ANALIZA MOCZU

ANALIZA MOCZU

Katedra i Zakład Fizjologii

Katedra i Zakład Fizjologii

Uniwersytet Medyczny Poznań

Uniwersytet Medyczny Poznań

•

Rutynowe badanie moczu tzw.

Rutynowe badanie moczu tzw.

„badanie

ogólne”

należy

do

„badanie

ogólne”

należy

do

najstarszych, klasycznych badań

najstarszych, klasycznych badań

laboratoryjnych.

laboratoryjnych.
•

Wykonywane rutynowo spełnia

Wykonywane rutynowo spełnia

nie

tylko

kryteria

badań

nie

tylko

kryteria

badań

przesiewowych,

lecz

także

przesiewowych,

lecz

także

umożliwia

śledzenie

dynamiki

umożliwia

śledzenie

dynamiki

zmian chorobowych w układzie

zmian chorobowych w układzie

moczowym.

moczowym.
•

Należy pamiętać, że brak

Należy pamiętać, że brak

uchwytnych

zmian

w

badaniu

uchwytnych

zmian

w

badaniu

ogólnym całkowicie nie wyklucza

ogólnym całkowicie nie wyklucza

chorób

układu

moczowego,

a

chorób

układu

moczowego,

a

jednocześnie

wyniki

dodatnie

jednocześnie

wyniki

dodatnie

oznaczanych

parametrów

nie

oznaczanych

parametrów

nie

zawsze świadczą o chorobach tego

zawsze świadczą o chorobach tego

układu.

układu.

Aby wynik badania moczu był

Aby wynik badania moczu był

diagnostycznie wiarygodny musi być

diagnostycznie wiarygodny musi być

pozbawiony:

pozbawiony:
•

błędu przedlaboratoryjnego,

błędu przedlaboratoryjnego,

•

błędu laboratoryjnego

błędu laboratoryjnego

i powinien

i powinien

być

być
•

właściwie

właściwie

zinterpretowany.

zinterpretowany.

W

celu

uniknięcia

błędu

W

celu

uniknięcia

błędu

przedlaboratoryjnego należy pacjenta

przedlaboratoryjnego należy pacjenta

poinformować o prawidłowym pobraniu i

poinformować o prawidłowym pobraniu i

dostarczeniu moczu do badań.

dostarczeniu moczu do badań.

Jak należy prawidłowo pobierać

Jak należy prawidłowo pobierać

mocz do analizy ogólnej?

mocz do analizy ogólnej?

Do analizy ogólnej mocz należy

Do analizy ogólnej mocz należy

pobrać:

pobrać:
•

po nocy (poranny),

po nocy (poranny),

•

po porannej toalecie zewnętrznych

po porannej toalecie zewnętrznych

narządów

narządów

moczopłciowych,

moczopłciowych,
•

ze środkowego strumienia,

ze środkowego strumienia,

•

do czystego (jednorazowego)

do czystego (jednorazowego)

pojemnika,

pojemnika,
•

dostarczyć jak najszybciej do

dostarczyć jak najszybciej do

Laboratorium

Laboratorium

.

.

Analiza

moczu

powinna

być

Analiza

moczu

powinna

być

wykonana

wykonana

w ciągu 2 godzin od pobrania (zgodnie z

w ciągu 2 godzin od pobrania (zgodnie z

zaleceniami ECLM nawet w ciągu 30

zaleceniami ECLM nawet w ciągu 30

minut).

minut).

Jeżeli z jakichkolwiek względów

Jeżeli z jakichkolwiek względów

analiza nie może być wykonana

analiza nie może być wykonana

natychmiast po pobraniu mocz należy

natychmiast po pobraniu mocz należy

przechowywać w temp. 4°C najwyżej 4

przechowywać w temp. 4°C najwyżej 4

godziny.

godziny.

Europejska Konfederacja medycyny

Europejska Konfederacja medycyny

Laboratoryjnej

(ECLM)

opracowała

Laboratoryjnej

(ECLM)

opracowała

standardy postępowania z próbką

standardy postępowania z próbką

moczu do analizy laboratoryjnej.

moczu do analizy laboratoryjnej.

