Nowotwory układu moczowo-

płciowego

Rak nerki.

Stanowi 3% wszystkich nowotworów.
Siódme miejsce u mężczyzn, piąte u kobiet.
Mężczyźni chorują znacznie częściej.

Czynniki ryzyka:
-związki chemiczne
-palenie tytoniu

Nowotwory układu moczowo-

płciowego

Rak nerki.

Objawy kliniczne

1). Krwiomocz – u 40-60% przypadków – najczęściej
bezbolesny. Może by okresowy.
2). Białkomocz
3). Bóle w okolicy lędźwiowej lub w podbrzuszu
( o charakterze kolki nerkowej, wynikające z
niedrożności moczowodów, powodowanej skrzepami
lub zatorami
z martwych komórek nowotworowych)
4).W zaawansowanym stadium : bóle w nadbrzuszu ,
objawy ogólne(ubytek masy ciała, wzrost
temperatury), wyczuwalny guz

Nowotwory układu moczowo-płciowego

Rak nerki – objawy cd.

5). Nadciśnienie tętnicze.
6).Niedokrwistość
7).poliglobulia(nadmierne wydzielanie przez komórki raka

erytropoetyny

8).hiperkalcemia spowodowana przerzutami do kości lub

parakrynnym wydzielaniem białka podobnego do
parathormonu

9).jadłowstręt, wyniszczenie
10).leukocytoza, wysoki OB

Nowotwory układu moczowo-płciowego

Rak nerki

Objawy wynikające z przerzutów
1. Kości – bóle kostne, złamania patologiczne
2. Płuca – kaszel, krwioplucie, duszność
3. OUN – objawy neurologiczne
4. Wątroba – wzrost bilirubiny,fosfatazy zasadowej,

bóle

w prawym nadbrzuszu
5. Węzły chłonne – powiększenie
6. Nadnercza i druga nerka

Nowotwory układu moczowo-płciowego

Rak nerki – diagnostyka

1.

USG ! jamy brzusznej

2.

Tomografia komputerowa jamy brzusznej

3.

Rtg i TK klatki piersiowej

4.

Badania morfologiczne i biochemiczne ( parametry

wątrobowe i nerkowe, LDH, stężenia wapnia)

5.

Badanie ogólne i posiew moczu

6.

Angiografia ( jeśli wymaga tego przygotowanie do

zabiegu operacyjnego)

7.

KT głowy i scyntygrafia kości jeśli istnieją objawy

sugerujące rozsiew po tych narządów

Nowotwory układu moczowo-płciowego

Rak nerki – diagnostyka cd

Biopsja aspiracyjna cienkoigłowa(BAC) – nie jest zalecaną

metodą , gdyż każdy guz nerki powinien by leczony
operacyjnie. Biopsja guzów nerki jest ponadto
obarczona dużym odsetkiem fałszywych rozpoznań.

Histopatologia – rak jasnokomórkowy- 80%

- rak urotelialny ( 20% pierwotnych guzów

nerki
- pozostałe typy hist.pat. występują znacznie

rzadziej

Nowotwory układu moczowo-płciowego

Rak nerki – leczenie

Leczenie operacyjne:

• radykalna nefrektomia (jeśli nie dotyczy jedynej nerki i przy

prawidłowej funkcji drugiej nerki)

• operacja oszczędzająca- dotyczy tylko przypadków o

ograniczonym zaawansowaniu lub guzów jedynej nerki.

• obustronna nefrektomia – gdy obie nerki są zajęte

procesem nowotworowym. Po takim zabiegu pacjent musi
mieć zapewnioną dializoterapię

• w wybranych przypadkach nefrektomia z usunięciem

pojedynczych przerzutów

Nowotwory układu moczowo-płciowego

• Embolizacja tętnicy nerkowej
• Radioteramoablacja guza
• Radioterapia – stosuje się w niektórych

przypadkach , gdy guz przechodzi poza torebkę
nerki ( T3)

- jako metoda paliatywna w przypadku

przerzutów do kości i mózgu

• Leczenie systemowe –immunoterapia,

chemioterapia, hormonoterapia – mają małą
skuteczność

Nowotwory układu moczowo-płciowego

Rak nerki – rokowanie (odsetek pięcioletniego

przeżycia)

• I stopień – 70-90%
• II stopień – 55-70%
• III stopień – 20-30%
• IV stopień – około 5%

Nowotwory układu moczowo-płciowego

Rak pęcherza moczowego
Epidemiologia – najczęściej u mężczyzn miedzy 50 –

80 rż. 3-4 razy częściej u mężczyzn niż u kobiet.

