy od dłuższego czasu. W ciągu kilku sekund możemy poczuć
atmosferę np. Meksyku, Chin czy Indii. Muzyka jest językiem serca, mózgu i ciała.
Dowiadując się wciąż więcej o uchu, mózgu i stymulacji słuchowej, odkrywamy, że
muzyka jest czymś więcej niż tylko sztuką czy rozrywką. Muzyka jest sposobem
dzielenia

emocji, wizji i nadziei ludzi na całym świecie. Muzyka jest podstawą języka,

mowy .

Nasze uszy regulują naszą równowagę i ruch, tak jak dźwięki, które słyszymy i

wytwarzamy. Uniwersalna moc muzyki może poruszyć ciało, umysł i duszę,
zharmonizować ruchy, uczucia i pamięć. Słuchaj muzyki, korzystaj z niej i ciesz się
każdym dźwiękiem i inteligentnym życiem!

URSYNÓW

NOWOCZESNE METODY UCZENI

A SIĘ

Człowiek najlepsza inwestycja !

10.

Muzyka może stworzyć dietę dźwięków

Nie zmieniająca się muzyka słyszana w tle może nie być najlepszą dla nas rzeczą.
Pracując w głośnym otoczeniu, możemy użyć muzyki jako tła. Jeżeli jesteś w cichym
środowisku, słuchaj muzyki z przerwami, po 20-30 minut jednorazowo. Ciało i umysł
przestaną reagować i uzyskiwać korzyści ze słuchania muzyki, jeżeli będzie ona
słyszana nieustannie. Wykorzystuj muzykę wtedy, gdy tego potrzebujesz - gdy jesteś
zmęczony, smutny lub nie możesz się skoncentrować. W zależności od pory dnia
słuchaj różnej muzyki. Nigdy nie dopuszczaj do zmęczenia, przestymulowania swoich
uszu, bo przestaną zwracać uwagę na dźwięki. W ciągu dnia pozwól sobie na
doświadczanie zarówno muzyki stymulującej, jak wyciszającej.

Piśmiennictwo:

Czerniawska E. ( red.) Pamięć- zjawiska zwykłe i niezwykłe. WSiP Warszawa, 2005

Campbell,Don G. The Mozart Effect for CMdrmNew York, NY:William Morrow, 2000

Campbell,Don G. The Mozart Effect for CMdrmNew York, NY:William Morrow, 2000

............................................................................................................................. ...................................

................................................................................................................................................................

............................................................................................................................. ...................................

............................................................................................................................... .................................

................................................................................................................................................................

............................................................................................................................. ...................................

............................................................................................................................................................... .

............................................................................................................................. ...................................

URSYNÓW

NOWOCZESNE METODY UCZENI

A SIĘ

Człowiek najlepsza inwestycja !

Studio Program
Grupa projektantów wzornictwa: Tomasz Januszewski, Jerzy Wojtasik , Eligiusz Żendzian,
Konrad Majkowski. Wydział Wzornictwa Akademii Sztuk Pięknych w Warszawie.

Polisensoryczne środki dydaktyczne, wspomagające przygotowanie do edukacji
matematycznej,

czyli po prostu „Rymowanki Policzanki”

Prezentacja przedstawia kilka przykładów nauki i zabawy poprzez połączenia rymowanych
tekstów z ich mobilnymi wizualizacjami. Metoda ta rozwija u dziecka poczucie rytmu
i porządku, co jest niezwykle ważne dla późniejszego kształtowania zdolności i umiejętności
matematycznych.

INFORMACJE O PRELEGENTACH

Ewa Jańczak- Obst

Psycholog, trener rozwoju osobistego i biznesu, coach, terapeuta, specjalistka w zakresie

doradztwa kariery i zarządzania zasobami ludzkimi trener technik uczenia się.

Przez 15 lat była dyrektorem PPP. Pracowała jako psycholog i pedagog w szkołach, w

tym w szko

lnictwie specjalnym, oraz jako wykładowca na uczelniach wyższych –

Dolnośląskiej Szkole Wyższej, Wyższej Szkole Bankowej, Politechnice Wrocławskiej oraz

Uniwersytecie im. M. Kopernika w Toruniu.

Brała udział w wielu światowych konferencjach m.in. w Berlinie, Vancouver, Paryżu,

Warszawie, Wrocławiu, Brzegu, podczas których występowała z własnymi referatami

dotyczącymi zarówno tematyki poradnictwa zawodowego, inteligencji emocjonalnej oraz

sztuki uczenia się.

Ewa Jańczak - Obst

[e-mail]

www.akademiaru.com

URSYNÓW

NOWOCZESNE METODY UCZENI

A SIĘ

Człowiek najlepsza inwestycja !

tel. [phone]

Ewa Ukleja

Psychopedagog kreatywności i pedagog szkolny z wieloletnim doświadczeniem w pracy w

placówkach oświatowych. Asystentka Akademii Pedagogiki Specjalnej w Warszawie. Od

1993 roku właściciel firmy szkoleniowej Centrum Edukacji SENSUS. Wieloletni trener

szkoleń zakresu szybkiego czytania, treningu pamięci, koncentracji uwagi, efektywnej

nauki i

twórczego myślenia dla dzieci, młodzieży i dorosłych. Autor programów kursów:

szybkie czytanie, efektywna nauka i twórcze myślenie.

Edukacji SENSUS

[e-mail]

www.sensus.edu.pl

0-503 59 21 25
0-506 45 10 85

Renata Borowiecka

Pedagog specjalny i korekcyjny, terapeuta integracji sensorycznej, terapeuta neurorozwoju

INPP, Johannesa IAS, muzykoterapeuta.

Członek Komisji Rewizyjnej Polskiego Towarzystwa Integracji Sensorycznej.

Wykładowca WSSE na studiach podyplomowych - kierunki: integracja sensoryczna, terapia

pedagogiczna.

Prowadzi Centrum Edukacji, Diagnozy i Terapii Psychologiczno- Pedagogicznej "

Rozwój".

[e-mail]

www.centrumedukacji.com