MOCZ JEST ŹRÓDŁEM

MOCZ JEST ŹRÓDŁEM

NAJBARDZIEJ

NAJBARDZIEJ

NIEWYKORZYSTANYCH

NIEWYKORZYSTANYCH

MOŻLIWOŚCI

MOŻLIWOŚCI

DIAGNOSTYCZNYCH !!!

DIAGNOSTYCZNYCH !!!

Badanie

moczu

należy

do

Badanie

moczu

należy

do

podstawowych badań laboratoryjnych w

podstawowych badań laboratoryjnych w

rozpoznawaniu:

rozpoznawaniu:
•

chorób nerek,

chorób nerek,

•

chorób układu moczowego,

chorób układu moczowego,

•

chorób innych narządów, dających

chorób innych narządów, dających

zmiany

zmiany

w składzie moczu.

w składzie moczu.

Do badania moczu stosuje się

Do badania moczu stosuje się

testy

testy

paskowe

paskowe

. Stanowią one metodę z

. Stanowią one metodę z

wyboru w profilaktycznych badaniach

wyboru w profilaktycznych badaniach

przesiewowych. Jednakże przy ocenie

przesiewowych. Jednakże przy ocenie

niektórych parametrów, np. białkomoczu

niektórych parametrów, np. białkomoczu

czy

różnicowaniu

zakażeń

układu

czy

różnicowaniu

zakażeń

układu

moczowego, ich wartość diagnostyczna

moczowego, ich wartość diagnostyczna

nie jest wystarczająca (mała swoistość).

nie jest wystarczająca (mała swoistość).

Wynik

dodatni

każdego

testu

Wynik

dodatni

każdego

testu

paskowego

wymaga

potwierdzenia

paskowego

wymaga

potwierdzenia

metodą referencyjną!!!

metodą referencyjną!!!

Testy

paskowe

Testy

paskowe

są

badaniami

są

badaniami

półilościowymi

półilościowymi

i

jakościowymi.

Oznacza

to,

że

i

jakościowymi.

Oznacza

to,

że

określonej barwie pola reakcyjnego

określonej barwie pola reakcyjnego

odpowiada przybliżone stężenie danej

odpowiada przybliżone stężenie danej

substancji. Ocena stężenia wymaga więc

substancji. Ocena stężenia wymaga więc

metod ilościowych.

metod ilościowych.

Na badanie ogólne moczu składają się

Na badanie ogólne moczu składają się

oznaczenia:

oznaczenia:

1. Właściwości fizycznych

1. Właściwości fizycznych

:

:

•

barwa,

barwa,

•

przejrzystość,

przejrzystość,

•

pH,

pH,

•

gęstość względna = ciężar właściwy,

gęstość względna = ciężar właściwy,

2. Właściwości chemicznych

2. Właściwości chemicznych

:

:

•

białko,

białko,

•

cukier,

cukier,

•

ciała ketonowe,

ciała ketonowe,

•

barwniki żółciowe, oraz

barwniki żółciowe, oraz

3. Mikroskopowe badanie osadu moczu

3. Mikroskopowe badanie osadu moczu

:

:

•

erytrocyty,

erytrocyty,

•

leukocyty,

leukocyty,

•

komórki nabłonkowe,

komórki nabłonkowe,

•

wałeczki,

wałeczki,

•

kryształy,

kryształy,

•

bakterie,

bakterie,

•

inne.

inne.

Diureza

Diureza

Ilość moczu wydalanego w ciągu

Ilość moczu wydalanego w ciągu

doby przez zdrowego człowieka wynosi

doby przez zdrowego człowieka wynosi

od

600

do

2000

ml

od

600

do

2000

ml

i zależy od:

i zależy od:
• ilości przyjmowanych płynów,
• diety,
• temperatury otoczenia,
• stanu fizycznego danej osoby.

1. Właściwości fizyczne moczu

1. Właściwości fizyczne moczu

Barwa

Barwa

Mocz prawidłowy ma barwę od

Mocz prawidłowy ma barwę od

jasnożółtej do ciemnożółtej, często

jasnożółtej do ciemnożółtej, często

określaną jako słomkowa.

określaną jako słomkowa.

