Analiza ogólna moczu

Jest prosta, a jednocześnie dostarcza wielu cennych informacji
o stanie organizmu.
Przynajmniej raz w roku warto zbadać mocz. Wynik pozwoli ocenić nie
tylko funkcjonowanie układu moczowego, ale także wielu innych
narządów.

Cechy moczu oceniane w badaniu

•

Barwa
Barwnik moczu to urochrom, daje żółte zabarwienie o różnych
odcieniach - zależnie od stopnia zagęszczenia moczu.
Zmianę barwy moczu mogą powodować niektóre składniki diety (np.
czerwone buraki), ale też leki, środki kontrastowe i barwne związki
produkowane przez organizm.
Czerwone zabarwienie niekoniecznie musi oznaczać zawartość krwi.
Powodują je np. substancje wydzielane w nadmiarze przez organizm.
Należą do nich mioglobinuria (pojawia się po urazie mięśni),
hemoglobinuria (efekt rozpadu krwinek), porfiryny (występują w porfirii
- chorobie związanej z niedoborem enzymatycznym).
Brązową barwę powoduje np. bilirubina oraz związki fenolu (skutek
zatrucia tą substancją). Natomiast czarna barwa może sugerować
obecność melaniny.

•

Przejrzystość
Mocz zdrowej osoby powinien być przejrzysty lub lekko opalizujący.
Zmętnienie bywa skutkiem obecności krwinek czerwonych (mogą być
objawem stanu zapalnego układu moczowego czy pochwy, ale także
nowotworu pęcherza), leukocytów i bakterii (też wskazują na stan
zapalny), a także soli, np. kwasu moczowego (przy dnie moczanowej),
nabłonków i tłuszczu.

•

Ciężar właściwy
Norma to 1018-1030 g/l. Gęstość wzrasta przy dużych ilościach białka,
glukozy lub metabolitów różnych leków. Zmniejszona gęstość
towarzyszy niektórym chorobom, np. moczówce prostej czy przewlekłej
niewydolności nerek.

•

pH
Średnia prawidłowa wartość to 6. Mniej mają osoby spożywające duże
ilości mięsa. Mocz zasadowy (powyżej 6) jest charakterystyczny dla osób
na diecie wegetariańskiej lub mlecznej.
Zasadowy odczyn może także towarzyszyć podwyższonemu poziomowi
potasu, przewlekłej niewydolności nerek czy nadczynności przytarczyc.
Pojawi się również, gdy mocz zbyt długo jest trzymany w temperaturze
pokojowej.
Silnie kwaśny odczyn (pH poniżej 5) może pojawić się w stanach
odwodnienia oraz przy gorączce.

•

Urobilinogen
Znak ,,+” to prawidłowy wynik, “+++” oznacza żółtaczkę, a brak tej
substancji - cholestazę.

Substancje niepożądane

•

Białko
Jego obecność wymaga poszerzenia diagnostyki (należy zgłosić się do
lekarza rodzinnego lub internisty).

•

Glukoza
W moczu zdrowych osób nie ma glukozy. Jej pojawienie się wskazuje na
cukrzycę.

•

Bilirubina
Nie powinna być wykrywalna. Jeśli jest, może się wiązać z chorobami

wątroby: marskością, wirusowym zapaleniem czy nowotworowymi
przerzutami.

•

Osad
Może zawierać pojedyncze leukocyty, erytrocyty i nabłonki, a także
nieznaczną ilość związków mineralnych (osad bezpostaciowy). W
osadzie nie powinno być bakterii ani wałeczków, np. szklistych,
komórkowych lub ziarnistych.

Pojawienie się jakichkolwiek nieprawidłowości w wyniku badania w
pierwszej kolejności wymaga jego powtórzenia. Jeżeli wynik się
potwierdzi, konieczne są dalsze badania zalecone przez lekarza
internistę.

Jak pobrać próbkę

By wynik badania był miarodajny, trzeba przestrzegać pewnych zasad.
Przede wszystkim musimy zadbać o odpowiednie naczynie - najlepiej,
jeśli jest to specjalny jałowy pojemnik na mocz (można kupić w aptece).
Ponieważ różne zanieczyszczenia mogą utrudnić interpretację wyniku,
mocz należy pobrać po starannym umyciu się. Trzeba też pamiętać o
tym, że początkowy strumień zawiera najwięcej zanieczyszczeń, dlatego
do badania oddajemy mocz z tzw. środkowego strumienia. Najlepiej, gdy
jest to mocz poranny. Tak przygotowana próbka powinna trafić do
badania w ciągu 4 godzin.