KOMÓRKI UKŁADU

MOCZOWO -

PŁCIOWEGO

Układ moczowy

Układ moczowy składa się z nerek, które są narządem

parzystym, wytwarzającym mocz, oraz z dróg

wyprowadzających mocz: kielichów i miedniczek

nerkowych, moczowodów, pęcherza i cewki moczowej.

Głównym zadaniem nerek jest zabezpieczenie stałości

środowiska wewnętrznego organizmu poprzez

wydalanie nadmiaru wody, soli mineralnych i innych

substancji zbędnych i szkodliwych dla zdrowia, które

powstają podczas procesów metabolicznych albo są

przyjmowane np. wraz z pokarmem (dotyczy to

również np. silnie toksycznych leków). Nerki są

odpowiedzialne za zachowanie stałej objętości,

ciśnienia osmotycznego oraz składu elektrolitowego

płynów ustrojowych.

KOMÓRKI KŁĘBUSZKA

NERKOWEGO

• Podocyty mają liczne mitochondria, liczne, duże

lizosomy, dobrze rozwiniętą strefę Golgiego oraz
szorstką i gładką siatkę śródplazmatyczną, liczne wolne
rybosomy, pęcherzyki, mikrotubule, mikrofilamenty i
włókienka pośrednie. W otoczce błony komórkowej
wypustek podocytów znajduje się znaczna ilość kwasu
sialowego. Na powierzchni podocyta zwróconej do
przestrzeni podtorebkowej Bowmana stwierdzono z kolei
występowanie sialoproteiny - podokaliksyny.

• odpowiedzialne są za syntezę i utrzymanie błony

podstawnej

• odgrywają istotną rolę w utrzymaniu integralności błony

filtracyjnej kłębuszka nerkowego

Komórki mezangialne

• Komórki mezangialne mają nieregularne kształty, mają

bowiem liczne, różnej długości wypustki. Cytoplazma ich jest

bogata w organelle. Zawiera również filamenty miozyny i

aktyny. Macierz mezangialna morfologicznie przypomina

błonę podstawną, nie jest jednak z nią identyczna. Skład

macierzy nie został do końca poznany, wiadomo jednak, iż

zawiera ona m.in. kolagen, fibronektynę, lamimnę, nidogen

oraz glikozaminoglikany (siarczan heparanu, siarczan

chondroityny). 

• Komórki mezangialne m.in. podtrzymują strukturę kłębuszka,

wpływają na szerokość światła włośniczek kłębuszka

nerkowego, mają zdolność fagocytozy oraz produkują niektóre

substancje czynne, np. prostaglandyny, nabłonkowy oraz

płytkowy czynnik wzrostu. Komórki te charakteryzują się dużą

ruchliwością. Uczestniczą w większości reakcji tkankowych na

terenie kłębuszka nerkowego.

• Skurcz komórek mezangium zmniejsza przepływ krwi przez

naczynia włosowate kłębuszków

Komórki mezangium

pozakłębuszkowego

• Komórki mezangium pozakłębuszkowego

zlokalizowane są w trójkącie utworzonym przez

plamkę gęstą (u podstawy) oraz tętniczkę

doprowadzającą i odprowadzającą. Na szczycie

tego trójkąta mezangium pozakłębuszkowe łączy

się z mezangium wewnątrzkłębuszkowym. Komórki

mają liczne, długie wypustki. Należące do różnych

komórek wypustki przeplatają się, tworząc sieć.

Pomiędzy nimi znajduje się materiał podobny do

błon podstawnych, czyli macierz. W tym obszarze

widuje się też komórki ziarniste. Między komórkami

pozakłębuszkowego mezangium, a także między

nimi i komórkami ziarnistymi ścian tętniczek oraz

komórkami wewnątrzkłębuszkowego mezangium,

istnieją liczne złącza komórkowe.

Komórki plamki gęstej

komórki plamki gęstej – przekształcone

komórki ściany kanalika dystalnego,

które monitorują skład jonowy i

szybkość przepływu moczu.

Komórki tzw. układu

przykłębuszkowego nerek

Przez te komórki produkowana jest renina. Zwiększone

jej wydzielanie ma miejsce m.in. przy spadku

ciśnienia tętniczego krwi (na przykład po

krwotokach). Renina uruchamia złożony łańcuch

reakcji, których efektem końcowym jest zwiększone

uwalnianie związków naczyniokurczących

(angiotensyny) oraz hormonów zwiększających

zwrotne wchłanianie sodu i wody w cewkach

nerkowych (aldosteronu). W ten sposób nerka "broni"

ustrój przed ostrą niewydolnością układu krążenia.

Komórki tkanki nabłonkowej stanowią główną masę

nabłonka, a ilość substancji międzykomórkowej

między nimi jest minimalna (w przeciwieństwie do

tkanki łącznej). Ściśle przylegają do leżącej poniżej

błony podstawnej lub otaczającej substancji

pozakomórkowej. Komórki nabłonka połączone są

specjalnymi złączami - desmosomami, a czasem

granica między nimi (czyli błona komórkowa) całkiem

zanika i powstaje tzw. syncycjum (inaczej zespólnia

lub syncytium). Komórki przylegają do siebie ściśle

dzięki mechanizmom łączącym cytoszkielety

sąsiadujących komórek. Połączenia między nimi

stanowią: połączenia zamykające, zwierające oraz

połączenia typu nexus.