Zabarwienie moczu jest wypadkową

Zabarwienie moczu jest wypadkową

zagęszczenia,

obecności

barwników

zagęszczenia,

obecności

barwników

endogennych: urochromu, urobiliny i

endogennych: urochromu, urobiliny i

urobilinogenu,

a

także

produktów

urobilinogenu,

a

także

produktów

przemian

metabolicznych,

przemian

metabolicznych,

przyjmowanych

leków

i

innych

przyjmowanych

leków

i

innych

związków pochodzenia egzogennego.

związków pochodzenia egzogennego.

Przejrzystość

Przejrzystość

Świeżo pobrany mocz zdrowego

Świeżo pobrany mocz zdrowego

człowieka jest przejrzysty. Zmętnienie

człowieka jest przejrzysty. Zmętnienie

moczu może być spowodowane:

moczu może być spowodowane:
•

wysokim stężeniem białka,

wysokim stężeniem białka,

•

zwiększoną ilością elementów

zwiększoną ilością elementów

komórkowych

komórkowych

(erytrocytów, leukocytów, nabłonków),

(erytrocytów, leukocytów, nabłonków),
•

obecnością bakterii,

obecnością bakterii,

•

obecnością śluzu,

obecnością śluzu,

•

obecnością związków mineralnych

obecnością związków mineralnych

(kryształów)

(kryształów)

szczególnie moczanów lub

szczególnie moczanów lub

fosforanów,

fosforanów,

Odczyn (pH)

Odczyn (pH)

Odczyn moczu waha się w szerokich

Odczyn moczu waha się w szerokich

granicach pH od 4,6 do 8,0. Prawidłowy

granicach pH od 4,6 do 8,0. Prawidłowy

mocz ma odczyn lekko kwaśny (pH ok.

mocz ma odczyn lekko kwaśny (pH ok.

6,5).

6,5).

Wartość diagnostyczna - odczyn

Wartość diagnostyczna - odczyn

moczu

jest

odzwierciedleniem

moczu

jest

odzwierciedleniem

stosowanej

diety

oraz

procesów

stosowanej

diety

oraz

procesów

zachodzących w nerkach, wątrobie i

zachodzących w nerkach, wątrobie i

płucach.

płucach.

Amoniogeneza jest

Amoniogeneza jest

najskuteczniejszym

mechanizmem

najskuteczniejszym

mechanizmem

wydalania z ustroju jonów H

wydalania z ustroju jonów H

+

+

. Ściśle

. Ściśle

wiąże

się

z

regeneracją

zasad

wiąże

się

z

regeneracją

zasad

zużywanych w procesie buforowania

zużywanych w procesie buforowania

kwasów.

Ulega

ona

znacznemu

kwasów.

Ulega

ona

znacznemu

upośledzeniu u osób ze zmniejszoną

upośledzeniu u osób ze zmniejszoną

masą czynnego miąższu nerek.

masą czynnego miąższu nerek.

pH

moczu

zmniejsza

się

w

pH

moczu

zmniejsza

się

w

odwodnieniach, stanach gorączkowych

odwodnieniach, stanach gorączkowych

oraz po spożyciu wit. C.

oraz po spożyciu wit. C.

Mocz

zasadowy

budzi

Mocz

zasadowy

budzi

podejrzenie, że nerki nie mogą w

podejrzenie, że nerki nie mogą w

dostatecznym stopniu regulować

dostatecznym stopniu regulować

równowagi

kwasowo

-

równowagi

kwasowo

-

zasadowej!!!

zasadowej!!!

Odczyn silnie kwaśny

(pH<5,5)

Odczyn zasadowy (pH >7,5)

dieta wysokobiałkowa

głodzenie

kwasica metaboliczna

leki zakwaszające

biegunki

skaza moczanowa

gruźlica nerek

dieta jarska

kwasica kanalikowa (HCO

3

-

)

inhibitory anhydrazy węgl.

bakterie ureazododatnie

(rozkład mocznika do

amoniaku)

Gęśtość względna = ciężar właściwy

Gęśtość względna = ciężar właściwy

Ciężar właściwy moczu może wahać

Ciężar właściwy moczu może wahać

się w szerokich granicach 1,003 do

się w szerokich granicach 1,003 do

1,035 kg/L. Prawidłowy mocz ma ciężar

1,035 kg/L. Prawidłowy mocz ma ciężar

w granicach 1,016 do 1,025 kg/L i jest

w granicach 1,016 do 1,025 kg/L i jest

odwrotnie proporcjonalny do podaży

odwrotnie proporcjonalny do podaży

płynów.

płynów.

