SPOŁECZNY DOWÓD

SŁUSZNOŚCI

Pole tekstowe

Przykłady:

1. „śmiech z puszki”

Jest to swoisty podkład dźwiękowy, który wskazuje

nam, widzom, co jest/ powinno być śmiesznego w

danej chwili. I nawet, jeśli dana scena w filmie nie

koniecznie jest dla nas zabawna, to użyty sztuczny

śmiech, wyzwala w nas w sposób automatyczny

śmiech bądź uśmiech. Stwierdzono, że seriale z

„śmiechem z puszki” są powszechnie uznawane,

jako śmieszniejsze, niż inne często lepiej napisane.

Zasada społecznego dowodu słuszności-

mówi ona o tym że czy coś jest poprawne czy nie,

decydujemy poprzez odwołanie się do tego, co

myślą na dany temat inni ludzie.

W szczególności zasada ta obowiązuje przy

określaniu, jakie postępowanie jest poprawne a

jakie nie.

Pozytywna strona zasady

Zasada ta jest rozsądna ponieważ zakłada, że jeśli

„coś” wykonuje większość osób- to jest to „coś”
poprawnego, właściwego

Pozwala jednostce zdezorientowanej
na szybkie przystosowanie
się do sytuacji i niweluje
strach przez
wyalienowaniem
społecznym.

Negatywna strona

zasady

Dostarcza często

niebezpiecznej „drogi na skróty”
przy podejmowaniu decyzji co
czyni nas podatnymi
na manipulacje.

Terapeutyczna strona zasady

Albert Bandura i Robert O’Connor wykazali, że

ludzie cierpiący na fobie czy zahamowania
społeczne, mogą zostać w bardzo prosty sposób z
nich wyleczeni.

„

Toksyczna” strona zasady

„

Toksyczność” pojawia się gdy po podjęciu już jakieś decyzji pojawia się

dysonans. Człowiek chce widzieć tylko plusy

tego co wybrał, jednocześnie

pomniejszając alternatywę

odrzuconą.

Przykład: Sekty
z proroctwami końca świata
Po niewykonaniu się przepowiedni
zamknięta społeczność zaczyna
rozmawiać z mediami . Jej zadaniem stało
się uzyskanie dowodów społecznych .

„ Przekonaj innych, a sam zostaniesz przekonany”

Niebezpieczna

strona zasady

„Znieczulica społeczna”

„Gdzie wszyscy myślą tak samo, nikt

nie myśli zbyt wiele”. Walter Lippmann

Społeczny dowód słuszności
odwołuje się do prawidłowości,
że w sytuacji, w której człowiek
nie wie, jaki pogląd jest słuszny,
podejmują decyzję na podstawie
obserwacji innych.
Człowiek zdezorientowany poszukuje
w swoim otoczeniu osób, które
zachowują się w sposób zdecydowany,
bo pewność siebie świadczy
o kompetencji tego kogoś, więc
warto go naśladować.

Warunki w których reguła dowodu

społecznego działa silniej:

- NIEPEWNOŚĆ - gdy nie ma obiektywnie poprawnej odpowiedzi, ludzie częściej

wątpią we własną ocenę i szczególnie często zakładają, że „grupa nie może

się mylić”. Człowiek odczuwa niepewność również wówczas, gdy czeka go trudne

zadanie.  najbardziej skłonni jesteśmy uznać działanie innych za dowód

słuszności wtedy, gdy jesteśmy niepewni swego, gdy sytuacja jest niejasna i

dwuznaczna, gdy króluje niepewność.

 
• Potrzebujący pomocy łatwiej ją uzyska od
pojedynczego świadka
• Precyzyjność w prośbie
• Przekonanie świadka, iż ma do czynienia
z wypadkiem naglącym i niezbędnym
do udzielenia pomocy
• Przekonanie świadka, iż to właśnie on
jest niezbędny do udzielenia pomocy.
• Niedopuszczenie świadków zdarzenia
o wyciągania własnych wniosków.

 

- PODOBIEŃSTWO INNYCH - jest drugim

warunkiem wzmagającym społeczny dowód
słuszności. Reguła ta działa z większą mocą,
gdy obserwujemy zachowania ludzi
podobnych do nas samych. Zwiększona
wrażliwość na reakcje osób podobnych ujawnia
się w wielu sytuacjach.

• Podobieństwo jako warunek i wskazówka w

działaniu.

• Działania osób podobnych do nas dostarcza

bardziej przekonujących wskazówek co do
poprawności naszego własnego działania

EFEKT WERTERA – ŚMIERĆ Z MAŁPOWANIA

Samobójstwo– akt celowego,
świadomego odebrania sobie życia.
 

