Proces uczenia się jako
przedmiot diagnozy
pedagogicznej
Proces uczenia się jako
przedmiot diagnozy
pedagogicznej
Dojrzałość szkolna
•
„[...] osiągnięcie przez dzieci takiego
poziomu rozwoju fizycznego,
społecznego i psychicznego, który
czyni je wrażliwymi i podatnymi na
systematyczne nauczanie i wychowanie
w klasie pierwszej szkoły
podstawowej”
•
„Nauczyciel prowadzący badania
ocenia nie tylko sprawności poznawcze
dziecka, zdobywając orientację w jego
rozwoju umysłowym, lecz także dzięki
ukierunkowanej obserwacji
zachowania dziecka bada jego ogólną
postawę wobec zadań i zdolności
nawiązywania kontaktów z
rówieśnikami przy zabawie swobodnej,
jak również inne postawy społeczne,
mające istotne znaczenie w procesie
adaptacji do życia szkolnego.”
M.
Żebrowska
•
„Gotowość dziecka do uczenia się,
którą określa się za pomocą 3
kryteriów:
-
zainteresowanie się dziecka
procesem uczenia się
-
długość czasu, w jakim przejawia
się zainteresowanie uczeniem się
-
wyniki osiągane przez dziecko po
przeprowadzonych ćwiczeniach”
Hurlock
Komponenty dojrzałości
szkolnej będące przedmiotem
oceny:
• Strefa fizyczna (wzrost, waga, sprawność motoryczna,
funkcje zmysłów i stan zdrowia)
• Strefa umysłowa (rozumienie symboliki, orientacja w
świecie, operacje myślowe)
• Strefa społeczna (poczucie obowiązku, nawiązywanie
kontaktów społecznych, samopoczucie w grupie)
• Strefa emocjonalna (kontrolowanie i kierowanie uczuciami,
formy wyrażania uczuć, zmiany w nasileniu uczuć)
• Strefa wolicjonalna (wytrwałość w pracy, celowe działania,
podejmowanie inicjatywy, doprowadzanie do końca
rozpoczętych prac)
J. Parafiniuk-
Sosińska
Czynniki ułatwiające i
utrudniające szkolne
przystosowanie
UŁATWIAJĄCE:
•
Wysoki poziom inteligencji
•
Harmonijny rozwój psychiczny
•
Równowaga procesów nerwowych
•
Stosowny do wieku poziom analizy i
syntezy wzrokowej i słuchowej
•
Lateralizacja nie wykazująca
zaburzeń
•
Prawidłowy stan opieki i organizacja
życia rodzinnego
•
Właściwy kierunek wychowania w
rodzinie
•
Prawidłowa współpraca rodziny i
szkoły
•
Specjalne oddziaływania mające na
celu przyspieszenie rozwoju
UTRUDNIAJĄCE:
•
Opóźniony rozwój inteligencji
•
Dysharmonijny rozwój psychiczny
•
Zaburzenia dynamiki procesów
nerwowych
•
Opóźniony poziom analizy i syntezy
wzrokowo-słuchowej
•
Zaburzenia lateralizacji
•
Nieprawidłowości w dziedzinie
opieki nad dzieckiem i organizacji
życia w rodzinie
•
Niewłaściwy kierunek wychowania
w rodzinie
•
Brak współpracy rodziny i szkoły
Wybrane narzędzia do
oceny szkolnej
dojrzałości:
1. Test gotowości do podjęcia nauki
szkolnej A. Szemińskiej
2. Kwestionariusz diagnozy dziecka
rozpoczynającego naukę w
klasie I- I. Rokicińska
3. Test Dojrzałości Szkolnej- B.
Wilgocka-Okoń
Test gotowości do podjęcia
nauki szkolnej A. Szymańskiej
Ocenia poziom rozwoju procesów poznawczych, sprawności ruchowej,
czynników warunkujących proces czytania i pisania, rozwój
społeczny i emocjonalny oraz wiadomości i umiejętności dziecka
niezbędne w przygotowaniu do szkoły. Realizacja badanie przebiega
na 2 etapach: indywidualnym i grupowym.
STRUKTURA TESTU:
A.
– rysunek na podany temat
- rysunek wg wzoru
B. - układanie obrazka
- opis obrazka
A.
- liczenie
- zagadka
A.