Obniżenie ciężaru poniżej 1,009 -

Obniżenie ciężaru poniżej 1,009 -

hipostenuria

hipostenuria

, natomiast utrzymanie się

, natomiast utrzymanie się

w stałych granicach 1,009 do 1,012 kg/L

w stałych granicach 1,009 do 1,012 kg/L

nosi nazwę

nosi nazwę

izostenurii

izostenurii

i świadczy o

i świadczy o

niezdolności nerek do zagęszczania

niezdolności nerek do zagęszczania

moczu.

moczu.

Dalsza

diagnostyka

–

test

Dalsza

diagnostyka

–

test

zagęszczania moczu!!!

zagęszczania moczu!!!

Ciężar właściwy należy określić w

Ciężar właściwy należy określić w

próbce moczu po co najmniej 8

próbce moczu po co najmniej 8

godzinnej

przerwie

godzinnej

przerwie

w przyjmowaniu płynów (po nocy).

w przyjmowaniu płynów (po nocy).

W warunkach fizjologicznych ciężar

W warunkach fizjologicznych ciężar

moczu zależy głównie od stężenia NaCl i

moczu zależy głównie od stężenia NaCl i

mocznika,

mocznika,

w mniejszym stopniu od zawartości

w mniejszym stopniu od zawartości

pozostałych elektrolitów, kreatyniny i

pozostałych elektrolitów, kreatyniny i

kwasu

moczowego.

kwasu

moczowego.

Na ciężar właściwy wpływa obecność

Na ciężar właściwy wpływa obecność

związków

wielkocząsteczkowych

w

związków

wielkocząsteczkowych

w

moczu (glukozy i białka).

moczu (glukozy i białka).

Lepszym sposobem oceny zdolności

Lepszym sposobem oceny zdolności

nerek do zagęszczania moczu jest

nerek do zagęszczania moczu jest

pomiar osmolalności, na którą związki

pomiar osmolalności, na którą związki

wielkocząsteczkowe nie mają wpływu.

wielkocząsteczkowe nie mają wpływu.

Wzrost ciężaru właściwego

Spadek ciężaru właściwego

Odwodnienie

Białkomocz

Glikozuria

Po środkach kontrastowych

Po związkach

wysokocząsteczkowych

(dekstran, mannitol)

Choroby nerek (p.n.n.,

odmiedniczkowe zapalenie

nerek)

Polekowe uszkodzenie nerek

Hiperkalcemia

Moczówka prosta

(podwzgórze)

Leki moczopędne

Nadmierna podaż płynów

2. Właściwości chemiczne moczu

2. Właściwości chemiczne moczu

Białko

Białko

W warunkach fizjologicznych nerki

W warunkach fizjologicznych nerki

wydalają niewielkie ilości białka - do 150

wydalają niewielkie ilości białka - do 150

mg/24h i są to ilości nieoznaczalne

mg/24h i są to ilości nieoznaczalne

rutynowymi metodami.

rutynowymi metodami.

Podwyższona ilość białka w moczu

Podwyższona ilość białka w moczu

pojawia się najczęściej:

pojawia się najczęściej:
•

w chorobach nerek przy zwiększonej

w chorobach nerek przy zwiększonej

przepuszczalności

błony

filtracyjnej

przepuszczalności

błony

filtracyjnej

kłębuszków nerkowych,

kłębuszków nerkowych,

•

w wyniku zwiększenia stężenia w

w wyniku zwiększenia stężenia w

surowicy

białek

prawidłowych

lub

surowicy

białek

prawidłowych

lub

patologicznych

(białkomocz

z

patologicznych

(białkomocz

z

przeładowania),

przeładowania),
•

w wyniku utraty zdolności cewek do

w wyniku utraty zdolności cewek do

resorpcji zwrotnej,

resorpcji zwrotnej,
•

w zaburzeniach hemodynamiki nerek.

w zaburzeniach hemodynamiki nerek.