Czwarte miejsce w zestawieniu zachorowalności na npl
u mężczyzn.
Czynniki ryzyka – palenie papierosów

- Narażenie zawodowe – aminy aromatyczne oraz wiele

substancji używanych w produkcji barwników anilinowych,
występujących w przemyśle gumowym, barwnikowym,
samochodowym, metolowym, skórzanym, papierniczym,
gazowym i chemicznym

- Przewlekłe stany zapalne, kamica, leczenie cyklofosfamidem

Nowotwory układu moczowo-płciowego

Rak pęcherza moczowego
Objawy:
- Bezbolesny krwiomocz pojawiający się i znikający

bez uchwytnej przyczyny

- Objawy dysuryczne z częstomoczem
- Niedokrwistość, bóle nerki, ból i obrzęki kończyn

dolnych (w późniejszych stadiach choroby)

Nowotwory układu moczowo-płciowego

Rak pęcherza moczowego
Diagnostyka:
-Badanie cytologiczne wycinków pobranych z

pęcherza moczowego podczas cystosokopii
( materiał powinien by pobrany z dna guza w celu
oceny głębokości naciekania ściany pęcherza
moczowego). Istotny jest podział na guzy
powierzchowne i nienaciekające.

-Usg jamy brzusznej i miednicy
- Badania obrazowe w celu oceny przerzutów

Nowotwory układu moczowo-płciowego

Rak pęcherza moczowego
Leczenie (zależy od stadium zaawansowania

klinicznego i stopnia złośliwości guza)

Metody leczenia:
 Endoskopowe:- elektroresekcja
 Dopęcherzowa immuno – i chemioterapia ( BCG,

cytostatyki)

 Systemowe leczenie chemiczne
 Radioterapia
 Radykalna chirurgia - cystektomia

Nowotwory układu moczowo-płciowego

Rak gruczołu krokowego
Drugie miejsce w zestawieniach zapadalności,

czwarte

w zestawieniu przyczyn zgonów nowotworowych.
Czynniki ryzyka:
 Wiek – rzadko przed 40-ym rż, średni wiek

zachorowalności przekracza 70lat.

 Występowanie rodzinne – 2 – 3 razy częściej
 Androgeny – kastraci i mężczyźni z niedoborami

hormonalnymi chorują rzadko.

 Dieta bogata w tłuszcze zwierzęce ( Japończyny,

Żydzi chorują rzadziej)

Nowotwory układu moczowo-płciowego

Rak prostaty

Histopatologia – prawie zawsze gruczolakorak
Stopień zaawansowania i złośliwości ocenia skala

Gleasona ( 9st)

Nowotwory układu moczowo-płciowego

Rak prostaty

Diagnostyka:
 Badania przesiewowe – PSA, badanie per rectum.

Badania powinny by wykonywanie raz w roku u
mężczyzn powyżej 50rż

 Usg stercza przezbrzuszna i transrektalna
 Biopsja cienkoigłowa z oceną hist-pat.
 Badania obrazowe w celu wykazania rozsiewu

nowotworowego

Nowotwory układu moczowo-płciowego

Rak prostaty

Objawy
- trudności w oddawaniu moczu, częstomocz
- dolegliwości związane z naciekaniem tkanek

okolicznych

i przerzutami (bóle , złamania patologiczne,

niedokrwistość, obrzęki kończyn dolnych)

- wzrost PSA – kontrola progresji raka i skuteczności

leczenia

Nowotwory układu moczowo-płciowego

Rak prostaty

Leczenie i rokowanie:
 chirurgia – prostatektomia radykalna z

limfadenektomią

 hormonalne – kastracja chirurgiczna, farmakologiczna
 radioterapia (brachyterapia, teleradioterapia)

W przypadku pacjentów powyżej 70rż można przyjąć

postawę aktywnego obserwowania – leczenie
operacyjne w tym przypadku może nie przedłużyć
życia pacjentowi.