"We współczesnym zachodnim
świecie, samobójstwo jest
świadomie podjętym działaniem
mającym na celu
samozniszczenia;
jest działaniem które można
określić jako
wielowymiarowe
zaburzenie występujące
u jednostki, której potrzeby
nie są zaspokojone i która
sama definiuje problem,
w którym samobójstwo s
postrzega jako najlepsze rozwiązanie". Edwin Shneidman

Efekt Wertera

znaczący wzrost samobójstw spowodowany
nagłośnieniem w mediach samobójstwa
znanej osoby. Efekt Wertera to fakt związany
z "zaraźliwością" samobójstw. Dotyczy to także małych
społeczności (np. szkół) i rodzin (samobójstwo w rodzinie
zwiększa prawdopodobieństwo tego, że kolejna
osoba popełni samobójstwo).

Efekt Wertera związany jest z konformizmem
informacyjnym. Akty przestępstwa opisane
w gazetach, powodują wzrost takich
przestępstw w danym rejonie.

Konformizm – zmiana zachowania w skutek

oddziaływania innych ludzi. Owe
oddziaływanie może być rzeczywiste lub
zrodzone tylko i wyłącznie w umyśle danej
jednostki. Osoby konformistyczne nie
posiadają wykształconego, własnego
zdania. Ulegają grupie będąc
przekonanym, że przyniesie im to pewne
korzyści lub unikną tym samym
problemów i wielu słów krytyki.

NAGŁAŚNIANE SAMOBÓJSTWA PRZYCZYNĄ

WZROSTU LICZBY OFIAR O 100%

• jednakowe warunki społeczne , które jednych nakłaniają

do samobójstwa, prowadzą też do przypadkowej
śmierci innych

• efekt żałoby
• samobójstwo „pojedyncze”
(jedyna ofiara samobójca)-
wzrost liczby samotnych wypadków
• samobójstwo poprzedzone
morderstwem – wzrost liczby
wypadków z więcej niż jedną
liczbą osób
• nadmierne nagłaśnianie
samobójstw w środkach
masowego przekazu

Jak działa
Efekt Wertera?

Mechanizm efektu Wertera jest bardzo
prosty i wynika ze społecznego dowodu
słuszności - podejmowania decyzji na
podstawie tego co zrobili inni.
W sytuacji gdy ktoś wzoruje się na
zachowaniu innych ludzi w sposób
bezmyślny i bezrefleksyjny mówi się
o owczym pędzie. Zrobienie czegoś
trudnego staje się łatwiejsze, jeżeli
ktoś inny zrobi to przed nami.

Badania pokazują, że:

• na efekt Wertera najbardziej narażone są osoby, które mogą się identyfikować z

postacią samobójcy przedstawionym w przekazie, który efekt Wertera wywołał -
zbieżność wieku, płci, sytuacji ekonomicznej i społecznej, wykształcenia,
okoliczności itd.;

 
• im więcej uwagi media poświęcają danemu wydarzeniu, tym większa liczba osób

naśladujących;

• większa ilość naśladowców pojawia się, gdy komunikat zawierał szczegółowe

opisy lub obrazy przedstawiające scenę samobójstwa;

 
• osoby szczególnie narażone na uleganie efektowi Wertera to osoby młode,

cierpiące na przewlekłe choroby psychiczne, ale również somatyczne;

• efekt Wertera nie ogranicza się tylko do wiadomości medialnych - podobne

zjawisko odnotowano np. w szkołach, w których ktoś z uczniów targnął się na
własne życie (czyli w tym przypadku wystarczył ustny przekaz);

• do tej pory nie przeprowadzono badań nad efektem Wertera w internecie (w

szczególności na forach internetowych), jednak nie trudno dojść do wniosku, że
nie ma żadnego powodu, aby w sieci było inaczej.

SPOŁECZNY DOWÓD SŁUSZNOŚCI – to

podejmowanie przez ludzi decyzji na podstawie

tego, w co wierzą lub jak zachowują się inne osoby.

Kiedy zasada dowodu społecznego ma

największe powodzenie?

Gdy ludzie są niepewni, co czynić i

poszukują wskazówek w postępowaniu

innych,

Gdy dowody społeczne pochodzą od ludzi

nam podobnych.

• Przykład ogromnego wpływu, jaki mogą

wywierać na człowieka zachowania podobnych
mu ludzi:

• Masowe samobójstwo w Jonestown w Gujanie wśród

wyznawców sekty religijnej Świątynia Ludu. Działała
ona w San Francisco, wielebny Jim Jones – lider grupy
wybierał na członków sekty biednych ludzi. Po
przeniesieniu swojej grupy do osady w Gujanie w
Ameryce Południowej, wielebny przekonany o
zbliżającym się upadku zarówno swoim, jak i sekty,
postanowił na swój sposób zakończyć jej działalność.
Zgromadził wszystkich członków i przekonał ich do
zbiorowego samobójstwa poprzez wypicie trucizny.
Niewielu wyznawców uciekło czy stawiało przed tym
opór. Miażdżąca większość spośród 910 samobójców
zadała sobie śmierć spokojnie i dobrowolnie.

Co było przyczyną tak ogromnego aktu uległości?