Wybiórczy

wzrost

wydalania

Wybiórczy

wzrost

wydalania

albumin (mikroalbuminuria - powyżej 30

albumin (mikroalbuminuria - powyżej 30

mg/24h) jest markerem zaczynającej się

mg/24h) jest markerem zaczynającej się

nefropatii cukrzycowej lub nefropatii w

nefropatii cukrzycowej lub nefropatii w

przebiegu nadciśnienia tętniczego.

przebiegu nadciśnienia tętniczego.

Dodatnie białko w pojedynczej

Dodatnie białko w pojedynczej

porcji

moczu

nie

ma

znaczenia

porcji

moczu

nie

ma

znaczenia

diagnostycznego!!!

diagnostycznego!!!

Ocenia się wydalanie ilościowe w

Ocenia się wydalanie ilościowe w

dobowej zbiórce moczu. Białkomocz jest

dobowej zbiórce moczu. Białkomocz jest

najważniejszym laboratoryjnym objawem

najważniejszym laboratoryjnym objawem

chorób nerek.

chorób nerek.

Białkomocz łagodny - zwiększone

Białkomocz łagodny - zwiększone

wydalanie

białka

bez

istotnego

wydalanie

białka

bez

istotnego

znaczenia chorobowego:

znaczenia chorobowego:
• wysiłek fizyczny,
• gorączka,
• białkomocz ortostatyczny,
• zmiana temperatury (sauna),

W/w sytuacje należy różnicować z

W/w sytuacje należy różnicować z

białkomoczem patologicznym. W tym

białkomoczem patologicznym. W tym

celu ponownie wykonać badanie o ile to

celu ponownie wykonać badanie o ile to

możliwe

możliwe

z

wykluczeniem

przypuszczalnej

z

wykluczeniem

przypuszczalnej

przyczyny.

przyczyny.

Ilość wydalanego białka Rodzaj białkomoczu

Do 150 mg/24h

Poniżej 500mg/24h

0,5 – 3,5 g/24h

powyżej 3,5 g/24h

prawidłowy

znikomy

mierny

masywny

Według mechanizmu powstawania

Według mechanizmu powstawania

biakomocz dzielimy na:

biakomocz dzielimy na:

Białkomocz

Białkomocz

przednerkowy

przednerkowy

nerkowy

nerkowy

pozanerkowy

pozanerkowy

Glukoza

Glukoza

Małe ilości glukozy są normalnie

Małe ilości glukozy są normalnie

wydalane przez nerki. Prawidłowa

wydalane przez nerki. Prawidłowa

zawartość

glukozy

w

moczu

nie

zawartość

glukozy

w

moczu

nie

przekracza

przekracza

300 mg/24h (do 15 mg%).

300 mg/24h (do 15 mg%).

Do

Do

tej wartości mówimy o negatywnym

tej wartości mówimy o negatywnym

wyniku testu paskowego.

wyniku testu paskowego.

Wydalanie glukozy z moczem jest

Wydalanie glukozy z moczem jest

zwiększone wówczas, gdy stężenie

zwiększone wówczas, gdy stężenie

glukozy

glukozy

w

surowicy

przekroczy

wydolność

w

surowicy

przekroczy

wydolność

cewkowej resorpcji zwrotnej (próg

cewkowej resorpcji zwrotnej (próg

nerkowy 160 - 180 mg%) lub gdy u

nerkowy 160 - 180 mg%) lub gdy u

podłoża zaburzeń leży defekt cewek

podłoża zaburzeń leży defekt cewek

nerkowych (cukromocz kanalikowy lub

nerkowych (cukromocz kanalikowy lub

cewkowy).

cewkowy).

Ciała ketonowe

Ciała ketonowe

U osób zdrowych ciała ketonowe

U osób zdrowych ciała ketonowe

(aceton, kwas acetooctowy i kwas

(aceton, kwas acetooctowy i kwas





-

-

hydroksymasłowy) występują w moczu w

hydroksymasłowy) występują w moczu w

niewielkich

stężeniach

niewielkich

stężeniach

(<100mg/24h) i są niewykrywalne przy

(<100mg/24h) i są niewykrywalne przy

użyciu testów paskowych. Podobnie jak

użyciu testów paskowych. Podobnie jak

glukoza, ciała ketonowe wydalają się

glukoza, ciała ketonowe wydalają się

mechanizmem progowym.

mechanizmem progowym.