Nowotwory układu moczowo-płciowego

Nowotwory jądra

Jeden z najczęstszych nowotworów młodych mężczyzn
( 20-40rż). Najczęściej są to nasieniaki 75% ( III dekada

życia), nienasieniaki 25% (IV-VI dekada życia)

Czynniki ryzyka – npl jądra w wywiadzie , wnętrostwo.
Objawy :
 niebolesne powiększenie jądra,
 niekiedy zaczerwienienie skóry moszny
 objawy przerzutów

Nowotwory układu moczowo-płciowego

Rak jądra

Diagnostyka – nie ma uznanych metod diagnostycznych
 Usg jąder
 Badanie hist.pat usuniętego jądra
Ocena stopnia zaawansowania :

 Morfologia badania biochemiczne
 Badanie stężenia markerów nowotworowych ( B-HCG, AFP) –

powinno być wykonane przed orchidektomią

 Rtg klatki piersiowej i KT śródpiersia
 KT jamy brzusznej
 scyntygrafia kości jeśli występują objawy uszkodzenia kości

Nowotwory układu moczowo-płciowego

Rak jądra

Leczenie :
 Orchidektomia – w każdym stopniu

zaawansowania w przypadku nasieniaków

 Radioterapia – jako leczenie uzupełniające w

przypadku wczesnych stopni zaawansowania
nasieniaków. Nienasieniaki nie są wrażliwe na
promieniowanie

 Chemioterapia i leczenie skojarzone– w

przypadkach zaawansowanych

Nowotwory układu moczowo-płciowego

Rak szyjki macicy
Epidemiologia – trzecie miejsce w zestawieniu

współczynników zachorowalności na npl. Szczyt

zachorowań w V i VI dekadzie życia.

Czynniki ryzyka – badania dowodzą, że czynnik

onkogenny jest przekazywany drogą płciową we

wczesnym okresie życia kobiety.

 HPV typ 16 i 18
 Inne wirusy i bakterie – czynniki współdziałające w

onkogenezie

 Wczesne rozpoczęcie życia seksualnego
 Duża liczba partnerów seksualnych

Nowotwory układu moczowo-płciowego

Rak szyjki macicy

Czynniki ryzyka – cd.
 Partnerzy „ wysokiego ryzyka” ( poligamiczni,

zakażeni HPV, szczególnie ci, których partnerki

miały raka szyjki macicy lub dysplazję dużego

stopnia)

 Zakażenie HIV lub inne upośledzenie systemu

immunologicznego

 Palenie tytoniu
 Niski status ekonomiczny
 Liczne ciąże i porody
 Dieta uboga w owoce i warzywa

Nowotwory układu moczowo-płciowego

Rak szyjki macicy
Bezpośrednim stadium przednowotworowym jest

dysplazja śródbłonkowa. ( CIN I, II, III)

W przypadku CIN I – kontrola za rok
CIN II, CIN III – weryfikacja histopatologiczna i

konizacja lub w niektórych przypadkach
histerektomia

Nowotwory układu moczowo-płciowego

Rak szyjki macicy
Objawy:

 Brak wczesnych objawów
 krwawienia kontaktowe, nieregularne krwawienia

międzymiesiączkowe, upławy ( najwcześniejsze
objawy)

 Krwawienia samoistne, bóle, obrzęki kończyn, objawy

dysuryczne, niekiedy wodonercze lub objawy
związane

z zajęciem dolnego odcinka przewodu pokarmowego
( w późniejszym stadium)

Nowotwory układu moczowo-płciowego

Rak szyjki macicy

Leczenie:

 W bardzo wczesnym stadium stadium – oszczędzające leczenie

chirurgiczne ( amputacja szyjki, konizacja)

 I stopień – radykalna histerektomia z usunięciem przydatków i

węzłów chłonnych. U młodszych pacjentek oszczędza się
jajniki.

Zamiast zabiegu można stosować radioterapię

.

 II stopień – najczęściej radioterapia, często w skojarzeniu z

chemioterapią. Leczenie operacyjne jest najczęściej
nieradykalne

 III stopień – jednoczasowa radio – i chemioterapia
 IV-paliatywna chemioterapia lub leczenie objawowe

Nowotwory układu moczowo-płciowego

Rak trzonu macicy
Czwarte miejsce pod względem zachorowalności na

nowotwory złośliwe kobiet. Najczęściej między 55 a 70rż

Część przypadków ( 10-15% procent) dotyczy osób

młodszych i związane jest z długotrwałymi cyklami
bezowulacyjnymi.