- rozmowa kierowana
- analiza słuchowa
• Rysunek na podany temat- zadanie narysowania 2 postaci
różnej płci np. chłopiec i dziewczyna lepią bałwana
• Rysunek wg wzoru- odwzorowanie elementów znajdujących się
na kartce np. znaki literopodobne
• Układanie obrazka- złożenie obrazka pociętego na 6 części w
całość
• Opis obrazka- obrazek z bogatą akcją i postaciami pierwszo i
drugoplanowymi
• Liczenie- loteryjka liczbowa, w której odtwarzane są zbiory
liczbowe uprzednio pokazane, dodawanie na konkretach do 10
• Zagadka- układanie historyjki obrazkowej z 3 podanych
obrazków, a następnie jej opowiedzenie, uzasadniając kolejność
ułożenia
• Rozmowa kierowana- dotyczy wiadomości dziecka o
najbliższym środowisku oraz charakterystyki wybranej pory roku
• Analiza słuchowa- polega na kończeniu przez dziecko wyrazów
dwusylabowych, wyodrębnianiu samogłosek na początku wyrazu
i spółgłosek na końcu wyrazu
Kwestionariusz diagnozy dziecka
rozpoczynającego naukę w klasie I-
I. Rokicińska
Służy do oceny wybranych umiejętności kształtowanych w grupie
dzieci sześcioletnich i rozwijanych następnie w klasie pierwszej, w
ramach edukacji polonistycznej, matematycznej, plastycznej i
przyrodniczo-społecznej. Obejmuje 11 obszarów diagnostycznych:
1.
Obszary zadaniowe
2.
Podstawowe wiadomości (swoje dane, inf. o własnej rodzinie, pory roku, dni tyg., nazwy
kolorów)
3.
Lateralizacja oraz orientacja w schemacie ciała i przestrzeni (ocena dominacji ręki, chwytu
narzędzia graficznego, nacisku kredki na kartkę, dominacji oka i nogi, pojęć dotyczących
położenia i kierunku w odniesieniu do własnego ciała i przestrzeni)
4.
Umiejętności matematyczne (ocena znajomości i rozróżniania kształtów figur geometrycznych,
porównywania zbiorów, szeregowania elementów wg określonego kryterium, przeliczania
elementów, znajomości liczb i umiejętności dodawania i odejmowania na liczmanach)
5.
Czytanie (sprawdzanie znajomości liter, odczytywanie prostych wyrazów i ich łączenie z
obrazkiem, odczytywanie zdań pod obrazkiem, umiejętność czytania krótkiego tekstu)
6.
Pamięć i myślenie (ocena spostrzegawczości wzrokowej i słuchowej, umiejętności
klasyfikowania obrazków, poprawności rozumowania przyczynowo-skutkowego i poprawność
gramatycznej wypowiedzi)
7.
Percepcja wzrokowa i sprawność manualna (sprawdzanie umiejętności układania obrazka i
dobierania takich samych obrazków w pary)
8.
Komunikowanie się
9.
Zachowanie dziecka podczas badania
10.
Rozwój emocjonalno-społeczny
11.
Rozwój fizyczny
Test Dojrzałości Szkolnej-
B. Wilgocka-Okoń
Test składa się z 3 części:
1.
Karty informacyjnej o dziecku badanym (warunki domowe, stan zdrowia)
2.
Arkusza obserwacji zachowań i reakcji dziecka przy wykonywaniu zadań
testowych
3.
Zestawu prób zadaniowych (testowych)
Badanie jest realizowane na 2 etapach: zbiorowym i indywidualnym. W grupie
dziecko rozwiązuje 33 zadania, następnie indywidualnie zadania od 34 do 44.
Podział zadań:
-
1-7- porównywanie,różnicowanie i klasyfikowanie przedmiotów
-
8-12- porównywanie, różnicowanie elementów wizualnych
-
13-21- oceniają przebieg procesów analizy i syntezy oraz motoryki, a polegają
na czynności odwzorowywania
-
22-24- badają poziom analizy i syntezy wzrokowej
-
25-29- ocena umiejętności matematycznych i znajomości pojęć: więcej, mniej,
ujmowania ilości w zakresie 5
-
30-33- dotyczą porównywania liczebności zbiorów
-
34-40- oceniają rozumowanie krytyczne dziecka oparte na płaszczyźnie
symbolicznej i percepcyjnej
-
41- sprawdza opanowanie pojęcia liczby niezależnie od układu wizualnego
-
42-44- badają myślenie przyczynowo skutkowe
Zasady diagnozowania
dojrzałości szkolnej:
1.
Zasada łącznego rozpoznawania rozwoju psychofizycznego
dziecka i jego indywidualnych doświadczeń życiowych.
2.
Zasada rozpoznawania aktualnych osiągnięć rozwojowych i
potencjalnych możliwości rozwojowych dziecka.
3.
Zasada traktowania dojrzałości szkolnej jako procesu (ujęcie
dynamiczne)
4.
Zasada oceny dojrzałości szkolnej w kontekście wymagań
szkolnych.
5.
Zasada wieloaspektowego i interdyscyplinarnego rozpoznania
poziomu dojrzałości, doświadczeń życiowych i warunków
życia dziecka
6.
Zasada łączenia badań testowych z obserwacją zachowania i
emocji towarzyszących dziecku.
7.
Zasada łączenia różnych technik diagnozy