Pojawiają się w moczu w:

Pojawiają się w moczu w:

•

gorączce,

gorączce,

•

zatruciach,

zatruciach,

•

wymiotach,

wymiotach,

•

biegunkach,

biegunkach,

•

wysiłku fizycznym,

wysiłku fizycznym,

•

głodzeniu,

głodzeniu,

•

wyniszczeniu

w

chorobach

wyniszczeniu

w

chorobach

nowotworowych,

nowotworowych,
•

odchudzaniu,

odchudzaniu,

•

cukrzycy niewyrównanej (ketonowej),

cukrzycy niewyrównanej (ketonowej),

•

mocznicy,

mocznicy,

•

diecie ubogowęglowodanowej,

diecie ubogowęglowodanowej,

•

diecie bogatotłuszczowej.

diecie bogatotłuszczowej.

Barwniki żółciowe

Barwniki żółciowe

Do

barwników

żółciowych

Do

barwników

żółciowych

zaliczamy bilirubinę i urobilinogen.

zaliczamy bilirubinę i urobilinogen.

Bilirubina

Bilirubina

jest

metabolitem

jest

metabolitem

metaloporfiryn

(szczególnie

metaloporfiryn

(szczególnie

hemoglobiny)

powstającym

hemoglobiny)

powstającym

w wątrobie, śledzionie i szpiku kostnym.

w wątrobie, śledzionie i szpiku kostnym.

Do moczu przedostaje się jedynie

Do moczu przedostaje się jedynie

bilirubina estryfikowana (związana z

bilirubina estryfikowana (związana z

kwasem glukuronowym lub siarkowym).

kwasem glukuronowym lub siarkowym).

Bilirubina nieestryfikowana (wolna) jest

Bilirubina nieestryfikowana (wolna) jest

związana z białkami krwi (głównie

związana z białkami krwi (głównie

albuminą) i nie ulega przesączaniu

albuminą) i nie ulega przesączaniu

przez

błonę

filtracyjną

kłębuszka

przez

błonę

filtracyjną

kłębuszka

nerkowego.

nerkowego.

Czułość testów paskowych jest tak

Czułość testów paskowych jest tak

dobrana aby wynik testu na obecność

dobrana aby wynik testu na obecność

bilirubiny u osób zdrowych był zawsze

bilirubiny u osób zdrowych był zawsze

ujemny.

ujemny.

Wartość diagnostyczna:

Wartość diagnostyczna:



uszkodzenie hepatocytów (wirusowe),

uszkodzenie hepatocytów (wirusowe),



marskość wątroby,

marskość wątroby,



zespół Dubina-Johnsona lub Rotora,

zespół Dubina-Johnsona lub Rotora,



cholestaza wewnątrzwątrobowa,

cholestaza wewnątrzwątrobowa,



polekowe uszkodzenie wątroby,

polekowe uszkodzenie wątroby,



uszkodzenie toksynami bakteryjnymi,

uszkodzenie toksynami bakteryjnymi,



toksyczne uszkodzenie wątroby,

toksyczne uszkodzenie wątroby,



obturacja zewnątrzwątrobowa dróg

obturacja zewnątrzwątrobowa dróg

żółciowych

żółciowych

(kamica żółciowa, nowotwory)

(kamica żółciowa, nowotwory)

Urobilinogen

Urobilinogen

powstaje w świetle

powstaje w świetle

przewodu pokarmowego z bilirubiny

przewodu pokarmowego z bilirubiny

pod wpływem flory bakteryjnej.W jelicie

pod wpływem flory bakteryjnej.W jelicie

grubym ulega częściowej resorbcji do

grubym ulega częściowej resorbcji do

krwi. Obecny we krwi urobilinogen jest

krwi. Obecny we krwi urobilinogen jest

wychwytywany

przez

wątrobę

i

wychwytywany

przez

wątrobę

i

ponownie wydalany do żółci (krążenie

ponownie wydalany do żółci (krążenie

jelitowo-wątrobowe).

jelitowo-wątrobowe).