Etiologia
 egzo – i endogenny nadmiar estrogenów
 leczenie tamoksyfenem raka piersi
 wczesne menarche,i późna menopauza, niepłodność,

otyłość, nadciśnienie tętnicze, cukrzyca, przebyte
napromienianie na obszar miednicy, dobre warunki
socjoekonomiczne

Nowotwory układu moczowo-płciowego

Rak trzonu macicy

Objawy:
 Acykliczne krwawienia z dróg rodnych przed

menopauzą

 krwawienia , plamienia i ropne upławy z dróg

rodnych o różnym nasileniu w kobiet po
menopauzie

Nowotwory układu moczowo-płciowego

Rak trzonu macicy

Diagnostyka
 Badanie ginekologiczne
 Biopsja diagnostyczna( abrazja) endometrium

oraz wyłyżeczkowanie kanału szyjki macicy

 Usg narządu rodnego
 Badania mające na celu ocenę rozległości zmian

nowotworowych ( cystosokopia, rektoskopia, usg
jamy brzusznej, KT lub NMR miednicy mniejszej i
klatki piersiowej)

Nowotwory układu moczowo-płciowego

Rak trzonu macicy

Leczenie:
- Metody chirurgiczna
- Radioterapia ( tele- i brachyterapia)
- Leczenie systemowe (hormonalne lub

chemioterapię).

- Leczenie skojarzone ( radioterapia z chirurgią,

radio lub/ i chirurgia z adiuwantnym leczeniem
systemowym)

Nowotwory układu moczowo-płciowego

Rak jajnika

Szósty co do częstości nowotwór u kobiet
Charakteryzują się dużą śmiertelnością związaną z

późną rozpoznawalnością ( 75% chorych w chwili
rozpoznania znajduje się w III lub lV stopniu
zaawansowania klinicznego.

Występuje w każdym wieku.

Nowotwory układu moczowo-płciowego

Rak jajnika

Czynniki ryzyka:

 Nieródki
 Rak jajnika w rodzinie
 Może rozwija się jako kolejne zmiany u pacjentki z rakiem

sutka lub trzonu macicy

 rzadziej występuje u pacjentek stosujących hormonalną

antykoncepcję

 Występuje częściej w krajach wysoko uprzemysłowionych
 Występowanie rodzinne: zespół wrodzonego raka jajnika,

zespół raka piersi i jajnika ( mutacja BRCA1)

Nowotwory układu moczowo-płciowego

Rak jajnika

Objawy :
 we wczesnych stadiach przebiega bezobjawowo
 w stadiach zaawansowanych – dolegliwości

uciskowe w postaci objawów dysurycznych,
zaparć , wzdęć, uczucia pełności w brzuchu,
bólów w podbrzuszu, wodobrzusze

Nowotwory układu moczowo-płciowego

Rak jajnika

Diagnostyka:

 Badanie ginekologiczne dwuręczne – przez pochwę i odbyt
 badania obrazowe – ultrasonografia przezbrzuszna i

przezpochwowa

 KT oraz NMR – w ramach uzupełnienia usg w wybranych

przypadkach

 W przypadku wodobrzusza – pobranie płynu na badanie

cytologiczne

 Laparoskopia diagnostyczna- u pacjentek z podwyższonym

Ca125 i bez zmiany guzowatej w badaniach obrazowych

 Markery z surowicy krwi – Ca-125, w guzach zarodkowych –

AFP, CEA, HCG

Nowotwory układu moczowo-płciowego

Rak jajnika

Leczenie:

 chirurgia – metoda z wyboru we wszystkich guzach jajnika

– zabieg radykalny
– zabieg cytoredukcyjny
– laparotomia zwiadowcza

 chemioterapia –

- uzupełnienie radykalnego leczenia operacyjnego oraz po

zabiegach cytoredukcyjnych

- jako jedyna forma leczenia w przypadkach zaawansowanych
- chemioterapia cytoredukcyjna przez planowanym zabiegiem

operacyjnym