Nabłonek transportujący - transportuje różne cząsteczki

chemiczne przez warstwę nabłonkową, na przykład jelit,

kanalików nerkowych, naczyń włosowatych czy

pęcherzyków płucnych

NARZĄDY PŁCIOWE

MĘSKIE

Do narządów płciowych męskich należą: jądra,

najądrza, nasieniowody, pęcherzyki nasienne,

gruczoł krokowy, prącie. Prącie wraz z moszną

tworzą narządy męskie zewnętrzne.

Jądro i najądrze

U mężczyzn narządem wytwarzającym komórki płciowe

jest jądro.

Cewki kręte jądra są wyłożone nabłonkiem

nasieniotwórczym, w którym odróżniamy dwa rodzaje
komórek :

1). Plemniki i ich komórki macierzyste
2). Komórki podporowe (Sertolego)
Na poprzecznych przekrojach cewek krętych występuje

zasadniczo pięć generacji komórek płciowych, a
mianowicie :

1). spermatogonie (spermiogonie)
2). spermatocyty I rzędu (spermiocyty)
3). spermatocyty II rzędu ( prespermidy,

prespermatydy)

4). spermatydy (spermidy)
5). spermie, czyli plemniki.

Stanowią one kolejno stadia rozwoju plemników.

Najmłodsze elementy – spermatogonie, znajdują się
najbliżej błony podstawowej cewki, najdojrzalsze - w
pobliżu światła cewki.

Spermatogeneza rozpoczyna się od podziału komórek –

spermatogonii macierzystych. Cześć spermatogonii
pozostaje na miejscu przy błonie podstawowej cewki,
stanowiąc rezerwę dla rozplemu następnych pokoleń
komórek płciowych, pozostałe odsuwają się w
kierunku światła cewki, ulegając przemianie na
spermatocyty I rzędu. Podziały spermatocytów I rzędu
różnią się od zwykłego podziału mitotycznego tym, że
w jego trakcie następuje zredukowanie chromosomów
do połowy liczy typowej dla danego gatunku, tj do 23
u człowieka. Jest to tzw. podział redukcyjny

wysokie, stożkowate, podporowe komórki
kanalika nasiennego (krętego) w jądrze,
umieszczone na błonie podstawnej pomiędzy
komórkami plemnikotwórczymi, sięgające do
światła kanalika. Stanowią one element
podporowy i odżywczy. Do każdej takiej komórki
przyczepiają się liczne dojrzewające plemniki.
Komórki podporowe dostarczają im
prawdopodobnie materiału odżywczego,
hormonów oraz enzymów niezbędnych dla
procesu dojrzewania plemnika.

Komórka Sertolego

(komórka podporowa)

Plemnik, spermatozoid - haploidalna komórka

rozrodcza wytwarzana przez gonadę osobnika
płci męskiej służące do rozmnażania płciowego.

Komórki śródmiąższowe

W tkance śródmiąższowej jądra występują komórki

śródmiąższowe. Komórki śródmiąższowe

Charakterystyczną cechą tych komórek jest silny

rozwój gładkiej siateczki środplazmatycznej.

Komórki te tworzą wewnątrzwydzielniczą część

jądra, wytwarzają bowiem hormony płciowe

męskie, czyli androgeny. Głównym hormonem

płciowym męskim jest testosteron. Androgeny

wytwarzane są także w korze nadnerczy.

NARZĄDY PŁCIOWE

ŻEŃSKIE

Do narządów płciowych żeńskich należą: jajniki,

jajowody, macica, pochwa, srom niewieści i
łechtaczka. Srom niewieści i łechtaczka to
narządy płciowe zewnętrzne.

Jajniki

Jajnik jest parzystym narządem kształtu migdałowatego.

Można w nim wyróżnić koniec jajowodowy i koniec

maciczny, powierzchnię przyśrodkową i powierzchnię

boczną, brzeg wolny i brzeg krezkowy. W brzegu

krezkowym jajnik ma zagłębienie zwane wnęką.
Jajnik jest położony w miednicy mniejszej w dołku

jajnikowym. Utrzymują go krezka jajnika, więzadło

wieszadłowe jajnika oraz więzadło właściwe jajnika.
Jajnik jest otoczony błoną białawą, dzieli się na korę

jajnika i rdzeń jajnika. Kora jajnika składa się ze zrębu

jajnika utworzonego przez bogato unaczynioną tkankę

łączną włóknistą luźną, w której znajdują się pęcherzyki

jajnikowe pierwotne oraz pęcherzyki jajnikowe dojrzałe.

Rdzeń jajnika jest zbudowany z tkanki łącznej włóknistej

luźnej zawierającej liczne włókna sprężyste, naczynia

krwionośne oraz nieliczne komórki mięśniowe gładkie.
W pobliżu jajnika leżą też dwa narządy szczątkowe:

nadjajnik oraz przyjajnik

Komórki śródmiąższowe
jajników

• W zrębie jajnika występują wieloboczne komórki

śródmiąższowe, które tworzą tzw. gruczoł śródmiąższowy. W
jajniku kobiety składa się on z zespołu nielicznych komórek
jest bogata w krople tłuszczu. Komórki śródmiąższowe pełnią
przez pewien czas funkcję wydzielniczą, wytwarzając
hormony płciowe żeńskie (estrogeny) pęcherzyka janikowego.

• We wnęce jajnika znajdują się komórki wnękowe. Wykazują

duże podobieństwo do komórek śródmiąższowych jądra. Są
bogate w krople tłuszczu, ziarna lipochromowe i mogą
zawierać krystaloidy. Ich charakterystyka cytologiczna i
histochemiczna wskazuje, że są to aktywne komórki
wewnątrzwydzielnicze. Komórki te są szczególnie liczne w
ciąży i w okresie menopauzy. Uważa, się komórki wnękowe
wytwarzają androgeny.