Jest

stałym

Jest

stałym

składnikiem moczu wydalanym do 4

składnikiem moczu wydalanym do 4

mg/24h (2-10 IU). Test wykrywa

mg/24h (2-10 IU). Test wykrywa

urobilinogen w stężeniu prawidłowym i

urobilinogen w stężeniu prawidłowym i

podwyższonym. Nie ma możliwości

podwyższonym. Nie ma możliwości

wykrycia

całkowitego

braku

wykrycia

całkowitego

braku

urobilinogenu w moczu ostatecznym

urobilinogenu w moczu ostatecznym

(żółtaczka mechaniczna).

(żółtaczka mechaniczna).

Wzmożone wydalanie urobilinogenu:

Wzmożone wydalanie urobilinogenu:



upośledzenie czynności wątroby (WZW,

upośledzenie czynności wątroby (WZW,

zapalenie,

zapalenie,

marskość),

marskość),


nowotwory i torbiele wątroby,

nowotwory i torbiele wątroby,



wzmożony rozpad krwinek czerwonych

wzmożony rozpad krwinek czerwonych

(niedokrwistość hemolityczna, hemoliza

(niedokrwistość hemolityczna, hemoliza

wewnątrznaczyniowa),

wewnątrznaczyniowa),


nadprodukcja urobilinogenu (zaparcia,

nadprodukcja urobilinogenu (zaparcia,

niedrożność lub zapalenie jelit).

niedrożność lub zapalenie jelit).

Całkowity brak urobilinogenu:

Całkowity brak urobilinogenu:



żółtaczka mechaniczna (zablokowany

żółtaczka mechaniczna (zablokowany

odpływ

odpływ

żółci),

żółci),


toksyczne

uszkodzenie

wątroby

toksyczne

uszkodzenie

wątroby

(zahamowane

(zahamowane

wytwarzanie żółci),

wytwarzanie żółci),


po intensywnej antybiotykoterapii (brak

po intensywnej antybiotykoterapii (brak

flory

flory

bakteryjnej).

bakteryjnej).

Erytrocyty

Erytrocyty

Czułość testu jest określana na 5-10

Czułość testu jest określana na 5-10

krwinek czerwonych w 1

krwinek czerwonych w 1





l moczu, co w

l moczu, co w

badaniu mikroskopowym odpowiada 0-5

badaniu mikroskopowym odpowiada 0-5

erytrocytów

erytrocytów

w polu widzenia.

w polu widzenia.

Wartość diagnostyczna:

Wartość diagnostyczna:



kamica nerkowa (podczas napadu kolki

kamica nerkowa (podczas napadu kolki

nerkowej

nerkowej

– krwiomocz),

– krwiomocz),


nowotwory nerek i dróg moczowych,

nowotwory nerek i dróg moczowych,



kłębuszkowe zapalenie nerek (ok. 90%

kłębuszkowe zapalenie nerek (ok. 90%

przypadków),

przypadków),



odmiedniczkowe zapalenie nerek (1/3

odmiedniczkowe zapalenie nerek (1/3

przyp.),

przyp.),


skazy

krwotoczne

(hemofilia,

skazy

krwotoczne

(hemofilia,

koagulopatia,

koagulopatia,

trombopatia),

trombopatia),


leczenie

środkami

leczenie

środkami

przeciwzakrzepowymi,

przeciwzakrzepowymi,


dna moczanowa,

dna moczanowa,



cukrzyca,

cukrzyca,



liszaj rumieniowaty,

liszaj rumieniowaty,



zawał nerki,

zawał nerki,



nadciśnienie tętnicze pochodzenia

nadciśnienie tętnicze pochodzenia

nerkowego,

nerkowego,


toksyczne uszkodzenie nerek.

toksyczne uszkodzenie nerek.

Każdy

wynik

dodatni

testu

Każdy

wynik

dodatni

testu

paskowego

wymaga

weryfikacji

paskowego

wymaga

weryfikacji

osadu moczu metodą mikroskopową

osadu moczu metodą mikroskopową

oraz potwierdzenia lub wykluczenia

oraz potwierdzenia lub wykluczenia

hemoglobinurii i mioglobinurii!!!

hemoglobinurii i mioglobinurii!!!