Dr Louis Jolyon West, kierujący na Uniwersytecie Kalifornijskim w Los

Angeles neuropsychiatrią i naukami biobehawioralnymi oraz
zawodowo zajmujący się grupami kultowymi, stwierdził: „To nigdy
nie mogłoby się wydarzyć w Kalifornii. Ale oni żyli w całkowitej
izolacji od świata, pośród dżungli, we wrogim sobie kraju”.
Wyznawcy Świątyni Ludu znaleźli się w miejscu całkowicie sobie
obcym (ulice San Francisco a odległe tropikalne dżungle Gujany, w
których nie wiadomo, jak należy się zachowywać). Niezwykłą siłę
Wielebnego Jonesa można wytłumaczyć jego znajomością i
zrozumieniem sztuki wpływu społecznego. Przeniesienie sekty do
osady w Gujanie wywołało niepewność jej członków poszukujących
wskazówek co do własnego postępowania w zachowaniu innych
oraz niezwykle ogromną podatność na przykład współwyznawców,
jedynych podobnych sobie ludzi (a przykład osób nam podobnych
działa najsilniej). Wyznawcy nie zostali przez Jonesa
zahipnotyzowani, zostali oni przekonani – częściowo przez niego, a
w głównej mierze przez społeczne dowody słuszności. Samobójstwo
było dla nich postępowaniem słusznym i właściwym. Jakiekolwiek
wątpliwości rozwiało zachowanie współtowarzyszy.

OBRONA PRZED WPŁYWEM INNYCH –

posługujących się dowodami społecznymi dla

wymuszenia naszej uległości – polega na

rozpoznaniu fałszywości dochodzącej do nas

informacji oraz na uświadomieniu sobie, że

postępowanie podobnych do nas ludzi nie może

stanowić jedynej podstawy naszych własnych

decyzji.

Reguła dowodu społecznego dostarcza
nam fałszywych dowodów w dwóch
typach sytuacji:
Sabotaż – gdy dowody zostają celowo
sfałszowane, sfabrykowane przez
manipulatorów dbających jedynie o to, by
powstało w nas
wrażenie, że wszyscy
to coś robią
(„coś” korzystnego
dla manipulatorów),
np. śmiech z puszki.

• Inny przykład: reklamy. Zawsze słyszymy

wypowiedzi tylko pozytywne, co wprowadza nas
w błąd co do stopnia popularności danego
produktu. Agencje reklamowe nie zbierają
wypowiedzi prawdziwych konsumentów, lecz
wynajmują do tej roli aktorów, powtarzających
przygotowane im teksty – sytuacja jest w
oczywisty sposób zaaranżowana, a jawność fałszu
jest zadziwiająca.

Jak obronić się przed fałszywym dowodem

społecznym? Możemy przejąć świadomą

kontrolę, należy jedynie pozostać czujnym

na jawny fałsz prezentowanych nam

dowodów. Nie kupujmy też produktów

reklamowanych za pomocą fałszerstw.

Patrząc w górę – sytuacja, w której
niewinny przypadkowy błąd spowoduje
narastającą liczbę
dowodów
społecznych
popychających
nas w kierunku złej
decyzji.
Z taką sytuacją mamy
do czynienia
w przypadku
zjawiska
niewiedzy wielu.

Przykład: zwiększenie swojej ewentualnej

wygranej na wyścigach konnych poprzez
nakłonienie innych graczy do postawienia na
słabego konia. Wielkość wygranej na wyścigach
zależy od rozkładu pieniędzy stawianych na różne
konie. System jest tak skonstruowany, że jeżeli
obstawia się zwycięzcę, na którego stawiało
niewielu, to wygra się więcej, niż gdyby inni też
na niego stawiali. Aby inni nie postawili na
faktycznego zwycięzcę wyścigu, doświadczeni
gracze czasem tworzą „sztucznego” faworyta,
gdyż wielu ludzi obstawiających konie nie wie o
nich zbyt wiele i często stosuje najprostszą
strategię – obstawia faworyta. Wytrawny gracz na
początku stawia na jakiegoś słabszego konia,
wówczas gracze niepewni go naśladują i w ten
sposób zaczyna się toczyć śnieżna kula – im
więcej poprzedników obstawiło danego konia, tym
więcej następnych graczy na niego stawia. Pod
koniec obstawiania ten pierwszy gracz udaje się
do sąsiedniego okienka i wysoko obstawia
swojego prawdziwego faworyta.

• Wniosek: dowody społeczne najsilniej działają

na tych, którzy w danej sytuacji nie mają
doświadczenia i czują się niepewnie, a
przekonanie o tym, że liczebność zapewnia
bezpieczeństwo, może narazić na poważne
niebezpieczeństwo w tłumie ogarniętym
mentalnością stada.

• Obrona: kiedy znajdziemy się w tłumie

dowodów społecznych, powinniśmy czasem
rozejrzeć się wokoło i sprawdzić, co się dzieje
oprócz tego, co robią inni. Należy zweryfikować
wtedy obiektywne fakty, porównać dowody
społeczne z naszym własnym doświadczeniem i
osądem sytuacji.

DZIĘKUJEMY ZA

UWAGĘ