Leukocyty

Leukocyty

Leukocyty

Leukocyty

do moczu dostają się

do moczu dostają się

drogą diapedezy i stanowią stały

drogą diapedezy i stanowią stały

składnik jego osadu.

składnik jego osadu.

W

moczu

osób

zdrowych

W

moczu

osób

zdrowych

niezależnie

od

płci

niezależnie

od

płci

i wieku wynik testu na obecność

i wieku wynik testu na obecność

leukocytów jest ujemny. Oznacza to, że

leukocytów jest ujemny. Oznacza to, że

liczba leukocytów w 1

liczba leukocytów w 1





l moczu nie

l moczu nie

przekracza 10 komórek lub w badaniu

przekracza 10 komórek lub w badaniu

mikroskopowym 0-5 w polu widzenia.

mikroskopowym 0-5 w polu widzenia.

Leukocyturia

–

Leukocyturia

–

podwyższona liczba leukocytów w

podwyższona liczba leukocytów w

moczu występuje w chorobach układu

moczu występuje w chorobach układu

moczowego

i

niektórych

stanach

moczowego

i

niektórych

stanach

klinicznych.

klinicznych.

Wartość diagnostyczna:

Wartość diagnostyczna:



ostre i przewlekłe zakażenie układu

ostre i przewlekłe zakażenie układu

moczowego,

moczowego,


śródmiąższowe zapalenie nerek,

śródmiąższowe zapalenie nerek,



zespół nerczycowy,

zespół nerczycowy,



zapalenie przydatków,

zapalenie przydatków,



zapalenie wyrostka robaczkowego,

zapalenie wyrostka robaczkowego,



niewydolność krążenia (dość często).

niewydolność krążenia (dość często).

Każdy

wynik

dodatni

testu

Każdy

wynik

dodatni

testu

paskowego

wymaga

potwierdzenia

paskowego

wymaga

potwierdzenia

leukocyturii badaniem mikroskopowym.

leukocyturii badaniem mikroskopowym.

Azotyny

Azotyny

Dodatni test na azotyny wykrywa

Dodatni test na azotyny wykrywa

bakterie

uropatogenne.

bakterie

uropatogenne.

Azotyny są szczególnie istotnym

Azotyny są szczególnie istotnym

parametrem w diagnostyce różnicowej

parametrem w diagnostyce różnicowej

odmiedniczkowego zapalenia nerek. W

odmiedniczkowego zapalenia nerek. W

moczu ludzi zdrowych azotyny nie są

moczu ludzi zdrowych azotyny nie są

wykrywalne. Jednak wynik ujemny nie

wykrywalne. Jednak wynik ujemny nie

wyklucza infekcji bakteryjnej w drogach

wyklucza infekcji bakteryjnej w drogach

moczowych.

moczowych.

Leczenie

antybiotykami

oraz

Leczenie

antybiotykami

oraz

witaminą

C

hamuje

enzymatyczną

witaminą

C

hamuje

enzymatyczną

przemianę

materii

przemianę

materii

i namnażanie bakterii. Tym samym

i namnażanie bakterii. Tym samym

zmniejsza się wytwarzanie azotynów

zmniejsza się wytwarzanie azotynów

in

in

vivo

vivo

. Wskazane jest powtórzenie badania

. Wskazane jest powtórzenie badania

po upływie 2-3 dni od odstawienia leków.

po upływie 2-3 dni od odstawienia leków.

Wartość diagnostyczna:

Wartość diagnostyczna:



infekcja bakteryjna dróg moczowych.

infekcja bakteryjna dróg moczowych.

Źródłem

błędu

jest

długie

Źródłem

błędu

jest

długie

przetrzymywanie moczu

przetrzymywanie moczu

in vitro

in vitro

–

–

namnażanie bakterii i redukcja azotanów

namnażanie bakterii i redukcja azotanów

do azotynów (fałszywie dodatnie) lub

do azotynów (fałszywie dodatnie) lub

redukcja azotynów do wolnego azotu

redukcja azotynów do wolnego azotu

(fałszywie ujemne).

(fałszywie ujemne).